Kwartalnik Geologiczny, t. 24, nr l, 1980 r., str. 155 -168
UKD 550.8: 551. 735(438): 061.5.055.1: 55(438)"1919/1979"
Antoni M. Karol BOJKOWSKl,
Sonia DYBOVA-JACHOWICZ, Halina ŻAKOWA
Omówiono rozwój badań osadów karbonu w Polsce prowadzonych w Instytucie Geologicznym Podano
główne etapy rozpoznania i wymieniono podstawowe prace z geologii karbonu. W zakończeniu przed- stawij:mo rysujące się na obecnym etapie zagadnienia stojące przed Instytutem Geologicznym w za- kresie badań stratygraficznych, litologicznych, paleogeograficznych i tektonicznych karbonu w Polsce.
WSTĘP
Rozpoznanie utworów z racji występowania w nich formacji węglo-
wej wiąże się z początkami górnictwa węglowego na obszarze Dolnośląskiego
i Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, sięgającymi XIX w. Utwory karbonu w Górach Świętokrzyskich odkrył J. Czarnocki w 1916 r., a produktywne lltwOry karbonu nadbużańskiego J. Samsonowi~ w latach 1938 1939.
OKRES 1919 -1939
Powołany do życia w 1919 r. Państwowy Instytut Geologiczny podjął wkrót- kim czasie badania utworów karbońskich występujących na . obszarze Polskiego
Zagłębia Węglowego. Służyła temu Placówka Instytutu Geologicznego utworzo- na w Dąbrowie Górniczej, związana z ówczesnym Wydziałem Węgli. W jej pra- cach uczestniczyli etatowi pracownicy PIG: S. Czarnocki, S. Doktorowicz-Hreb- nicki i A.S. Makowski oraz pracownicy kontraktowi: T. Bocheński i J. Zerndt Badania te umożliwiły S. Czarnockiemu w 1935 r. opracowanie monografii
156
wane
A. M. Zelich()wslk:i. K. Dvl')ov:a-J2lchc)wl(:Z. H. Zakowa
skorelowano dane pochodz,!ce z obsza- dostosowane do przyj~tego na Kon- Heeden trojdzielnego karbonu gornego.
stratv'gr~afi<:;Zllle i facjalne na podstawie analizy poziomow faunistycz- rytml(:;klJm ... ,...'·.,<:>"..1'7>.1· A.S. Makowski, a w obszarze
Bochenski skoncentrowal zainteresowania na KalrbCmSkle:l, glrorna(lZ(jLC wiele cennego materiaru bi()stl~at~ygr'aticzl1e!l~O
studia nad
hr<;lrlP(VA i opracowanego materiaru zal~m~ia
OKRES 1945 -1953
szyce 3, w
nego wizenu (C. 1960).
Badania Sudetow po 1945 r. rozpocz~to od z dorobkiem po- badaczy sprecyzowania zadan; nast~pnie zesp61 pracownikow pod
... H."-"-....,' ... H. Teisseyre'a przyst,!pil do szczegolowych badan sedymentacji, facji,
petrografri i tektoniki karbonu. Gromadzone materialy sluzyly w dalszych latach do reambulacji geologicznych Teisseyre, 1960).
OKRES 1954 1979
Badania geologiczne w latach czterdziestych i na pocz'!tku lat pi~6dziesi'!tych
koncentrowaly sit; na materialach z odsloni~ i robot wiertniczo-gorniczych, po- chodz,!cych ze znanych obszarow wyst~powania karbonu.
Badania utworow karbonu w latach -1979 157 otwor6w wiertni-
,,,,,,UT"''''''' szersze osad6w karbonu
pOW14BrZ;chmc)w~ycb i stworzyly no we moz!.iwQsci badawcze.
1954 r. narady sluZ by
tej pracy dotycz'!ce w niecce
karbonskiej, a badania karbonu produktywnego karpac- kim. Materialy z gl~bokich wiercen, prowadzonych przez Oddzial G6rnosl,!ski
dostarczyly danych 0 i
znacznie rozszerzaj'!c' uzyskiwane w g6rnictwo naftowe. Tektonika karbonu Zagl~bia
Bukowego i A. Kotasa.
Na obszarze Sudet6w kontynuowano szczeg610we studia utwor6w karbonu, poszerzone badaniami stratygraficzno-facjalnymi karbonu. Badaniami stratygraficzno-paleontologicznymi obj~to wszystkie znane i nowo odkryte sta- nowiska fauny g6rnowizenskiej. Pozwolilo to na stworzenie kolekcji zlozonej
158 A.M. Zel1ichc)wslcL K. BojkoVlTSki. S. Vylbova-J,lCh()w1(~z, H. Zakowa
z kilkunastu tysi~cy okazow
glowonogow i trylobitow. Opisane w przednio nieznanych w Polsce, daly podstaw~
biostratonomii, paleoekologii, bio- i litofacji. W 1966 H.
nowe poziomy goniatytowe. Badania florystyczne ... , ... "-'-. jak i mikroflo~ (T. Gorecka). W ich wyniku skorygowano graficzne wydzielonych jednostek litostraty.graficznych. Okreslono sklad litostratygraficzne morskich i l~dowych utworow facji klastycznej dOlne~~o
bonu (H Teisseyre, H. Zakowa, 1966).
litostratygraficznego karbonu styniak, A. Grocholski (1968), styniak (1968).
Obok badan skal osadowych w Sudetach i na ich pn~eapOjlu proVllaQZOIllO ea- dania granitoidow i skal wylewnych obejmuj~ce ich a takZe
pozycj~ Badania te prowadzili A i T.
Morawski.
Rozpocz~te w latach szescdziesi~tych badania wiertnicze
sudecki. Prace dotycz~ce karbonu rozszerzono poza obszar wychodni tych utworow i starych wiertnicza dostarczyla wiele ciekawego materialu dotycz~cego gornokarbonskich 11r"\1.c>riI'1""
Gluszyc~ i NoWt! Ru~ (A Bossowski, Z. Chlebowski, 1978). Dla
perspektyw w~glonosnosci prowadzona jest w Instytucie rekonstrukcja paleogeo- graficzna niecek sedymentacyjnych, a tych prac wskazuj~ na mozliwosc istnienia szerszego nu s~dzono dotychczas obszaru w~glonosnego. Udokumen- towanie permskiego wieku skal klastycznych, uwazanych do niedawna za dolno- karbonski niew~tpliwie rozszerza potencjalny obszar wyst~powania karbonu produktywnego. Wesp61 z pokladu w~gli w obr~bie warstw ludwiko- wickich, stawia to nowe przed w zakresie rozpoznania kar- bonu niecki poludniowosudeckiej. Badania w znacznym zakresie
daj~ podstaw~ do rewizji dotychczasowych stratygraficznych, umozli-
wiaj~ wydzielenie utworow gornego karbonu w niecce polnocnosudeckiej Mi- lewicz, 1968 i in.) oraz sugeruj~ koniecznosc rewizji stratygrafii dotychczasowych jednostek litologicznych (sugestia A Grocholskiego z 1974 r. 0 facjalnym
przechodzeniu warstw z Glinnika w warstwy zaclerskie).
