KARTKI Z HISTORII
Forum Nefrologiczne 2017, tom 10, nr 1, 85–89 Copyright © 2017 Via Medica ISSN 1899–3338Janusz Ostrowski1, 2, Bolesław Rutkowski2, 3
1Zakład Historii Medycyny, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie
2Sekcja Historyczna Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego
3Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych, Gdański Uniwersytet Medyczny
Poczet Członków Honorowych
Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego.
Część XVII — Profesor Wojciech Rowiński
Honorary Members of the Polish Society of Nephrology.
Part XVII — Professor Wojciech Rowiński
ABSTRACT
It was in 2013 when the authors started their series of publications on the honorary members of the Polish Society of Nephrology (PTN) in “Forum Ne- frologiczne”. It seemed natural to begin with the de- piction of the character of Prof. Tadeusz Orłowski, the eminent Polish internist, nephrologist and transplantologist, the first President of the PTN. In the course of the next four years we have presented biographical notes of 15 other honorary members both from Poland and abroad with that of Prof. Eb- erhard Ritz being the latest one. This time we set
to present Prof. Wojciech Rowiński, the outstand- ing Polish transplant surgeon, one of the members of the team to perform the first successful kidney transplant in Warsaw in 1966. W. Rowiński was the Head of the General and Transplant Surgery Clinic at the Medical Academy in Warsaw, as well as the President of the Polish Transplantation Society.
Wojciech Rowiński also played numerous signifi- cant roles in Polish and international scientific so- cieties and associations.
Forum Nefrol 2017, vol 10, no 1, 85–89 Key words: Polish Society of Nephrology, honorary members, history of nephrology
Adres do korespondencji:
dr hab. Janusz Ostrowski Wojewódzki Szpital Specjalistyczny III Oddział Chorób Wewnętrznych i Nefrologii
ul. Wieniecka 49, 87–800 Włocławek tel.: 54 412 96 00, faks: 54 412 96 10 e-mail: janusz.ostrowski@diaverum.com
Jednym z celów Sekcji Historycznej PTN jest przedstawianie sylwetek członków honoro- wych Towarzystwa. Od 2013 roku, co kwartał, na łamach „Forum Nefrologicznego” publiko- wane są życiorysy członków honorowych na- szego Towarzystwa. Pierwszym bohaterem był prof. Tadeusz Orłowski, pierwszy prezes PTN, wybitny internista, nefrolog i transplantolog.
W ostatnim numerze zaprezentowaliśmy po- stać wybitnego niemieckiego nefrologa, prof.
Eberharda Ritza z Heidelbergu. W obecnym numerze bohaterem będzie drugi, po prof.
Janie Nielubowiczu, chirurg i transplantolog w gronie członków honorowych PTN, prof.
Wojciech Rowiński [1–3].
Profesor Wojciech Rowiński urodził się 11 grudnia 1935 roku w Warszawie. Początki rodziny Rowińskich, drobnej szlachty z Wiel- kopolski, sięgają XIII wieku. Ojciec profesora, Ksawery Rowiński, był lekarzem radiologiem, późniejszym profesorem, a matka, Izabela z domu Klinger, cenioną nauczycielką szkol- ną matematyki. Cała rodzina miała tradycje medyczne. Dwie siostry zostały profesorami:
starsza — profesorem pulmonologii, a młod- sza — neurologii. To prawdopodobnie miało wpływ na późniejsze zainteresowania Wojcie- cha Rowińskiego. Czas II wojny światowej spę- dził w Warszawie i był świadkiem jej bombar- dowania. Po wojnie razem z rodziną przebywał
w Gdańsku, aby po trzech latach powrócić do Warszawy. W tym okresie był harcerzem oraz gorliwym ministrantem. W 1952 roku ukoń- czył gimnazjum im. Staszica. Przez dwa lata był przodownikiem nauki i pracy społecznej, dzięki czemu mógł wybrać dowolny kierunek studiów.
