Jan Ciszewski
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30
maja 1985 r., III CZP 26
Palestra 30/12(348), 91-98
Nr 12 (248) O r z e c z n i c t w o S ą d u N a ł w y t t z e g o 91
sowego ustalonego pTzy wytoczeniu pow6dztwa; ewentualna różnica w stosunku do wpisu tymczasowego będzie uiszczona po prawomocnym ustaleniu wysokości wpisu ostatecz nego;
c) jeśli zaś strona nie zaskarża za wartego w wyroku orzeczenia usta lającego wpis, ostateczny, to wpis
od rewizja należy uiścić w wysoko ści wpisu ostatecznego.
Przytoczone przez glosatora argu menty są przekonywające. Co więcej, usuwają one te trudności, do których doszło w głosowanej sprawie. Byłoby dobrze, gdyby proponowane przez Wło- dykę rozwiązanie utorowało sobie dro gę w praktyce sądowej.
Zdzisław Krzemiński
UCHWAŁA SĄDU NAJWYŻSZEGO z dnia 30 maja 1985 r.
HI CZP 26/86»
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym w dniu 30 maja 1985 r. zagadnienia prawnego, przeka zanego przez Sąd Wojewódzki w O. postanowieniem z dnia 13 marca 1985 r. sygn. akt I Cr 54/85 do rozstrzyg nięcia' w trybie art. 391 k.p.c.:
Określenie sposobu realizowania wierzytelności alimentacyjnych należ nych dziecku od jednego z rodziców i dysponowania nimi przez drugiego rodzica w ramach przysługującej mu władzy rodzicielskiej należy do
istot-„Czy dopuszczalne jest w świetle art. 97 § 2 k.r.o. regulowanie płat ności rat alimentacyjnych przez zło żenie ich na książeczkę Powszechnej Kasy Oszczędności z upoważnieniem do podejmowania bieżących rat?” podjął następującą uchwałę:
nych spraw dziecka, o których w ra zie braku porozumienia między rodzi cami rozstrzyga sąd opiekuńczy na podstawie art. 97 $ 2 kodeksu rodzin nego i opiekuńczego.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 29 lutego 1984 r. Sąd Rejonowy w B. rozwiązał małżeń stwo Ryszarda i Ewy D. oraz zasą dził od Ryszarda D. na rzecz małolet niej córki stron Marty D. rentę ali mentacyjną w kwocie 3 000 zł mie sięcznie.
Po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego Ryszard D. zawarł nowy związek małżeński z obywatelką pol ską zamieszkującą w USA i przed wy jazdem do żony postanowił zabezpie czyć środki utrzymania dla swej 6- letniej córki przez złożenie do depo *
zytu sądowego sumy odpowiadającej przypuszczalnym ratom alimentacyj nym płatnym do dnia ukończenia przez nią 24 roku życia.
Matka dziecka nie wyraziła na to zgody i zażądała wpłacenia bezpo średnio do jej rąk kwoty 1.390.000 zł, którą mogłaby dysponować na rzecz dziecka według własnego uznania.
Wobec braku zgody między rodzica mi Marty D. co do sposobu zabez pieczenia płatności należnej jej z wy roku rozwodowego renty alimentacyj nej Ryszard D. wystąpił do sądu opie
92 O m c z n i c t w o S ą d u N a j w y t u e g o Nr 12 (348)
kuńczego z wnioskiem o zezwolenie na wpłacenie odpowiedniej kwoty na książeczkę oszczędnościową PKO z u- poważnieniem matki dziecka do po dejmowania co miesiąc raty alimenta cyjnej, określonej wyrokiem sądowym. Postanowieniem z dnia 3 grudnia 1984 r. Sąd Rejonowy w B. zobowią zał Ryszarda D. do założenia dwóch książeczek oszczędnościowych PKO na imię jego córki Marty D. oraz do wpłacenia na pierwszą z nich kwoty 613.000 zł, odpowiadającej przewidywa nej skumulowanej rencie alimentacyj nej do dnia ukończenia przez dziecko
18 roku życia.
Z tej książeczki matka dziecka u- poważniona zostanie do pobierania miesięcznych rat alimentacyjnych, któ re według przewidywań sądu opiekuń czego będą stopniowo wzrastały i w okresie ostatnich 5 lat przed uzyska niem przez Martę D. pełnoletności wy niosą 6 000 zł miesięcznie.
