Przemysł i Handel Górnośląski, 1924, R.2, z. 11

8 u

rnu IÄSK

Czasopism o p ośw ięcon e spraw om przem ysłu, techniki i handlu

Filja i skład: „ P O L S P R I T " T . A . M Y S Ł O W I C E

S t.G ra b ia n o w sk i i Sha.

K a to w ic e P ozn ań B ydg a

Serrometal

[0mmmFmgsśwm żelmz®-meicil&n)e ^tfp. % o g r . o«fp.

J if a f o ir ic e

ul. 9opi2eczna CCTaiersfr.) JTr- 2

T elefo n 1 7 2 6 , 1 9 8 0 , 2 2 8 7 , 2 8 3 5 / A d r e s depesz: I r o n m e t a l (R u d .M o sse C ode)

Oddz.

J tleta li

Nowe metale, stare metale, Materjały do rafinowania. Kompo- zycj e .—P ółfabrykaty

W łasna odlewnia m etali

Oddz.

&uvon>cón>

a) Ferromangan,Ferrosilicium i w szelk ie inne Ferrostopy b) Surow iec stalisty, Giserski,

Hem atyt, Z w ierciadlisty itd.

c) Ruda żelazna i manganowa, Ruda cynkow a i ołow iana

Oddz.

fzwnelcu

S z m e lc wszelkiego rodzaju dla pieców wielkich, martynow- skich, odlewni żelaza

...i t. d . ... .

Oddz.

Ż ela zu h a n d lo w eg o i muierjaiow fcolejowyctk

Żelazo sztabowe, Drut walcowany, Blachy, Półfabrykaty, Kęsy, Bloki i t. d. Szyny i wszelkie m a te r ja ły u m a c n ia j ą c e , Loko- ... motywy, wozy i t. d...

M a r s z o w a F I L J E : M r u k ó w

Ż ó r a w ia 2 7 / T e l . 4 0 6 - 0 3 , 4 0 2 - 2 0 B r o d z iń s k ie g o 1 9 / T e le f o n 1 1 - 8 6 P ija rsk a 7 / T e le f o n 4 5 — 4 6 Z A S T Ę P S T W A :

(P o zn a ń £ ó d ź >

J a sn a 1 6 G d a ń sk a 1 3 5 K o ś c iu s z k i 8 / T e l. 7 0 9

J M m m z y n y i C d i e n t m i m & v z y ' Ś z y h i e M f w e d a

H U T A H O H E N L O H E (P . G ó r n y Ś lą sk ).

Kopalnie

= n a Górnym Śląsku =

= S p ó ł k a d z i e r ż a w n a . ==

= SOClfeTfe FERMlfeRE DES MINES F1SCALES =

= DE L’ETAT POLONAIS EN HAUTE ~ SILfeSIE =

1 Król.-Hula 1

s S Rynek L. 9-15 :: Telefon 136-140 =

I S p r z e d a ż j|

| W^g la, Koksu § I Brykietów |

= z kopalń: Król, Bielszowice, Knurów =

i

Przemysł I Handel

Górnośląski

ZWIĄZEK K O P A L Ń G Ó R N O Ś L Ą S K I C H

R O B U R

IS-KAZ O.O.

w KATOWICACH

ZAKŁADY

HOHENLOHEGO

H O H E N L O H E - W E R K E

S P Ó Ł K A A K C Y J N A

WEŁNOWIEC G.ŚL.

H O H E N L O H E H Ü T T E O.-S.

T E L E F O N Z A R Z Ą D U G Ł Ó W N E G O : K A T O W I C E , Nr. 8 6 4 - 8 7 2 , 4 5 4

O d d z i a ł L W ę g i e l

W ę g i e l p ł o m i e n n y z k o p a l ń : MAKS — WUJEK - GEORG Zjednoczona Hohenlohe-Fanny

O d d z i a I H . M e t a l e

Blacha cynkowa Cynk H . H . Korona

(p od w ójn e raiin.)

Cynk H ohenlohe Pył cynkowy

(rafin. i nieraiin.)

Oryginalny ołów hutniczy

Oddz i ał 11Ł K w a s y

Kwas siarkowy (60° Be) techn. czysty.

Kwasy siarkowe od 92— 100%

Oleum 12% Oleum 12%

3

Przemysł i Handel

Górnośląski

8

5

8 8 8

8

HUTA BBMAMIA

HAJDUKI WIELKIE

G Ó R N Y Ś L Ą S K

♦

PRODUKTY:

S u r ó w k a , k o k s , s ia r c z a n a m o n ia k a ln y , b e n z o l su ro w y , c e g ły żu ­ ż lo w e , w o d ó r , tlen .

Ż eliw o i o d le w y s t a lo w e w e d łu g m o d eli

Ż ela z o gru b o i drobno z ia r n iste , ta ś m o w e i fa s o n o w e

S ta l S iem en s-M artin , s p r ę ż y n o w a , r e s o r o w a , n a h a c e le , n a le m ie s z e K ute, ż ło b k o w a n e p o d k o w y , p ó łfa b ry k a t.

Zimno w a lc o w a n e ż e la z o o b r ę c z o w e i t a ś m o w e w e w s z e lk ic h w y ­ m ia ra c h , s ta l t a ś m o w a do c z ó łe n e k p o k o jo w y c h (k a rto n y ).

C ien k a b la c h a b a jc o w a n a do s z ta n c o w a n ia , z a g in a n ia , e m a ljo w a n ia , do k r y c ia d a c h ó w , c y n o w a n ia , b la c h y do d y n a m o m a szy n s t o ­ p o w e i n ie s to p o w e

B la c h y gru b e n a c y stern y , k o tły , o k ręty , b la c h y C oum pound n a p łu gi, do b u d o w y s k a r b c ó w .

S ta l n a r z ę d z io w a i k o n stru k cy jn a , w a lc o w a n a i k u ta w prętach, ta śm a c h , b la c h a c h i form ach do b u d o w y m a sz y n , s a m o c h o d ó w i a e r o p la n ó w . S p e cja ln e so r ty d la w y ro b u b ron i i o p a n c e r z e ń p o c is k ó w , m in, luf k a r a b in o w y c h , ta r c z o ch ron n ych , s ta l ś w i­

d r o w a do w s z y s tk ic h g a tu n k ó w sk a l.

K u to ż e la z n e rury: g a z o w e , k o łn ie r z o w e , k o tło w e , s z la m o w e , w ie r ­ t n ic z e , do r u r o c ią g ó w ro p n y ch , b e z s z w ó w , tę p o sp o jo n e, sa m o r o d n ie s p a w a n e do 1 5 0 0 mm p rzek roju , k s z ta łtk i i fa so n y ru ro w e.

M aterjaly k o le jo w y do b u d o w y n a w ie r z c h n io w e j ja k : z łą c z a s z y ­

n o w e , z a c is k i i p o d k ła d k i, sz y n y w ą s k o t o r o w e i k o p a ln ia n e .

i

#

WĘGIEL, CYNK

BLACHA OŁOWIANA, OŁÓW, RURY OŁOWIANE KADMIUM, KWAS SIARKOWY

mmmm ^u

&*1 'O1*—

5

Przemysł i Handel

Górnośląski

JŁ Ł JLJŁ X JŁ H A JLX JŁ

FRIEDENSHÜTTE

Spółka Akc. / NOWY-BYTOM / Górny Śląsk

ZAKŁADY: a) Zakłady „Friedenshütte“ w Nowym Bytomiu (Wielkie piece). Stalownia i Walcownie, Kok­

sownie, zakłady wyrobów ubocznych.

b) Kopalnia węgla kamiennego „Friedensgrube"

w Nowym Bytomiu.

c) Kopalnie rudyżelaznej wTarnowskich Górach.

d) Kopalnie rudyżelaznej w Czerny (Małopolska),

♦

WYROBY:

Surówka, koks, am oniak, b en zo l, d zieg ieć , o le je , sm o ln e, żużel fosfatow y, b lok i sta lo w e Thoma- so w e, Siem ens-M artenow skie, nan ik lon e i elektro- sta lo w e, bramy, su row e i p ółw alcow ane, platyny

żela zo p łask ie, k ęsy.

