REFORMA SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI
W GMINIE KONSTANCIN-JEZIORNA W ŚWIETLE NOWELIZACJI
USTAWY O UTRZYMANIU CZYSTOŚCI
I PORZĄDKU W GMINACH
HARMONOGRAM WDRAŻANIA ZMIAN
•1 stycznia 2012 r. - zaczyna działać rejestr działalności regulowanej, gmina od tego dnia nie wydaje przedsiębiorcom zezwoleń na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości.
•30 kwietnia 2012 r. - przedsiębiorcy odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości będą zobowiązani złożyć pierwsze sprawozdania.
•1 lipca 2012 r. - sejmik województwa uchwala aktualizację wojewódzkiego planu gospodarki odpadami oraz uchwałę w sprawie wykonania wojewódzkiego planu gospodarki odpadami, w której określone zostaną regiony oraz regionalne instalacje do zagospodarowania odpadów.
•1 stycznia 2013 r. - zaczynają obowiązywać nowe regulaminy utrzymania czystości i porządku na terenie gminy. Do tego czasu gminy są zobowiązane podjąć uchwały w sprawie stawek opłat, terminu, częstotliwości i trybu ich uiszczania, wzoru deklaracji o wysokości opłaty i terminu złożenia pierwszych deklaracji, szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zamian za opłatę.
Od tego dnia powinna zacząć się kampania edukacyjno-informacyjna, mająca na celu zapoznanie właścicieli nieruchomości z obowiązkami wynikającymi z uchwał.
HARMONOGRAM WDRAŻANIA ZMIAN
•1 stycznia 2013 r. - przedsiębiorcy, którzy przed wejściem w życie ustawy działali na podstawie zezwoleń są obowiązani uzyskać wpis do rejestru.
•31 marca 2013 r. - upływa termin złożenia przez gminy pierwszych sprawozdań do Marszałka Województwa.
•1 lipca 2013 r. - nowy system zaczyna funkcjonować - uchwały rad gmin wchodzą w życie, gminy zaczynają pobierać opłaty od właścicieli nieruchomości i w zamian zapewniają świadczenie usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. Do tego czasu muszą zostać rozstrzygnięte przetargi na odbieranie odpadów od właścicieli nieruchomości i muszą być podpisane umowy między gminą a przedsiębiorcami.
Od tej chwili właściciele nieruchomości objęci nowym systemem nie mają możliwości przekazywania odpadów na podstawie indywidualnych umów.
•15 lipca 2013 r. - upływa termin złożenia przez Marszałków Województw pierwszego rocznego sprawozdania do Ministra Środowiska.
NOWE OBOWIĄZKI GMIN
•Zapewniają budowę, utrzymanie i eksploatację własnych lub wspólnych z innymi gminami regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych.
•Obejmują wszystkich właścicieli nieruchomości systemem gospodarowania odpadami komunalnymi.
•Nadzorują gospodarowanie odpadami komunalnymi, w tym realizację zadań powierzonych podmiotom odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości.
•Ustanawiają selektywne zbieranie odpadów komunalnych obejmujące co najmniej następujące frakcje odpadów: papieru, metalu, tworzywa sztucznego, szkła, i opakowań wielomateriałowych oraz odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, w tym odpadów opakowaniowych ulegających biodegradacji.
•Tworzą punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych w sposób zapewniający łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy, w tym wskazują miejsca w których mogą być prowadzone zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych.
NOWE OBOWIĄZKI GMIN
•Zapewniają osiągnięcie odpowiednich poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania.
•Do dnia 31 grudnia 2020 r. gminy są obowiązane osiągnąć poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w wysokości co najmniej 50% wagowo; dla innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych w wysokości co najmniej 70%
wagowo.
•Gminy są obowiązane ograniczyć masę odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania do 16 lipca 2013 r. do nie więcej niż 50% i do 16 lipca 2020 r. do nie więcej niż 35% wagowo w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.
•Prowadzą działania informacyjne i edukacyjne w zakresie prawidłowego gospodarowania odpadami komunalnym, w szczególności w zakresie selektywnego zbierania odpadów komunalnych.
ZADANIA GMIN: LISTA UCHWAŁ OBLIGATORYJNYCH
•Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy – w ciągu 6 miesięcy od uchwalenia WPGO – do 1 stycznia 2013 r.
•Wybór systemu taryfowego oraz stawek opłat za pojemniki.
•Termin, częstotliwość i tryb uiszczania opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
•Wzór deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi składanej przez właścicieli nieruchomości.