Wyniki badan paleontologicznych utworow starszych od formacji produktyw-
wskazuj~ na przynaleznosc do dolnego karbonu skal uznawanych dotychczas za duzo starsze (np. zmetamorfizowanych lupkow w strefie Niemczy) i pozwalaj~
na wydzielenie wizenu gornego w Gorach Kaczawskich Chorowska, 1978) czy tei: oddzielenie dewonu od karbonu w Gorach Zrewidowanie do- tychczasowych wydzieleti poszczegolnych pi~ter karbonu i wykrycie jego obec- nosci w obr~bie utworow, ktorym byl przypisywany inny wiek, pozwoli na skory- gowanie profilu stratygraficznego karbonu Sudetow i da podstawy do przepro- wadzenia rewizji tektonicznej tych utworow.
Bardziej wyczerpuj~cy rys badan geologicznych karbonu w Sudetach stawili ostatnio A. Bossowski, J. Jerzykiewicz (1979).
Badania karbonu Gor Swi~tokrzyskich wznowiono pod koniec lat pi~cdzie
si~tych. Przeprowadzono szczegolowe studia geologiczne z zastosowaniem prac ziemnych, wiertniczych i niekiedy geofizycznych. Pozwolily one na rewizj~ wy- chodni karbonu, daj~ nowe uj~cia kartograficzne. Badaniami obj~to osady di- nantu w miejscach bardzo slabo uprzednio zbadanych, rozpoznano istnienie de- formacji tektonicznych w obr~bie dinantu i okreslono kontakty z otaczaj~cymi
go utworami.
Badania utwor6w karbonu w latach 1919 1979 159 Podano peln~ eharakterystyk~ litologiezno-petrografiezn,); zbadanyeh low. Stwierdzono liezne przejawy wulkanizmu dinanekiego, wyrazone obecnosei~
tufow, tufitow, bentonitow, a niekiedy jedynie domieszk'! materiaru piroklastycz- nego w osadaeh muloweowych. Rozpoznanie tych utworow, jak i obeenosc szaro- glazow wraz z podaniem ich lokalizacji i pozyeji stratygrafieznej, pozwala na wy-
ci');gni~cie wniosku 0 zroznieowaniu obszarow zrodlowych podezas sedymentaeji.
Stwierdzono i opisano utwory i wizenu w nieznanych dotyehezas faejaeh, co ul1lOzliwilo okreslenie oseylaeji zalewow zaznaezenie przypuszezal- nyeh luk w sedymentaeji na przelomie turneju i wizenu, a takZe w nizszym i wyzszym wizenie. Srodowiska sedymentaeji zbadano k');tem zjawisk
j');eyeh synehronieznie, jak i w rozwoju pionowym z podkresleniem znacznej roli rue how pionowyeh podloZa i konfiguraejidna zbiornikow, zwi,);zanej z przebie- giem transwersalnyeh elewacji podloza oraz uksztahowaniem stref biohermal- nyeh dewonu srodkowego i gornego. Te ostatnie uwarunkowaly w niektorych obszaraeh powstanie silnie skondensowanej sekweneji utworow w facji zblizonej do famenskiej.
Zaproponowano podzial litostratygrafiezny wraz z oeen'); mi,);zszosci w wy- dzielonyeh jednostkach oraz przeprowadzono szczegolowe interpretacje paleogeo- graficzne.
Badania stratygrafiezno-paleontologiezne dinantu swi~tokrzyskiego pozwolily na skorygowanie podzialow we wszystkieh obszaraeh jego wyst~powania, umozli- wiaj');c prawidlow'); korelaej~ utworow. Szcz');tki organiczne wniosly wiele infor- maeji 0 paleoekologii, mikrofaej~ biostratonomii i biofacji. Zebrano kilkadziesi');t
tysi~cy okazow makrofauny, wsrod ktorej znajduj'); si~ unikalne kolekcje ramie- nionogow, koralowcow i goniatytow, a tak.ie malzow (H. Zakowa, 1970, 1971, 1974) oraz mikroflory i mikrofauny (A. Jachowiez, 1967; H. Jurkiewicz, H. Za- kowa, 1978). Opracowania te pozwolily na odkrycie poziomow i podpoziomow goniatytowyeh dolnego i gornego wizenu, w tym poziomu Goniatites granosv.s (H. Zakowa, 1971), rozpoznanego takZe w podlozu monokliny przedsudeekiej i na Lubelszczyznie. Badania otwornie gornego wizenu daly podstaw~ do skore- lowania wydzielonych poziomow ze stosowanymi podzialami tych utworow w Europie Zaehodniej i Ameryce Polnoenej w nawi,);zaniu do poziomow goniatyto- wych. Kompleksowe badania stratygrafiezne l~eznie z badaniami palinologieznymi umozliwily te.i porownanie stratygrafri faunistyeznej z mikroflorystyezn,); w utwo- raeh turneju i wizenu. Spreeyzowanie przebiegu graniey dewon - karbon mozHwe bylo dzi~ki badaniom konodontow.
Opraeowanie karbonu obrzezenia Gor Swi~tokrzyskich podj~to ponownie po 1965 r. Prowadzil je Instytut Geologiczny za pomoC'! wiereen na NW obrzezeniu oraz w niecce mieehowskiej. Natomiast opraeowanie karbonu podloza zapadliska wykonano na materialaeh z wiereen gornietwa naftowego. Dla obszaru przedkarpaekiego Zaj~ przeprowadzila korelaeje litosfratygrafiezne skal karbonu, w znaeznej mierze na podstawie zespolow otwornieowyeh. udokumentowala wizenski wiek utworow kulmovyyeh. Z obszaru nieeki miechowskiej i polnoeno-zaehodniego obrzezenia Gor Swi~tokrzyskieh uzyskano informaeje 0 wyst~powaniu dinantu, a zwlaszcza najwyzszego poziomu gornego wizenu (Goniatites granosus). Zgro- madzony material faunistyezny obejmuje kilkaset okazow makrofauny i mikro-
szez~tkow, w tym wskaznikowo konodonty, ramienionogi i goniatyty, Materialy te wykorzystano do sporz~dzenia map litofaejalnyeh dinantu i map geologieznyeh podloZa podpermskiego (H. Jurkiewicz, H. Zakowa, 1972; J. Kieula, H. Zako- wa, 1972). Uzyskane materialy udowodnily, .ie wypi~trzenia podloZa prekambryj- skiego mialy duZy wplyw na rozklad zalewow i faeje dinantu swi~tokrzyskiego.