Szyny k o le jo w e n orm aln otorow e, d o k o lejek potow ych i kopalnianych, p od k ład y (progi), łubki,

płyty p o d k ła d k o w e i zaciskow e.

Kształtowniki w sze lk ieg o rodzaju d o w ysokości 550 mm ścianki p io n o w ej. U niw ersalne żela zo szta b o w e, taśm ow e, kątow e, T- i (o w e i inne gatunki. Blacha gruba, żeb erk ow an a, śred nia, cienka, blacha d o wytłaczania i zawijania, dy- nam ow a, transform atorow a i inna specjalna.

W yroby kute i p ra so w a n e: o s ie d o w ozów k o le ­ jowych, ob ręcze, k oła b o s e , g o to w e zestaw y kół.

FRIEDENSHÜTTE

Spółka Akc. / NOWY-BYTOM / Górny Śląsk

6

O b e rs c h le s is c h e

EMhllMlftM

Wyroby koncernu:

1. Z a k ł a d y w G l i w i c a c h

(Zakłady S ie m e n s - M a r te n o w s k ie , odlewnie żelaza i stali wygniatarki, warsztaty): B u tle bezszewne do gazu wszel­

kiego rodzaju: węglan, wodór i tlen, naczynia bezszewne Ramy samochodowe i wszelkie części składowe prasowane dla budowy automobili, rury Kardanowe — Kute części dla budowy wagonowej, blachy wypukłe, dna okrągłe i kw adra­

towe, płaskie i wklęsłe — Wyroby kute i prasowane dla potrzeb kolejowych: osie wagonowe, obręcze, koła bose, gotowe zestawy kół, r u s z t o w n i k i z odlewu twardego

2. R u r k o w n i e w G l i w i c a c h

(Walcownie rur spawanych i bezszewnych): Specjalności:

W ę ż o w n i c e , r u r y d o w i e r c e n i a i k o ł n i e r z o w e , r u r y s t a l o w e ciągnione na zimno, r u r y w o d n e marynarkowe, parowozowe i kotłowe, r u r y c y n k o w a n e

3. Fabr. wyrób, blaszanych w Gliwicach

O p a k o w a n i a b l a s z a n e , p u s z k i do konserw wszelkiego rodzaju, z blachy c y n o w a n e j , c y n k o w a n e j i c z a r n e j , z a d r u k o w a n e i n i e z a d r u k o w a n e

( p o w i a t W i e l k i e S t r z e l c e ) (Walcownie żelaza sztabowego, kuźnia formowa, w arsztaty kolejkowe, f a b r y k i z w r o t n i c , pojazdów i wagonów

5* O d l e w n i a żelaza C o l o n n o w s k a

( p o w i a t W i e l k i e S t r z e l c e )

O d l e w y ż e l a z n e , odlew szary, szczególnie kokile

Górnośląskie Towarzystwo akc. dla dostaw koleiow., Zarzad w Gliwicach

7

Przemysł i Handel

Górnośląski

Stal Baildon

W y t w o r y s t a l o w e : Stul narzędziowa oraz szybkotnącą / Stal niklowa i chrom,-niklowa / Stal do łożysk kulkowych / Stal srebrzysta / Stal taśmowa gorąco i zimno walcowana Pniaki kowalskie ze stali chromowoniklowei oraz SM stali O d l e w y s t a l o w e : Świdry spinalne ze stali narzędziowej i stali szybkotnącej N o ż y c e / Świdry weż. i do wierceń w kamieniu S prężyny do a p a ra tó w pociągow ych i zd erz ak ó w Blacha ze stali odlewowej / S iem en s M a rtin sta l

H u ta B a i l d o n a i Ä

D ąb R olo K a to w ic :: K a to w ic e , Skrzynka p o czto w a 409

HUTA SILESIA

Spółka. A k cy jn a

P aru szo w iec G.Sląsk

WYROBY:

B lach y specjalne: Blachy czarn e I d ck a- p o w a n e -- Blachy p rasow an e I do w y tła ­ c z a n ia ^ Blachy podw ójnie p rasow an e B la ch y b a r d z o c i ą g l i w e do głębokich w y tla c za ń w arkuszach 1 zw o ja ch . - - - N a c z y n i a : Sprzęty domowe 1 kuchenne, cyn k ow an e, em aljow an e 1 lakierowane

8

i

D y r e k c j a K o p a l ń Księcia Pszczyńskiego

Fürstlich Plessische Bergwerksdirektion — KATOWICE

Telefon: Katowice, nr. 666, 667, 668, 669 — Adr. telegraficzny: Plessergruben, Katowice

W ę g i e l k a m i e n n y

z kopalń: Emanuelssegen-, F ürsten-, Böera-, Heinrichsfreude-, Brade-, H e in r ic h s g lü c k -, P r in z e n - , Neuglückauf-, B a r b a r a - , A leksander

Wyroby cementowe, cegły i dolomit

własnego przedsiębiorstw a

Sprzedaż węgla i brykietów

przez „UNITAS“, Spółka węglowa z ogranicz, odpowiedz., K atow ice (,,U N I T A S “, K o h l e n h a n d e l s g e s e l l s c h a f t m .b .H ., K a to w ic e ) Telefon Katowice Nr. 666, 667, 668, 669 — A dres telegr.: ,,U n i t a s"

Wspólność interesów z:

1. F a b r y k a k a m ie n n o w ę g la n y c h b r y k ie tó w , S p ó łk a z o g r . o d p ., D z ie d z ic e , (Steinkohlenbrikettfabrik G. m. b. H., Dziedzice), brykiety form atach 700 gr., 3 15 kg.

Sprzedaż przez „U nitas“, Spółka z ogr. odp.

2. G ó r n o ś lą s k a F a b r y k a m a te r ja ló w w y b u c h o w y c h , S p ó łk a A k c y jn a , Łaziska- Górne, G.-Śl., (Oberschlesische Sprengstoffwerke, Spółka Akcyjna, Ober-Lazisk) Telefon: Mikołów 55 i 64 — A dres telegr.: „ O s w a g " , Mikołów.

M a t e r j a ł y w y b u c h o w e dla górnictwa, dynam it wszelkiego rodzaju, m aterjały wybuchowe bezpieczne dla użycia w kopalniach zagrożonych gazem lub pyłem węglowym, m aterjały wybuchowe do karczow ania pniaków — W łasne chodniki do­

świadczalne, spłonki wybuchowe, lonty i inne przybory zapalcze.

3. Z a k ła d y E le k tr o w Ł a z is k a c h G órnych, Sp. z o . p., (dawn.: K raft- u. Schmelz­

w erke Prinzengrube G.m.b.H.), Tel.: Mikołów 5, 115 i 135, Adr. tel.: „Elektro", Mikołów.

Przedsiębiorstw o prowadzi elektrow nię o mocy 25 000 KW-, pracującą na wspólnej sieci z Elektrow nią O kręgową Pszczyńską i w yrabia karbid, krzem ian żelaza oraz smołę, w ydobytą przy nieskiej tem paraturze z węgla kamienhego.

4 . E le k tr o w n ia O k r ę g o w a L ig o ta Sp. z o. p., (dawn.: Ü berlandw erk Pless, Tel: Katowice Nr. 2695 w Ligocie — D ostarczanie prądu elektrycznego gminom i przemysłowi po­

łudniowej części polsk.Górnego Śląska — Zużywane napięcia: 20.000 W olt, 380/220 Wolt.

