 Propozycje i Materiały

(1)

Zarządzanie jakością w bibliotece

Zarządzanie jak ością w bibliotece



Propozycje i Materiały

ISBN 978-83-64203-85-5 Cena 45,00 zł

Zarządzanie jakością to podstawowe podejście w pracy współczesnych bibliotek.

Choć znane jest już od wielu lat, ciągle ewoluuje. Pojawiają się nowe założenia, metody badań oraz praktyczne narzędzia wspierające wysoką jakość pracy instytu- cji bibliotecznych. W książce zaprezentowano wieloaspektowe ujęcie zarządzania jakością, prezentowane zarówno przez bibliologów, jak i praktyków bibliotekarzy, na co dzień zmagających się z koniecznością realizacji usług na najwyższym poziomie. Zaprezentowane artykuły zostały zgrupowane w trzech głównych zrębach:

1. Rekomendacje (prezentacja naj nowszych trendów, zagadnienia teoretyczne i terminologiczne); 2. Analizy (wyniki badań jakościowych i ilościowych); 3. Stu- dia przypadków (doświadczenia bibliotek w zakresie projektowania, wdrażania i ewaluacji systemów jakości). Różnorodność tematów sprawia, że oddawany do rąk Czytelnika tom, może stanowić interesującą lekturę zarówno dla teorety- ków biblio logii, bibliotekarzy bibliotek różnych typów oraz studentów biblioteko- znawstwa i informacji naukowej, dopiero pozyskujących wiedzę z zakresu jakości usług bibliotecznych.

PiM 94 okladka 6.indd 1-3

PiM 94 okladka 6.indd 1-3 2017-05-22 12:41:172017-05-22 12:41:17

(2)

Praca zbiorowa pod redakcją Mai Wojciechowskiej

Warszawa 2017

Zarządzanie jakością w bibliotece

Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich



Propozycje i Materiały

PiM 94.indb 3

PiM 94.indb 3 2017-05-24 13:32:472017-05-24 13:32:47

(3)

Spis treści

Rekomendacje Katarzyna Materska

Przyczynek do jakości zarządzania informacją i wiedzą w bibliotece

akademickiej drugiej dekady XXI wieku . . . 11 Ewa Głowacka

Badania społecznego i ekonomicznego oddziaływania bibliotek akademickich.

Obszary, projekty, metody . . . 23 Lidia Szczygłowska

Modele oceny jakości bibliotek cyfrowych . . . 37 Małgorzata Kowalska

Narzędzia zapewniania i oceny jakości kształcenia profesjonalistów

informacji . . . 61 Natalia Pamuła-Cieślak

Badanie jakości otwartości polskich czasopism o otwartym dostępie

w kontekście nowych wytycznych Directory of Open Access Journal . . . 91 Agnieszka Jezierska, Andrzej Koziara

Bezpieczeństwo informacji a jakość zarządzania. Normy prawne

i organizacyjne dla bibliotek i firm współpracujących . . . 101 Małgorzata Dąbrowicz

Zarządzanie jakością poprzez wzmacnianie systemu wartości w bibliotece . . . 115 Jacek Radwan

Rola przywódcy w procesie doskonalenia jakości funkcjonowania biblioteki . . . . 129 Edyta Strzelczyk

Jakość postrzegana jako satysfakcja użytkowników. Zagadnienia

metodologiczne . . . 141 Analizy

Anna Łach

Jakość usług bibliotecznych w planowaniu marketingowym.

Wyniki analizy SWOT dla wybranych bibliotek województw: dolnośląskiego,

wielkopolskiego, lubuskiego i opolskiego . . . 161 Agnieszka Adamiec, Ewa Urbanowska

Najlepsze praktyki w tworzeniu stron www bibliotek wyższych uczelni

niepaństwowych . . . 177

PiM 94.indb 5

PiM 94.indb 5 2017-05-24 13:32:482017-05-24 13:32:48

(4)

SPISTREŚCI

6

Zbigniew Gruszka

Kryterium dostępności jako wskaźnik jakości. Model rozproszony

bibliotekarstwa publicznego na przykładzie bibliotek łódzkich . . . 199 Katarzyna Bartosiak, Kamil Banaszewski

Doskonalenie jakości usług biblioteki w obszarze kompetencji informacyjnych jej użytkowników. Wyniki badań pilotażowych przeprowadzonych wśród

studentów Uniwersytetu Zielonogórskiego . . . 215 Julita Niedźwiecka-Ambroziak

Otwartość na wdrażanie nowoczesnych technologii a nowe formy zbiorów

w bibliotekach Wyższych Szkół Bankowych (wyniki badań ankietowych) . . . 239 Maja Wojciechowska

Kształtowanie jakości usług bibliotecznych poprzez wsparcie profesjonalnych

organizacji bibliotekarskich. Na przykładzie IFLA . . . 251 Urszula Knop

Jakość usług biblioteczno-informacyjnych w bibliotece akademickiej w okresie

rozwoju zasobów Open Access – wybrane zagadnienia . . . 261 Studia przypadków

Ewa Rudnicka, Katarzyna Rzempołuch-Pallasch

Opis stanowiska pracy jako wyraz dbałości o jakość kadr bibliotecznych.