Zdecydował się na medycynę i rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Warszawie, które ukończył w 1958 roku. Od czwartego roku studiów pracował także w Pań- stwowym Zakładzie Wydawnictw Lekarskich jako pomocnik redaktora [4] (ryc. 1).
Pracę lekarską rozpoczął dwuletnim sta- żem podyplomowym w Instytucie Hematologii w Warszawie pod kierunkiem jego dyrektora, chirurga, doc. Andrzeja Trojanowskiego, któ- remu bardzo wiele zawdzięczał, m.in. umie- jętność wnikliwego badania każdego chorego.
W 1960 roku, w ramach kontaktów chirur- gów brytyjskich i polskich, rozpoczął staż chi- rurgiczny w Royal Wolverhampton Hospital w Wielkiej Brytanii, doświadczając znakomi- tych warunków socjalnych i warunków pracy.
Po roku wrócił do Polski i zaangażował się rów- nocześnie w pracę kliniczną w I Klinice Chirur- gii Ogólnej Akademii Medycznej w Warszawie oraz eksperymentalną w Zakładzie Chirurgii Doświadczalnej Centrum Medycyny Doświad- czalnej i Klinicznej Polskiej Akademii Nauk
— jednostkach kierowanych przez prof. Jana Nielubowicza, członka honorowego PTN. Za- początkowało to poważne zainteresowanie się i fascynację prof. Rowińskiego zagadnieniami transplantacji nerek. Po pobycie w Polsce dr.
Johna Merilla, który przebywał w naszym kra- ju na zaproszenie prof. Tadeusza Orłowskiego, Wojciech Rowiński wyjechał w 1964 roku na roczny staż do znanego ośrodka przeszczepia- nia nerek w Peter Bent Brigham Hospital na Uniwersytecie Harvarda w Bostonie w Sta- nach Zjednoczonych. Tam pracował razem z Josephem Murrayem, chirurgiem, przyszłym laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie medy- cyny, i wspomnianym już Johnem Merillem.
Wkrótce po powrocie ze Stanów Zjednoczo- nych, wspólnie ze swoim mentorem prof. Ja- nem Nielubowiczem i pozostałymi członkami zespołu, dokonał pierwszego w Polsce udane- go przeszczepienia nerki u młodej pielęgniar- ki Danuty Milewskiej. Wydarzenie to miało miejsce 26 stycznia 1966 roku w Warszawie.
W ubiegłym roku, z okazji 50. rocznicy prze- szczepienia nerki ze zwłok w Polsce, w Warsza- wie odbyła się konferencja naukowa upamięt- niająca to niezwykłe wydarzenie medyczne w naszym kraju [5, 6] (ryc. 2).
W tym samym okresie Profesor w dalszym ciągu łączył intensywną pracę kliniczną w Klini- ce Chirurgii z pracą doświadczalną w Zakładzie Chirurgii Doświadczalnej. Po uzyskaniu dok- toratu w Akademii Medycznej w Warszawie w 1974 roku ponownie wyjechał do Stanów Zjed- noczonych, gdzie ściśle współpracował nauko- wo i klinicznie z dr. Nicholasem Tilneyem, dr.
Markiem Hardym i dr. Barrym Kahanem. Każdy z tych wybitnych uczonych i lekarzy otrzymał póź- niej tytuły doktora honoris causa Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. W ośrodku amery- Rycina 1. Profesor Wojciech Rowiński (ze zbiorów prof. Joanny Matuszkiewicz-Rowińskiej)
Rycina 2. Kopia strony tytułowej pracy współautorstwa dr. Wojciecha Rowińskiego (Pol. Arch. Med.
Wewn. 1966)
vvWojciech
Rowiński wyjechał
w 1964 roku
na roczny staż
do znanego ośrodka
przeszczepiania
nerek w Peter Bent
Brigham Hospital
na Uniwersytecie
Harvarda
w Bostoniecc
kańskim pracował głównie nad zjawiskiem im- munologicznego przedłużania życia przeszczepu.