9

Przemysł i Handel

Górnośląski

ROHRLEITUNGEN

P R Z E W O D Y

RUROWE

Uii)0ll

K

^ ^ ^ ■ R S C H M S l S C H E e e e

ROHRBAU GESELLSCHAE ”

ITARNOWJKIE CÓRY* BERLIN * GLEIWITZl

O

10

Zjednoczenie

FnbrykGnzów Przemysłowych

W e ł n o w i e c o b o k K a t o w i c / T e l e f o n 2 8 4 1 / T e l e g r . G a z y W e ł n o w i e c

D o s t a r c z a m y z z a k ła d ó w Trzebinia, S z y b A lfred a Ho°™e, C h o r z ó w

T l e n i

A c e t y l e n - D i s s o u s

w b n t l a c f j w ł a s n y c ß i o b c y c ß

D o s t a r c z a m y z n a s z y c h s k ł a d ó w Trzebinia, K a t o w ic e , S z y b Alfreda

o b o k H u t y H o h e n l o h e

Materiały i armatury d o spawania

Palniki do spawania / Palniki dla cięcia / Druty do spawania / Okulary dla spawaczy / Zawory redukcyjne dla Tlenu / W odoru / A c e ty le n -D is s o u s

Materjały d o d a t k o w e :

Drut n a w ę g lu drzewnym d o ż e l a z a k u t e g o Sztabki la n e d o ż e la z a l a n e g o i lanej stali S ztab k i m o s i ę ż n e / S ztab k i m ied zia n e

Proszki d o ż e la z a la n e g o , miedzi, aluminium / B utle s t a lo w e d o w szystkich g a z ó w , zawory d o butli i c z ę ś c i s k ła d o w e ty c h ż e

ł

Naprawiamy: Butle s t a lo w e, zaw or y redu kcy jne, zaw ory d o butli, palniki d o s p a w a n i a i c i ę c i a w n a s z y c h za k ła d a ch związkow ych.

u

Przemysł 1 Handel

Górnośląski

O ddział T o w a ro w y Ś lą sk ie g o B an k u E sk o m p lo w eg o w B ie lsk u

# ♦

W yłączn a sp rzedaż w ęgla z k op aln i H o h e n lo h e g o i P l e s s a

Hurtowny handel węgla wszystkich :: kopalń dla kraju i zagranicy ::

Przedstawicielstwa: w Katowicach i Wiedniu

P oleca się jako so lid n y d ostaw ca w ęgla dla p rzem ysłu i o p a łu d o m o w e g o po najn iższych cen ach dnia oraz na najdo­

godniejszych w arunkach.

i

i

Koncern Węglowy

CAESAR WOLLHEIM

S k a . z o . p .

w Katowicach

." iii m m m m m i u m i r - m u m li iiv y i iH U i iiM ii n iii iii v y iii iii iii w i

Inż. P a w e ł - J ó z e f B r e i t k o p f

Telefon Nr. 1002 i 2086

KatOWlCC, lii. SW. Jailü L, 10/ l l

Dział I.

P r o je k to w a n ie i k ie r o w n ic tw o b u d o w y :

B u d o w a w o d o c ią g ó w — K a n a liza cja U r z ą d z e n ia o g r z e w a ln e i sa n ita rn e W a p ie n n ik i — G en era to ry

U rz ą d ze n ia o czy szczające w łasn ej w y nalazku

W A R S Z A W A / P O Z N A Ń P L O E S T / B U K A R E S Z T

B E L G R A D

Dział

W ę g ie l — K o k s — S m o ła :

P ro d u k ty sm o ło w e

D r z e w o b u d o w la n e i p r z e m y s ło w e R u d y ż e la z n e i m a n g a n o w e

M a szy n y r o ln ic z e i p r z e m y s ło w e .

GORNOSLĄSKI ZAKUP SZTUCZNYCH NAWOZOW Sp.zo.odp.

T e le lo n N r. 1002 i 2086

KATOWICE, u lica

Jana L. 1 0 /1 1

p o k ó j 1 9 /2 0

NAWOZY SZTUCZNE wszelkiego rodzaju

W A R SZA W A / POZNAŃ

1

Osfkohlen

S p ó ł k a h a n d l o w a z o g r . o d p .

Katowice, ul. Poprzeczna nr. 6

. l l l l l l l l M I | ' I I I I I J i i l l l l l l l l l M l l l l l l l l l ^ | I I I I I I I I M . I I I I I I I I l i U i i ' l ' ' i i J i i l i i i l i i i J A l l l l l l l l l M l l l l l l l l J j k l l l l l l l l l M l l l l l l l l l k k l l l l l l l l l M l l l l l l l l l i f c l i l l l i l l i l l K i l l l l l l l l r t l l l l l l l l l M l l l l l l l l I i a ' l l i M i i ^ l l l l l l l l M i l l l l l l l J l t ' l i i i l i i J 4 l l l l l l l l i M v i M i i i i i M l i i i i i i i ^ l l l l l i l l l M l l l l l l l l

Przemysł I Handel

Górnośląski

T o w . T E C H P O M s p . A k c

Warszawa, ul. Warecka 10

T eleg ra m y : „ H ap etek a“

poleca: Blachy, pręty, rury, taśmy, drut, kable, liny, śruby, nakrętki, nity, podkładki, profile etc. z miedzi, mosiądzu, bronzu, aluminium, cynku, cyny, ołowiu, now ego srebra i t. d. / Rury stalow e ciągnione b ez szw u / Stal narzędziow a szw edzka / Surówka odlew nicza szw edzka Ruda żelazna / Silniki rop ow e szw edzkie ,,A v a n ce“ / M łoty spręży­

n o w e dla kuźni / Sprawdziany, kalibry i narzędzia o ryg. C. E. J o ­ hansson / K uchenki naftow e / Tarcze szm erglow e ,,S v en sk a N a x o s“ etc.

m

Związek Koksowni Sp.z o.p.

T e le fo n nr. 1 4 9 0

Katowice, ul. Zamkowa 3

A d r e s telegr.: K o k sv e rein ig u n g

251, Siarczan amonowy (zawart. azotu o k .20,561.)

B en zo l i h o m o lo g i:

B e n z o l d o m otorów o c z y s z c z ., B en zo l 9 0 % -o w y o c z y s z c z ., B e n z o l d o o św ietle n ia , B e n z o l d o barwników, B en zo l czysty, Toluol o c z y s z c z . i czysty, Xylol czysty, S o lv e n t n a f t a I i II o c z y s z c z .,

B e n z o l ciężki, Ż y w ica k um a ro n o w a .. .. ..

P r z e t w o r y s m o ł y z w ę g l a k a m i e n n e g o

S m o ł a prepar. i destyl., S m o ły s p e c j a ln e , Pak twardy i miękki, Naftalin a d o motorów, Naftalina su r o w a p ra so w a n a , N aftalina c z y s t a w łu sk a ch , F en o l, K rezole orto-m eta-, Pirydyny d o d en atu racji i r o z p e s z c z a n ia , Z a s a d y pirydynowe ciężkie, O lej kreozotowy, Olej palny, Olej a n tr a c e n o w y , Karbolineum, O lej sm ołow y, Olej d o w y c ią g a n ia ben zolu, 4 0 % a n tra c en surowy.

w

»ZAKŁADY SILESIA«

S p ó ł k a K o m a n d y to w a w WIRKU

» ^«

Kom.~Gesellscł\. ANTONIENHÜTTE

T e le fo n Wirek; nr. 11 ^ T e le fo n W irek nr. 11

Specjalna Fabryka maszyn górniczych oraz warsztaty reparacyjne:

D zia ł I: B u d o w a koszów w yciągow ych, k oleb, żelaznych w ózków , w y w ro tó w , szarp arczy , w ó zk ó w w yciągow ych, n a rz ę d z i górniczych, o k ień żelaznych, zbiorników , p rzen o śn ik ó w taśm ow ych, dzw igaczy, b a ń dla py łu c ynkow ego, zw ro tn ic k o p a ln ia n y c h w szelkich ro d zajó w o raz w y k o n y w an ie w szelkich żelaznych k o n stru k c ji D zia ł II: N ap raw a w agonów dla k o lejek w ą sk o -to ro w y c h i lo kom otyw , w y k o n y w an ie n a p ra w k o tłó w i spajanie

n a m iejscu przez najlepiej w y szkolony p erso n a! p o d fachow ym k iero w n ictw em

D zia ł III: N ow e n aw ijan ie i p rz e w ija n ie m o to ró w o p rą d z ie zm iennym i stały m oraz p rzetw o rn ik ó w

415 urzędników 1 robotników

i

o r '

Sp, z ogr. odp.

