Kwalifikacje zawodowe pracowników socjalnych

(1)

Pozostałe publikacje z serii Pomoc społeczna:

Szczegółowa oferta na stronie internetowej:

www.dashofer.pl

Pracownik socjalny

Miesięczny serwis informacyjny pracowników placówek i insty tucji pomocy społecznej. Najnowsze informacje o wprowadzo nych i planowanych zmianach w przepisach prawnych, rzeczowe po

rady specjalistów oraz opisy najnowszych i najpraktyczniejszych rozwiązań w pomocy społecznej. A do tego możliwość zadawa

nia własnych pytań do naszych ekspertów.

Pomoc społeczna w praktyce

Jedyny na rynku kompleksowy poradnik dla pracowników socjal

nych i kierowników placówek pomocy społecznej. Publikacja pełna porad z zakresu prawa, praktyki zawodowej oraz zarzą

dzania placówką i zespołem personelu. Niezastąpiona pomoc w każdym OPSie, DPSie i PCPRze!

Decyzje administracyjne w pomocy społecznej

Praktyczny program zawierający bogatą bazę wzorów i formu

larzy decyzji administracyjnych łatwych do edytowania i goto wych do wydrukowania. W publikacji znajdują się decyzje sta nowiące, zmieniające i uchylające, a także decyzje dotyczące zasiłków, schronienia i świadczeń niepieniężnych.

Pomoc społeczna

Adam Lisowski

ISBN 978-83-7537-220-5

Kwalifikacje zawodowe pracowników socjalnych

Akty prawne regulujące prawo wykonywania zawodu

Kwalifikacje zawodowe pracowników socjalnych

(2)

Kwalifikacje zawodowe pracowników socjalnych

Akty prawne regulujàce prawo wykonywania zawodu

(3)

Adam Lisowski – magister prawa. Ukoƒczy∏ studia prawnicze na Uniwer- sytecie Miko∏aja Kopernika w Toruniu w 1999 r. Obecnie konsultant prawny Miejskiego OÊrodka Pomocy Spo∏ecznej w Gdaƒsku, wyk∏adowca w Kolegium Pracowników S∏u˝b Spo∏ecznych w Gdaƒsku oraz cz∏onek Regionalnego Centrum Wolontariatu w Gdaƒsku. Specjalizuje si´ w zakresie procedury administracyjnej oraz prawa pomocy spo∏ecznej – wspó∏twórca lokalnych programów dotyczàcych pomocy spo∏ecznej.

Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o.

ul. Bie˝anowska 7, 02-655 Warszawa

tel.: (22) 559 36 00 do 05, faks: (22) 829 27 00, 829 27 27 www.dashofer.pl

Redaktor odpowiedzialny: Agnieszka Zakrzewska-Skrzyd∏o e-mail: zakrzewska@dashofer.pl

Opracowanie edytorskie i korekta: Irena Gnioska Sk∏ad: Dariusz Ziach

ISBN 978-83-7537-268-7

Wszelkie prawa zastrze˝one, prawo do tytu∏u i licencji jest w∏asnoÊcià Dashöfer Holding Ltd.

Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie ca∏oÊci lub fragmentów niniejszej publikacji, równie˝ na noÊnikach magnetycznych i elektronicznych, bez zgody Wydawcy jest zabronione.

Ze wzgl´du na sta∏e zmiany w polskim prawie oraz niejednolite interpretacje przepisów Wydawnictwo nie ponosi odpowiedzialnoÊci za zamieszczone informacje.

(4)

Spis treÊci

Wst´p ... 5 1. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy spo∏ecznej

(tekst jednolity: Dz. U. 2013 r. poz. 182 z póên. zm.) ... 7 2. Rozporzàdzenie Ministra Pracy i Polityki Spo∏ecznej

z dnia 25 stycznia 2008 r. w sprawie specjalnoÊci przygotowujàcej do zawodu pracownika socjalnego realizowanej w szko∏ach wy˝szych (Dz. U. z 2008 r.