Po powrocie do kraju w 1976 roku kontynuował swoją wcześniejszą pracę naukową, kliniczną i eksperymentalną nad prezerwacją nerek, uzy- skując stopień doktora habilitowanego [7].
W 1975 roku, po przeniesieniu I Klini- ki Chirurgii Ogólnej do nowego szpitala kli- nicznego przy ul Banacha, utworzony w tym czasie Instytut Transplantologii w Szpitalu Dzieciątka Jezus został bez ośrodka transplan- tacyjnego. Wówczas nastąpiła krótka przerwa w działalności transplantacyjnej dr. Wojciecha Rowińskiego. Już w 1980 roku dyrektor Szpi- tala Dzieciątka Jezus za zgodą władz uczelni powołał Oddział Chirurgii Ogólnej Akade- mii Medycznej. Oddział miał zapewnić opie- kę chirurgiczną w Szpitalu. Doktor Wojciech Rowiński został ordynatorem tej jednostki szpitalnej. W pierwszym roku działalności Od- działu tylko dwóch lekarzy miało specjalizację z chirurgii ogólnej, inni dopiero rozpoczynali swoją karierę. Wśród nich był m.in. dr Andrzej Chmura. Nie przeszkodziło to jednak w rozpo- częciu w 1983 roku programu przeszczepiania nerek. W 1985 roku do zespołu dołączył dr Janusz Wałaszewski. W 1986 roku dyrekcja Instytutu Chirurgii zdecydowała o przekształ- ceniu Oddziału Chirurgii Ogólnej w Klinikę Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej, która wchodziła w skład Instytutu Chirurgii Akade- mii Medycznej. W tym czasie liczba przeszcze- pów nerek z 12 w 1983 roku zwiększyła się do 80 w roku 1989. Profesor Rowiński przepraco- wał na stanowisku kierownika Kliniki łącznie 26 lat i wyszkolił zespół klinicystów dokonują- cych przeszczepień trzech narządów. W latach 1995–2004 był dyrektorem Instytutu Trans- plantologii Akademii Medycznej w Warszawie.
Współpracując ze Światową Organizacją Zdro- wia (WHO, World Health Organization), zasia- dał w Komisji Etyki tej organizacji. W ostatnim okresie współtworzył także nowy ośrodek trans- plantacyjny w strukturach Uniwersytetu War- mińsko-Mazurskiego w Olsztynie (ryc. 3).
Bardzo ważne miejsce w życiu Profesora zajmowała działalność dydaktyczna. Był pro- motorem 27 przewodów doktorskich, opieku- nem 9 rozpraw habilitacyjnych. Sześciu jego uczniów zostało profesorami. Był również bar- dzo aktywny w pracy naukowej. Opublikował ponad 300 prac w polskich i zagranicznych czasopismach medycznych. Był także autorem 50 rozdziałów w podręcznikach, m.in. Niewy- dolność nerek w chirurgii, Transplantologia kli- niczna, Zarys chirurgii transplantacyjnej, Chirur-
giczne aspekty przeszczepiania nerek czy Chirurgia dla pielęgniarek. Był współzałożycielem angiel- skojęzycznego kwartalnika „Annals of Trans- plantation” i w latach 1996–2007 pełnił funkcję jego redaktora naczelnego [8, 9] (ryc. 4).