T ow arzyslw o P rzem ysłow o-H andlow e

»OSKARD« Sp. z ogr. odp,

S o s n o w ie c , ul. 3 M aja nr. 7, te l. 46 W a r s z a w a , ul. H o rte n s ji n r. 3, tel. 223— 22 K a t o w ic e , ul. W o je w ó d z k a nr. 26, tel. 20— 41 B e r lin -C h a r lo tte n b u r g 4 , K a n ts tra ß e nr. 56 a

tel. S te in p la tz n r. 764

a d re s te le g r. „ O s k a rd “

„ „ „ O sk a rd h u ta "

„ „ „ H erm es"

„ „ „ O s k a rd h u ta “

R U D O L F M O S S E C O D E

M a t e r j a ły w y b u c h o w e : A r t y k u ły t e c h n i c z n e :

D ynam it P ro c h D yn am on

Środki w y b u ch o w e am o n o w e L o n ty

K apiszony

z fa b ry k k rajo w y ch i zag ran iczn y ch

żelazo, stal, szyny, b la c h a , śruby, n ity , k a rb id , liny k o p a ln ia n e , m aszyny

g ó rn icze i

w szelk ie a rty k u ły tec h n ic z n e , w ch o ­ d zące w z a k re s z a o p a try w a n ia h u t, k o p a lń i p rz e d s ię b io rstw p rz e m y sło ­

w ych, sm ary i b e n z y n a

Źródła zakupu bezpośrednio od producentów.

Przedstaw icielstwa =

1. W e stfa lsk o -A n h a lc k ie W y tw ó rn ie M a te rja łó w w y b u ­ chow ych S. A, C hem iczne F a b ry k i w B e rlin ie 2. Z ak ład y A m u n icy jn e „P o cisk " S. A.

3. P falck a F a b ry k a P ro c h u S. A.

4. F a b ry k a L o n tó w E rn s t B rü n n S. A,

5. W ło c ła w sk a F a b ry k a D ru tu d aw niej C. K lau k e S. A.

6. F a b ry k a M aszyn G ó rn iczy ch w Z ałężu

7. H e d d e rn h e im e r K u p fe rw e rk e F ra n k f u rt a. M ain, i w iele inn y ch

1 i

0=0

W ę g i e l :

D ą b ro w ieck i

G ó rn o śląsk i

K o k s :

G ó rn o ślą sk i

K arw iń sk i

)or

15

Przemysł 1 Handel

Górnośląski

T O W A R Z Y S T W O FABRYK P O R T L A N D - C E ME N T U

»W YSOKA« SPÓŁKA AKCYJNA

Zarząd: Warszawa, Mazowiecka?

T e le fo n y : 8 7 -8 5 , 8 7 -6 2 , 75-19, 12-87, 5-78, 92-82, 106-10. A d r e s te le g r a f ic z n y : ,,W y s o k a “ , W a rsz a w a .

FABRYKI:

1) w W y s o k i e j P i l i c k i e j , przy stacji Ł a z y , Warszawa Dyr. Kol. Państw.

2) w P o d r o s i „ „ Podroś, Wileńskiej Dyr. Kol. Państw.

Portland-Cement

P r o d u k t p i e c ó w r o t a c y j n y c h , p r z e w y ż s z a j ą c y n o r m y n i e m i e c k i e .

R o c z n a s p r a w n o ś ć produkcyjna 1 . 8 0 0 . 0 0 0 b e c z e k .

Fabryko Maszyn Górniczych

Fatojlra: Katowice Q.-S1. TOO). Z ogt. por.

111. Szeroka 1) (Brsitestr. 17)

Oddział: Bytom G.-SI.

G a r t e n s t r a s s e 11

D ział I O d lew n ia Ż elaza i m eta li:

S p e c j a l n o ś ć : O dlew y żeliw ne n a w y so k ie te m p e ra tu ry . O d lew y części m aszyn do 3 to n n . B ronzy alu- m injow e, fosforow e, m an g an o w e i D -ra K ünzela B ro n z e k o w a ln e . O dlew y m iedziane, m osiężne o raz o d ­ le w y z in n y ch m etali n a łożyska. O d lew y do celów tech n iczn y ch i chem icznych.

D ział II Fabryka M aszyn:

a) O n a p ę d z i e p o w i e t r z n y m : K ołow roty, w ie rta rk i o b ro to w e , szlifierk i w ręb ó w k i, rę c z n e d rą ż k i żłobiące, w e n ty la to ry , a p a ra ty do n a try s k u cem e n tem , m o to ry do ry n ie n p o trz ą sa ln y c h .

b) O n a p ę d z i e e l e k t r y c z n y m : K ołow roty, w ie rta rk i o b ro to w e , szlifierki, m aszyny w ręb o w e, ręczn e d rą ż k i żło b iące, m aszy n k i e le k try c z n e do z a p a la n ia n ab o i, w e n ty la to ry , m o to ry do ryniem p o trz ą sa ln y c h . c) B u d o w a m a s z y n w o g ó l e : R ew izja i k o m p le tn y re m o n t w szelkich m aszyn, a w szczeg ó ln o ści m aszyn

górniczych, pom p i t. p. p rz e z sp e c ja listó w m o n te ró w ró w n ież i n a m iejscu . O d sta w y lin o w e z k o m ­ p letn y m urządzeniem , u rz ą d z e n ie rym ien p o trz ą sa ln y c h . ta rc z e ham ulcow e, ro lk i i t. p. Ś w idry k o ń ­ ców ki, sp e c y a ln e z B ism a rk h ü tte d łu ta do d rą ż k ó w żło b iący ch i t. p.

Dział III N aw ijan ie i b u d o w a m o to ró w :

M o to ry e le k try c z n e w łasnego ty p u do 25 KM. P rz e łą c z n ik i w gw iazdę i tró jk ą t, m ufy k a b lo w e i t. p.

S k rz y n k i łączn ik o w e,

\im prawo przez ostrz świdrowych do nasadzania.

16

i ^{i L S}

Czasopism o p ośw ięcon e spraw om przem ysłu, techniki i handlu

R edaktor naczelny: Edw ard Al. Jerzy Chwatczyński, Katowice, Poprzeczna 15, II., Telefon nr. 99.

R edaktor w W arszaw ie: Red. Al. Jackow ski, W arszawa, ul. M arszałkow ska 33.

Sekretarz redakcji: Józef Banaś.

D yrekcja w yd aw n ictw a: Red. Edw ard Chwatczyński i Dyr. Tadeusz Dębnicki.

R edakcja i Adm inistracja: Katowice, ul. Górnicza (Haasestr.) 16, L, Tel. 1904.

Konto bankow e: Bank Przemysłowców, K atowice. Konto P. K. O. Katowice, Nr. 301 900.

PRENUMERATA

kwartalna wynosi za 1 egzemplarz (z przesyłką): w kraju: 15 złotych polskich płatnych z góry zagranicą: 4 Doli. St. Zj. Am. Półn.

C ennik o g ło sz e ń n a żą d a n ie.

Jiltmeistei

( R o ź d z i e ń - f z o i p i e n i r e

(Telefon nr. 571 / Stoß ssał. 1897

♦

F a b r y k o s p e c j a l n y c h l i k i e r ó w Wina doborow e .

Jiltmeister

W y t w ó r n i a w ó d e k 1trztĄd poczloirijr .Ttalomice

♦

S k ł a d y d l a sp rz e d a ż y d e ta ilic z n e j w Katowicach ul. 3-go Maja 24 i Zielona 16

Górnośląski przemysł

p o w i n i e n w e w ł a s n y m i n t e r e s i e o d 2.—6. p a ź d z i e r n i k a 1 9 2 4 r.

w z i ą ć g r e m j a l n y u d z i a ł w

II Miedzy narod.Targach Gdańskich

Przemysł i Handel

Górnośląski

Gatunek w eśla jtótnoślasfkieśo.

I.