Przykład Biblioteki Uniwersyteckiej UWM w Olsztynie . . . 275 Mariola Augustyniak

Zintegrowany system biblioteczny jako narzędzie wspomagające zarządzanie

jakością w bibliotece akademickiej. Przykład Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego . . . 289 Renata Borońska, Jadwiga Grabarska

Wybrane problemy zarządzania książkami elektronicznymi w bibliotece akademickiej na przykładzie Biblioteki Głównej Uniwersytetu Techniczno-

-Przyrodniczego w Bydgoszczy . . . 309 Mariola Nawrocka, Magdalena Wiederek

System oceny pracowników w Bibliotece Głównej Wojskowej Akademii

Technicznej w Warszawie . . . 319 Marzena Błach

Jakość usługi wypożyczeń międzybibliotecznych w Bibliotece Głównej

Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie . . . 333 Urszula Kulczycka, Beata Roszkowska-Paszuk

Katalog online biblioteki narzędziem komunikacji z czytelnikiem. Analiza funkcjonalności katalogu Biblioteki Uniwersytetu Gdańskiego w oparciu

o przeprowadzone badania . . . 347 Sławomir Sobczyk

Wpływ zmian w strukturze i przestrzeni organizacji biblioteki na jakość usług.

Przykład Wypożyczalni Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie . . . 359

PiM 94.indb 6

PiM 94.indb 6 2017-05-24 13:32:482017-05-24 13:32:48

(5)

SPISTREŚCI

7

Iwona Osmulska, Dorota Janik

Jakość usług bibliotecznych Biblioteki Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej

w Elblągu . . . 371 Artur Jazdon

Projakościowe zarządzanie kadrami w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu . . . 385 Aurelia Krzemińska, Dorota Padzik

Wpływ zmian organizacji działów merytorycznych Biblioteki Uniwersytetu

Gdańskiego na jakość ich pracy . . . 403 Magdalena Seta

Zaspokajanie potrzeb użytkowników małej biblioteki wydziałowej w świetle badań ankietowych. Przykład Biblioteki Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka

i Konsumpcji Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie . . . 413 Wioletta Borowa-Surowiec

Zarządzanie zbiorami Biblioteki NIFC w przestrzeni wirtualnej

XVII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina

wobec potrzeb użytkowników . . . 423 Emilia Lepkowska, Anna Szymczak

Techniki motywowania dwóch pokoleń bibliotekarzy oraz ich znaczenie dla nowo czesnego zarządzania biblioteką akademicką. Przykład Biblioteki

Politechniki Poznańskiej . . . 433 Tatiana Andrzejewska, Bożena Hakuć

Wewnętrzny system zapewnienia jakości w Bibliotece Uczelnianej Politechniki

Gdańskiej . . . 447 Sławomir Sobczyk

Konfrontacja artysty z katalogiem bibliotecznym – na przykładzie badań ankietowych przeprowadzonych wśród studentów Akademii Sztuk Pięknych

w Krakowie . . . 461

PiM 94.indb 7

PiM 94.indb 7 2017-05-24 13:32:482017-05-24 13:32:48

(6)

413

Magdalena Seta

Zaspokajanie potrzeb użytkowników małej biblioteki wydziałowej

w świetle badań ankietowych.

Przykład Biblioteki Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoły Głównej

Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Pojęcie jakości, jako elementu oceny pracy biblioteczno-informacyjnej, nie jest jednoznaczne i występuje w wielu odmianach. Defi nicja biorąca pod uwagę użyt- kownika mówi o tym, że jest to spełnienie wymagań klienta i zainteresowanie tym, czego klienci naprawdę oczekują [15, s. 182]. Można więc powiedzieć, że na jakość usług bibliotecznych składa się między innymi zdolność do zaspokaja- nia potrzeb i oczekiwań czytelników. Natomiast miernikiem oceny jakości pracy biblioteki powinna być satysfakcja użytkowników [9, s. 9]. Jak podaje Maja Woj- ciechowska, „w literaturze bibliotekarskiej dominuje podejście zakładające, że jakość pracy biblioteki polega na minimalizowaniu rozbieżności pomiędzy poziomem usług oczekiwanym przez użytkownika a poziomem usług oferowanym i realizowanym przez bibliotekę” [14, s. 325].