11
160 A. M. Zelilcholwslc1. K. S. Uvlbov'i!.·Jachowicz.
W nieco odmienny sposob przebiegalo karbonskich skal na Nizu Polskim Badama te, pozostaj~ce w scislym z badaniami wgl~bnej
uzalezmone byly od post~pu prac i poprzedzaj~cych je fizycznych. Spodziewany zasi~g gl~bokosciowy karbonu od kilkuset
tysi~cy metrow wyznaczal cele, jakim mialo sluZyc W strefach
stosunkowo plytkiego wyst~powania, Lwowsko-
skaly karbonskie W
Badania utwor6w karbonu w latach 1919 -1979
skiego (Osady karbonskie w Zagl~biu Lubelskim, 1966).
Poklady w~gli w utworach dolnego westfalu stwierdzone zostaly w wielu otwo- rach dzi~ki badaniom geofizyki wiertniczej. Uzyskano w ten sposob dane 0 znacz- nie wi~kszej - w porownaniu do materialu rdzeniowego w~glonosnosci, co stanowilo podstaw~ podj~cia przez Oddzial Gornoslqski I G, zakrojonych na szerokq skal~, prac penetracyjnych zwiqzanych z poszukiwaniem w~gla w pasie od Lukowa poza Hrubieszow na poludniowym wschodzie. Badania zainicjowane w 1964 r. Z. Dembowskiego (Z. Dembowsk~ 1968; Z. Dembowski, J. Po-
rzyck~ doprowadzily do sprecyzowania zasi~gu wyst~powania stref 0
wyzszonej w~glonosnosci w obszarze stosunkowo plytkiego wyst~powania
bonu produktywnego Porzycki, 1970, 1976, 1978), ktore w konsekwencji do- prowadzily do udokumentowania w 1971 r. pierwszego zloZa w~gli kamiennych na wsch6d od L~cznej (Z. Dembowski, 1974), Jednoczesnie z przekazaniem doku- me:nH1Cl1 w kategorii C2 do badan lubelskich zloz w~gla przystqpil resort gornictwa, dokumentujqc zloZa w kategorii Cl" co upowaznilo do podj~cia decyzji 0 rozpo-
budowy pierwszej kopalni.
Uzyskane rdzenie dostarczyly materialu do badaii makro- i mikrofauny oraz makre-i z utworow karbonu dolnego i gornego. W tych biorq udzial K. A. Jachowicz, H. Kmiecik, M. Brzozowska, L. Mu-
J. M. Tabor i Z. Zoldapi. Studia litologiczno-petrograficz- ne pr<?wadzq natomiast S. J. Porzycki i A. Zdanowski. Wyniki badaii, przedstawione w pracach i biuletynach Instytutu Geologicznego, dotyczq opra- cowan taksonicznych goniatytow (K. Bojkowski, 1979), megaspor, miospor i nie- ktorych taksonow makroflory oraz badan petrograficznych. Ponadto
rozpraw doktorskich stanowily pekteny (L. MusiaI) i maIZe slodkowodne badan biostratygraficznych i litostratygraficznych,
opracowaii, referowane byly na Mi~dzynarodowych
... ·'l ... ·ulrr .. gtn i Geologii Karbonu w latach 1958, .1963, 1967, 1971 i 1975.
paleontologiczny z podobnie jak z jest bardzo obfity.
on (niezaleznie od dotychczasowych opracowaii) szeregu badan specja-
i."tu,-",."",,,,,,,,,,, z uwzgl~dnieniem nowych Nie to cal 0 sci
" ' . . . /:, ... U A " ' . U ' jakie powinny bye opracowane celow str:atygnlfic:zn,o-r>ah~oI1ltol
162 A.M. Zelichowski, K. Bojkowski, S. Dybova-Jachowicz, H. Zakowa
jedynie utwory westfalu, spoczywaj(!ce bezposrednio na starszym paleozoiku.
Badania petrografic:zne osadow karbonu tej strefy wskazuj(! na odmienne zrodlo materialu terygenicznego niZ w obszarze lubelskim i na transport materialu z za- chodu, dokumentuj(!c jednoczesnie gornokarbonski etap wulkanizmu, ktory zachodzil na pograniczu namuru i westfalu. Potwierdza to posrednio istnienie karbonskiego magmatyzmu na platformie wschodnioeuropejskiej, ktorego obec- nose tarn wskazaly badania T. Depciucha (1974).
Szczegolowe badania petrograficzne skal karbonu lubelsko-podlaskiego stwo- rzyly podstawy do poszukiwali boksytow w obr~bie serii alitowej dolnego kar- bonu na obszarze lukowsko-wisznickim (S. Cebulak, 1974, 1978).
Badania skal karbonskich na Pomorzu rozwijaly si~ w mniejszym stopniu, co wi(!ze si~ ze znaczniejszymi gl~bokosciami ich wyst~powania i odmiennym rozwojem litofacjalnym. Badania lnstytutu Geologicznego skoncentrowane we wschodniej cz~sci tego obszaru pozwalaj(! na okreslenie miejsca zalegania utworow dinantu. Zagadnienie wyst~powania silezu we wschodniej cz~sci Pomorza nie zostalo dokladnie wyjasnione. Utwory karbonu gornego stwierdzono niew(!tpli- wie w zachodniej cz~sci Pomorza wierceniami gornictwa naftowego. Badania IG na obszarze pomorskim w znacznej mierze ograniczone S'l: do utworow dinan- ckich z wlasnych wiercen, a utwory gornokarbonskie badane s(! takze na podsta- wie rdzeni z wiercen ZGNiG. Przygotowany w 1978 r. projekt badan utworow podpermskich okolic Bydgoszczy powinien dostarczye po jego realizacji pods taw do wyznaczenia zasi~gu i rozwoju litologicznego karbonu na poludniowym Po- morzu.
Kolejnym obszarem, na ktorym IG prowadzil badania karbonu, jest mono- klina przedsudecka. Za pomo,,! wiercen uzyskano tu duzej mi(!zszosci profile, w wi~kszosci nalez(!ce do dolnego karbonu, co dokumentuj(! goniatyty (badania K.
Bojkowskiego, S. Cebulaka, Z. Dembowskiego i A.M. Zelichowskiego). Obok dolnokarbonskich utworow stwierdzono skaly 0 nieco odmiennym rozwoju lito- logicznym, pozbawione poziomow morskich .. Badania palinologiczne wykonane przez T. Goreck(! wskazuj(! na ich przynaleznose do gornego karbonu.