W ięk sza część w ęgla górnośląskiego jest co się ty ­ czy czystości, tw ardości, zapalności, w ytw órczości pary, e fek tu cieplnego, p o trzeb y dozoru przy paleniu i w ydaj­

ności gazu w spaniałego gatunku tej jakości, n ad k tó ry p ra ­ w ie że nie m oże być lepszego.

1. D ozór p rz y p aleniu: w ęgiel górnośląski spala się bez żadnego specjalnego dozoru ognia n a najm niejszych ru sz ta c h i przy najm niej sprzyjającym p rzeciągu p ra ­ w ie bez p o zostałości nie spalonych, w yżarzo n y ch k a ­ w a łk ó w w ęgla.

2. W ęgiel górnośląski daje długi płom ień, ogarniający płom ienną część jkotłai jszeroko, w sk u te k czego jej i ta k już bard zo d o b ry teo rety czn y efekt cieplny daje się łatw o zutylizow ać n a w e t przy n iedobrych u rz ą ­

dzeniach (palnych.

3. Z arazem odznacza się górnośląski w ęgiel przew ażnie b ard zo m ałą z a w arto ścią po p io łu , co (podnosi jego w arto ść w ty ch w ypadkach, gdzie u p rz ą ta n ie popiołu odczuw a się jako ciężar, naprz. przy używ aniu jako opał domowy.

T a k w ięc stanow i w ęgiel górnośląski w szędzie, do­

k ąd tylko może d o trzeć ze w zględów n a k o szta przew ozu najw ięciej p o szu k iw an y m aterjał opałow y do u ży tk u do­

mowego, do w y tw arzan ia pary, jak rów nież do w szelkich innych celów przem ysłow ych, jak naprz. do spaw ania, w przem yśle cynkow ym itd. W szędzie w ięc, gdzie w ę ­ giel górnośląski mógł być sp rzed aw an y po rów nych a przynajm niej nie w iele w yższych cenach, niż w ęgiel kon­

kurencyjny innego pochodzenia, m ianow icie angielski, był on w stanie nie tylko się ostać, lecz naw et zdobyć rynek.

Zdolność spieczna.

II.

W ęgiel górnośląski zaw iera bardzo dużo gazów. Za­

w ie ra on około 5 p ro cen t w odoru i 10—20 p ro cen t tlenu. D obry w ęgiel atoli, nie pow inien zaw ierać naogół w ięcej niż ca. 5 p ro c e n t w odoru i do 10 p ro cen t tlenu, p o ­ n iew aż w yższy p ro cen t zaw arto ści gazu unicestw ia w w y­

sokim stopniu zdolność spieczną w ęgla kam iennego. O b­

jaśnia się to tern, że znajdujący się w stadjum spław iania się w ęgiel w ciąż się ponow nie ro zry w a z pow odu stałego u la tn ia n ia się gazów, a ta k ż e tern, że po ulotnieniu się w szy stk ich gazów te m p e ra tu ra w ęgla obniża się do tego

stopnia, że niezdolna jest do u trzy m an ia w ęgla w stanie spław nym . Z tego pow odu w ęgiel górnośląski w porów ­ naniu z w yjątkow o dobrym w ęglem w estfalskim daje mniej kok su i ko k s ten jest mniej tw a rd y i w ytrzym ały;

okoliczność ta jest szczególnie w ażna dla górnośląskiego przem ysłu żelaznego, nadm ienić jednak należy, że zdol­

ność spieczna w ęgla górnośląskiego pow iększa się w m iarę głębokości pokładów , z k tó ry ch w ydobyto węgiel.

O prócz tego zd o łały górnośląskie koksow nie podnieść n a ­ ogół tw ard o ść swego koksu, szczególnie p rzez z a p ro w a­

dzenie m aszyn do ubijania w ęgla.

'Ceny wą&la n> dnia 7-&o Hyca 192% r.

P rz e d ru k w zbroniony. — C o p y rig h t by „P rzem y sł i H a n d e l G ó rn o ślą sk i“ K a to w ic e (P o lan d .)

Za tonę loco kopalnia :

W ę g ie l z P olskiego G ó rn eg o Ś ląsk a d la d o staw d o : P o lsk i

i n a P o lsk i G órny Śląsk

N iem iec

sh — z

A u strji, W ęg ie r, R um unji

Fr. siawjc.=

C zecho­

słow acji Kc = z

K łajpedy, Szw ecji, G d a ń sk a etc.

Szw.fr. = z

l i

Q

W ęg ie l z N iem ieckiego

G órn. Ś ląska dla d o sta w do re jo n ó w n o rm aln y ch

GM = z 27.90

27.90 24.65

22 22 17,10 1. G ru b y do o rz e c h a l a ...

2. O rz e c h I b ...

3. O rz eh I I ... ...

5. G ro c h i g r y s i k ... .... 23.30 16,8 18,66

5; Ä " b” : : : : : : : : : : : : : : : 8 : 1 ™ 8 3

' : : : : : : : : : : : : : : : : S S I I “ 5

Z an g ielsk ich c e n w ęg la n ależ y p o ró w n y w a ć z g ó rn o śląsk im o rz e c h e m II g a tu n e k II w ęg la d la k o tł ó w -, to n ę = 25,88 z za to n ę .

27.50 27.50 19,97

25.90 24,75 22.95 20 16,45 19,80 13.06 9,90

24,64 22,77 21,11

179 170 151,50 18.40 15,03 18.22 12.01 9,11

110 147 100

26,85 25,50 22,73

23 22 20,40 16,50 15 13,20

17,80 14.60 17.60 11.60

8,80 25.76 20,24 18.77 16,38 13,43 16,19 10,67 8,10

25,911 23.92, 22,44 20,06 19,99 16,63 19,82 13,67 6,83

23.25 19.50 18.25 14.50 18,75 11,60 6,88 23,6 sh za an g ielsk ie

S p . z o g r . o d p .

T e l e f o n 8 5 2 T e l e f o n 8 5 2

K atow ice, ul. 3 -g o Maja 36

P a p ie r y k a ż d e g o r o d z a j u / P a p ie r y t e c h n i c z n e / K a l k a - ła ś m y R eprezentacja n a Polskę „Derby“

Księgi handl. / Największy wybór Artykułów biurowych / dcl. i hurt.

340

Procentowe porównanie cen.

C e n a w ęgla z P o lsk ieg o G órn eg o Ś ląsk a = 100.

W ę g ie l z P olskiego G ó rn eg o Ś ląska dla d o sta w do:

W ęg ie l d ą ­ b ro w sk i

W ęg ie l c z e c h o ­ sło w ack i

W ę g ie l z N iem ieckiego G ó r­

nego Ś ląsk a d la d o sta w do :

P o lsk i N iem iec

A u strji, W ęg ier, R um unji

C zecho­

słow acji

K łajpedy, Szwecji, G d ań sk a

etc,

rejonów n o rm a l­

nych

1. G ru b y do o rz e c h a l a . . . 100 98.5 88 96 92 92,8 110 83 100 —

2. O rzech I b ... 100 98,5 81,6 91,3 72,3 85,7 103 83 ^— —

3. O rzech I I ... 88 72 75,6 81,4 67,2 80,43 ^— 69.8 94 92

4. O rzech I I I ... ^{— — — — —} 71.8 ^— — — —

5. G ro ch i g r y s i k ... 83.5 67 66 59.1 58,7 71.6 92,6 65,4 ^{— — ■}

6. W ęg ie l d r o b n y ... 66,66 54 54 ^— 48 59,5 90 51.9 81 —

7. P o s p ó ł k a ... 85 68.5 65 53.7 58 71 ^— 67,2 74 —

8. R ä tte rk le in I ... 44 41 43 47,3 38,2 48,9 ^— 41,2 ^{— —}

9. M i a ł ... 33 25 32.6 — 29 24,40 67 24,60 — —:

S to s u n e k p ro c e n to w y n a le ż y ro z p a try w a ć z z a strz e ż e n ie m k o sztó w p rzew o zu , k tó re s i l n i e zm ien iają sto s u n e k cen na n iek o rzy ść w ęgla z p o lsk iej części G ó rn eg o Śląska.