Nowoczesne zarządzanie biblioteką opiera się między innymi na badaniu i za- spokajaniu potrzeb czytelników. Jest to wiedza zgromadzona po to, aby poznać obecne i przyszłe potrzeby, oczekiwania i opinie odbiorców usług. Szczególnie war- tościowa dla biblioteki jest wiedza, która zostanie wykorzystana w celu jej rozwoju [17, s. 92]. Obejmuje ona między innymi informacje o tym, w jakim stopniu usługi biblioteki spełniają oczekiwania czytelników, czy jakość oferowanych usług i pro- duktów jest z nimi zgodna oraz czego brakuje w ofercie biblioteki [17, s. 94]. To użytkownik ostatecznie ocenia, czy jego potrzeby zostały zaspokojone [16, s. 147].

Badania ankietowe przeprowadzane wśród użytkowników służą poznaniu ich opinii o pracy biblioteki i są bardzo często wykorzystywane do badania jej efek- tywności [7, s. 79; 14, s. 323]. Pozwalają na wykrycie słabych punktów biblioteki, dostosowywanie jej działań do potrzeb czytelników, a tym samym – podnoszenie jakości usług [2, s. 14; 3, s. 189].

PiM 94.indb 413

PiM 94.indb 413 2017-05-24 13:33:072017-05-24 13:33:07

(7)

MAGDALENASETA

414

Biblioteki szkół wyższych stanowią integralną część struktury organizacyjnej uczelni i mają określone zadania. Stanowią regulowany ustawą, statutem uczelni i aktami niższego rzędu system biblioteczno-informacyjny, w skład którego, oprócz biblioteki głównej, mogą wchodzić również biblioteki wydziałowe. W od- różnieniu od bibliotek ogólnouczelnianych biblioteki wydziałowe mają zaspo- kajać potrzeby czytelnicze i informacyjne określonej, wąskiej grupy odbiorców, a więc pełnią funkcję niewielkich bibliotek specjalistycznych oferujących litera- turę fachową z danej dziedziny lub specjalności, wspierając proces dydaktyczny realizowany na wydziale. Użytkownikami takich placówek są najczęściej studenci i pracownicy naukowi oczekujący łatwego dostępu do zbiorów oraz fachowej po- mocy bibliotekarza w wyszukiwaniu informacji [12, s. 69].

System biblioteczno-informacyjny Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (SGGW) tworzy Biblioteka Główna im. Władysława Grabskiego oraz trzy biblioteki wydziałowe: Biblioteka Wydziału Budownictwa i Inżynierii Środowi- ska, Biblioteka Wydziału Medycyny Weterynaryjnej oraz Biblioteka Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji. Nadzór nad księgozbiorem i pracownikami bibliotek wydziałowych sprawuje Biblioteka Główna. Z zasobów systemu korzy- stają wszyscy studenci i pracownicy SGGW, a także osoby niezwiązane z uczelnią.

Podstawę kolekcji Biblioteki Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Kon- sumpcji tworzą zbiory przekazane wcześniej przez Katedry i Zakłady Wydziału oraz Bibliotekę Główną SGGW. Zajmuje się ona gromadzeniem, opracowywa- niem i udostępnianiem specjalistycznej literatury dostosowanej do kierunków studiów realizowanych na wydziale, tj. żywienie człowieka i ocena żywności, dietetyka oraz gastronomia i hotelarstwo. Zgromadzony księgozbiór jest wysoce re- prezentatywny dla literatury polskiej i obejmuje także najcenniejsze pozycje ob- cojęzyczne. Zbiory liczą ok. 16 tys. woluminów wydawnictw zwartych, ciągłych oraz zbiorów specjalnych, w skład których wchodzą wszystkie prace dyplomowe powstające na wydziale.

Większość zbiorów uporządkowana jest w systemie wolnego dostępu. Czy- telnia wyposażona jest w 30 miejsc, 3 stanowiska komputerowe z dostępem do katalogu bibliotek SGGW oraz 3 stanowiska umożliwiające przeszukiwanie zasobów informacyjnych w Internecie. Biblioteka od 2007 r. zapewnia szeroki dostęp do pełnej informacji dzięki zintegrowanemu systemowi informatyczne- mu ALEPH. Jej użytkownicy to głównie studenci i pracownicy wydziału [1, s. 82].