Nr 27, poz.158) ... 19 3. Rozporzàdzenie Ministra Polityki Spo∏ecznej z dnia

7 kwietnia 2005 r. w sprawie standardów kszta∏cenia w kolegiach pracowników s∏u˝b spo∏ecznych

(Dz. U. z 2005 r. Nr 62, poz. 555)... 23 4. Rozporzàdzenie Ministra Pracy i Polityki Spo∏ecznej

z dnia 11 grudnia 2008 r. w sprawie sta˝u adaptacyjnego i testu umiej´tnoÊci w toku post´powania o uznanie kwalifikacji do wykonywania zawodu pracownika

socjalnego (Dz. U. z 2008 r. Nr 230, poz.1542)... 52 5. Rozporzàdzenie Ministra Pracy i Polityki Spo∏ecznej

z dnia 17 kwietnia 2012 r. w sprawie specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny (Dz. U. z 2012 r.,

poz. 486)... 62 6. Rozporzàdzenie Ministra Pracy i Polityki Spo∏ecznej

z dnia 26 wrzeÊnia 2012 r. w sprawie specjalizacji z zakresu organizacji pomocy spo∏ecznej (Dz. U.

z 2012 r., poz. 1081) ... 79 7. Rozporzàdzenie Ministra Polityki Spo∏ecznej z dnia

7 kwietnia 2005 r. w sprawie przyznawania nagród specjalnych w zakresie pomocy spo∏ecznej

(Dz. U. z 2005 r. Nr 74, poz. 658)... 85 8. Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach

samorzàdowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 223, poz.1458 z póên. zm.)... 89 9. Rozporzàdzenie Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r.

w sprawie wynagradzania pracowników samorzàdowych (Dz. U. z 2009 r. Nr 50, poz. 398 z póên. zm.) ... 101

(5)

Wykaz piktogramów

4 www.dashofer.pl

uwaga

zapami´taj

podstawa prawna

Kwalifikacje zawodowe pracowników socjalnych

(6)

Wst´p

Niniejsze opracowanie ma na celu przybli˝enie tematyki kwalifikacji zawodowych pracowników socjalnych. Na wst´pie omówione zostanà ogólne zasady i wymogi wynikajàce z prze- pisów o randze ustawowej, na czele z ustawà o pomocy spo-

∏ecznej oraz zmianami do niej. Nast´pnie omówione zostanà przepisy wykonawcze, okreÊlajàce zasady nabywania kwalifikacji zawodowych na uczelniach wy˝szych i w kolegiach pra- cowników s∏u˝b spo∏ecznych, ich podnoszenia poprzez uzyski- wanie kolejnych specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny, a tak˝e uznawania zagranicznych dyplomów zawodowych oraz nagradzania pracowników socjalnych.

Na zakoƒczenie omówione zostanà przepisy o charakterze ustro- jowym tj. ustawa o pracownikach samorzàdowych, ze szcze- gólnym uwzgl´dnieniem takich zagadnieƒ jak: nawiàzanie sto- sunku pracy pracownika samorzàdowego, jego prawa i obo- wiàzki oraz rozporzàdzanie wykonawcze do ustawy, okreÊlajàce zasady wynagradzania pracowników samorzàdowych.

(7)

(8)

1. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r.

o pomocy spo∏ecznej (tekst jednolity:

Dz. U. 2013 r. poz. 182 z póên. zm.)

Zgodnie art. 116 ust. 1 obowiàzujàcej ustawy o pomocy spo-

∏ecznej – pracownikiem socjalnym mo˝e byç osoba, która spe∏nia co najmniej jeden z ni˝ej wymienionych warunków:

1) posiada dyplom ukoƒczenia kolegium pracowników s∏u˝b spo∏ecznych;

2) ukoƒczy∏a studia wy˝sze na kierunku praca socjalna;

3) do dnia 31 grudnia 2013 r. ukoƒczy∏a studia wy˝sze o spe- cjalnoÊci przygotowujàcej do zawodu pracownika socjalnego na jednym z kierunków:

a) pedagogika,

b) pedagogika specjalna, c) politologia,

d) polityka spo∏eczna, e) psychologia, f) socjologia, g) nauki o rodzinie.