Rownolegle z post~pem badan specjalistycznych, obejmuj(!cych poszczegolne regiony wyst~powania karbonu, w Instytucie Geologicznym przygotowywane s,!
opracowania syntetyczne dotycz(!ce lit<?logii i paleogeografii - na podstawie badali K Bojkowskiego (1960) i A.M. Zelichowskiego (1964). W latach 1972- 1974 zespol pracownikow Instytutu pod kierunkiem K. Bojkowskiego i Z. Dem- bowskiego opracowal mapy karbonu Nim Polskiego obejmuj(!ce utwory od tur- neju do stefanu. Dane na ten temat publikowali: dla calej Polski - K. Bojkowski i Z. Dembowski (1973), dla Gornosl(!skiego i Lubelskiego Zagl~bia W~glowe
go - K. Bojkowski· (1978). Problemy paleogeografii i litologii gorne~o namuru i westfalu dotycz(!ce calej Polski opracowali K Bojkowski i A. M. Zelichowski (w druku), ktorzy uwzgl~dnili najnowsze wyniki badan skal z obszaru Polski za- chodniej oraz wprowadzili istotne zmiany odnosnie do paleogeografii karbonu gornego. Przedstawiono tu rozwoj schylkowej fazy waryscydow w poludniowo-za- chodniej Polsce, zagl~bia perykratoniczne oraz zapadliska srodgorskie w obr~bie
waryscydow.
BADANIA PALINOLOGICZNE KARBONU W LATACH 1945 -1979
Badania palinologiczne karbonu, prowadzone w Instytucie Geologicznym od ponad pi~edziesi~ciu lat, obj~ly po wojnie nie tylko obszar wszystkich trzech za-
gl~bi w~glowych i pelny prom utworow w~glonosnych, ale w ostatnim pi~tnasto-
Badania utwor6w karbonu w latach 1919 1979 163 leciu takze bezw~glowe osady dolnego karbonu na Niw Polskim, Pomotzu oraz w Gorach Swi~tokrzyskich. Badania te znajduj'lc zastosowanie w stratygrafii, szczegolnie w odniesieniu do utworow l'lcdowych, jak rowniez znacznie poszerzaj'lc zakres informacji 0 charakterze i roznorodnosci flor kopalnych mlodszego paleo- zoiku.
Do wazniejszych osi'lcgni~ ostatniego okresu w dziedzinie bad an megaspor nalez'lc monograficzne opracowania niektorych grup z Lube1skiego Zagl~bia w~
glowego oraz opublikowana w 1977 r. monografia mi~dzynarodowa, b~d'lcca
wynikiem dlugoletniej wspolpracy badaczy belgijskich, francuskich i polskich, dzialaj'lccych pod auspicjami CIMP (Mi~dzynarodowej Komisji Mikroflory Pa- leozoiku).
Badania miosporowe, rozwijaj'lcce si~ intensywnie od przeszlo cwierc wieku, dotyczq przede wszystkim stratygrafii karbonu produktywnego i S'! powszechnie stosowane przy opracowywaniu wszystkich gl~bokich otworow wiertniczych, ktore udost~pnily rozmaite odcinki profilu karbonskiego, zarowno w zagl~biach w~glowych, jak i na Niw Polskim oraz w Gorach Swi~tokrzyskich. Ostatnio ba- dania te stosowane S'lc rowniez w coraz szerszym zakresie dla wyjasnienia genezy pokladow w~gla kamiennego. Nagromadzony w Instytucie material porownaw- czy, ze wzgl~du na wartosc i zakres, stanowi jeden z podstawowych punktow od- niesienia dla kore1acji stratygraficznej utworow karbonskich w Europie, co znaj- duje wyraz w prowadzonych i zamierzonych pracach CIMP. V/yniki tych prac zostaly w ostatnim dziesi~cioleciu przedstawione w kilku kolejnych opracowa- niach monograficznych dotycz'lccych Gornosl'lcskiego Zagl~bia V\T~glowego, Lubel- skiego Zagl~bia vV~glowego, Gor Swi~tokrzyskich i innych rejonow (M. Brzo- zowska, Z. Zoldaru, 1958; Z. Zoldani, 1960, 1966; A. Jachowicz, 1966, 1972;
S. Dybova-Jachowicz i in., 1977; S. Knafel, Z. Zoldani, 1979), jak rowniez wykorzy- stane przy opracowywaniu atlasu skamienialosci przewodnich Polski.
Do pracownikow Instytutu Geologicznego, ktorzy prowadzq szczegolnie intensywne badarua palinologiczne karbonu, nalei:q mi~dzy innymi: S. Dybova- -Jachowicz, A. Jachowicz, M. Brzozowska, Z. Zoldaru oraz H. Kmiecik i S. Knafel.
KIERUNKI DALSZYCH BADAN
Przedstawiony przegl'lcd badan karbonu w ostatnim szescdziesi~cioleciu uza- sadnia celowosc kontynuacji badan podstawowych, zarowno stratygraficznych, petrograficznych, jak i paleogeograficznych.
Prace te powinny zmierzac do:
- uscislenia biostratygrafii osadow karbonu, celem przeprowadzenia korelacji chronostratygraficznej i powi'lczania ze wschodni'lc i zachodni'lc Europ'!;
- wyjasnienia zwi,!zku mi~dzy obszarami wyst~powania karbonu nalez'!cego do strefy renohercynskiej i obrzezenia wschodnioeuropejskiej platformy prekam- bryjskiej;
wyjasnienia mozliwosci wyst~powania pogr,!zonych sfref w~glonosnych
jako zrodel generowania gazu.
Dla uscislenia wymienionych zamierzen nalezy kontynuowac badania w po- szczegolnych regionach wyst~powania skal karbonskich, a w szczegolnosci:
- na obszarze przedsudeckim i wielkopolskim, gdzie naleZy prowadzic ba- dania stratygraficzne metodami palinologicznymi i faunistycznymi w celu roz- poznania wzajemnego stosunku utworow dinantu i silezu oraz okreslerua profilu stratygraficznego i litologicznego, z uwzgl~dnieniem mozliwosci rozwoju niecek
w~glowych;
164 AM. Zeliichc)wslld. K. BoiJkoVlrski. S. UVi)o,\ra-Jactlow'lCZ. H. Zakowa
na obszarze pomorskim, gdzie konieczne jest okreslenie stratygram dinantu i jego stosunku do utwor6w dewonu i silezu, w szczeg6lnosci wyjasnienie zasi~gu
osad6w namuru oraz rozprzestrzenienia osad6w westfalu i jego rozwoju !ito- facjalnego; .