•Szczegółowy sposób i zakres świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów (ilość odpadów, częstotliwość odbioru, sposób świadczenia usług przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych).
•Górne stawki opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za usługi (dot. opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych oraz przekazywania odpadów komunalnych przez właścicieli nieruchomości nie objętych systemem).
ZADANIA GMIN: LISTA UCHWAŁ FAKULTATYWNYCH
•Fakultatywne przejęcie obowiązków właścicieli nieruchomości niezamieszkałych w zakresie pozbywania się odpadów komunalnych. Obowiązkowe władztwo gminy nad odpadami komunalnymi dotyczy wyłącznie odpadów powstałych w nieruchomościach zamieszkałych.
Nieruchomości niezamieszkałe mogą pozostać na dotychczasowych zasadach. Stary system był nieszczelny, jednolite zasady w gminie ułatwią funkcjonowanie nowego systemu.
•Podział obszaru gminy na sektory. Gminy liczące ponad 10.000 mieszkańców mogą podjąć uchwałę o podziale gminy na sektory, biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców, gęstość zaludnienia oraz obszar możliwy do obsługi przez jednego przedsiębiorcę. W takim przypadku przetargi organizuje się dla każdego z wyznaczonych sektorów.
•Rodzaje dodatkowych usług świadczonych przez gminę w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów oraz wysokość cen za te usługi.
•Sposoby udokumentowania wykonania obowiązków w zakresie pozbywania się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych oraz nieczystości ciekłych
DEFINICJA REGIONALNEJ INSTALACJI
Regionalna instalacja do przetwarzania odpadów komunalnych to zakład zagospodarowania odpadów o mocy przerobowej wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkałego przez co najmniej 120.000 mieszkańców, spełniający wymagania najlepszej dostępnej techniki lub technologii oraz zapewniający termiczne przekształcanie odpadów lub:
-mechaniczno-biologiczne przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych i wydzielenie ze zmieszanych odpadów komunalnych frakcji nadających się w całości lub w części do odzysku,
-przetwarzanie selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów oraz wytwarzanie z nich produktu o właściwościach nawozowych lub środków wspomagających uprawę roślin, spełniającego wymagania określone w przepisach odrębnych,
-składowanie odpadów powstających po procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, pozostałości z sortowania odpadów komunalnych o pojemności pozwalającej na przyjmowanie przez okres nie krótszy 15 lat odpadów w ilości nie mniejszej niż powstająca w instalacji do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych.
OPŁATA ZA GOSPODAROWANIE ODPADAMI
Z pobranych opłat gmina pokrywa koszty funkcjonowania systemu, tj.:
-odbierania, transportu, zbierania, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, -tworzenia i utrzymania punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych,
-obsługi administracyjnej systemu.
Opłata powinna pokrywać wyłącznie koszty systemu - nie powinna zakładać zysku.
Wpływy z opłaty powinny ale nie muszą pokrywać w całości kosztów funkcjonowania systemu. Oznacza to, że gmina może dotować z innych źródeł koszty organizacji systemu.
Opłata obejmuje koszty tworzenia punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych, nie obejmuje kosztów budowy instalacji regionalnej.
PODMIOTY ZOBOWIĄZANE DO PONOSZENIA OPŁAT WŁAŚCICIEL NIERUCHOMOŚCI – definicja:
obejmuje właścicieli, współwłaścicieli, użytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty władające nieruchomością,
jeżeli nieruchomość jest zabudowana budynkami wielolokalowymi, w których ustanowiono odrębną własność lokali, obowiązki właściciela nieruchomości obciążają osoby sprawujące zarząd nieruchomością wspólną w rozumieniu przepisów ustawy o własności lokali lub właścicieli lokali, jeżeli zarząd nie został wybrany.
OBOWIĄZEK PONOSZENIA OPŁATY POWSTAJE
Za każdy miesiąc, w którym na danej nieruchomości zamieszkuje mieszkaniec (dot.
nieruchomości zamieszkałych)
Za każdy miesiąc, w którym na danej nieruchomości powstały odpady komunalne (dot.
nieruchomości niezamieszkałych)
Rada gminy ustali częstotliwość wnoszenia opłat: nie częściej niż raz na miesiąc i nie rzadziej niż raz w roku.
Z gminą rozlicza się właściciel nieruchomości, a nie mieszkaniec.