Na drugą książeczkę oszczędnościo wą PKO Ryszard D. powinien wpła cić 6umę 333.500 zł i z tej książeczki Marta D. będzie mogła pobierać raty alimentacyjne osobiście przez okres 6 lat od dojścia do pełnoletności.
Powołując art. 97 § 2 kodeksu ro dzinnego i opiekuńczego jako podsta wę rozstrzygnięcia, Sąd Rejonowy w B. stwierdiził, że sprawa zabezpie czenia płatności należnych dziecku ali mentów należy do istotnych spraw dziecka i wobec wyjazdu zobowiąza nego rodzica poza granice kraju oraz braku porozumienia między rodzicami co do sposobu zabezpieczenia interesów dziecka, ingerencja sądu opiekuńczego była konieczna.
Wręczenie matce dziecka znacznej sumy pieniężnej nie daje gwarancji należytego zabezpieczenia przyszłych potrzeb dziecka i dlatego należało u- poważnić ją do pobierania tylko ta kich kwot, które będą odpowiadały ra tom alimentacyjnym zasądzonym wy rokiem sądowym.
W wypadku znacznych zmian w
kosztach utrzymania dziecka matka je go będzie mogła wystąpić do sądu o- piekuńczego o zezwolenie na podejmo wanie z książeczki oszczędnościowej odpowiednio wyższych kwot.
Postanowienie Sądu Rejonowego w B. zaskarżyła Ewa D. rewizją, przy rozpoznawaniu której Sąd Wojewódz ki w O. powziął wątpliwość, czy na podstawie art. 97 § 2 k.r.o. można za bezpieczyć płatność alimentów, skoro przepis ten dotyczy ogólnych stosun ków między rodzicami i dziećmi z wy łączeniem obowiązku alimentacyjnego. Wątpliwościom tym Sąd Wojewódz ki dał wyraz w pytaniu prawnym przedstawionym Sądowi Najwyższemu na podstawie art. 391 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co nastę puje:
Z brzmienia art. 97 § 1 i 2 k.T.o.
wynika, że każdy z rodziców, któremu przysługuje władza rodzicielska, jest zobowiązany i uprawniony do jej wy konywania z osobna, jednakże o istot nych sprawach dziecka rozstrzygają wspólnie, a w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuń czy.
Wątpliwość Sądu Wojewódzkiego dotyczy rodzaju spraw, w jakich sąd opiekuńczy może swoim rozstrzygnię ciem zastąpić brak porozumienia mię dzy rodzicami w istotnych sprawach dziecka.
Zdaniem Sądu Wojewódzkiego art. 97 § 2 k.r.o. dotyczy ogólnych stosun ków między rodzicami a dziećmi i ro zumie przez nie tylko stosunki o cha rakterze niemajątkowym.
Art. 97 § 2 k.r.o. pozostaje w ścis łym związku z § 1, który wskazuje, że przedmiotem unormowań są obo wiązki i prawa wynikające z władzy rodzicielskiej.
O r z e c z n i c t w o S ą d u N a j w y t t z e g o
Nr 12 (348)
sie wykonywanie władzy rodzicielskiej korzysta z pomocy sądu opiekuńcze go określonej w art. 97 § 2 k.r.o.
Obowiązek, alimentowania dziecka istnieje niezależnie od tego, czy rodzi cowi przysługuje władza rodzicielska, ustalenie zaś zakresu tego obowiązku następuje w drodze procesu, wobec czego sąd opiekuńczy nie mógłby w trybie art. 97 § 2 k.r.o. ustalić wyso kości należnych od rodzica rat alimen tacyjnych zarówno bieżących jak i przyszłych.
Z ustalonego w sprawie stanu fak tycznego wynika, że przedmiotem u- zgodnień obojga rodziców był wyłącz nie sposób realizacji wierzytelności dziecka z tytułu zasądzonych już na jego rzecz alimentów przy uwzględ nieniu możliwości ich podwyższenia w przyszłości, należnych od rodzica wy jeżdżającego za granicę.
Rodzice dziecka nie doszli do po rozumienia co do wysokości kwoty, ja ką Ryszard D. powinien wpłacić na zabezpieczenie płatności rat alimen tacyjnych, oraz co do sposobu dyspo nowania tą kwotą przez matkę dziec ka Ewę D.