- na obszarze kujawskim, gdzie niezb~dne jest wyjasnienie mozliwosci wy-
st~powania osad6w karbonu i rozpoznanie ich stratygrafii i facji oraz zwi~zku
z obszarem pomorskim i warszawsko-lubelskim;
- na obszarze lubelsko-warszawskim nalei;y kontynuowaC badania w celu wyjasnienia przedluZania si~ facji karbonu lubelskiego ku zachodowi na p6lnoc od obrzezenia G6r Swi~tokrzyskich;
- na G6rnym Sl~sku istnieje koniecznosc rozpoznania przedluZenia si~ kar- bonu produktywnego pod nasuni~ciem karpackim i stosunku tych osad6w do bezpokladowych utwor6w najnizszego namuru i dinantu oraz rozpoznanie osa- d6w produktywnych pod utworami dinantu w kierunku zachodnim od granic
Zagl~bia.
- w Sudetach potrzebna jest rewizja profilu stratygraficznego karbonu za- r6wno dinantu, jak i silezu w celu zweryfikowania stylu faldowego, wieku faldo- wan oraz rozwoju sr6dg6rskich niecek w~glowych.
Zaklad Geologii Regionalnej Obszar6w Platformowych Instytutu Geologicznego
Warszawa, ul. Rakowiecka 4 Oddzial G6rnoslllski Instytutu Geologicznego Sosnowiec, ul. Bialego 5 Oddzial Swi~tokrzyski Instytutu Geologicznego Kielce, ul. Zgoda 21
Nadeslano dnia 12 lipca 1979 r.
PISMIENNICTWO
AUGUSTYNIAK GeoL Warszawa. K. (1970) - Atlas geologiczny Dolnoshl,skiego Zagl~bia W~glowego, Cz. 2. lnst.
.
AUGUSTYNIAK K., GROCHOLSKI A (1968) - Geological Structure and Outline of the Develop- ment of the Intra-Sudetic Depression. Biul. lust. Geol., 227, p. 87 -120. Warszawa.
BOJKOWSKI K. (1960) Atlas geologiczny Polski. Zagadnienia stratygraficzno-facjalne. Z. 6- Karbon. lust. Geol. Warszawa.
BOJKOWSKI K. (1978) - Srodowiska paleogeograficzne karbonu na obszarze lubelskim i s14sko- -krakowskim. Pr. lnst. Geol., 86. Warszawa.
BOJKOWSKI K. (1979) - Goniatyty z karbonu Gornosl4skiego i Lubelskie~o Zagl~bia W~glowe
go. Biul. Inst. Geol., 311, p. 5 -68. Warszawa.
BOJKOWSKI K., DEMBOWSKI Z. (1973) - Die Paleogeographie und Lithofazies des Karbons in Polen. Septieme Congres Inter. Strat Geol. Carbonifere Krefeld, 2. Krefeld.
BOJKOWSKI K., JACHOWICZ A (1960) - Badania geologiczne na Gornym Sl~sku. Pr. lust. Geol.,
30, cz. 1, p. 156 -165. Warszawa. '
BOJKOWSKI K., ZEUCHOWSKI AM (w druku) - Paleogeography of the Namurian B-C and Westphalien in Poland. Biul. lust. Geol. Warszawa.
BOSSOWSKl A, CHLEBOWSKI Z. (1978) - Najnowsze wyniki badaIi i poszukiwaIi zloz w~gla
kamiennego w synklinorium srodsudeckim Prz. Geol., 26, p. 530 - 534, nr 9. Warszawa.
BOSSOWSKI A, JERZYKIEWICZ J. (1979) - Badania utworow karbonu prowadzone przez lnsty- tut Geologiczny na Dolnym S14sku. Kwart. Geol., 23, p. 323 - 335, nr 2. Warszawa.
BRZOZOWSKA M., ZOLDANI Z. (1958) - Uwagi 0 zasi{:gu stratygraficznym niektorych gatunkow megaspor karbonskich. Kwart. Geol., 2, p. 515 -531, nr 3. Warszawa.
Badania utworow karbonu w latach 1919 -1979 165 CEBULAK S. (1974) - Karbon Pr. Inst Geol., 74, p. 98 -107. Warszawa.
CEBULAK S. (1978) Surowce boksytowe i kaolinitowe wyst~puj~ce w karbonie Lubelskiego Za-
gl~bia W~glowego. Prz. Geol., 26, p. 542 -545, nr 9. Warszawa.
CHOROWSKA M. (1978) - Wizenskie wapienie w epimetamorficznym kompleksie Gor Kaczaw- skich (Sudety). Rocz. PoI. Tow. Geol., 48, p. 245 -260, z. 2. Krakow.
CZEKAJ A., DEMBOWSKI Z., MOSZCZYNSKA u., KUCHCINSKI J., SIEWNIAK A. (1964) - Region gornosl~ski. Utwory karbonu gornego. Mapy mil!i:szosci i zawartosci materialu .grubo- klastycznego oraz zawartosci materialu fitogenicznego. lust. Geol Warszawa. .
DEMBOWSKl Z. (1968) - Utwory westfalu w Lubelskim Zagl~biu W~glowym. Kwart. Geol., 12, p. 452 -453, nr 2. Warszawa.
DEMBOWSKI Z. (1974) Warunki geologiczno-gornicze w Lubelskim Zaglvbiu W~glowym Kwart.
GeoL, 18, p. 459 -474, nr 3. Warszawa.
DEMBOWSKl Z., PORZYCKI J. (1967) - Wyniki prac geologiczno-poszukiwawczych prowadzonych w nowo odkrytym Lubelskim Zaglvbiu Wvglowym Prz. GeoI., 15, p. 4-10, nr 1. Warszawa.
DEPCIUCH T. (1974) - Badania geochronologiczne skal magmowych. Pr. Inst. Geol., 74, p. 81- 83. Warszawa.
DYBOVA-JACHOWICZ S., KARCZEWSKA J., LACHKAR G., LOBOZIAK S., PIERART P., ZOLDANI Z. (1977) Revision des megaspores a corona du carbonifere. Pr. lust. Geol., 81.
Warszawa.
GROCHOLSKl A., AUGUSTYNIAK K (1968) - Lower Silesian Coal Basin in the light of new researches. Biu!. Inst. Geol., 237, p. 39 - 56. Warszawa.
JACHOWICZ A. (1966) - Charakterystyka mikroflorystyczna osadow karbonu lubelskiego. Pr.
Inst. Geol., 44, p. 103 -134. Warszawa.
JACHOWICZ A (1967) - Mikroflora warstw zar~bianskich Gor Swi~tokrzyskich. Pr. Inst. Geol., 49. Warszawa.
