• Nie Znaleziono Wyników

Zasady podlegania ubezpieczeniu społecznemu

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Zasady podlegania ubezpieczeniu społecznemu"

Copied!
20
0
0

Pełen tekst

(1)

Zasady podlegania ubezpieczeniu społecznemu

mgr Sabina Pochopień

(2)

Zakres obowiązku ubezpieczenia społecznego

Ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych wyróżnia następujące kategorie ubezpieczeń wyróżnione ze względu na rodzaj chronionego ryzyka:

emerytalne,

rentowe,

chorobowe,

wypadkowe

(3)

Ustawowe tytuły obowiązku ubezpieczeń

emerytalnego i rentowego (art.6, 6a i 6b u.s.u.s)

1. osoby pozostające w stosunku pracy z wyłączeniem prokuratorów, 2. osoby uznane za pracowników

,, Za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą

pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o

świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy

dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z

pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej

umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku

pracy”. (art. 8 ust. 2a u.s.u.s.)

(4)

Ustawowe tytuły obowiązku ubezpieczeń

emerytalnego i rentowego (art.6, 6a i 6b u.s.u.s)

3. osoby wykonujące pracę nakładczą,

4. członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,

5. osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące,

6. osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące,

,,Za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz

zleceniobiorcami, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5, uważa się małżonka, dzieci własne,

dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby

przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i

współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub

umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu

przygotowania zawodowego”. (art. 8 ust 11 u.s.u.s.)

(5)

Ustawowe tytuły obowiązku ubezpieczeń

emerytalnego i rentowego (art.6, 6a i 6b u.s.u.s)

7. posłowie i senatorowie pobierający uposażenie oraz posłowie do Parlamentu Europejskiego,

8. osoby pobierające stypendium sportowe,

9. pobierający stypendium słuchacze Krajowej Szkoły Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego,

10. osoby wykonujące odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

11. osoby pobierające zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne lub

stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego

dorosłych, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy,

(6)

Ustawowe tytuły obowiązku ubezpieczeń

emerytalnego i rentowego (art.6, 6a i 6b u.s.u.s)

12. osoby pobierające stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych,

13. osoby pobierające stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych,

14. duchowni,

15. żołnierze niezawodowi pełniący czynną służbę wojskową, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę kandydacką

16. osoby odbywające służbę zastępczą,

(7)

Ustawowe tytuły obowiązku ubezpieczeń

emerytalnego i rentowego (art.6, 6a i 6b u.s.u.s)

17. funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej, (do 1.01.2018 r.),

18. osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,

19. osoby pobierające świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osoby pobierające zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osoby pobierające wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy,

20. osoby popierające świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia,

21 członkowie rad nadzorczych wynagradzani z tytułu pełnienia tej funkcji

(8)

Zbieg tytułów ubezpieczenia

Zbieg tytułów ubezpieczenia występuje, gdy jedna osoba wykonuje kilka rodzajów działalności (ma kilka tytułów) do ubezpieczenia społecznego. W takich przypadkach ustawodawca zwykle wskazuje, który tytuł ma pierwszeństwo, czyli z którego tytułu podlega się ubezpieczeniu z wyłączeniem obowiązku z pozostałych tytułów.

Zbieg obowiązku ubezpieczenia ma zastosowanie tylko do ubezpieczeń

emerytalnego i rentowego

(9)

Zbieg tytułów ubezpieczenia

W przypadku posiadania kilku tytułów ubezpieczenia postanowienia art. 9 u.s.u.s. pozwalają ustalić, z którego z nich podlega się ubezpieczeniu.

Ustawodawca wyróżnia:

Tytuły ,,bezwzględne”- nigdy niepodlegające zwolnieniu z obowiązku ubezpieczenia,

Tytuły ,,ogólne”- podlegające zwolnieniu z tego obowiązku, jeżeli ubezpieczony ma drugi tytuł do ubezpieczenia

Przy posiadaniu dwóch tytułów ten, który jest ogólny zwolniony jest z obowiązku

ubezpieczenia. Możliwe jest jednak dobrowolne opłacanie składki (zob. art. 7

u.s.u.s.).

(10)

Zbiegi tytułów ubezpieczenia

Tytułami bezwzględnymi są:

stosunek pracy,

członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych,

stosunek Służby Celno-Skarbowej (do 1.01.2018 r.),

pobieranie świadczeń szkoleniowych i socjalnych,

pobieranie zasiłku macierzyńskiego,

członkostwo w radzie nadzorczej

Wszystkie pozostałe tytuły to tytuły ogólne, które dla celów zbiegu obowiązków

ubezpieczenia należy podzielić na budżetowe (finansowane z budżetu państwa) i

pozostałe.

(11)

Zbieg tytułów ubezpieczenia

Tytułami ogólnymi budżetowymi są:

świadczenie pracy na podstawie umowy uaktywniającej,

posługa duchowna,

czynna służba żołnierzy niezawodowych,

przebywanie na urlopie wychowawczym,

rezygnacja z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem i pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego

Obowiązek ubezpieczenia z tytułów budżetowych występuje tylko wtedy, gdy

jest to tytuł jedyny i nie posiada go emeryt lub rencista.