METODY NALICZANIA OPŁAT
Rada gminy określa stawkę opłaty (dla nieruchomości zamieszkałych) oraz fakultatywnie stawkę opłaty za pojemnik określonej pojemności (nieruchomości niezamieszkałe)
Sposoby naliczania opłat dla nieruchomości zamieszkałych:
Metoda 1: stawka x liczba mieszkańców
Metoda 2: stawka x ilość zużytej wody z danej nieruchomości
Metoda 3: stawka x powierzchnia lokalu mieszkalnego
Metoda 4: ujednolicona stawka dla gospodarstwa domowego Sposoby naliczania opłat dla nieruchomości niezamieszkałych:
Metoda 5: stawka za pojemnik x liczba pojemników Sposoby naliczania opłat dla nieruchomości mieszanych:
Metoda 6: suma opłat wyliczona odpowiednio dla zamieszkałej części nieruchomości według jednej z metod 1-4 i według metody 5
Metoda 7: ujednolicony sposób obliczenia dla całej nieruchomości według jednej z metod 1-5 (o ile rada gminy podejmie stosowną uchwałę).
UWAGA: MOŻNA WYBRAĆ TYLKO JEDNĄ METODĘ W STOSUNKU DO OKREŚLONEGO RODZAJU NIERUCHOMOŚCI
Podstawą wymiaru opłaty jest deklaracja właścicieli nieruchomości składana w terminie 14 dni od dnia zamieszkania na danej nieruchomości pierwszego mieszkańca lub powstania odpadów komunalnych lub momentu zmiany danych. W każdej gminie może powstać inny wzór deklaracji. Metoda ta zapewnia proporcjonalne, „sprawiedliwe” wyliczenie opłaty, ale:
- system ten może okazać się nieszczelny – ilość mieszkańców możliwa jest do określenia w istocie wyłącznie na podstawie deklaracji (w deklaracji ujmuje się ilość osób zamieszkujących, czyli przebywających stale, czasowo jak i sezonowo a nie zameldowanych),
-brak efektywnych instrumentów prawnych weryfikacji danych zawartych w deklaracjach (likwidacja obowiązku meldunkowego od 01.01.2014 r.). Rada Gminy może określić wyraz dokumentów potwierdzających dane zawarte w deklaracji.
-duży nakład pracy gminy: deklaracje trzeba przyjąć, zarejestrować, zweryfikować, wymierzyć opłatę i ścigać nieuczciwych wytwórców odpadów. Deklaracja niezłożona, wątpliwa lub zawierająca błędy – konieczność ustalenia wysokości opłaty w drodze decyzji (np. na bazie średniej ilości odpadów komunalnych powstających na nieruchomościach o podobnym charakterze). Opłata nie wniesiona lub za niska – konieczność wezwania do zapłaty, wystawienia decyzji jak dla zaległości. W sprawach dotyczących opłat stosuje się przepisy ustawy Ordynacja podatkowa z uprawnieniami organu podatkowego przysługującemu burmistrzowi.
WADY I ZALETY METODY 2: „OD ILOŚCI ZUŻYTEJ WODY”
Metoda możliwa do zastosowania tylko w gminach w 100% zwodociągowanych, gdzie wszystkie budynki są wyposażone w liczniki na wodę.
Brak podstaw prawnych do określenia zużycia wody w inny sposób, w tym w oparciu o ryczałt.
Brak podstaw prawnych do „zmuszenia” mieszkańców do założenia liczników zużycia wody.
Z wyżej wymienionych przyczyn brak możliwości wykorzystania tej metody w gminie Konstancin-Jeziorna.
WADY I ZALETY METODY 3: „OD POWIERZCHNI LOKALU”
Metoda nie zapewnia proporcjonalnego wyliczenia opłaty. W odczuciu społecznym może być uznana za „niesprawiedliwą”.
Przy tej metodzie istnieje możliwość weryfikacji danych zawartych w deklaracji o wysokości opłaty w rejestrze gruntów i budynków – ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne.
Częstotliwość zmiany danych i tym samym deklaracji niska w stosunku do metody „od liczby mieszkańców”.
WADY I ZALETY METODY 4: „RYCZAŁT OD GOSPODARSTWA DOMOWEGO”
Metoda nie zapewnia proporcjonalnego wyliczenia opłaty.
Istnieje możliwość weryfikacji danych zawartych w deklaracji o wysokości opłaty w rejestrze gruntów i budynków – ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne oraz w księgach wieczystych.