JACHOWICZ A. (1972) - Charakterystyka mikroflorystyczna i stratygrafia karbonu produktywnego
Gornosl~skiego Zaglvbia W~glowego. Pr. Inst. GeoL, 61, p. 185 - 277. Warszawa.
JURKIEWICZ H., ZAKOWA H (1972) Rozwoj Iitologiczno-paleogeograficzny dewonu i dol- nego karbonu w Niecce Nidzianskiej. K wart. Geol., 16, p. 817 - 850, nr 4. Warsza wa.
JURKIEWICZ H, ZAKOWA H. (1978) - Glony i otwornice z wizenu gornego synkliny galvzickiej.
Pr. Inst. Geol., 85, Warszawa.
KARBON GORNOSLt\SKlEGO ZAGL~BIA W~GLOWEGO (1972) - Pr. lust. Geol., 61. War- szawa.
KICULA J., ZAKOWA H (1972) - Dewon i karbon w podloZu poludniowej czvsci niecki miechow- skiej. Rocz. Pol. Tow. Geol., 42, p. 165-228, z. 2-3. Krakow.
KMlEClK H (1978) Stratygrafia sporowa karbonu srodkowo-wschodniej Polski. Rocz. Pol. Tow.
Geol., 48, p. 369-389, z. 3-4. Krakow.
KNAFEL S., ?OLDANI Z. (1979) - Strety zmian megasporowych namuru A w polnocno-wschodniej
cz~sci G6rnosl~skiego Zagl~bia W~glowego. Biul. lnst. Geol., 311, p. 69 -109. Warszawa.
MILEWICZ J. (1968) - The Geological Structure of the North-Sudetic Depression. Biul. lust. Geol., 227, p. 5-31. Warszawa.
OSADY KARBONSKIE W ZAGL~BIU LUBELSKIM (1966) - Pr .. Inst. Ge 01. , 44. Warszawa.
PORZYCKI J. (1970) - Karbon lubelski. Przew. XLll Zjazdu Pol. Tow. Geol., p. 126 131. War- szawa.
PORZYCKl J. (1976) - Budowa geologiczna Centralnego Okrvgu Wvglowego w Lubelskim Zaglvbiu Wvglowym. Prz. Geol., 24, p. 385 -393, nr 7. Warszawa.
PORZYCKl J. (1978) - Obecny stan rozpoznania Lubelskiego Zaglvbia W~glowego i perspektywy dalszych poszukiwan zloz w~gli kamiennych. Prz Geol., 26, p. 516-522, nr 9. Warszawa.
TEISSEYRE H. (1960) - Badania geologiczne na Dolnym Sl~sku. Pr. lust. Geol., 30, cz. 1, p. 167- 172. Warszawa.
TEISSEYRE H. (1966) - Dwudziestolecie geologii polskiej w Sudetach. Z geologii Ziemi Zachodnich.
Sesja nauk. XX-Iecia polskich badan 1945-1964, 2, p. 11-34. Wrodaw.
166 AM. K. S. H. Zakowa
ZAK C. (1960) - Badania geologiczne regionu Gor Swi~tokrzyskich. Pr. lust. Geol., 30, cz. 1, p. 141 153. Warszawa.
ZAKOWA H. (1966) - Zagadnienia stratygraficzno-facjalne dolnego karbonu Sudetow na tle aktual- nego rozpoznania rozwoju tego oddzialu w Polsce. Z geologii Ziem Zachodnich. Sesja nauk.
XX-lecia polskich badan 1945-1964, 2, p. 185-203. Wroclaw.
ZAKOWA H. (1970) - The present State of the Stratigraphy and Paleogeography of the Carboniferous in the Holy Cross Mts. Acta Geol. Pol., 20, p. 3 - 32, nr 1. Warszawa.
ZAKOWA H. (1971) - Poziom Goniatites granosus w synklinie gal~zickitti (Gory. Swi~tokrzyskie) Pr. lnst. Geol., 60. Warszawa.
ZAKOWA H. (1974) - Goniatitina from the Upper Visean (Gal~zice Sync1ine, Holy Cross Mts).
Rocz. PoL Tow. Geol., 44, p. 3 - 30, z. 1. Krakow.
ZELICHOWSKl AM. (1964) - Problemy litologii i sedymentacji dolnego karbonu w Polsce. Kwart.
Geol., 8, p. 524 - 541, nr 3. Warszawa.
ZELICHOWSKI AM (l972a) - RozwCij budowy geologiczntti obszaru mi~dzy Gorami Swi~to
krzyskimi i Bugiem. Biu!. lust. Geol., 263. Warszawa.
ZELICHOWSKl AM (1972b) - Wyst~powanie goniatytow w osadach karbonu na obszarze hru- bieszowsko-tomaszowskim (SE Polska). Kwart. Geol., 16, p. 587 - 595, nr 3. Warszawa.
ZOLDANI Z (1960) - Megaspory polnocno-wschodniej cz~sci Gornosl,!skiego Zagl~bia W~glowego.
Biul. lust. Geol., 155, p. 121-152. Warszawa.
ZOLDANI Z. (1966) - Opracowanie taksonomiczne i stratygraficzne rodzaju Valvisisporites z kar- bonu w Lubelskiem. Pr. Inst. Geol., 46, p. 81 103. Warszawa.
AHTOHir1 M. >KEJ1V1XOBCKV1, KOpOflb 60111 KOBC KVI, COH.A ,D.bi60BA-RXOBVl4, XomlHo >KAKOBA
Vl3Y"tEHVlE KAP60HA B rEOnOrVl"tECKOM VlHCTII1TYTE B 1919-1979 r
fOCYAopCTBeHHblH reOflOrlll4eCKIIIH 11 HCTI1TYT, B nOCfleACTBl1111 feoflorlll4eCI(l.1H III HCTIIITYT, nOCB.A- l!.\0J1 60flbwoe BHIIIMOHllle 1113Y4eHlllIO OTflO>KeHI1H Kop6oHO, BBIIIAY IIIX cblpbeBoro 3H04eHlllfI.
B 1919-1939 rOAOX 1113Y4eHllle BepxHeH CI1fle3111111 BeflOCb mOBHblM 06p030M no BepxHeMY KOp- 60HY. 0 B CBeHToKwlliCKIIIX ropox 113Y40flC.A HIII>KHIIIH Kop6oH.
nOcfle BOHHbl rocYAopCTl:leHHblH .reoflon14ecKIIIH IliHCTIIITYT OXBOTl1fl I1CCfleAOBOHIIi.AMI1 BCIO BepxHlO1O Cl1fle:3I11O, CYAeTbI 11 CseHTOKWI1CKllle ropb •• B 1952 r C. ,D.oKTopoBIII4eM-rpe6HIII~KI1M 14 T. 60xeHbcKIIIM Afl.A BepXHeClllfle3CKoro Kop60HO 6blfl0 BseAeHO OAHOPOAHOfl HOMeHKl1oTYpO yroflb- HblX nnOCTOB 11 YCToHoBfleHo I4X XPOHOCTPOTIIIfPOCPllifl.