Kwestie związane ze sposobem za bezpieczenia realizacji wierzytelności alimentacyjnych dziecka, jak i zakres dysponowania nimi w imieniu dziecka mieszczą się w granicach uprawnień i obowiązków obojga rodziców wyni kających z przysługującej im władzy rodzicielskiej oraz należą do istotnych spraw dziecka, o których w braku po rozumienia między rodzicami rozstrzy ga sąd opiekuńczy.
Przedmiotem postępowania przed sądem opiekuńczym nie może być na tomiast zrzeczenie się przez dziecko alimentów należnych mu w przyszłości za jednorazową odprawą, albowiem te
93
go rodzaju czynność prawna byłaby sprzeczna z ustawowym charakterem obowiązku alimentacyjnego.
Wpłacenie określonej kwoty pienięż nej na książeczkę oszczędnościową w celu zapewnienia dziecku środków u- trzymania jest działaniem w interesie dziecka i w niczym nie uszczupla je go praw do żądania podwyższenia ren ty alimentacyjnej, jeśli zaistnieją wa runki przewidziane w art. 13*8 k.r.o., ani nie zwalnia rodzica od obowiązku świadczenia ponad wpłaconą kwotę.
Określona w postanowieniu sądu o- piekuńczego kwota nie może być u- ważana za jednorazową odprawę, wpłaconą na rzecz dziecka w celu zwolnienia się od obowiązku alimen tacyjnego, gdyż stanowi jedynie sumę, z której dziecko będzie mogło zaspo kajać swe wierzytelności alimemtacyj- • ne, a po jej wyczerpaniu uprawnione będzie do wszczęcia postępowania egze kucyjnego z majątku dłużnika.
Wpra-wdzie przy zabezpieczaniu in teresów dziecka sąd opiekuńczy brał pod uwagę orientacyjny wzrost kosz tów utrzymania dziecka, jednakże nie stanowi to ustalenia wysokości renty alimentacyjnej na przyszłość, lecz jest kalkulacją pomocną do określenia w przybliżeniu sumy maksymalnie zabez pieczającej realizację wierzytelności dziecka. Przy założeniu, te sąd opie kuńczy nie byłby uprawniony do ta kich orientacyjnych rozważań, okreś lenie wysokości zabezpieczenia nie by łoby w ogóle możliwe, co z kolei go dziłoby w interes dziecka, pozbawione go w razie wyjazdu ojca za granicę jakiegokolwiek zabezpieczenia realiza cji jego wierzytelności.
O r z e c z n i c t w o S ą d u N a j w y t z z t g o
94 Nr 12 (348)
G L O S A
do uchwały SN z 30.Y.1985 r. III CZP 2G/85 1. Głosowana uchwała SN została
wydana na tle następującego stanu faktycznego:
W wyroku orzekającym rozwiązanie małżeństwa zostały zasądzone alimenty na rzecz córki od ojca w wysokości 3000 zł miesięcznie. Po uprawomocnie niu się wyroku ojciec dziecka zawarł nowy związek małżeński z kobietą za mieszkałą w USA. Przed wyjazdem do żony postanowił zabezpieczyć środki utrzymania dla córki przez złożenie do depozytu sądowego sumy odpowiada jącej przypuszczalnym ratom alimen tacyjnym płatnym do dnia ukończe nia przez nią 24 roku życia. Matka nie wyraziła na to zgody i zażądała wpła cenia bezpośrednio do jej rąk 1.300 tys. zł, którą mogłaby dysponować na rzecz dziecka. W tej sytuacji ojciec dziecka wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o zezwolenie na wpłacenie odpowiedniej kwoty na książeczkę o- szczędnościową PKO z upoważnieniem matki do podejmowania co miesiąc ra ty alimentacyjnej, określonej wyro kiem sądowym. Sąd. I instancji, u- względniając wniosek, zobowiązał wnioskodawcę do założenia dwóch książeczek oszczędnościowych PKO na imię jego córki oraz do wpłacenia na pierwszą z nich kwoty 613 000 zł, od powiadającej przewidywanej skumu lowanej rencie alimentacyjnej do dnia ukończenia przez dziecko 18 lat. Z tej książeczki matka upoważniona została do pobierania miesięcznych rat ali mentacyjnych, które według przewidy wań sądu będą stopniowo wzrastały i w okresie ostatnich 5 lat przed uzys kaniem pełnoletności wyniosą 6000 zł miesięcznie. Na drugą książeczkę o- 6zczędnościową PKO dłużnik powinien wpłacić 333 500 zł i z tej książeczki
córka będzie mogła pobieTać raty ali mentacyjne osobiście przez okres 6 lat od dojścia do pełnoletności.