Poznanie potrzeb i preferencji studentów wydziału, czyli głównych odbiorców usług biblioteki, stanowiło cel przeprowadzenia anonimowych badań ankietowych.

Zastosowanym narzędziem badawczym był kwestionariusz ankiety składający się z 9 pytań dotyczących częstotliwości i zakresu korzystania z usług biblioteki wy-

PiM 94.indb 414

PiM 94.indb 414 2017-05-24 13:33:072017-05-24 13:33:07

(8)

ZASPOKAJANIEPOTRZEBUŻYTKOWNIKÓWMAŁEJBIBLIOTEKIWYDZIAŁOWEJW ŚWIETLEBADAŃANKIETOWYCH

415

działowej, a także subiektywnej oceny tych usług. Do oceny postaw użytkowników wobec usług biblioteki zastosowano skale porządkowe. W kwestionariuszu znala- zła się także metryczka zawierająca zmienne umożliwiające charakterystykę bada- nej populacji. Pytania zawarte w metryczce pozwoliły na określenie profi lu respon- dentów w zależności od takich cech, jak: kierunek, stopień i rok studiów oraz płeć.

Badanie zostało przeprowadzone na przełomie lutego i marca 2016 r. metodą audytoryjną [5, s. 262]. Kwestionariusz został rozdany studentom w formie pa- pierowej podczas zajęć prowadzonych na wydziale. W badaniu wzięło udział 876 osób, co stanowi 62% wszystkich studentów Wydziału Nauk o Żywieniu Czło- wieka i Konsumpcji. W badaniu wzięli udział studenci wszystkich kierunków studiów realizowanych na wydziale. Ponad połowę studentów wydziału stanowią studenci kierunku Żywienie Człowieka i Ocena Żywności i oni też najczęściej odpowiedzieli na ankietę. Zdecydowaną większość respondentów stanowili studenci studiujący w trybie stacjonarnym (tab. 1).

Tabela 1. Zestawienie procentowe wszystkich studentów Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji oraz respondentów w zależności od kierunku i trybu studiów

Kierunek i tryb studiów Wszyscy studenci Respondenci

Żywienie człowieka i ocena żywności 59,9 51,9

Dietetyka 17,9 21,8

Gastronomia i hotelarstwo 22,2 26,3

Studia stacjonarne 68,3 73,7

Studia niestacjonarne 31,7 26,3

Źródło: opracowanie własne.

W ankiecie zapytano o częstotliwość korzystania z prezencyjnego udostęp- niania zbiorów w Bibliotece Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji oraz Bibliotece Głównej. Badani studenci najczęściej deklarują odwiedzanie biblioteki macierzystej. Z jej usług korzysta 64,3% pytanych, podczas gdy z czytelni Biblioteki Głównej korzysta 59,5% osób (rys. 1). Nie jest to znacząca różnica, co może wynikać z faktu, że obydwie biblioteki znajdują się na terenie kampusu, w niewielkiej odległości od siebie. Biblioteka Główna dysponuje większą prze- strzenią i większą liczbą miejsc do nauki, natomiast biblioteka wydziałowa przy- ciąga studentów specjalistycznym księgozbiorem i lokalizacją w budynku, w któ- rym odbywa się większość zajęć.

Z usług Biblioteki Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji zdecydowanie częściej korzystają studenci studiów magisterskich (76,0%) niż licen- cjackich czy też inżynierskich (57,6%). Związane jest to prawdopodobnie z odwie- dzaniem biblioteki w celu korzystania z literatury niezbędnej do napisania pracy

PiM 94.indb 415

PiM 94.indb 415 2017-05-24 13:33:072017-05-24 13:33:07

(9)

MAGDALENASETA

416

Rysunek 1. Częstotliwość korzystania z prezencyjnych agend systemu biblioteczno- -informacyjnego SGGW (w %)

40,5%

42,1%

13,0%

3,4%

0,9%

35,7%

41,6%

17,6%

4,0%

1,1%

0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0%

nie korzystam 1-2 razy w semestrze 1 raz w miesiącu 1 raz w tygodniu kilka razy w tygodniu

Biblioteka WNOŻCziK Czytelnie Biblioteki Głównej Źródło: opracowanie własne.

Rysunek 2. Częstotliwość korzystania z biblioteki wydziałowej w zależności od kierunku studiów (w %)

35,7%

41,6%

17,6%

4,0%

1,1%

26,8%

48,4%

19,8%

3,5%

1,5%

28,8%

42,9%

20,9%

6,3%

1,0%

59,1%

27,0%

10,4%

3,0%

0,4%

0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0%

nie korzystam 1-2 razy w semestrze 1 raz w miesiącu 1 raz w tygodniu kilka razy w tygodniu

gastronomia i hotelarstwo dietetyka żywienie człowieka i ocena żywnośći ogółem Źródło: opracowanie własne.