PocwlllpeHllie IIIccneAoBoHIIIH H040flOCb C COBel!.\OHIliR, nOCB.Al!.\eHHorO nepcneKTIIIBHblM nflO- HOM nOflbCKOH reOflOfllllll, COCTORBWerOC.A B 1954 r B U,eHTpoflbHOM reoflorlll4ecKoM YnpoBfleHIIIH.
B WHPOKOM MocwT06e H040nl-l npOBOAI-ITbC.A 6YPoBble P060Tbl B BepxHel4 Cl-lne3VlVl, B conpeAeflb- HblX POHOHOX Vl HO J1106fll-lHlLII1He B nocfleAYIOl1.\Vle rOAbl :nl-l P060Tbl p03BepHynVlcb TQK>Ke B VlIII>KHeH Cl111e3111-1, HQ Bemll(OnOl1bCKOO Teppl1TOpHI1 11 B npHMOpbH. B pe3YflbTo-re 06p060TKIII MOTepI-IOnOB no nepBblM CKSO>KHHOM HO J1106J1I11Hl!.\HHe, npOAeflOHHOI4 rpynnoH cneLlHOnl-lCTOB Bepx- HeCHfle3CKoro cpHm1OIlO HHCTHTYTO (Osady karbonskie w Zagt~biu Lubelskim, 1966) 6blfl OTKpblT HOBbil4 yroflbHbl14 60cceHH (3. ,D.eM60BCKI-I, 1968, 1974; 3. ,D.eM60BcKH, 1-0. nO>KIIILlKI-I. 1967). Vl3Y- 4eHllle CTpOTl-lrpoIPHH, fll-lT0I10rl-ll-l H neTporpoIPI-II-I BepxHec~'1J1e3CKOro Kop60HO A0110 B03MO>KHOCTb COCTOSIIITb HOByt<> MOHorpocpliitO BepxHel4 CH11e3HH (Karbon G6rnoslC\skiego Zagt~bia W~glowego.
1972). B CYAeTox, 6nOrOAOp.A p060TOM HHCTIIITYTO, 6blfl0 H3Y4eHo cTpoTHrpocpI-IR W I1Y1TOflOrWft KOP- 60Ha. YCToHoBfleH BW3eI4CKWl1 S03pOcr nopOA pOHee CYWTOBWHXCft AOKOp6oHCKIIIMH, 0 TOl()I(e
Streszczenie
YK030HO, "ITO "fOCTb TOK H03bl80eMoro KynbMo 8 IO)I(HOCYAeTCKOO BnOAVlHe OTHOCHTCII K nepMH.
Bce 3TH OTKpblT141'1 CYLLleCTBeHHblM 06p030M 1113MeHllln14 B3rnllA Ha TeKTOHHKY CYAeT III pOCWI<!- pl·mlll rpOHIIIlIbl npOAYKTH8HOO q,OPMOIlHH Kop60Ha. Ha 110Acrynax K B ceBepocYAeTcKoM BnOAHHe, YCToH08neHo 30nerOHllle aepXHero Kop60Ha. nonHHOnOrl<!"IeCKHH ill q,OYHHCTH"IeCKHH OHonHl 06pO:31.~OB H3 CK80)l(IIlH, pocnOnO)l(eHHblX HO HIIl)l(HecHne3cKoo HH3MeHHOCTH 11 Bem1i<:ononbcKoo TeppH- TOPHH, n0380.l1l<In AOK030Tb HonHllHe nopOA Kop60HO, HO"lIllHOfl C nOrpOHH"Ibll C AeBOHOM BnnOTb AO BepxHero BecTq,on1'l. B CseHToKwHCKIIIX ropox f113Y"IOmICb 06HO)l(eHfII.R IUt)l(HeKOp60HCI01X nopOA (X. :>KOKOBO. 1970). a Kop60H HO 06poMneHfIIfII CBeHToKwlIICKiIIX rop 1113Y"IOnCfl no KepHoBoMY MOTeplllony.
VbY"IeHllle Kop60HO 8 OCHoaOHHH nonbCKOO HIII3MeHHOCTIII, HO"lOaWeea HO J1106nHHI.I.II1He, nOCTeneHHO TeppHTOpl10nbHO POCWHpHnOCb, AOCTl1rHYB OKepCTHOCTeH lltel.ll'U-Io. no MOTeplliny no CKBO)l(IoIHOM 6b!J10 yCToH08m~Ho rpoHlIIlIo pocnpocTpoHeHllifl Kop60HCKlliX nopoA. npOXOA1II.I.I01l BAonb BOCTO"lHC>- -EBponeikKOH nnOTq,opMbl (I<. 50HKOBCKIII. 3. AeM60BcKIoI, 1973; K. 50~KOBCKH. AM. :>KenllixoBcKIiI, B ne"lonl).
1113 COTPYAHIIIKOB reonOn'I"IeCKOrO HHCTHTYTo, 30lHIMOlOl.l.lIiIXC1I H3Yl.feHHeM Kop60HO, cneAyeT OTMeTHTb: 8 06nocTH nommOnOl"'lllH A }lX081ot"Ul, C. AbI60By-}lXOBIIII.f, M. 5)1(0308CKYIO, T.
pel.lKYIO, r. KMeTIIIK, C. KHo$enb, 3. :>KonAoHIII, B 06nocTH H3Y"leHlllfI MOKpO$OYHbl K. 50HKoBcKoro,
J1. Myc~m, M. To60p, X. :>Ko KO BY, A.M. :>KenHxoBCKoro, B 06nocTH H3y"leHHII MIiIKPOq,OYHbl - M. Xo- POBCKYIO, }l. C060Hb.nOArYPCKYto. C. BOI.I.IHHbCKYIO, 13 06nOCTH 1113y"leHiIVI MOKpoq,nopbl - 3. AeM- 60BcKoro, A KOTOCo, T. Mlllrep. 13 06nocTIo'I neTporpoq,l1111 - C. Ue6ynflKo, 5. HYPKeBHI.f, M. CKyneHb, M. 5YTKeBIII"I.nonoHbcKYIO, T. noneK, B 06noCTI1 nl1!OnOnHI - 3. AeM60BcKoro, A KOTOCO, 10. no- )l(Io1I.1KOrO, K.AyrYCTbIHRKOI1Ap. np06neMbl 061.1.1ew reonorlllH Kop60HO B 06nOCTIo1 J1IHOCTpOTl'lrpoq,l'Il'I, noneoreorpoq,HH VI TeKTOHl'I1(III .RBn.RIOTa npeAMeTOM p060T K. 50HKoBCKoro, 3. AeM60BcKoro, A }lxo- BI'II.fa. 10. nO)l(I'II.IKOrO, A. KOTOCO, X. :>KOKOBOH, A.M. :>Kenlo1xoBcKoro. OT4eTbl no Io1ccneAOSOHlotftM Kop60HO 6blJ1101 1013AOHIo. B BI1Ae cnel.llllOnbHblX oTnocos, 510nneTeHeM 1'1 ony6m1KosoHbl s TPYAOX MH- CTIiITYTO, a TOK)I(e npeACTOBnftnlllCb HO 04epeAHblx KOHrpeccax no cTpoTloirpoq,IoiH 101 reonorHIoi Kop60Ho B 1958, 1963, 1967, 1971 101 1975 rOAOX.