Postanowienie to zostało zaskarżone rewizją przez matkę dziecka. Przy roz patrywaniu rewizji przez sąd woje wódzki powstała wątpliwość, czy na podstawie art. 97 § 2 k.r.o. można za bezpieczyć płatność alimentów. W związku z tym przedstawiono do roz strzygnięcia SN, czy dopuszczalne jest w świetle art. 97 § 2 kr.o. regulo wanie płatności rat alimentacyjnych przez złożenie ich na książeczkę Pow szechnej Kasy Oszczędności z upoważ nieniem do podejmowania bieżących rat. W odpowiedzi na to zapadła cyto wana na wstępie uchwała SN.
2. Uchwała SN zasługuje na apro batę. Istota jej polega na tym, że o- kreślenie sposobu realizowania wierzy telności alimentacyjnych należnych dziecku od jednego z rodziców i dys ponowania nimi przez drugiego z ro dziców zostało uznane za istotne spra wy dziecka, co do których rodzice roz strzygają wspólnie. W braku zaś takie go porozumienia rozstrzyga sąd opie kuńczy.
Omawiana uchwała SN ma moc wiążącą jedynie w sprawie, w której została wydana (art. 391 § 2 k.p.c.), lecz należy przyjąć, że jej faktyczne znaczenie będzie znacznie szersze. Wprawdzie i przed tą uchwałą sądy niższych instancji niejednokrotnie u- znawały na podstawie art. 97 § 2 kr.o. dopuszczalność zabezpieczenia płatnoś ci alimentów należnych od osób wy jeżdżających za granicę,1 jednakże ze względu na brak orzecznictwa SN, które aprobowałyby taką praktykę, jak również wobec rzadkiego podejmowa nia tej kwestii w literaturze prawni
l N a p r z y k ła d w y ro k S ą d u W o je w ó d z k ie g o w W a rs z a w ie z d n ia 21.X I.1980 r . I I I C r
Nr 12 (348) Orzecznictwo Sądu N ajwyitztg o 85 czej* nie miało to charakteru pow
szechnego. W wypadkach gdy zobo wiązany do alimentacji wyjeżdżał do państwa, skąd wyegzekwowanie ali mentów było utrudnione lub niemo żliwe, częściej sięgano do innych spo sobów zabezpieczenia alimentów, a zwłaszcza, jak się wydaje, do umowy poręczenia. Rozstrzygnięcie sądu w try bie art. 97 § 2 k.r.o. i umowa porę czenia,1 jak również inne jeszcze spo soby „zabezpieczenia” mają pewne u- jemne strony w zakresie pewności i skuteczności zabezpieczenia płatności świadczeń alimentacyjnych.1 Ze wzglę du na to, że sąd opiekuńczy daje naj większe gwarancje, iż podjęte przez niego rozstrzygnięcie będzie zgodne z interesem dziecka, należałoby chyba przyznać priorytet właśnie temu spo sobowi „zabezpieczenia” należności ali mentacyjnych.
3. Uchwała SN uznająca dopusz czalność' określenia sposobu „zabezpie czenia” alimentów w trybie art. 97 5 2 kr.o. opiera się na stwierdzeniu, że „istotne sprawy dziecka” w rozu mieniu tego przepisu obejmują nie tyl ko sprawy o charakterze niemajątko wym, lecz również sprawy o charak terze majątkowym* Stwierdzenie to znajduje podstawę w treści art. 95 § 1 k.r.o., który określając zakres pojęcia władzy rodzicielskiej, wymienia rów nież pieczę nad majątkiem dziecka. i * 3 4
Przepis ten musi być uwzględniony przy wykładni art. 97 § 1 i 2 k.r.o. dla wyjaśnienia pojęcia „władzy ro dzicielskiej”. Jest to konieczne, albo wiem, jak słusznie stwierdza SN, § 2 art. 97 k.r.o. nie może być interpreto wany w oderwaniu od treści § 1. Na leży również mieć na uwadze, że art. 95 § 1 k.r o. nie wymienia wszystkich praw i obowiązków wchodzących w skład pojęcia władzy rodzicielskiej; za warte w tym przepisie wyliczenie nie jest wyczerpujące. Okoliczność tę na leży uwzględnić przy ustaleniu, w ja kim zakresie możliwe jest wydanie rozstrzygnięcia w trybie art. 97 § 2 k.r.o.