Profesor Rowiński był członkiem wielu towarzystw naukowych. Należał między innymi do: Międzynarodowego Towarzystwa Trans- plantologicznego, Międzynarodowego Towa- rzystwa Wymiany Narządów, Międzynarodo-
Rycina 3. Zespół Instytutu Transplantologii w Warszawie. Doktor Wojciech Rowiński czwarty od prawej (ze zbiorów prof. Magdaleny Durlik)
Rycina 4. Profesor Wojciech Rowiński wśród innych wybitnych polskich transplantologów. Od lewej profesorowie: Mieczysław Lao, Andrzej Górski, Jacek Szmidt, Wojciech Rowiński, Janusz Wałaszewski (ze zbiorów prof. Magdaleny Durlik)
vvW latach
1995–2004 był
dyrektorem Instytutu
Transplantologii
Akademii Medycznej
w Warszawiecc
wego Towarzystwa Przeszczepiania Trzustki, Amerykańskiego Towarzystwa Chirurgów Transplantacyjnych, Europejskiego Towarzy- stwa Przeszczepiania Narządów (ESOT, Euro- pean Society for Organ Transplantation), Euro- pejskiego Towarzystwa Badań Chirurgicznych, Towarzystwa Chirurgów Polskich (TChP), Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego (PTT), Towarzystwa Naukowego Warszaw- skiego. W kilku z nich pełnił ważne funkcje.
W latach 2001–2003 był Prezydentem ESOT, w latach 1993–1997 członkiem Zarządu TChP, w latach 1993–1997 był członkiem Zarządu
PTT, a w latach 2007–2009 jego Prezesem. Na- leżał także do PTN i w 2008 roku, za wybitne zasługi, został wyróżniony tytułem członka ho- norowego. W latach 1998–2014 pełnił funkcję Przewodniczącego Rady Fundacji „Zjedno- czeni dla Transplantacji”. Był także — w latach 1995–2006 — Prezesem Krajowej Rady Trans- plantacyjnej, która stanowiła ciało doradcze przy Ministrze Zdrowia. W 2007 roku założył Polską Unię Medycyny Transplantacyjnej i był jej pierwszym prezesem. Do największych osiąg - nięć w tej działalności zalicza się przygotowa- nie Narodowego Programu Rozwoju Medycy- ny Transplantacyjnej, uruchomienie programu Partnerstwo dla Transplantacji oraz powołanie do życia Podyplomowego Studium Koordyna- torów Pobierania i Przeszczepiania Narządów, przeznaczonego dla pielęgniarek i lekarzy.
Profesor Rowiński przez wiele lat pełnił także funkcję Konsultanta Krajowego w dziedzinie Transplantologii Klinicznej [10] (ryc. 5, 6).
Spośród innych funkcji pełnionych przez profesora Rowińskiego należy wymienić jeszcze członkostwo w Senackiej Komisji ds. Oceny Pro- fesorów i Radzie Naukowej przy Ministrze Zdro- wia, a także w Komitecie Patofizjologii Klinicznej i Terapii Polskiej Akademii Nauk. Za wielkie zasługi na polu organizacyjnym, naukowym i dy- daktycznym Profesor został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Złotym Krzyżem Zasługi.
Profesor Wojciech Rowiński zmarł 14 marca 2014 roku w Warszawie. W dniu 21 marca został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. W uroczystościach uczestniczyły władze Uniwersytetu Medyczne- go w Warszawie z JM Rektorem prof. Mar- kiem Krawczykiem na czele.
Profesor Wojciech Rowiński był wspania- łym lekarzem, chirurgiem i transplantologiem oraz nauczycielem akademickim. Całe swo- je życie poświęcił rozwojowi i popularyzacji idei transplantacji. Jego liczne spotkania ze wszystkimi środowiskami, mediami, władzami samorządowymi i duchowieństwem zaowo- cowały zwiększoną akceptacją społeczną dla transplantacji narządów. Był jednym z pionie- rów w tej nowej dziedzinie medycyny klinicz- nej. Cieszył się wielkim uznaniem kolegów i pacjentów. Pozostawił po sobie grono wybit- nych chirurgów transplantologów, którzy bez wątpienia będą kontynuowali jego dzieło.
Autorzy opracowania dziękują Pani Profe- sor Joannie Matuszkiewicz-Rowińskiej za pomoc w przygotowaniu publikacji.