Minister w∏aÊciwy do spraw zabezpieczenia spo∏ecznego, w porozumieniu z ministrem w∏aÊciwym do spraw szkolnictwa wy˝- szego, okreÊli∏ dodatkowo w drodze rozporzàdzenia, wyma- gane umiej´tnoÊci, wykaz przedmiotów, minimalny wymiar zaj´ç dydaktycznych oraz zakres i wymiar praktyk zawodowych dla specjalnoÊci przygotowujàcej do zawodu pracownika socjalnego, realizowanej w szko∏ach wy˝szych na kierunkach wy˝ej wymienionych, sugerujàc si´ koniecznoÊcià odpowiedniego przygotowania absolwentów do wykonywania zawodu pracownika socjalnego – o czym b´dzie mowa w rozdziale 2.

(9)

Ustawa o pomocy spo∏ecznej ustala nast´pujàce stopnie specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika socjalnego:

1) I stopieƒ specjalizacji zawodowej z zakresu pracy socjalnej, majàcy na celu uzupe∏nienie wiedzy i doskonalenie umie- j´tnoÊci zawodowych pracowników socjalnych;

2) II stopieƒ specjalizacji zawodowej z zakresu pracy socjalnej, majàcy na celu pog∏´bienie wiedzy i doskonalenie umiej´t- noÊci pracy z wybranymi grupami osób korzystajàcych z pomocy spo∏ecznej.

Szkolenie w zakresie specjalizacji w zawodzie pracownika socjalnego mogà realizowaç jednostki prowadzàce kszta∏cenie lub doskonalenie zawodowe po uzyskaniu zgody ministra w∏aÊ- ciwego do spraw zabezpieczenia spo∏ecznego. Przy ministrze w∏aÊciwym do spraw zabezpieczenia spo∏ecznego utworzona zosta∏a Centralna Komisja Egzaminacyjna do spraw stopni specjalizacji zawodowej pracowników socjalnych, której cz∏onków powo∏uje i odwo∏uje ww. minister. W zwiàzku z wykonywaniem czynnoÊci cz∏onkom Komisji przys∏ugujà diety oraz inne nale˝noÊci za czas podró˝y, na zasadach okreÊlonych w przepisach dotyczàcych podró˝y s∏u˝bowych pracowników na obszarze kraju. Koszty dzia∏alnoÊci Komisji, w tym wynagrodzenia cz∏onków Komisji, sà pokrywane z bud˝etu paƒstwa, z cz´Êci, której dysponentem jest minister w∏aÊciwy do spraw zabezpieczenia spo∏ecznego.

Do zadaƒ Komisji nale˝y w szczególnoÊci:

1) przeprowadzanie post´powania w zakresie nadawania stopni specjalizacji zawodowej oraz egzaminu dla pracowników socjalnych ubiegajàcych si´ o II stopieƒ specjalizacji zawodowej, w terminie wyznaczonym przez Komisj´, oraz infor- mowanie osób ubiegajàcych si´ o dopuszczenie do egzaminu na II stopieƒ specjalizacji zawodowej o terminie egzaminu;

2) nadawanie II stopnia specjalizacji zawodowej;

3) prowadzenie rejestru wydanych dyplomów;

8 www.dashofer.pl

specjalizacja zawodowa

(10)

4) powo∏ywanie i odwo∏ywanie przewodniczàcego i cz∏onków regionalnych komisji egzaminacyjnych do spraw stopni specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika socjalnego;

5) kontrolowanie pracy regionalnych komisji egzaminacyjnych i podmiotów prowadzàcych szkolenia;

6) opiniowanie dla ministra w∏aÊciwego do spraw zabezpieczenia spo∏ecznego programów szkoleƒ z zakresu I i II stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny i przedstawianie informacji na temat zasobów jednostek, o których mowa w art. 116 ust. 3 ustawy o pomocy spo∏ecznej; opiniowanie kandydatów na konsultantów prac dyplomowych na II sto- pieƒ specjalizacji, o których mowa w art. 118a pkt 8 ustawy o pomocy spo∏ecznej;

7) przedstawianie ministrowi w∏aÊciwemu do spraw zabezpieczenia spo∏ecznego informacji dotyczàcych zasi´gu, prze- biegu i poziomu szkoleƒ w zakresie specjalizacji;

8) opiniowanie spraw spornych dotyczàcych pracy komisji regionalnych;

9) nadawanie certyfikatu superwizora pracy socjalnej i prowadzenie rejestru wydanych certyfikatów.