W toku rozpoznawania sprawy przez sąd wojewódzki podniesiona zo stała również wątpliwość dotycząca te go, że art. 97 § 2 k.r.o. nie może do tyczyć obowiązku alimentacyjnego. Oczywiste jest, że w tym trybie sąd nie mógłby rozstrzygać o wysokości świadczeń na rzecz dziecka. Niemoż ność taka wynika z faktu, że orzecze nie sądu musiałoby określać zakres świadczeń alimentacyjnych rodziców, wydanie zaś takiego orzeczenia w try bie postępowania nieprocesowego by łoby niedopuszczalne. Nie oznacza to jednak, że sąd w trybie art. 97 § 2 k.r.o. nie może rozstrzygać pewnych kwestii dotyczących „zabezpieczenia”
i Z a b e z p ie c z a n ie p ła tn o ś c i ś w ia d c z e ń a lim e n ta c y jn y c h n a le ż n y c h od osób w y je ż d ż a ją c y c h za g ra n ic ą o m ó w iłe m w a r t y k u l e p o d ty m ty tu łe m w „ P a le s tr z e ” n r 10—12/1981. P rz y o p r a c o w y w a n iu n in ie js z e j g lo sy w y k o r z y s ta łe m u w a g i K . P o trz o b o w sk ie g o z a w a rte w re c e n z ji d o te g o w y ro k u .
3 P o r. w y r o k SN z d n ia 26.VIII.1976 r . I CR 339/76 z g lo są M. P i e k a r s k i e g o , O S P iK A 1978(3), p o z. 49.
96 Orzecznictwo Sądu Najuyyiezego N r 13 (349)
alimentów, których wysokość została ju ż ustalona w wyroku.*
Warunkiem przyjęcia takiej dopusz czalności jest jednak, ustalenie, że jest to „istotna sprawa dziecka”. SN nie poświęca tej kwestii uwagi poza przy jęciem, że omawiana kwestia należy do istotnych spraw dziecka. Jest to nawet zarozumiałe, albowiem nie ulega wątpliwości, że „zabezpieczenie” płat ności alimentów od rodzica wyjeżdża jącego za granicę, jako związane ści śle z kwestią możliwości zaspokojenia bieżących potrzeb dziecka, należy do kategorii istotnych spraw dziecka.
Wprawdzie treść samej uchwały SN stawia jedynie warunek by władza rodzicielska przysługiwała temu z ro dziców, który ma dysponować należ nościami alimentacyjnymi wpłaconymi przez drugiego z rodziców, jednakże w uzasadnieniu uchwały SN stwierdza się, że „kwestie związane ze sposobem zabezpieczenia realizacji wierzytelności alimentacyjnych dziecka, jak i zakres dysponowania nimi w imieniu dziecka m i e s z c z ą s i ę w g r a n i c a c h u p r a w n i e ń i o b o w i ą z k ó w o b o j g a r o d z i c ó w w y n i k a
j ą c y c h z p r z y s ł u g u j ą c e j i m w ł a d z y r o d z i c i e l s k i e j (,.J” (podkr. moje — J.C.). Jest to jedno znaczne z wymaganiem, by władza rodzicielska przysługiwała obojgu ro dzicom.7 Wniosek ten znajduje uzasad nienie w treści a rt 97 § 1 kr.o., ¡który stawia warunek, by władza rodziciel ska przysługiwała obojgu rodzicom. Jak już wyżej wspomniano, treść § 2 a rt 97 k.r.o. nie może być interpreto wana w oderwaniu od § 1, stąd ¡też i rozstrzygnięcie sądu, o którym mowa, może zapaść jedynie wówczas, gdy o- bojgu rodzicom przysługuje władza ro dzicielska.
4. Przejdźmy obecnie do ¡kilku kwe stii dotyczących przedmiotu postępo wania, o którym mowa.
Jak już wspomniano, warunkiem takiego postępowania będzie istnienie wyroku sądowego lub ugody sądowej ustalającej zakres obowiązku alimenta cyjnego rodziców względem dziecka. Racją bytu dopuszczalności takiego po stępowania jest również brak porozu mienia rodziców oo do sposobu lub wysokości zabezpieczenia alimentów.