(12)

Reguły zbiegu obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowego

Reguła I. Jeżeli zbiegają się ze sobą tytuły ,,bezwzględne” obowiązek ubezpieczenia dotyczy każdego z nich.

Reguła II. W razie zbiegu tytułu ,,bezwzględnego” z tytułem ,,ogólnym”

obowiązkiem ubezpieczenia objęty jest tylko tytuł,, bezwzględny”.

Reguła III. W razie zbiegu tytułów ,,ogólnych” ubezpieczeniem objęty jest tytuł wcześniejszy.

Reguła IV. Jeżeli jednym ze zbiegających się tytułów jest tytuł budżetowy to obowiązek ubezpieczenia dotyczy tylko tytułu niebudżetowego.

Reguła V. Zbieg członkostwa w radzie nadzorczej z jakimkolwiek innym

tytułem oznacza obowiązek ubezpieczenia się z obu zbiegających się tytułów.

(13)

Wyjątki

zbieg umowy o pracę z umową zlecenia (lub agencyjną) w przypadku uznania za pracownika,

zwolnienia w razie zbiegu tytułów ogólnych z bezwzględnymi albo z innymi tytułami ogólnymi zaczynają obowiązywać, jeżeli podstawą wymiaru składki z tytułu niepodlegającemu zwolnieniu jest co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę. W przeciwnym wypadku osoby te podlegają obowiązkowi ubezpieczenia także z tytułu drugiego,

wyjątek od zasady pierwszeństwa w czasie tytułów ogólnych dotyczy zbiegu umowy zlecenia albo umowy o pracę nakładczą z prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej. W sytuacji gdy podstawa wymiaru składki z tytułu (pierwszej w czasie) umowy zlecenia albo umowy o pracę nakładczą jest niższa od najniższej podstawy składki z tytułu później podjętej pozarolniczej działalności gospodarczej, obowiązek ubezpieczenia dotyczy tej działalności.

Wyjątek stanowi także zbieg tytułu ,,duchownego” z innymi tytułami ogólnymi.

Ustawodawca traktuje ten tytuł jako budżetowy w zbiegu z pozarolniczą działalnością

gospodarczą, natomiast w zbiegu z innymi tytułami ogólnymi, w tym także z pozostałymi

formami prowadzenia pozarolniczej działalności- tak jak tytuł niebudżetowy.

(14)

Tytuł, który został zwolniony z obowiązku

ubezpieczenia z powodu zbiegu z innym tytułem,

może zostać objęty ubezpieczeniem na wniosek

zainteresowanego.

(15)

Ubezpieczenie chorobowe

W przypadku ubezpieczenia chorobowego krąg osób objętych ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym został przez ustawodawcę podzielony na trzy grupy (art. 11 u.s.u.s.):

1.

Obowiązkowo objętych ubezpieczeniem chorobowym,

2.

Mogącym dobrowolnie wejść do tego ubezpieczenia,

3.

Wyłączonych z ubezpieczenia chorobowego

(16)

Obowiązkowe ubezpieczenie chorobowe

Ubezpieczenie chorobowe jest obowiązkowe dla:

pracowników,

członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,

osób odbywających zastępczą służbę wojskową.

(17)

Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe

Dobrowolnie (na swój wniosek) do tego ubezpieczenia mogą przystąpić:

osoby wykonujące pracę nakładczą,

osoby, które zawarły umowę zlecenia,

osoby prowadzące pozarolniczą działalność,

osoby wykonujące odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania

duchowni.

(18)

Osoby wyłączone z ubezpieczenia chorobowego

funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej,

posłowie i senatorowie,

osoby pobierające stypendia,

członkowie rad nadzorczych

Pozostałe tytuły zostały wyłączone z ubezpieczenia chorobowego dlatego, że

dotyczą osób, które nie są czynne zawodowo, w konsekwencji czego nie grozi im

utrata dochodu w razie czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby.

(19)

Ubezpieczenie wypadkowe

Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym. (art. 12 u.s.u.s.)

Nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu:

osoby wykonujące pracę nakładczą,

żołnierze niezawodowi pełniący czynną służbę wojskową,

bezrobotni.

osoby przebywające na urlopach macierzyńskich lub wychowawczych,

posłowie do Parlamentu Europejskiego,

osoby pobierające różnego rodzaju świadczenia socjalne

(20)

Opracowano na podstawie:

1.

I. Jędrasik-Jankowska, Pojęcia i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego, Warszawa 2017

2.

Ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych

(Dz.U. z 2017 r., poz. 1778.

Cytaty

Powiązane dokumenty

• Za pracownika w rozumieniu ustawy uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług,

 osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje

 osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje

 wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy

zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła

Za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której

Przyjmujący zlecenie może bez uprzedniej zgody dającego zlecenie odstąpić od wskazanego przez niego sposobu wykonania zlecenia, jeżeli nie ma możności uzyskania jego zgody,

Jeżeli okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony jest dłuższy niż okres 33 miesięcy , lub jeżeli liczba zawartych umów jest większa niż