Za egzamin II stopnia, w tym za egzamin poprawkowy, osoby przyst´pujàce do egzaminu wnoszà op∏at´ w wysokoÊci 10%

przeci´tnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym. Komisja, w zakresie organizacji egzaminów na II stopieƒ specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny, wspó∏pracuje z jednostkà organizacyjnà, nad którà nadzór sprawuje minister w∏aÊciwy do spraw zabezpieczenia spo∏ecznego i której zakres dzia∏ania obejmuje prowadzenie dzia-

∏alnoÊci szkoleniowej adresowanej do s∏u˝b spo∏ecznych oraz instytucji dzia∏ajàcych w obszarze polityki spo∏ecznej.

Przy urz´dach marsza∏kowskich dzia∏ajà regionalne komisje egzaminacyjne do spraw stopni specjalizacji zawodowej pracow- ników socjalnych, przy czym decyzjà marsza∏ka województwa

regionalne komisje egza- minacyjne

(11)

regionalna komisja egzaminacyjna mo˝e dzia∏aç przy regional- nym oÊrodku polityki spo∏ecznej lub przy innym podmiocie, którego organem prowadzàcym jest samorzàd województwa.

W zwiàzku z wykonywaniem zadaƒ, cz∏onkom regionalnych komisji egzaminacyjnych przys∏ugujà diety oraz inne nale˝- noÊci za czas podró˝y, na zasadach okreÊlonych w przepisach dotyczàcych podró˝y s∏u˝bowych pracowników na obszarze kraju. Koszty dzia∏alnoÊci regionalnych komisji egzaminacyjnych, w tym wynagrodzenia cz∏onków komisji, pokrywa urzàd marsza∏kowski lub regionalny oÊrodek polityki spo∏ecznej albo podmiot, którego organem prowadzàcym jest samorzàd woje- wództwa. Obs∏ug´ administracyjno-technicznà regionalnej komisji egzaminacyjnej zapewnia marsza∏ek danego województwa, lub dyrektor regionalnego oÊrodka polityki spo∏ecznej, albo osoba kierujàca innym podmiotem, którego organem prowadzàcym jest samorzàd województwa.

Do zadaƒ regionalnych komisji egzaminacyjnych nale˝y:

1) przeprowadzanie post´powania w zakresie nadawania stopni specjalizacji zawodowej oraz egzaminu dla pracowników socjalnych, ubiegajàcych si´ o I stopieƒ specjalizacji zawodowej;

2) nadawanie I stopnia specjalizacji zawodowej;

3) prowadzenie rejestru wydanych dyplomów;

4) opracowywanie informacji, opinii i wniosków dotyczàcych I stopnia specjalizacji zawodowej dla Komisji oraz dla ministra w∏aÊciwego do spraw zabezpieczenia spo∏ecznego.

Za egzamin I stopnia, w tym za egzamin poprawkowy, osoby przyst´pujàce wnoszà op∏at´ w wysokoÊci 10% przeci´tnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym.

Minister w∏aÊciwy do spraw zabezpieczenia spo∏ecznego okreÊ- li∏, w drodze rozporzàdzenia:

10 www.dashofer.pl

(12)

1) tryb powo∏ywania i odwo∏ywania cz∏onków Komisji i regionalnych komisji egzaminacyjnych oraz organizacj´ pracy Komisji i regionalnych komisji egzaminacyjnych;

2) minimum programowe dla specjalizacji I i II stopnia w zawodzie pracownik socjalny;

3) specjalnoÊci obowiàzujàce dla specjalizacji II stopnia w zawodzie pracownik socjalny;

4) tryb post´powania w sprawie nadawania stopni specjalizacji i wydawania dyplomów;

5) wzory dyplomów uzyskania I i II stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny stanowiàce za∏àcznik do rozpo- rzàdzenia;

6) warunki uzyskiwania przez pracowników socjalnych stopni specjalizacji zawodowej;

7) wytyczne dotyczàce prac dyplomowych dla kandydatów ubiegajàcych si´ o uzyskanie II stopnia specjalizacji;

8) wymagania dotyczàce kadry dydaktycznej szkoleƒ w zakresie specjalizacji I i II stopnia w zawodzie pracownik socjalny i konsultantów prac dyplomowych szkoleƒ w zakresie specjalizacji II stopnia w zawodzie pracownik socjalny;