PiM 94.indb 416

PiM 94.indb 416 2017-05-24 13:33:072017-05-24 13:33:07

(10)

417

dyplomowej. Zauważono też, że studenci kierunku Gastronomia i Hotelarstwo zdecydowanie częściej niż pozostali (59,1%) deklarują brak odwiedzin w bibliotece (rys. 2). Wynika to prawdopodobnie z faktu, że jest to nowy kierunek studiów na wydziale i respondenci nie przygotowywali jeszcze prac dyplomowych (choć przecież odwiedziny w bibliotece powinny nastąpić znacznie wcześniej niż podczas pisania dysertacji).

Również tryb studiów determinował częstotliwość odwiedzin w bibliotece. Re- spondenci studiujący w trybie niestacjonarnym bardzo często (60,4%) w ogóle nie korzystają z biblioteki wydziałowej i z czytelni Biblioteki Głównej (69,6%). Stu- denci najczęściej odwiedzają bibliotekę wydziałową od poniedziałku do czwartku (82,6%), czyli w te dni, kiedy odbywa się większość zajęć na studiach stacjonar- nych. W piątek z usług biblioteki korzysta 12,6% pytanych, natomiast w sobotę – 9,6%. Zgodnie z przewidywaniami studenci studiujący w trybie niestacjonarnym zdecydowanie częściej odwiedzali bibliotekę w piątki (57,1%) i w soboty (52,7%).

W ankiecie zapytano również respondentów, w jakim okresie najczęściej ko- rzystają z biblioteki. Analizując materiał źródłowy na ten temat zauważono, że 56,5% respondentów deklaruje odwiedzanie biblioteki w trakcie trwania semestru. Natomiast ponad 25,4% badanych podało, że w czasie trwania roku akade- mickiego systematycznie odwiedza czytelnię wydziałową (rys. 3). Zdecydowanie najmniej systematycznie korzystają z usług biblioteki studenci kierunku gastronomia i hotelarstwo, którzy częściej deklarują przychodzenie w czasie sesji (34,0%).

Czytelnicy czas spędzony w bibliotece wydziałowej najczęściej przeznaczają na czytanie książek (89,5%) i czasopism (62,9%), chętnie też korzystają z miejsca do nauki (40,1%) oraz poszukują literatury do pracy dyplomowej (30,2%) (rys. 4). Czynnikiem różnicującym cel odwiedzin w bibliotece wydziałowej jest tryb studiowania respondentów. Studenci niestacjonarni zdecydowanie rzadziej korzystają z miejsca do nauki lub pracy w bibliotece (25,3%), z dostępu do katalogu (8,8%) czy też spędzają w niej wolny czas (3,3%) – czyli rzadziej wyko- nują w bibliotece te czynności, które mogą wykonywać poza uczelnią. Niestety studenci niestacjonarni również zdecydowanie rzadziej korzystają z czasopism (42,9%) oraz poszukują w bibliotece literatury do pracy dyplomowej (19,8%). Być może potrzeba tu wdrożenia szkoleń z zakresu wyszukiwania informacji, tak aby brak czasu na wyszukiwanie materiałów do pracy dyplomowej w bibliotece nie odbił się na jakości tej pracy.

Analiza odpowiedzi pozwoliła stwierdzić, że zasoby biblioteki zaspokajały potrzeby informacyjne większości respondentów (tab. 2). Zawartość zasobu książek według 11,7% respondentów „zdecydowanie jest dostosowana” do treści dydaktycznych realizowanych na wydziale, natomiast „raczej jest dostosowana” do po-

PiM 94.indb 417

PiM 94.indb 417 2017-05-24 13:33:072017-05-24 13:33:07

(11)

MAGDALENASETA

418

Rysunek 3. Okres w roku, w którym respondenci najczęściej korzystają z czytelni (w zależności od kierunku studiów; w %)

6,0%

56,5%

14,4%

25,4%

5,4%

57,7%

10,2%

28,2%

5,9%

61,0%

11,0%

25,7%

8,5%

45,7%

34,0%

14,9%

0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0%

na początku semestru w trakcie semestru w czasie sesji równomiernie

gastronomia i hotelarstwo dietetyka żywienie człowieka i ocena żywności ogółem Źródło: opracowanie własne.