O bw ód R u h ry te r e n 1 te r e n o k u p o w a n y | n ie z a ję ty 1. C yfry zasad n icze :

a) R e z u lta t w y d o b y cia n a g ó rn ik a i s z y c h t ę ... 0,880 to 0,880 to b) P rz e c ię tn y z a ro b e k w sz y stk ic h ro b o tn ik ó w n a szy ch tę 5,15 M k. 5,15 Mk.

2. C zęści sk ła d o w e ceny w ę g la : 5.85 „ 5.85 „

a) P łace r o b o t n i c z e ... ...

b) P e n sje u r z ę d n ik ó w ... ... 0.59 „ 0.59 „ U b e z p i e c z e n i a ... 1,05 „ 1,06 „ K o sz ta m a t e r a j a ł ó w ... 3.04 „ 3.04 „ P o d a t k i ... 0,20 „ 0.20 „ G e n e r a l i a ... » ... 0,20 ,, 0.20 „ A m o r t y z a c j a ... 1,09 „ 1,09 „

R azem 12.02 „ 12.02 ,,

3. K o e fic e n t z b y t u ...

a) W ę g ie l d e p u t a t o w y ... 1 1 % b) M ic u m ... ....

27%

4. K o szta o g ó l n e ... ... 18,49 Mk. 13,50 Mk.

5. C e n a w ę g l a ... 20,60 ,. 20,60 ,,

Paryfy węglowe.

za 1000 kg

O dległość

N i e (A, T

G.-M .

m c y . VI)

Z łoty

P o l s (A. T. VI te s do 1. VII. 24

k a*) p. A. T. 6 **)

od 1. VII. 24

(A. T, c.) (R uch tran zy to w y )

Kc |

(A .T (Ruch w ew r

Kc

1 a) lą trz kraju)

1. 65 km 4.30 4,40

2. 200 „ 7,90 9,88 9.— 9,50 72,2 10,83 6,47 9,71

3. 500 „ 14,30 17.88 14,50 14.—

4. 750 „ 14,80 18,50 17,80 17.30

5. 1050 „ 18,30 22,88 22,30 21,80

[od 16. V. 24

15,50] 19.38

Do G d ań sk a

6. 641 km — — 16,30 15,80

[rzeczyw iście]

13.30

7. Do W ie d n ia

rrr^--'

*) P o ls k a ta ry fa d o d a tk o w a stw a rz a od 1. 7. 24 n a s tę p u ją c e zm iany ;

Z niżka n a duże o d leg ło ści je s t b a rd z o m a ła (ca. 50 je d n o s te k ta ry fo w y c h o d tony).

2) Z w y żk a p rzy b a rd z o b liz k ic h o d leg ło ściach , ale

3) p rz y te m już n ie sto p n io w a n ie od 10 km do 10 km , lecz od km do km.

**) A. T. V I : R uch e k sp o rto w y . A. T. 6 ; R uch w e w n ą trz k ra ju .

341

^zanłej .Brzeziny

B e u m i > ró w k a W ie lk a

^ C h o r z ó w

K r ó le w sk a H u to

K atowice

[Makoszowy

Ligota Pszczyński

:yszow ice

[Gierałtowice [Mysłowice

Pio tro w ice śl

Thudów

Mikołów,

K nunów M u rc H i B rzezin k a

lo k r e

Podlesie 51. K o s h u c h n a K o s z to w y

yT ychy

|x Prom (Vice

% , paru5Z0vvi<

C h e łm W ielki

P aio w ice ^Kobiór

[ j N i e d o b c z y c e

Rymer < P ia s e k

B a r a n o w i c e Ś l . p O O b s z a r y

Q R a d l i n 51

wfWodŁisław W arszow ice

G o czałk ow ice«

O odow

Przemysł 1 Handel

Górnośląski

^ N I X X P X X

S I E C I K O L E I Ż E L A Z N Y C H Dy r e k c j i Ko l e i Pa ń s t w o w y c h

( Koleje G ó r n o ś l ą s k i e )

w K A T O W I C A C H .

O z n a c z e n i e

Linje n o r m a l n o więcej to ro w e

•1 •« jed n o to r o w e

>■ n le w a r o w e 1. i< w b u d o w ie S t a c j e w i ę k s z e 9 " m n ie js z e O " to w a r o w e i ła d o w n ie

# - p r o je k t o w a n e

A- Herby Potskie^T

J Ę f n tr b y $1

•''K ochan ow ice

ubliniec

' v y K o i o n j a S l r « b i n * k #

i^ M i a s i e c z k o Sl

_Jg[Tarnowsl<ie Góry

0 \ Nakto

O P r z y s t a n k i K M iejsca b lo k o w e

G r a n ic a P a ń s t w a

Oleiwihz

D ą b r ó w k a Mata

Annaberg

\

BohumTn C , _ a

T 16 SołtysCk.

342

ftosunfti ftonmnifeffltifjne i rozbudowa sieci holejowej na polskim Sórn. 'fiasku od objęcia pracz w ładze pobftic, aż do dn ia dzisiejszego.

R e fe ra t w ygłoszony p rzez Inż. dypl. A urelego R y­

bickiego, st. rad cę D. K. P. K atow ice n a VI, Zjezdzie S tałej Delegacji Z rzeszeń technicznych w Polsce połączo­

nym z W alnem Z ebraniem Polskiego S tow arzyszenie In ­ żynierów i T echników W ojew ództ. Śląskiego w K ato w i­

cach na sali M ag istratu dnia 21. czerw ca 1924 r.

Hisitorję rozw oju kolejnictw a polskiego na G órnym Śląsku ocenić m ożna należycie tylko po uprzytom nieniu sobie cało k sz ta łtu kw estji kom unikacyjnej w Polsce w szczególności, a p o trzeb kom unikacyjnych E u ro p y w ogól­

ności, gdyż niepodobna tra k to w a ć spraw y kom unikacji na G órnym Śląsku w oderw aniu od zagadnień kom unikacyj­

nych całego p a ń stw a polskiego i k rajów sąsiednich.

K to się bow iem w głębił w tajniki budow y w ielkich państw , ten zauw ażył, że dzieje rozbudow y państw ow ości, n arodów są niero zerw aln ie połączone z historją rozbudo­

w y dróg kom unikacyjnych ich państw .

Pow ażniejszą rolę w dziejach ludzkości odegrały tylko te p ań stw a, k tó re p o trafiły dobrze rozw iązać u siebie k w e ­ st ję kom unikacyjną, to znaczy, dostosow ać ustrój sieci k o ­ m unikacyjnych do p ołożenia geograficznego oraz do p o ­ trzeb gospodarczych i strategicznych kraju.

P ań stw o chcące zapew nić sobie przyszłość, musi w y­

zyskać do granic o stateczn y ch w szystkie w aru n k i geogra­

ficzne, topograficzne i gospodarcze swego kraju przy ro z­

budow ie sw ych śro d k ó w kom unikacyjnych a w ięc: w yzy­

skać dostęp do m orza, zużytkow ać system rzeczn y do ro z ­ budow y dróg w odnych, połączyć okolice przem ysłow e z obszaram i rolniczem i i poprow adzić głów ne szlaki kom uni­

kacyjne tak , ażeby one sk iero w ały handel św iatow y przez cen tra leżące na tery to rju m p aństw a, w yzyskać w o k o li­

cach górzystych siłę w odną do elek try fik acji kolei i. t. d.

i. t. d.

M am y w historji dużo p rzy k ład ó w na to, że te p a ń ­ stw a, k tó re nie p o trafiły należycie rozw iązać u siebie kw estji kom unikacyjnej nie tylko, że gospodarczo p o d u ­ padły, lecz zo stały ro zb ite przez m ałe p ań stew k a, k tó re nad pierw szem i górow ały um iejętnością organizow ania swych środków kom unikacyjnych. P rz y k ład : m ała G recja burzy olbrzym ie państrwo P erskie.

