Badania nad enzootią Cystocaulus ocreatus w Polsce

ZDZISŁAW ZIELIŃSKI (Wrocław) Wojewódz:kl Zakład Hygieny Weterynaryjnej

[73]

BADANIA NAD ENZOOTIĄ CYSTOCAULUS OCREATUS W POLSCE Do niedawna znane były tr-zy gatunki nicieni płucnych, występujące

u owiec na terenie nasz,ego kraju: Dictyocaulus filaria, Protostrongylus rufescens, Muellerius capillaris. W roku 1954 ukazĘlł się komunikat (,,Streszc2ienie referatów IV Zjazdu PTP w Gdańsku") o zn,alezieniu la-rw nicienia płucnego Cystocaulus ocreatus w kale owiec importowanych z Holandii. W tym też roku autor znalazł larwy tego nicienia w kale owiec krajowych. Ogniska występowania wykryto w szeregu miejscowości na Dolnym śląsku, dokąd przywiez.iono owce z powiatów: nowotarskiego i nowosądeckiego. Na podstawie tych badań autor wysnuł hipotezę enzoo-

tycznego występowania tego pasożyta na niektórych terenach Polski, crzemu dał wyraz w jednym z poprzednich komunikatów (,,Biul,etyn Bi- bliograficzny PIW" 4.7.1954 r). P.race prowadzone do chwili obecnej (maj 1956), pozwoliły na stwierdz:enie występowania Cystocaulus ocreatus w 65 miejscowościach, z cz,ego 60 przypada na Dolny Śląsk, a 5 :na woje- wództw.o rzeszowskie (powiat gorlicki). Jak dotąd, pewne pochodzenie owiec ustalono jedynie w 17 przypadkach. Przedstawia się ono następu­

jąco: w 9 gospoda,rstwach znajdują się owce z okolic Nowego Targu, w 2 z okolic Muszyny i Krynicy, w 1 z województwa kieleckiego, w 1 z powiatu

zawierciańskiego, w 4 owce importowane z NRD. Ten ostatni przypadek dotyczy czarnogłówek, które sprowadzono swego czasu dla PGR-ów. Wśród pozostałych, rodzimych owiec, przeważają cakle.

Dość charakterystyczne jest rozmieszczenie ognisk występowania

C. ocreatus. Gospodarstwa, w których trzymane są cakle, grupują się prze-

ważnie w powiatach podgórskich (Jelenia Góra, Kami•enna Góra, Wał­

brzych, Dzierżoniów, Ząbkowice, Kłodzko, Bystrzyca Kłodzka). Są to w dużej części RZS-y, które zakupywały na Podhalu owce ,odpowiednie dla swego terenu. Importowane czarnogłówki, nie wykazują w rozmiesz- czeniu żadnego porządku. Prowadzone dalsze badania nad ustaleniem po- chodzenia za.rażonych owiec i przenoszonych przez nie pasożytów, napo-

tykają jednak często na dość poważne trudności. Uzyskane dotychczas wyniki pozwalają zaliczyć C. ocreatus do naszej rodzimej fauny pasożyt­

niczej, ponieważ podhalańskie cakle, będące u nas głównymi jego żywiicie­

lami, zaliczane są do typowych polskich ras. Natomiast larwy C. ocreatus, znajdywane w kale owiec importowanych, można uważać za ciekawostkę parazytologiczną, co oczywiście nie upoważnia do pomijania możliwości

przystosowania się ich do nowego terenu.

Jak dotąd, praca ta opiera się wyłącznie na wynikach badania kopro- logicznego i epizootiologicznego. Badanie płuc sekcjonowanych owiec, nie

Wiadomości Parazytologiczne nr 5 - Supplementum

180 Z. ZIELI])l'SKI

pozwoliło dotychczas na uzyskanie dojrzałych egzemplarzy tych robaków.

Wśród badanych larw natomiast autor wydzielił dwa typy różniące się wielkością, kształtem, pewnymi szczegółami anatomicznymi i częstością występowania. Oznaczono je jako „B" i „K" (typ „bagnetow.aty" i „koł­

nierzykowaty" - przez analogię do budowy ogonka). Chodzi tu, być może,

o odmianę ekologiczną, a nawet o inny gatunek, co jednak ustalić można

tylko na podstawie badania osobników dojrzałych.

Dalsze prace, w których wyłaniają· się m. in. ciekawe problemy przy- stosowania ^pasożyta do nowych warunków ekologicznych ^(obecność ewen- tualnych przenosicieli, warunki klimatyczne itp.) - trwają.

J1CCJIE):(OBAHJ1E 3H3OOTJ1J1 CYSTOCAULUS OCREATUS B IIOJibllIE

Pe3IOMe

Ha OCHOBam·m v!CCJie,110BaHv1.H 3KCKpeMeHTOB v!MTIOPTl1POBaHHblX OBeq ycTaHO- BJieHO HaJiwrne B IIO.JibllJe HOBOro - qeTBepToro B11,[la ,JieroąHoii HeMaTO,[lbI y OBeq Cystocaulus oreatus. ABTOpy y,11aJIOCb HaMTl1 B HeCKOJibKl1X ,11eC.HTKax CJiyqaeB Jil19v!HKvl 3TOM HeMaTO,[lbl y qaKJieti - MeCTHbIX nOJibCK11X OBeą 3•11300TOJIOfl1- qecKv1e l1CCJie,110BaHJ1.H Bbl.HBl1JI11, "lTO OBqhI 3Tl1 3aBe3eHbl B H11:»cHIOIO C11Jie311IO npe11Myll\eCTBeHHO 113 ye3,110B HoBbll1 COH"l 11 HOBb!M Tapr. Ba311py.HCb Ha 3Tl1X 11C- CJie,[IOBaHl1RX, aBTOP npl1"ll1CJIReT Cystocaulus ocreatus K MeCTHOH napa3H'fJ1'!eCKOH cpayHe IlOJihll111. MopcpoJior11ąecK11e pa60Tbl OCHOBb1BaJIJ1Cb ,[IO HaCTO.Hll\ern spe- Mt:eHH HCKJIIO'!HTeJibHO Ha KO•pOJIOrH"leCKHX l1CCJie,110BaH1,rnx. ABTOp 1130Jil1poBaJI TaK:m:e ,[IBa pa3Hbie Tl1•bl Jil1"lHHOK l1CCJie,110BaHHO½ HeMaTO,[lhL

RESEARCH ON THE ENZOOTY OF CYSTOCAULUS OCREATUS IN POLAND Summary

On examination of the fa.eces of imported sheep the occurrence in Poland of a new, fourth species of sheep lung nematode, Cystocaulus ocreatus, was established.

The ,author succeeded -in findin.g larvae of this nematode also in „,cakiel" sheep', native of Poland, in a few scores of cases. Epizootiological examLnation showed that those sheep bad been brought to Lower Silesia mostly from the regions of Nowy Targ and Nowy Sącz. On this evidence the author assigns Cystocaulv.s !ocr_eatus to the „native" parasitic fauna of Poland. Morphological studies bad been based before on coprological examination only. Among other findings the author estab1ished two different types ,of larvae •of the nematode examined.