9) tryb kontrolowania, o którym mowa w art. 117 ust. 3 pkt 5 ustawy o pomocy spo∏ecznej;

warunki, jakie powinny spe∏niaç podmioty prowadzàce szkolenia w zakresie specjalizacji, dla zapewnienia odpowiedniego poziomu szkolenia;

tryb wnoszenia odp∏atnoÊci za egzamin na I i II stopieƒ specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny;

organizacj´ i sposób przeprowadzania egzaminu na I i II sto- pieƒ specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny;

zasady wyboru jednostki organizacyjnej, o której mowa w art. 117 ust. 5 ustawy o pomocy spo∏ecznej, i warunki jej wspó∏pracy z Komisjà w zakresie organizacji egzaminów na II stopieƒ specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny 10)

11) 12) 13)

(13)

– uwzgl´dniajàc potrzeb´ zapewnienia odpowiedniego poziomu szkolenia, odpowiedniego poziomu przygotowania pracowni- ków socjalnych do wykonywania przez nich specjalistycznych zadaƒ z zakresu pracy socjalnej, odpowiedniego poziomu Êwiad- czonych us∏ug przez pracowników socjalnych, ujednolicenia wymogów dotyczàcych nadawania I i II stopnia specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika socjalnego, ujednolicenia wzoru dyplomu uzyskania I i II stopnia specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika socjalnego oraz ujednolicenia wy- mogów prowadzenia szkoleƒ i przeprowadzania egzaminów z zakresu I i II stopnia specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika socjalnego.

Szczegó∏owe zasady dotyczàce specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny omówione zosta∏y w rozdziale 5.

Zgodnie z ustawà o pomocy spo∏ecznej, do zadaƒ pracownika socjalnego nale˝y w szczególnoÊci:

1) praca socjalna;

2) dokonywanie analizy i oceny zjawisk, które powodujà zapo- trzebowanie na Êwiadczenia z pomocy spo∏ecznej oraz kwa- lifikowanie do uzyskania tych Êwiadczeƒ;

3) udzielanie informacji, wskazówek i pomocy w zakresie roz- wiàzywania spraw ˝yciowych osobom, które dzi´ki tej pomocy b´dà zdolne samodzielnie rozwiàzywaç problemy b´dàce przyczynà trudnej sytuacji ˝yciowej; skuteczne po- s∏ugiwanie si´ przepisami prawa w realizacji tych zadaƒ;

4) pomoc w uzyskaniu dla osób b´dàcych w trudnej sytuacji

˝yciowej poradnictwa dotyczàcego mo˝liwoÊci rozwiàzy- wania problemów i udzielania pomocy przez w∏aÊciwe instytucje paƒstwowe, samorzàdowe i organizacje pozarzàdowe oraz wspieranie w uzyskiwaniu pomocy;

5) udzielanie pomocy zgodnie z zasadami etyki zawodowej;

12 www.dashofer.pl

zadania pracownika socjalnego

(14)

6) pobudzanie spo∏ecznej aktywnoÊci i inspirowanie dzia∏aƒ samopomocowych w zaspokajaniu niezb´dnych potrzeb ˝yciowych osób, rodzin, grup i Êrodowisk spo∏ecznych;

7) wspó∏praca i wspó∏dzia∏anie z innymi specjalistami w celu przeciwdzia∏ania i ograniczania patologii i skutków negatyw- nych zjawisk spo∏ecznych, ∏agodzenie skutków ubóstwa;

8) inicjowanie nowych form pomocy osobom i rodzinom majà- cym trudnà sytuacj´ ˝yciowà oraz inspirowanie powo∏ania instytucji Êwiadczàcych us∏ugi s∏u˝àce poprawie sytuacji takich osób i rodzin;

9) wspó∏uczestniczenie w inspirowaniu, opracowaniu, wdro˝e- niu oraz rozwijaniu regionalnych i lokalnych programów pomocy spo∏ecznej ukierunkowanych na podniesienie jakoÊci ˝ycia.