Rysunek 4. Cel odwiedzin biblioteki wydziałowej przez respondentów (w %)

89,5%

62,9%

40,1%

30,2%

19,7%

11,4%

7,1%

5,2%

0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0% 100,0%

korzystam z książek korzystam z gazet / czasopism korzystam z miejsca do nauki / pracy poszukuję literatury do pracy dyplomowej korzystam z dostępnych komputerów i Internetu korzystam z dostępu do katalogu biblioteki korzystam ze źródeł elektronicznych spędzam wolny czas

PiM 94.indb 418

PiM 94.indb 418 2017-05-24 13:33:072017-05-24 13:33:07

(12)

419

trzeb dla 63,4% studentów. Widoczne jest przy tym zróżnicowanie ze względu na kierunek studiów. Studenci kierunku żywienie człowieka i ocena żywności, który jest fl agowym kierunkiem na wydziale, deklarują w 80,2%, że zawartość zasobu książek jest dostosowana do treści programu nauczania. Studenci nowych kierunków, czyli dietetyki oraz gastronomii i hotelarstwa, są mniej usatysfakcjo- nowani zasobem dostępnych książek (odpowiednio 67,6% i 68,1%).

Tabela 2. Subiektywna ocena dostosowania zasobów biblioteki do treści programu dydaktycznego realizowanego na wydziale (w %)

Zbiory są dostosowane do treści

programu dydaktycznego Książki Czasopisma Zbiory

elektroniczne

zdecydowanie tak 11,7 14,6 6,4

raczej tak 63,4 48,3 43,2

trudno powiedzieć 19,7 32,9 43,3

raczej nie 4,4 3,2 6,2

zdecydowanie nie 0,7 1,1 0,9

Podobnych wniosków dostarczyła analiza dotycząca zasobu czasopism. Według 62,9% respondentów czasopisma dostępne w bibliotece są dostosowane do treści dydaktycznych. Wyróżniają się tutaj studenci kierunku gastronomia i hotelarstwo, którzy aż w 48,9% deklarują, że trudno powiedzieć, czy zasób czasopism jest ade- kwatny do potrzeb. Może to wynikać z krótkiej historii tego kierunku na wydziale i braku studentów, którzy pisaliby już prace dyplomowe. Natomiast niemal połowa respondentów stwierdziła, że zasoby elektroniczne oferowane przez system biblioteczno-informacyjny SGGW są dostosowane do treści dydaktycznych.

Uzupełnieniem powyższych danych była ocena poziomu obsługi studen- tów w bibliotece wydziałowej, wygody i komfortu korzystania z niej, dostępu do komputerów i Internetu oraz łatwości korzystania z katalogu. Ocena ta została dokonana w pięciostopniowej skali, gdzie 1 oznaczało, że ocena jest „bardzo zła”, natomiast 5 oznaczało ocenę „bardzo dobrą”.

Na podstawie zgromadzonego materiału można stwierdzić, że respondenci dobrze oceniali poziom obsługi studentów w bibliotece wydziałowej (średnia ocena 4,2 przy udziale ocen 4 i 5 na poziomie 81,7%). Nieco niżej zostały ocenione wygoda i komfort korzystania z czytelni (średnia ocena 3,8, tylko 65,0% ocen 4 i 5). Korzystanie z katalogu biblioteki nie sprawia studentom trudności. Łatwość korzystania została oceniona średnio na 3,7 w pięciostopniowej skali i uzyskano 62,0% ocen 4 i 5. Najgorzej studenci ocenili możliwości korzystania w bibliotece z komputerów i dostępu do Internetu. Uzyskano średnią ocenę 3,4 i tylko połowa odpowiedzi była ocenami 4 lub 5.

PiM 94.indb 419

PiM 94.indb 419 2017-05-24 13:33:072017-05-24 13:33:07

(13)

MAGDALENASETA

420

Ponad 1/3 respondentów, którzy korzystali z biblioteki wydziałowej, odpowie- działa na pytanie otwarte o to, jakie zmiany należy wprowadzić. Respondenci proponujący zmiany najczęściej, bo aż w 28,4%, postulowali modernizację sprzę- tu komputerowego. Powiązane z tym są też propozycje zwiększenia przepustowo- ści łącza internetowego (16,9%), uruchomienia łącza bezprzewodowego (5,5%), wyposażenia biblioteki w większą liczbę komputerów (10,5%) i zainstalowania pakietu Microsoft Offi ce (3,5%). Sugerowane zmiany techniczne dotyczyły także zwiększenia liczby gniazdek elektrycznych (4,5%) oraz naprawę kserokopiarki (16,4%). Ponadto respondenci proponowali wprowadzenie możliwości wnoszenia toreb do czytelni (13,4%). Studenci doceniliby również zakup najnowszej literatury (15,4%), zakup większej liczby egzemplarzy książek (5,5%) oraz możliwość wypożyczania zbiorów (14,9%).