Co się tyczy sposobu ¡zabezpieczenia alimentów, to należy zaznaczyć, ie przykładowo może tu wchodzić w grę wpłacenie określonej sumy do rąk przedstawiciela ustawowego dziecka lub osoby trzeciej (np. banku). Wobec potencjalnej możliwości przeznaczenia otrzymanych środków na potrzeby własne rodzica, preferować należałoby rozwiązania, które przewidują wpłaty do banku (np. PKO). W tym też kie runku idzie znana mi praktyka sądo wa. Nie można jednak wykluczyć, że rodzice dziecka uzgodnią inny sposób zdeponowania określonej kwoty, któ ry powinien być uwzględniony przez sąd.
Komentarza wymaga kwestia doty cząca wysokości sumy „zabezpiecze nia”, jaką powinien wpłacić dłużnik. Z reguły bowiem ustalenie wysokości tej sumy będzie stało na przeszkodzie porozumieniu rodziców. W tym zakre sie wskazać należy na konieczność u- stalenia końcowej daty płatności ali mentów oraz wysokość miesięcznych świadczeń. W rozpoznawanej sprawie pierwszy element nie budził wątpli wości, albowiem dłużnik wyraził go towość „zabezpieczenia” alimentów do ukończenia przez dziecko 24 roku ży cia, tj. prawdopodobnie do spodziewa nej daty ukończenia szkoły wyższej.
N r 12 (348) O r z e c z n i c t w o S ą d u N a j w y t t z e g o 97
Nie wyłącza to oczywiście możliwości późniejszego ustalenia przez sąd, że obowiązek alimentacyjny wygasł wcześniej, niż to hipotetycznie założył sąd opiekuńczy czy uczestnicy postępo wania.
Co się tyczy wysokości miesięcznych świadczeń, to podstawą ich powinny być świadczenia alimentacyjne ustalo ne w obowiązującym wyroku lub ugo dzie sądowej. Nie można jednak po przestać na kwocie obliczonej w ten sposób. Mając na uwadze co najmniej przewidywany wzrost potrzeb dziecka, należy przy ustaleniu ogólnej kwoty zabezpieczenia uwzględnić, że alimen ty zostaną w przyszłości podwyższone. Całkowicie uzasadnione są więc wy powiedzi SN, który stwierdza, że przy braku możliwości uwzględnienia przy puszczalnych zmian co do wysokości obowiązku alimentacyjnego określenie wysokości zabezpieczenia nie byłoby w ogóle możliwe.
5. Ogólna suma „zabezpieczająca” płatność alimentów nie może być utoż samiana z je dnpr azowym skapitalizo wanym świadczeniem. W związku z tym SN uznał za konieczne podkreślić, że przedmiotem postępowania oparte go na art. 97 § 2 kr.o. nie może być zrzeczenie się alimentów należnych w przyszłości za jednorazową odprawę. Pogląd o niedopuszczalności zwolnie nia z długu obejmującego należności alimentacyjne, także gdyby nastąpiło ono za jednorazowym skapitalizowa nym świadczeniem, nie jest kwestiono wany. W niniejszej sprawie został on uzasadniony ustawowym charakterem obowiązku alimentacyjnego.
Aby podkreślić różnice pomiędzy tymi dwoma kategoriami, należy przy pomnieć, że zwolnienie z długu obej muje oświadczenie wierzyciela o zrze czeniu się wierzytelności oraz oświad czenie dłużnika o przyjęciu takiego zwolnienia (art. 508 k.c.). W wypadku zaś „zabezpieczenia” alimentów nie mamy do czynienia z zrzeczeniem się alimentów. SN słusznie podkreśla, że 7
wpłacenie określonej kwoty na ksią żeczkę oszczędnościową PKO w celu zapewnienia dziecku środków utrzy mania jest działaniem w interesie dziecka i nie uszczupla jego praw. W razie powstania warunków przewidzia nych w art. 188 k.r.o. może ono żądać podwyższenia alimentów. Suma wpła cona przez dłużnika nie stanowi gór nej granicy jego odpowiedzialności. W razie wyczerpania kwoty ,,zabezpiecza jącej” alimenty istnieją podstawy do prowadzenia egzekucji z innego mająt ku dłużnika. Dodać należy, że wpła cenie przez dłużnika określonej sumy nie uszczupla także jego praw. Z kwoty wpłaconej przez dłużnika wie rzyciel może bowiem zaspokoić wie rzytelności w rozmiarze wynikającym z aktualnego orzeczenia alimentacyj nego. W szczególności nie można więc wyłączyć możliwości ubiegania się w przyszłości przez dłużnika o zwrot nadpłaty. Sytuacja taka może mieć miejsce w razie wcześniejszego (niż zakładał to sąd opiekuńczy) usta lenia przez sąd, że obowiązek alimen tacyjny wygasł. Istnienie nadpłaty mo że wynikać również ze zmniejszenia w przyszłości wysokości alimentów.