Rycina 6. Profesor Wojciech Rowiński podczas wykładu w czasie inauguracji Studium Koordyna- torów Pobierania i Przeszczepiania Narządów (ze zbiorów prof. Joanny Matuszkiewicz-Rowińskiej) Rycina 5. Profesor Wojciech Rowiński w podczas wykładu w czasie XVII Konferencji Naukowo-Szko- leniowej PTN w Poznaniu w czerwcu 2008 roku (fot. Janusz Ostrowski)
vvDo największych
osiągnięć w tej
działalności zalicza się
przygotowanie
Narodowego Programu
Rozwoju Medycyny
Transplantacyjnejcc
STRESZCZENIE
W 2013 roku na łamach „Forum Nefrologicznego” au- torzy rozpoczęli cykl publikacji dotyczących członków honorowych Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego (PTN). Cykl ten rozpoczęła — naturalnie — prezen- tacja postaci prof. Tadeusza Orłowskiego, wybitne- go polskiego internisty, nefrologa i transplantologa, pierwszego prezesa PTN. W ciągu kolejnych czterech lat przedstawiono biogramy kolejnych 15 człon- ków honorowych PTN, polskich i zagranicznych;
w ostatnim numerze postać prof. Eberharda Ritza.
W obecnym numerze bohaterem jest prof. Wojciech
Rowiński, wybitny polski chirurg transplantolog, członek zespołu, który dokonał pierwszego udanego przeszczepienia nerki w 1966 roku w Warszawie, były kierownik Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej i Trans- plantacyjnej Akademii Medycznej w Warszawie i były prezes Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego.
Profesor Wojciech Rowiński pełnił także jeszcze wiele innych odpowiedzialnych funkcji w polskich i między- narodowych towarzystwach naukowych.
Forum Nefrol 2017, tom 10, nr 1, 85–89 Słowa kluczowe: Polskie Towarzystwo Nefrologiczne, członkowie honorowi, historia nefrologii
Piśmiennictwo
1. Ostrowski J., Rutkowski B. Poczet Członków Honorowych Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego. Część I. Prof. dr hab. med. Tadeusz Orłowski. Forum Nefrologiczne 2014;
1: 71–75.
2. Ostrowski J., Więcek A., Rutkowski B. Poczet Członków Honorowych Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego.
Część XVI. Prof. Eberhard Ritz. Forum Nefrologiczne 2016;
4: 278–282.
3. Ostrowski J., Rutkowski B. Poczet Członków Honorowych Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego. Część II. Prof. dr hab. med. Jan Nielubowicz. Forum Nefrologiczne 2013; 2:
135–138.
4. Bajer M. Rowińscy. Forum Akademickie 2005; 9 (http://
//forumakad.pl/archiwum/2005/09/25-rody_uczone.htm) [dostęp: 2016.12.30].
5. Szmidt J., Durlik M. Transplantologia. W: Noszczyk W. (red.).
Dzieje medycyny w Polsce. Tom 3. PZWL, Warszawa 2016;
736–738.
6. Stepkowski S., Kahan B. Wojciech Rowiński, a humanist and transplant surgeon, played a seminal role to establish the Government-Run National Transplantation Program in Poland. Transplantation Proceeding 2014; 46: 1261–1262.
7. Rowiński W. Laudacja. Medycyna. Dydaktyka. Wychowa- nie 2006; 7–9: 8–10.
8. Kupiec-Wegliński J.W., Stepkowski S., Wasowska B., Hardy M. Wojciech A. Rowiński, MD., Ph.D. (1935–2014):
humanist, transplant surgeon and scientist. Transplantation 2014; 4: 363–364.
9. Kosieradzki M. Professor Wojciech Rowinski (1935–2014).
Transplant. Int. 2014; 27: 641–642.
10. Rowiński W. Polska Unia Medycyny Transplantacyjnej. Me- dycyna. Dydaktyka. Wychowanie 2007; 1: 5–6.