Powyższe postulaty już w chwili obecnej są realizowane lub będą brane pod uwagę w przyszłości. Już wcześniej został zaplanowany zakup nowego sprzętu komputerowego, który wkrótce zostanie udostępniony czytelnikom. Zaplano- wano również zwiększenie przepustowości łącza internetowego dla całej uczelni. Sieć bezprzewodowa była dostępna zanim zostały przeprowadzone badania, a propozycja jej uruchomienia wynika prawdopodobnie z awarii, która miała miejsce wcześniej i na kilka miesięcy uniemożliwiła czytelnikom korzystanie z tej usługi. Propozycje związane z polityką gromadzenia zbiorów zostaną rozpatrzone podczas planowania zakupów. Szczególnie dotyczy to literatury dla kierunku gastronomia i hotelarstwo, który jest realizowany na wydziale zaledwie od dwóch lat. Sprawy regulaminowe, takie jak możliwość wypożyczania zbiorów przez stu- dentów i wnoszenia toreb do czytelni, zostaną rozpatrzone podczas opracowywa- nia nowego regulaminu udostępniania zbiorów.

Przeprowadzone badania pozwoliły na stwierdzenie, że studenci, którzy mają dostęp do biblioteki umiejscowionej w budynku, gdzie odbywa się większość zajęć, nie zawsze korzystają z jej usług. Dotyczy to również studentów innych kierunków w SGGW [11, s. 121]. Podobnie jak w przypadku bibliotek Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu i Politechniki Częstochowskiej, lokalizacja biblioteki wy- działowej umożliwia korzystanie z niej nawet w czasie krótkich przerw, częściej niż z biblioteki głównej [8, s. 158; 13]. Wyniki badań własnych potwierdziły wyniki badań innych autorów, że studenci najczęściej przychodzą do biblioteki, aby korzy- stać z jej tradycyjnych zbiorów [8, s. 158; 12, s. 75]. Ponadto czytelnicy szukają w bibliotekach miejsca do nauki i pracy, ciszy i możliwości skupienia się, co pokazały również badania przeprowadzone w jednej z bibliotek amerykańskich [10, s. 72].

Słabym punktem Biblioteki Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsump- cji okazał się przestarzały i niespełniający oczekiwań respondentów sprzęt kom-

PiM 94.indb 420

PiM 94.indb 420 2017-05-24 13:33:072017-05-24 13:33:07

(14)

421

puterowy. Można jednak powiedzieć, że problem ten pojawia się w bibliotekach od dawna. Użytkownicy wielu bibliotek, nie tylko w Polsce, potrzebują lepszego do- stępu do komputerów i możliwości podłączenia do sieci Internet, a także zgłaszają zapotrzebowanie na większą liczbę komputerów [4, s. 18; 6, s. 35; 8, s. 157; 10, s. 73].

Podsumowując, można stwierdzić, że biblioteka wydziałowa spełnia wiele oczekiwań swoich użytkowników, a przeprowadzone badania pozwoliły na poznanie potrzeb jej głównych benefi cjentów, czyli studentów wydziału. Kolejnym krokiem będzie weryfi kacja pracy biblioteki oraz wdrożenie zmian pozwalają- cych na podniesienie jakości usług.

Bibliografia

1. 35 lat Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji. Warszawa: Wydaw- nictwo SGGW, 2013. ISBN 978-83-7583-463-5.

2. BALL Rafael. Satysfakcja klienta jako kluczowy czynnik sukcesu biblioteki.

Przegląd Biblioteczny. 2009, nr 1, s. 5-15. ISSN 0033-202X.

3. BARTOSIAK Katarzyna, BANASZEWSKI Kamil. Satysfakcja użytkownika jako podstawa budowania relacji z nowoczesną biblioteką uczelnianą. Wyniki badań Biblioteki Uniwersytetu Zielonogórskiego. In WOJCIECHOWSKA Maja (red.). Zarządzanie zasobami niematerialnymi bibliotek w społeczeństwie wie- dzy. Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2016, s. 185-206. ISBN 978-83-64203-64-0.

4. EINASTO Olga. Using service quality monitoring to support library mana- gement decisions: a case study from Estonia. Th e International Information &

Library Review. 2009, nr 1, s. 12-20. 1057-2317.

5. KACZMARCZYK Stanisław. Badania marketingowe: podstawy metodyczne.

Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2011. ISBN 978-83-208-1941-0.