Ustawa wskazuje ponadto, ˝e przy wykonywaniu zadaƒ pracownik socjalny jest obowiàzany:

1) kierowaç si´ zasadami etyki zawodowej;

2) kierowaç si´ zasadà dobra osób i rodzin, którym s∏u˝y, posza- nowania ich godnoÊci i prawa tych osób do samostanowienia;

3) przeciwdzia∏aç praktykom niehumanitarnym i dyskryminu- jàcym osob´, rodzin´ lub grup´;

4) udzielaç osobom zg∏aszajàcym si´ pe∏nej informacji o przy- s∏ugujàcych im Êwiadczeniach i dost´pnych formach pomocy;

5) zachowaç w tajemnicy informacje uzyskane w toku czyn- noÊci zawodowych, tak˝e po ustaniu zatrudnienia, chyba ˝e dzia∏a to przeciwko dobru osoby lub rodziny;

6) podnosiç swoje kwalifikacje zawodowe poprzez udzia∏ w szkoleniach i samokszta∏cenie.

Zgodnie z ustawà o pomocy spo∏ecznej, pracowników socjalnych zatrudniajà przede wszystkim jednostki organizacyjne pomocy spo∏ecznej – tj. regionalne oÊrodki polityki spo∏ecznej,

kto mo˝e zatrudniç pracowników socjalnych?

(15)

powiatowe centra pomocy rodzinie, oÊrodki pomocy spo∏ecznej, domy pomocy spo∏ecznej, placówki specjalistycznego poradnictwa, w tym rodzinnego, oÊrodki wsparcia i oÊrodki inter- wencji kryzysowej. Obok tego pracowników socjalnych mogà równie˝ zatrudniaç inne instytucje, a w szczególnoÊci jednostki organizacyjne w∏aÊciwe w sprawach zatrudnienia i przeciwdzia∏ania bezrobociu, szpitale, zak∏ady karne, do wykonywania zadaƒ tych jednostek w zakresie pomocy spo∏ecznej. Pracownicy socjalni mogà byç równie˝ zatrudniani w podmiotach upraw- nionych, o których mowa w art. 25 ust. 1 ustawy tj. w organiza- cjach pozarzàdowych, wskazanych w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o dzia∏alnoÊci po˝ytku publicznego i o wo- lontariacie (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536 z póên. zm.) oraz podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3 tej ustawy, prowadzàcym dzia∏alnoÊç w zakresie pomocy spo∏ecznej.

Pracownicy socjalni mogà byç równie˝ zatrudniani przez podmioty realizujàce zadania okreÊlone w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zast´pczej.

Pracownik socjalny zgodnie z ustawà o pomocy spo∏ecznej, z racji wykonywania swego zawodu, ma dodatkowe uprawnienia okreÊlone w art. 120 ustawy, i tak:

● korzysta z prawa pierwszeƒstwa przy wykonywaniu swoich zadaƒ w urz´dach, instytucjach i innych placówkach. Organy sà obowiàzane do udzielania pracownikowi socjalnemu pomocy w zakresie wykonywania tych czynnoÊci;

● przys∏uguje mu ochrona prawna przewidziana dla funkcjo- nariuszy publicznych;

● pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w oÊrodku pomocy spo∏ecznej lub w powiatowym centrum pomocy rodzinie, do którego obowiàzków nale˝y praca socjalna oraz przeprowadzanie rodzinnych wywiadów Êrodowiskowych, je˝eli przepracowa∏ nieprzerwanie i faktycznie co najmniej 5 lat, przys∏uguje raz na dwa lata dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych;

14 www.dashofer.pl

dodatkowe uprawnienia

(16)

● pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w pe∏nym wymiarze czasu pracy w samorzàdowych jednostkach organizacyjnych pomocy spo∏ecznej, do którego podstawowych obowiàzków nale˝y Êwiadczenie pracy socjalnej w Êrodo- wisku, w tym przeprowadzanie rodzinnych wywiadów Êrodo- wiskowych poza siedzibà jednostki, przys∏uguje wyp∏acany co miesiàc dodatek do wynagrodzenia w wysokoÊci 250 z∏.