6. Kilku słów komentarza wymaga również treść orzeczenia sądu w razie uwzględnienia wniosku. Otóż podkreś lenia wymaga, że zawarte w takim po stanowieniu upoważnienie do pobiera nia alimentów w skali miesięcznej nie może opiewać na kwoty, jakie są przyjmowane przez sąd opiekuńczy na podstawie kalkulacji wzrostu kosztów utrzymania. Kalkulacja ta służyć ma jedynie określeniu ogólnej .sumy „za bezpieczenia”, natomiast wysokość kwot pobieranych miesięcznie powinna być zgodna z treścią aktualnie obo wiązującego orzeczenia alimentacyj nego.
Aby uniknąć w przyszłości koniecz ności wydawania przez sąd opiekuń czy orzeczenia upoważniającego do po bierania wyższych (lub niższych) ali mentów z książeczki oszczędnościowej
08 O r z e c z n i c t w o S ą d u N a j w y i t z e g o N r 12 (348)
PKO stosownie do zmienionej wyro kiem wysokości alimentów, celowe wy daje się, aby sąd opiekuńczy w swym postanowieniu upoważnił do pobierania alimentów w wysokości wynikającej z aktualnego w danej chwili wyroku sądu.
W związku z tym, że ogólna kwota „zabezpieczająca” płatność alimentów będzie na ogół znaczna, istotnego zna czenia nabiera kwestia odsetek od tej sumy w razie zdeponowania jej w banku. Z uzasadnienia uchwały SN nie wynika, ozy w tym zakresie zo stało wydane orzeczenie sądu. Wydaje się, że zachodzą podstawy do przyję cia, że kwota stanowiąca równowar tość odsetek powiększy sumę, z której
wierzyciel będzie mógł zaspokajać swo je wierzytelności alimentacyjne.
7. Na zakończenie stwierdzić nale ży, że postanowienie sądu ustalające sposób i sumę zabezpieczenia alimen tów będzie na podstawie art. 365 § 1 k.p.c. wiążące dla organów państwo wych, w tym także organów paszpor towych. Oznacza to, że w razie wyda nia takiego postanowienia organ pasz portowy nie będzie mógł odmówić wy dania paszportu rodzicowi ze wzglę du na „konieczność zapewnienia oso bie pozostającej pod opieką ubiegają cego się o paszport środków utrzyma nia (...)”.s
Jan Ciszewski
s A rt. 4 u s t. 2 p k t 3 lit. a u s ta w y z d n ia 17.V I.1959 r . o p a s z p o rta c h w b r z m ie n iu u s ta w y z d n ia 5.XII.1983 r . o z m ia n ie u s ta w y o p a s z p o rta c h (D z. U . N r 6, poz. 298).
3
.
G L O S Ado uchwały Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 1984 r.
III CZP 70/841 *
Teza głosowanej uch wiały brzmii, jak następuje:
„Państwowe biuro notarialne oddała wniosek działającego w imieniu Skar bu Państwa terenowego organu admi nistracji państwowej o odłączenie — na rzecz osoby fizycznej z księgi w ie czystej prowadzonej dla nieruchomości
1. Lektura tej uchwały Sądu Naj wyższego oraz pytania prawnego przed stawionego w trybie art. 391 k.p.c. przez Sąd Wojewódzki w P. zmusza do zastanowienia się nad postępowa niem wieczystoksięgowym oraz nad skutkami prawnymi i społecznymi pra widłowości wpisów w księgach
wie-Skarbu Państwa — budynków i wpi sanie ich do nowej księgi wieczystej jako odrębnego przedmiotu własności, jeżeli stanowiąca podstawę do takiego wniosku decyzja administracyjna jest bezwzględnie nieważna.”
czystych —< na tle przejmowania gospo darstw rolnych na rzecz Skarbu Pań stwa w zamian za rentę i inne świad czenia na podstawie przepisów trzech ustaw: 1) z dnia 25 maja 1974 r. o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność Państwa za rentę i spłaty pieniężne (Dz. U. Nr 21, poz. 125), 2) z