6. KOCHAN Elżbieta. Badanie potrzeb użytkowników i ocena jakości usług w bibliotece akademickiej na przykładzie Biblioteki Głównej Akademii Eko- nomicznej w Krakowie. Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej.

2005, nr 2, s. 31-36. ISBN 1230-5529.

7. LEPKOWSKA Emilia. Badanie potrzeb i satysfakcji użytkowników oraz wpływ etyki bibliotekarskiej na działalność usługową bibliotek. In KAMIŃ- SKA Joanna, ŻOŁĘDOWSKA-KRÓL Beata (red.). Jakość usług bibliotecz- nych w społeczeństwie informacyjnym. Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2009, s. 78-86. ISBN 978-83-61464-16-7.

8. MAJEWSKA Agnieszka, SZYDA Mariola. Oczekiwania studentów w zmieniają- cych się bibliotekach na przykładzie trzech bibliotek wydziałowych Politechniki

PiM 94.indb 421

PiM 94.indb 421 2017-05-24 13:33:072017-05-24 13:33:07

(15)

MAGDALENASETA

422

Częstochowskiej. In GANIŃ SKA Halina (red.). Biblioteki naukowe w kultu- rze i cywilizacji: działania i codziennoś ć : materiały konferencyjne, Poznań , 15-17 czerwca 2005. T. 1. Poznań: Biblioteka Główna Politechniki Poznańskiej, 2005, s. 153-161. ISBN 83-910677-2-6.

9. MATERSKA Katarzyna. Standardy biblioteczne a użytkownik informacji początku XXI wieku. In WOJCIECHOWSKA Maja (red.). Standardy biblio- teczne: praktyka, teoria, projekty. Gdańsk: Wydawnictwo Ateneum – Szkoły Wyższej, 2010, s. 9-18. ISBN 978-83-61079-08-8.

10. MONTGOMERY Susan. Library space assessment: user learning behaviors in the library. Journal of Academic Librarianship. 2014, nr 1, s. 70-75. ISSN 0099-1333.

11. SETA Magdalena. Czy użytkownicy odczuli kryzys – ocena działalności Biblioteki Głównej SGGW w Warszawie w świetle badań ankietowych. In Biblioteka w kryzysie czy kryzys w bibliotece?: IV Konferencja Biblioteki Poli- techniki Łódzkiej, Łódź, 15-17 czerwca 2010 r.: materiały konferencyjne. Łódź:

Biblioteka Politechniki Łódzkiej, 2010, s. 119-125. ISBN 978-83-920302-7-0.

12. SOBCZYK Sławomir. Analiza preferencji użytkowników jako element kształ- towania biblioteki artystycznej na przykładzie Biblioteki Wydziałowej Ma- larstwa i Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie. In WOJCIECHOWSKA Maja (red.). Bibliotekarze i czytelnicy w dobie nowych technologii i koncepcji organizacyjnych bibliotek. Gdańsk: Wydawnictwo Ate- neum – Szkoły Wyższej, 2013, s. 69-78. ISBN 978-83-61079-22-4.

13. SPALENIAK Alicja, SZERKSZNIS Żaneta. 2008. Badania potrzeb użytkow- ników Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. Elektroniczny Biuletyn Infor- macyjny Bibliotekarzy [Dokument elektroniczny]. 2008, nr 2. Tryb dostępu:

http://www.ebib.pl/2008/93/a.php?spaleniak. Stan z dnia 20.04.2016.

14. WOJCIECHOWSKA Maja. Ocena skuteczności działalności biblioteki. Prze- gląd Biblioteczny. 2006, nr 3, s. 319-335. ISSN 0033-202X.

15. ZYBERT Elżbieta Barbara. Po co bibliotekom jakość? Przegląd Biblioteczny.

2015, nr 2, s. 181-192. ISSN 0033-202X.

16. ŻOŁĘDOWSKA-KRÓL Beata. Standardy obsługi użytkownika biblioteki. In WOJCIECHOWSKA Maja (red.). Standardy biblioteczne: praktyka, teoria, projekty. Gdańsk: Wydawnictwo Ateneum – Szkoły Wyższej, 2010, s. 139-148.

ISBN 978-83-61079-08-8.

17. ŻOŁĘDOWSKA-KRÓL Beata. Wiedza użytkowników zasobem nowoczesnej biblioteki. In WOJCIECHOWSKA Maja (red.). Zarządzanie zasobami niema- terialnymi bibliotek w społeczeństwie wiedzy. Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2016, s. 90-97. ISBN 978-83-64203-64-0.

PiM 94.indb 422

PiM 94.indb 422 2017-05-24 13:33:072017-05-24 13:33:07