N ato m iast tak ie m ałe p ań stw a, jak Szw ajcarja Ho- landja, Danja, k tó re n a tu ra nie w y posażyła zbyt hojnie swemi bogactw am i, zdobyły sobie w ielki d o brobyt i nie­

zależność polity czn ą llty lk o dzięki w yzyskaniu w aru n k ó w geograficznych do opanow ania w ielkich dróg handlow ych przez racjo n aln ą rozbudow ę dróg i środków kom unikacyj­

nych. W H olandji i Danji żegluga m orska a co zatem idzie handel zam orski, zaś w Szw ajcarji w ysoko rozw inięte k o ­ lejnictw o um ożliw iające tra n z y t: m iędzy śro d k o w ą i p o łu ­ dniow ą E uropą.

Nie m iałem zam iaru robić w y k ład u o znaczeniu ro zw o ­ ju kom unikacji w historji budow y państw , ale chciałem tylko zw rócić uw agę na to, jakiem i m om entam i pow inniśm y się kiero w ać, ażeby racjonalnie ująć problem ko m u n ik a­

cyjny w odradzającej się Państw ow ości polskiej.

J e d e n rz u t o ka na m apę dzisiejszej Polski poucza nas o tern, że żadne z p a ń st E ro p y nie znalazło się w ta k nie­

korzy stn y ch w aru n k a c h kom unikacyjnych, jak Polska.

P ań stw a zaborcze, k tó re dzierżyły w ładze nad ziem iam i daw nej R zeczypospolitej w łaśnie w o kresie pow stan ia k o ­

lej! żelaznych i rozbudow y głów nych arterji kolejow ych w E uropie — nie uw zględniały żyw otnych p o trzeb k raju lecz b udow ały koleje na te re n a c h polskich w edług swych odrębnych p o trzeb strateg iczn y ch i gospodarczych.

I ta k : Rosja nie tylko że u tru d n ia ła budow ę linji k o ­ lejow ych na te re n ie ta k zw anej K ongresów ki, ale k ie ro ­ w ała w szystkie biegnące przez k raj „P ry w islań sk i“ koleje na P e tersb u rg i M oskw ę m ając p rzy tem na oku cel defen- zyw ny t. j. p ołączenie fortec jak M odlin, Dęblin, Łuck, R ów no i D ubno z garnizonam i w głębi Rosji,

T ak że A u strją nie uw zględniała in teresó w gospodar­

czych M ałopolski i k iero w ała się rów nież strategicznem i celam i budując swe lin je tran sw ersaln e, k tó re ostatecznie o p arte były o W iedeń i B udapeszt.

Nie inaczej za p a try w a ły się tak że i P rusy na ro zb u ­ dow ę k o lejn ictw a w W ielkopolsce i na Pom orzu. I tu ­ taj przy św iecał Niem com cel strategiczny gdyż sieć k o le­

jowa na tych ziem iach obliczona b y ła na ruchy oifenzywne przeciw Rosji. N aw et na G órnym Śląsku P ru sy nie uw zglę­

dniały gospodarczych p o trzeb kraju, gdyż uw ażały p rz e ­ myśl górnośląski za n iep o żąd an ą k o n k u ren cję dla p rz e ­ m ysłu N adrenji i W estfalji, k tó re to k raje rząd niem iecki o taczał szczególną opieką.

N iew ystarczające połączen ia kolejow e m iędzy G órnym Śląskiem a W ielk o p o lsk ą przez K luczbork oraz m iędzy G órnym Śląskiem a W rocław iem św iadczą, że Niemcom za­

leżało raczej na dław ieniu przem ysłu górnośląskiego niż na jego rozwoju.

K ierując się tem i zasadam i, p ań stw a zaborcze w ybu­

dow ały na ziem iach polskich sieć kolejow ą o c h a rak terze centryfugalnym t. j. w stosunku do centrum Polski o dśr od­

ko wem. Nie p o trzeb u ję chyba dodaw ać, jaki destrukcyjny w p ły w w y w arły b y tak ie koleje ,,c entryfugalne“ na życie gospodarcze Polski, gdyby nie zm ieniono ustroju naszej sieci kolejow ej. U w ażam , że pierw szym w arunkiem u- gruntow ania państw ow ości polskiej jest jak najszybsze p rzebudow anie system u sieci kolejow ych pozostałych po zab o rcach i dostosow anie go do gospodarczych i s tra te ­ gicznych p o trzeb kraju.

P ro w ad ziło b y to zbyt daleko rozw odzić się dziś nad tern, k tó re lin je należało by p rzeb u d o w ać i jakie now e w y­

b u d o w ać na całym obszarze R zeczypospoliitej, ażeby u- m ożliwić sk u teczn ą obronę granic odsłoniętych ku w scho­

dowi, zachodow i i północy — oraz jakie lin je w ybudow ać b y należało, ażeby zadość uczynić potrzebom gospodar­

czym całego państw a.

Chcę się dziś ograniczyć do p o trzeb kom unikacyjnych W ojew ództw a Śląskiego, k tó re jako k raj w ybitnie p rz e ­ m ysłow y jest ta k n iero zerw aln ie połączony z interesam i gospodarczem i całej Polski, że rozw iązanie kw estji k om u­

nikacyjnej na G órnym Śląsku jest rów nocześnie rozw iąza­

niem problem u kom unikacyjnego w całem państw ie.

P ow iedziałem na w stępie, że k ażd e państw o pow inno m iędzy innem i um ieć w y k o rzy stać dostęp do m orza.

W naszym w y p ad k u — pow inno państw o Polskie zbli­

żyć Śląsko — K rako w sk le-D ąb ro w śk ie Zagłębie do m orza polskiego a to przez w ybudow anie koleji, k tó ra by z K a to ­ w ic b ieg ła w pro stej linji ' przez C zęstochow ę, Sieradz, T oruń do G dańska 1 Gdyni. T ą drogą ek sp o rto w ał by Śląsk swój węgiel i swoje żelaizo przez G dańsk i G dynię na B ałty k i przyw oził w y so k o p ro cen to w ą ru d ę żelazną ze

343

Przemysł i Handel

Górmośle^sM

| „ T e p e g e “ D ostaw y dla Kopalń l hut o m P r o d u k t y górniczo hutnicze

Szwecji. T a linja tak że p o łączy łab y uprzem ysłow iony Śląsk z zachodriiem i obszaram i byłej K ongresów ki w w ięk­

szej części pozbaiwionemi dotychczas kom unikacji kolejo­

wej. Jeżeli się linji bliżej p rzypatrzym y, to zauw ażym y że droga p ro w ad ząca z G dyni przez G dańsk, T oruń, Sieradz, C zęstochow ę, K atow ice i Bogu min, to pierw szy etap p rz y ­ szłej w ielkiej drogi handlow ej łączącej B ałty k z m orzem A u d ry aty ck iem linji łączącej G dynię z Tryjestem .

Że ta k a linja nie p o w stała już daw niej szukać należy pow odów w tem , że sprzeczne intereisa polityczne i gospo­

darcze zaborczych P rus i Rosji nie p o zw alały na w ybudo­

w anie tak iej linji. Dziś, kiedy kord o n y duszące życie go­

spodarcze Polski usunięto, pow inniśm y sferom m iarodajnym zw róćić uw agę na to, że w y budow anie najk ró tszeg o po­

łączen ia kolejow ego m iędzy K atow icam i a G dańskiem , leży nie tylko w in teresie całej R zeczypospolitej, lecz tak że w in teresie gospodarczym Europy.

D rugiem m orzem , do którego zbliżyć należy przem ysł górnośląski — to m orze C zarne. — Do tego m orza, k tó re jest bram ą dla bliskiego W schodu, prow adzi nas droga, k tó ra pow inna iść z K atow ic przez K raków , Lwów i Stula - tyń do granicy R um uńskiej i z tam tąd do K onstancy. Tą drogą szedłby nasz węgiel i nasze żelazo do Rum unji i tą drogą tak że eksportow alibyśm y śląskie w yroby przem y­

słow e na U k rain ę na B ałk an i do Turcji.