METODA 5: „OD ILOŚCI POJEMNIKÓW”
Metoda możliwa do zastosowania dla nieruchomości niezamieszkałych (jeżeli gmina przejmie obowiązki). Informacje o ilości i pojemności pojemników są w posiadaniu firmy wyłonionej w drodze przetargu.
Przy zastosowaniu metody 6 (kombinacja metod 1-4, nieruchomości częściowo zamieszkałe, częściowo komercyjne) problematycznym jest sposób ustalenia jaka część nieruchomości jest zamieszkała a jaka jest komercyjna.
CZĘSTOTLIWOŚĆ POBOTU OPŁAT
Optymalna częstotliwość pobierania opłat to taka, która pozwala zachować równowagę między zapewnieniem „płynności” finansowania systemu przez gminę a uciążliwościami nakładanymi na społeczeństwo.
Opłaty roczne i półroczne:
-zalety: małe zaabsorbowanie uwagi mieszkańców, ułatwione prowadzenie ewidencji wpłat, niski stopień trudności organizacyjnych,
-wady: stosunkowo wysoka opłata (kumulacja należności), trudniejsze zapewnienie „płynności”
finansowej
Opłaty kwartalne:
-zalety: akceptowalne zaangażowanie uwagi mieszkańców, średni stopień trudności ewidencji opłat i kwestii organizacyjnych, optymalna wysokość opłaty, optymalne zapewnienie finansowania,
-wady: nietypowy okres rozliczeniowy Opłaty miesięczne:
- zalety: zapewnienie „płynności” finansowania, niskie opłaty - wady: wysokie zaabsorbowanie obywateli
PRZETARG
Gmina organizuje przetarg na:
-Odbieranie odpadów komunalnych lub
-odbieranie i zagospodarowanie tych odpadów.
Jeżeli gmina zostanie podzielona na sektory to wówczas organizuje się przetargi odrębnie na każdy sektor.
SIWZ określa:
-wymogi dotyczące przekazywania odebranych zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów do regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych,
-rodzaje odpadów komunalnych odbieranych selektywnie, które mogą ale nie muszą trafić do instalacji regionalnej,
-standard sanitarny wykonywania usług oraz ochrony środowiska,
-obowiązek prowadzenia dokumentacji związanej z działalnością objętą zamówieniem, -szczegółowe wymagania stawiane przedsiębiorcom odbierającym odpady.
KARY DLA GMIN
1. Za niezorganizowanie przetargu na odbieranie odpadów komunalnych od w właścicieli nieruchomości - od 10.000 zł do 50.000 zł;
2. Za nieterminowe przekazanie sprawozdania - 100 zł za każdy dzień opóźnienia;
3. Za nieosiągnięcie poziomów odzysku, recyklingu, przygotowania do ponownego użycia oraz ograniczenia składowania odpadów ulegających biodegradacji – iloczyn stawki opłaty za składowanie zmieszanych odpadów komunalnych i brakującej masy odpadów komunalnych [Mg].
DLA PRZEDSIĘBIORCÓW
1. Za mieszanie selektywnie zebranych odpadów komunalnych - od 10.000 zł do 50.000 zł;
2. Za nieprzekazywanie zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych, pozostałości z sortowania do regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów - od 500zł do 2.000 zł za pierwszy ujawniony przypadek, za kolejny wykreślenie z rejestru na okres 3 lat;
3. Za odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości bez wpisu do rejestru – 5.000 zł za pierwszy miesiąc, 10.000 zł za kolejne;
DLA PRZEDSIĘBIORCÓW
4. Za nieosiągnięcie poziomów odzysku, recyklingu, przygotowania do ponownego użycia oraz ograniczenia składowania odpadów ulegających biodegradacji – iloczyn stawki opłaty za składowanie zmieszanych odpadów komunalnych i brakującej masy odpadów komunalnych [Mg];
5. Za przekazanie nierzetelnego sprawozdania – od 500 zł do 5.000 zł;
6. Za nieterminowe przekazanie sprawozdania – 100 zł za każdy dzień opóźnienia.
PODSUMOWANIE:
Reforma gospodarki odpadami komunalnymi jest konieczna.
Samorządy mają 18 miesięcy na wdrożenie zmian.
Pracy jest dużo, ale z pewnością przyniesie ona wymierne korzyści w postaci zmniejszenia zanieczyszczenia naszej gminy, ujednolicenia systemu zbiórki i opłat oraz umożliwi Polsce wypełnić zobowiązania akcesyjne dotyczące gospodarki odpadami.