noneOHT0J10rlll"leCKI'IH 1'1 mITOnOrl'l4eCKI'IH MOTeplllon, BeCIoMO 06WHPHbIH, Tpe6ye:r AOflbHeiii- wero 1113Y"IeHHfI, HeCMOTp" HO Y)I(e npOAenOHHble P060Tbl, C TeM, "I T06bl MO)l(HO 6blno YTO"lHIIITb CTpO- nlrpoq,1II1O OTnO)l(eHllllii Kop60HO B nonbWe, KOppeJ1l11pOBOTb ero p03pe3bl C 30nOAHOH lot BOCT04HOW Esponoiii, a TOK)I(e AnR YTo4HeHHR rpOHlIIl.lbl Me)l(AY CKnOA40TblMI'I SOPIIICLll'liiicKI1MIII nopoAoMIII 103 nOJ1bLUI1 Ill. nnoTq,opMeHHblMIII OTnO)l(eHIII.RMIII CB nOnbLUI1.
Antoni M. ZELICHOWSKI, Karol BOJKOWSKI, Sonia DYBOVA-JACHOWICZ, Halina ZAKOWA
THE STUDIES ON THE CARBONIFEROUS BY THE GEOLOGICAL INSTITUTE IN THE YEARS 1919 -1979
Summary
In works of the State Geological Institute and its successor, Geological Institute, mqch attention has been paid to Carboniferous rocks on account of their economic significance.
The studies carried out in the years 1919 -1939 were primarily focussed on the Upper Carboniferous in the Upper Silesia and the Lower Carboniferous in the Gory Swi~tokrzyskie Mts.
The studies initiated by the State Geological Institute after a break: resulting from the world war II comprised the whole area of the Upper Silesia, Sudety Mts as well as the Gory Swi~tokrzyskie Mts.
In the Upper Silesia, an unifonn nomenclature of coal seams was introduced and their chronostrati- graphic position was established as early as 1952 by S. Doktorowicz-Hrebnicki and T. Bochenski.
The range of ttJ.e studies became markedly widened after the conference on perspectives of Polish
168 AM. ZeIllche,wsJel, K. Bojjk:ov.rski. S. Uvbo'va-,Jac:ho'WlC:Z. H. Zakowa
geology which has taken place in the Central Board of Geology in 1954. In the fql10wing years, wide- -range drilling works were initiated in the Upper Silesian region and its neighbourhood, Lublin region and, subsequently, Lower Silesia, Wielkopolska and Pomerania. The analysis of core material from first driUings in the Lublin region, carried out by the team from the Upper Silesian Branch of the Geo- logical Institute (9sady karbonskie w Zagl~biu Lubelskim, 1966), resulted in discovery of a new coal basin (Z. Dembowski, 1968, 1974; Z. Dembowski and J. Porzyck~ 1967). The developments in strati- graphy, lithology and petrography made it possible to present a new monograph of the Carboniferous of the Upper Silesia (Karbon G6rnoslll:skiego Zagl~bia W~glowego, 1972). The studies carried out by the Geological Institute markedly contributed to the knowledge of stratigraphy and lithology of the Carboniferous of the Sudety Mts. Rocks previously regarded as of the pre-Carboniferous age were shown to be Visean and a part of so called Culm of the South-Sudetic Basin appeared to be of the Permian age. These findings essentially changed the views on the tectonics of the Sudety Mts and the extent of Coal Measures formation. Moreover, the Upper Carboniferous was recorded in the North- Sudetic Basin, in the forefield of the Sudety Mts. Palynological and faunistic analyses of core material showed the presence of Carboniferous rocks ranging in age from the turn of the Devonian and Carboni- ferous to the Upper Visean in the Lower Silesia and Wielkopolska regions.
In the Holy Cross Mts, the studies were' focus sed on the Lower Carboniferous cropping out here (H. Zakowa, 1970) or penetrated by drillings at the margin of this region. The studies of the Carboni- ferous of the Polish Lowlands were initiated in the Lublin region and subsequently widened to cover a vast area up to the vicinities of Szczecin. They made it possible to define the extent of the Carboniferous along the East-European Platform (K. Bojkowsk~ Z. Dembowski, 1973; K. Bojkowski, AM. Zelichow-
ski, in press). .
In the Geological Institute, the basic studies on the Carboniferous are carried out by: A. Jachowicz, S. Dybova-Jachowicz, M. Brzozowska, T. G6recka, H Kmiecik; S. Knafel and Z. Zoldani in the field of palynology, K. Bojkowsk~ L. Musia~ M Tabor, H Zakowa and A.M. Zelichowski in the field of macrofauna, M. Chorowska, J. Sobon-Podg6rska, S. Woszczynska in the field of microfauna, Z. Dem- bowski, A Kotas and T. Migier in the field of macroflQra S. Cebulak, B. Nurkiewicz, M. Skupien, M. Polonska-Butkiewicz and T. Popek in the field of petrography, and Z. Dembowski, A. Kotas, 1. Po- rzycki, K. Augustyniak and others in the field of lithology.. General problems of Carboniferous geo- logy in the fields of lithostratigraphy, paleogeography and tectonics are the subject of studies of K. Boj- kowsk~ Z. Dembows~ A Jachowicz, 1. Porzyc~ A Kotas, H Zakowa and A M Zelichowski. The results of these studies were published in special Ittlases and numerous issues of Biuletyn and Prace of the Geological Institute as well as they were presented at successive Congresses of Carboniferous Strati- graphy and Geology in the years 1958, 1963, 1967, 1971 and 1975.
The gathered palynologicaI and lithological material is very rich and, despite· of the available elaborations, further studies are needed for making more accurate correlations of Carboniferous strata in Poland and correlations with those from western and eastem Europe, and tracing the boundary bet- ween folded rocks of the Variscides of south-western Poland and platform deposits of north-eastern Poland.