Linja ta istnieje w praw dzie, chodzi tylko o rozbudow ę stacji granicznych jak Szczakow ą, Ośw ięcim i D ziedzice, k tó re w sk u te k swej m ałej pojem ności i m ałej przelotności odcinają Śląsk od sw ych w schodnich rynków zbytu. N a­

le ż ało b y p rzy tom ta k ż e u łatw ić p ołączenie tego szlaku z te ren am i naftow em i w schodniej M ałopolski,

W ten sposób uzysk ałb y Śląsk p ołączenie z tą w ielką m agistralą p ro w ad zącą ze zachodu na w schód E uropy, — z linją biegnącą z P ary ża przez Pragę, Bogumin, K raków , Lw ów d o K o n stan cy i Odessy.

T rzeci k ieru n ek dróg żelaznych, k tó re pow inny zespo­

lić Śląsk ze sw ą m acierzą P olską, to północny wschód.

Chodzi o rozbudow ę system u linji kolejow ych, k tó re b y z K atow ic biegły w prostej linji na W arszaw ę, B iałystok, W ilno, T u rm o n ty do Rygi i do P etersb u rg a. T ą drogą szłyby w yroby przem ysłu górniczo-hutniczego ze Zagłębia Śląskiego w poszukiw aniu dogodnych ry n k ó w (zbytu na północny w schód i do k rajó w B ałtyckich.

T a linja p o k ry w a ła b y się ta k ż e ze szlakiem , k tó ry prow adzi z zachodniej E u ro p y na północny w schód, to znaczy z P ary ża przez Pragę, Bogumin, W arszaw ę na P etersb u rg .

W idzim y tutaj, że in teres kraju p o d każdym względem p o k ry w a się z in teresem E uropy. Innem słow em u trw a le ­ nie b y tu p a ń stw a polskiego, rozw ój jego życia gospodar­

czego i rozbudow a sieci kolejow ych w myśl p o trzeb p a ń ­ stw a polskiego — jest k ardynalnym w aru n k iem gospodar­

czej odbudow y E uropy. — K w est ja sanacji gospodarczej E uropy i pacyfikacji stosunków m iędzynarodow ych, to kw estia racjonalnej rozbudow y kolejnictw a polskiego, a w szczególności jaknajściślejszego zespolenia kolei śląskich z kolejam i re szty ziem polskich.

Zachodzi te ra z p ytanie: co P olska uczyniła, ażeby się do tego celu zbliżyć.

Słyszy się ogólne u ty sk iw an ia na niedom agania ko­

m unikacyjne m iędzy Śląskiem i Polską, m iędzy Śląskiem i Z agranicą. Ile w tych u ty sk iw an iach uzasadnienia, a ile niesłusznych p reten sji do polskiego Z arządu kolejowego, niechaj w yjaśnią n astęp u jące n o tatk i:

Ju ż niem iecka D yrekcja w K atow icah zw racała uwagę w sw ych ra p o rta c h do „P ana M in istra“ w B erlinie na k o ­ nieczność rozbudow y sieci kolejow ej na G órnym Śląsku a w szczególności w jego południow ej części.

344

Pomimo, że niem iecka D yrekcja K ato w ick a ro zp o rzą­

dzała takiem i dużem i dw orcam i rozdzielcziemi jak Gliwice, Pyskow ice, K ędzierzyn i Opole, były skargi na trudności ruchow e na p o rz ą d k u dziennym . Je ż e li się zważy, że Niemcy mieli do dyspozycji duże w a rsz ta ty w G liw icach, w R aciborzu i w O polu i pomimo to w sw ych spraw ozda, niach utyskiw ali na niedom agania w służbie trakcyjnej, to łatw o sobie w yobrazić, w jak ciężkiem położeniu znalazł się Z arząd polski, k tó ry pozbaw iony w szystkich dw orców przeto k o w y ch i w szy stk ich w arsztató w parow ozow ych i w agonow ych, m usiał z personelem niew yszkolonym i nie- p rzygotow anem objąć i utrzym ać ruch na sieci kolejowej, k tó ra przez p o d ział Śląska i w ycięcie B ytom ia zo stała w p o tw o rn y sposób okaleczona.

To też N iem cy z ab so lu tn ą pew nością liczyli na to, że koleje górnośląskie po objęciu ich przez Z arząd polski naj­

później po tygodniu stan ą i spow odują k a ta stro fę w p rz e ­ m yśle śląskim niszcząc go na przeciąg p aru lat.

W tym k ie ru n k u u rab iali opinję zagraniczną zapew nia­

jąc k o ła polityczne i finansow e Anglji, że P o lsk a ab so lu t­

nie nie będzie w stan ie utrzym ać życia gospodarczego na G órnym Śląsku na dotychczasow ym poziomie.

M ożna sobie w yobrazić, jakim tryum fem byłoby to dla p o lityki niem ieckiej, gdyby się były te przew idyw ania spełniły. Niem cy przygotow ali tą k a ta stro fę kom unikacyj­

ną, a w dalszej konsekw encji przem ysłow ą na G órnym Ślą­

sku bardzo sum iennie i bardzo gorliw ie. M iędzy innemi zaniedbyw ali n a p raw ę naw ierzchni na linjach górnośląskich i zaniechali n a p raw ę m ostów oraz innych objektów i u- rządzeń kolejow ych. A żeby pozbaw ić parow ozy wody, zap rzestali czyszczenia w odociągów p row adzących do p a ­ row ozow ni z takim skutkiem , że po objęciu kolei przez Zarząd Polski znalazły się nasze parow ozy bez w ody i mu­

siały urząd zać całe objazdy po całym w ęźle K atow ickim w poszukiw aniu za w odą. Nie potrzebuję chyba p o d k re ­ ślać, w jakim stan ie znajdow ały się parow ozy, k tó re nam N iem cy byli zm uszeni oddać i k tó re były odbierane bardzo pospiesznie p rzez w ładze polskie.

Zaraz po pierw szych w yjazdach okazało się, że odzie­

dziczyliśm y po N iem cach nie parow ozy reklam ow ane jako

„deutsche M u ste rw a re “ lecz jako parow ozy „K rieg sersatz“ . Je żeli się do tego stan u parow ozów doliczy fakt. że p ra ­ w ie cały p erso n el parow ozow y kierujący ośw iadczył, iż przechodzi do służby niem ieckiej, do czego ją w ładze n ie­

m ieckie b ard zo gorliw ie nam aw iały i że polscy m aszyniści dopiero po objęciu kolei mógli się zaznajom ić z odm ienną ko n stru k cją parow ozów niem ieckich, — to m ożna zrozu­

mieć, dlaczego Niem cy z ta k ą ab so lu tn ą pew nością liczyli na p o lsk ą k a ta stro fę ruchow ą.

W myśl um ow y G enew skiej — P olska dyrekcja w K a­

tow icach otrzym ać m iała 430 parow ozów norm alno-toro- w ych i 41 parow ozów w ąsko-torow ych. W dniu 15 czerw ­ ca 1922 o debrano rzeczyw iście tylko 215 parow ozów , a z tych było zdolnych do ruchu tylko 179, ale i te ostatnie były, — jak nadm ieniłem „K riegsersatzem ".

Do spraw nego uruchom ienia kolei, N iem cy p o trzeb o ­ w ali na tej części linii górnośląskich, k tó re p rzypadły P olsce 395 parow ozów , zaś p o lsk a dyrekcja k ato w ick a zn alazła się po objęciu służby trakcyjnej w posiadaniu tylko 179 p arow ozów ; m ożna stąd w yw nioskow ać, jakich tytan iczn y ch w ysiłków było p o trzeb a, ażeby pomimo b ra ­ ku 146 p aro w o zó w sforsow ać tutejszy ruch kolejowy.

W p raw d zie przydyrygow ano w pierw szych m iesiącach z polskich sąsiednich D yrekcji około 33 parow ozów , k tó rą to liczbę podniesiono w ro k u 1923 na 147 parow ozów , lecz z pow odu b ra k u w a rsztató w do napraw y, k tó re zo stały no niem ieckiej stro n ie i z pow odu b rak u części składow ych, k tó re N iem cy d o starczali z bard zo w ielkiem opóźnieniem ,

— pok o n y w ać m ożna było trudności trak cy jn e tylko z