W przypadku zatrudnienia w mniejszym wymiarze czasu pracy, dodatek przys∏uguje w wysokoÊci proporcjonalnej do czasu pracy;

● przys∏uguje zwrot kosztów uczestnictwa w szkoleniach z zakresu specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika socjalnego, w kwocie nie mniejszej ni˝ 50% kosztów szkolenia;

● pracownikowi socjalnemu, do którego obowiàzków nale˝y Êwiadczenie pracy socjalnej w Êrodowisku, przys∏uguje zwrot kosztów przejazdów z miejsca pracy do miejsc wykonywania przez niego czynnoÊci zawodowych, w przypadku braku mo˝liwoÊci zapewnienia dojazdu Êrodkami pozostajà- cymi w dyspozycji zatrudniajàcego go pracodawcy.

Dzieƒ 21 listopada ustanawia si´ Dniem Pracownika Socjal- nego. W zwiàzku z tym minister w∏aÊciwy do spraw zabezpie- czenia spo∏ecznego mo˝e przyznaç pracownikom socjalnym, jednostkom organizacyjnym pomocy spo∏ecznej oraz podmiotom, o których mowa w art. 25 ustawy o pomocy spo∏ecznej, nagrody specjalne za wybitne, nowatorskie rozwiàzania w zakresie pomocy spo∏ecznej o czym mowa szerzej w rozdziale 7.

Obok wy˝ej wymienionych uprawnieƒ pracownik socjalny b´dzie mia∏ prawo do korzystania z poradnictwa prowadzonego przez superwizorów pracy socjalnej, które ma na celu zacho- wanie i wzmocnienie kompetencji zawodowych, utrzymanie wysokiego poziomu Êwiadczonych us∏ug oraz przeciwdzia∏anie zjawisku wypalenia zawodowego w porozumieniu z pracodawcà, co do wyboru formy i osoby udzielajàcej porad. Superwizorem pracy socjalnej mo˝e byç osoba, która ukoƒczy∏a szkolenie

Dzieƒ Pracownika

Socjalnego

(17)

z zakresu superwizji pracy socjalnej i uzyska∏a certyfikat superwizora pracy socjalnej. Przepisy ustawy o pomocy spo∏ecznej w tym zakresie zacznà obowiàzywaç od 31.12.2013 r.

Osoby kierujàce jednostkami organizacyjnymi pomocy spo-

∏ecznej sà obowiàzane posiadaç co najmniej 3-letni sta˝ pracy w pomocy spo∏ecznej oraz specjalizacj´ z zakresu organizacji pomocy spo∏ecznej, przy czym wymogi te nie dotyczà osób kierujàcych placówkami rodzinnymi. Szkolenie specjalizacyjne z zakresu organizacji pomocy spo∏ecznej mogà realizowaç jednostki prowadzàce kszta∏cenie lub doskonalenie zawodowe po uzyskaniu zgody ministra w∏aÊciwego do spraw zabezpieczenia spo∏ecznego. Minister w∏aÊciwy do spraw zabezpieczenia spo-

∏ecznego okreÊli∏, w drodze rozporzàdzenia, minimum programowe specjalizacji z zakresu organizacji pomocy spo∏ecznej, podmioty uprawnione do prowadzenia specjalizacji i wymagania ich dotyczàce, tryb nadawania tym podmiotom uprawnieƒ do prowadzenia specjalizacji, a tak˝e tryb uzyskiwania specjalizacji, kierujàc si´ koniecznoÊcià zapewnienia sprawnoÊci i efek- tywnoÊci dzia∏ania jednostek organizacyjnych pomocy spo∏ecznej, o czym dalej b´dzie mowa w rozdziale 6.

Prawa i obowiàzki pracowników zatrudnionych w samorzà- dowych jednostkach organizacyjnych pomocy spo∏ecznej regu- lujà tak˝e przepisy o pracownikach samorzàdowych o czym b´dzie mowa w rozdziale 8.

W art. 156 ustawy o pomocy spo∏ecznej wprowadzono przepisy przejÊciowe w zakresie uprawnieƒ do wykonywania zawodu pracownika socjalnego, i tak:

● osoby, które przed dniem wejÊcia w ˝ycie niniejszej ustawy by∏y zatrudnione na stanowisku pracownika socjalnego na podstawie dotychczasowych przepisów, zachowujà uprawnienia do wykonywania zawodu. Nale˝y wskazaç w tym miejscu,

˝e zgodnie z obowiàzujàcà do dnia 30.04.2004 r. ustawà z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy spo∏ecznej. (t.j. Dz. U.

16 www.dashofer.pl

(18)

z 1998 r. Nr 64, poz. 414 z póên. zm.) pracownikiem socjalnym mo˝e byç osoba, która posiada dyplom pracownika socjalnego, dyplom ukoƒczenia studiów wy˝szych w wy˝szej szkole zawodowej o specjalnoÊci „praca socjalna” lub ukoƒ- czy∏a studia wy˝sze na kierunkach: pedagogika, politologia i nauki spo∏eczne, psychologia, socjologia oraz osoby posia- dajàce wykszta∏cenie wy˝sze o innych kierunkach, które przed wejÊciem w ˝ycie niniejszej ustawy ukoƒczy∏y bàdê rozpocz´∏y specjalizacj´ z zakresu pracy socjalnej oraz organizacji pomocy spo∏ecznej, albowiem zachowa∏y lub uzyska∏y one w myÊl poprzedniej ustawy uprawnienia do wykonywania zawodu pracownika socjalnego;

● osoby, które przed dniem 1 maja 2004 r. ukoƒczy∏y studia wy˝sze na kierunkach: pedagogika, psychologia, politologia, politologia i nauki spo∏eczne lub socjologia, mogà wykony- waç zawód pracownika socjalnego;

● osoby kierujàce placówkami opiekuƒczo-wychowawczymi i oÊrodkami adopcyjno-opiekuƒczymi powinny ukoƒczyç specjalizacj´ nie póêniej ni˝ do koƒca 2005 r.; osobom tym zalicza si´ sta˝ pracy w placówkach opiekuƒczo-wycho- wawczych i oÊrodkach adopcyjno-opiekuƒczych;

● osoby, które w okresie 3,5 roku od dnia wejÊcia w ˝ycie ustawy ukoƒczà studia wy˝sze magisterskie na kierunkach:

pedagogika, psychologia, politologia lub socjologia, mogà wykonywaç zawód pracownika socjalnego;

● osoby, które przed dniem 1 maja 2004 r. rozpocz´∏y studia wy˝sze licencjackie lub wy˝sze magisterskie na kierunkach:

pedagogika, psychologia, politologia lub socjologia, po uzyskaniu dyplomu ukoƒczenia tych studiów mogà wykonywaç zawód pracownika socjalnego;

● osoby zatrudnione przed dniem wejÊcia w ˝ycie ustawy na stanowisku aspiranta pracy socjalnej, które w okresie 3,5 roku od dnia wejÊcia w ˝ycie ustawy ukoƒczà studia wy˝sze na kierunkach: pedagogika, psychologia, politologia lub socjo-

(19)

logia i uzyskajà tytu∏ licencjata, mogà wykonywaç zawód pracownika socjalnego;

● osoby zatrudnione przed dniem wejÊcia w ˝ycie ustawy na stanowisku aspiranta pracy socjalnej, które w okresie 5,5 roku od dnia wejÊcia w ˝ycie ustawy ukoƒczà studia wy˝sze magisterskie na kierunkach: pedagogika, psychologia, politologia lub socjologia, mogà wykonywaç zawód pracownika socjalnego.

Na zakoƒczenie nale˝y wspomnieç, ˝e aktem prawnym okreÊ- lajàcym uprawnienia do wykonywania zawodu pracownika socjalnego, jest ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy o pomocy spo∏ecznej (Dz. U. z 2007 r. Nr 48, poz. 320). W myÊl art. 5 tej ustawy zawód pracownika socjalnego mogà tak˝e wykonywaç:

● osoby, które przed dniem 1 stycznia 2007 r. otrzyma∏y dyplom wy˝szej szko∏y zawodowej o specjalnoÊci praca socjalna,

● osoby, które do dnia 1 stycznia 2008 r. otrzyma∏y dyplom uzyskania tytu∏u zawodowego w zawodzie pracownik socjalny,

● osoby, które przed dniem 1 stycznia 2008 r. ukoƒczy∏y lub kontynuowa∏y studia wy˝sze o specjalnoÊci praca socjalna na jednym z kierunków: pedagogika, politologia, polityka spo∏eczna, psychologia, socjologia lub nauki o rodzinie, po uzyskaniu dyplomu ukoƒczenia tych studiów.

18 www.dashofer.pl