Kronika Akademii Teologii Katolickiej : 1.VII.1970-31.I.1971

Antoni Lewek

Kronika Akademii Teologii

Katolickiej : 1.VII.1970-31.I.1971

Studia Theologica Varsaviensia 9/2, 187-198

Studia Theol. Vars. 10 (1971) nr 2

KRONIKA

AKADEMII TEOLOGII KATOLICKIEJ

(1.VIL1970— 31.1.1971)

1. G e n e r a ł O.O. D o m i n i k a n ó w n a A T K

W izytujący klasztory dominikańskie w Polsce, o. A niceto F e r n a n d e z , prze­ łożony generalny o.o. dominikanów, przybył dnia 24 września 19TO r. do A ka­ dem ii Teologii Katolickiej, gdzie został powitany przez jej rektora — ks. prof, dr Józefa I w a n i c k i e g o , prorektora — ks. prof, dr Jana S t ę p n i a , dyrektora K onwiktu księży-studentów — ks. dra Kazimierza N a s i ł o w s k i e g o , k się­ ży dziekanów poszczególnych W ydziałów i innych profesorów. W czasie spotka­ nia ks. rektor J. Iw anicki w ygłosił przem ówienie powitalne, w którym w y ­ raził radość z powodu przybycia tak dostojnego gościa wraz z tow arzyszący­ m i mu osobami i powiedział m. in.: „Witam o. Generała szczególnie serdecznie jako przełożonego drogiego nam zakonu, od w ielu w ieków związanego nie- rozdzielnie z naszą ojczyzną, dzielącego jej losy dobre i złe, i w swoich człon­ kach razem z nią prześladowanego w czasie okupacji hitlerowskiej. Witam przedstaw iciela zakonu, głęboko związanego z naszą wspólną chrześcijańską tradycją i kulturą, opromienianą do dziś światłem nauki św. Tomasza z A k w i­ nu i Alberta W ielkiego”.

Z kolei głos zabrał o. Generał, zaznaczając na wstępie, że słyszał bardzo dużo dobrego o Akadem ii Teologii Katolickiej w Warszawie, o jej twórczej działalności naukowej, o jej w kładzie do ogólnego rozwoju nauk teologicznych i filozoficznych, jak też do kultury ogólnoludzkiej. Dalej podkreślił znaczenie nauk św. Tomasza także dla w spółczesnych badań teologiczno-filozoficznych. Na zakończenie podziękował za niezw ykle serdeczne powitanie, życząc dal­ szego pomyślnego rozwoju tej katolickiej uczelni w Polsce. Następnie goście zw iedzili zakłady poszczególnych katedr, bibliotekę oraz czytelnię czasopism, gdzie o. Generał w pisał do bibliotecznej księgi pam iątkowej następujące słowa: „Wielką radość sprawiła mi w izyta w tej Akadem ii, w której rozwija się nauka chrześcijańska, a szczególnie doktryna św. Tomasza z A kw inu”.

2. I n a u g u r a c j a r o k u a k a d e m i c k i e g o 1970/71

Dnia 6 października odbyła się uroczysta inauguracja roku akadem ic­ kiego 1970/71. Zgromadziła ona w m iejscowym kościele Senat Akadem ii, jej pracowników naukowych i adm inistracyjno-gospodarczych, rzesze studentów

188 K R O N IK A A TK [2] oraz licznych zaproszonych gości. Uroczystość rozpoczęła Msza św., którą od­ prawił ks. bp Jerzy M o d z e l e w s k i . Okolicznościową homilię w ygłosił ks. dr Andrzej Zuberbier. Zwrócił on szczególną uw agę na potrzebę wspólnego w ypracow yw ania teologii, która by coraz pełniej oddawała istotny sens wiary, ukazując Kościół w jego ścisłym zw iązku z życiem człow ieka i świata. W po­ szukiw aniach tych w szyscy żyjący w K ościele biskupi, teologow ie, księża i lu ­ dzie św ieccy są sobie nawzajem potrzebni. Teologiczna refleksja powinna m ieć żyw ą łączność zarówno z doświadczeniem wiary przeżywanej przez w szyst­ kich wierzących, jak również powinna ona podejm ować problemy staw iane przez ludzi niewierzących.

Druga część uroczystości inauguracyjnej odbyła się również w m iejscowym kościele, gdyż Akadem ia nie dysponuje jeszcze taką aulą, w której m ogłaby pom ieścić kilkaset osób przybyłych na inaugurację. Specjalnie przygotowane m iejsca zajęli przedstawiciele władz kościelnych i państw owych. Ks. bp Jerzy M odzelewski reprezentował W ielkiego Kanclerza ATK, ks, kard. Stefana W y ­ s z y ń s k i e g o . Z Urzędu do Spraw Wyznań przybył naczelnik IV Wydziału, mgr Aleksander W o ł o w i c z . KUL reprezentował now y rektor tej uczelni, ks. prof, dr Albert К r ą p i e с oraz dziekan Wydziału Filozoficznego, ks. prof, dr Stan isław K a m i ń s k i ; Chrześcijańską A kadem ię Teologiczną — rów nież jej rektor, ks. prof, dr Woldemar G a s t p a r y i prorektor, ks. prof, dr Jerzy K l i n g e r . B ył również obecny generalny dziekan Wojska Polskiego, ks. płk. Julian H u m e ń s k i . W uroczystości w zięli też udział w yżsi przełożeni i prze­ łożone zakonów m ęskich i żeńskich, oraz przedstaw iciele prasy katolickiej.

Przem ów ienie powitalne w ygłosił rektor ATK, ks. prof, dr Józef I w a n i e - k i. Na w stępie podziękował on zarówno władzom kościelnym, jak i M inister­ stw u Oświaty i Szkolnictwa Wyższego oraz Urzędowi do Spraw Wyznań za życzliw e i pozytywne ustosunkow anie się do spraw Akadem ii. Naw iązując na­ stępnie do zainicjowanej w roku akademickim 1969/70 reform y uniw ersytetów w naszym kraju i zwracając uw agę na konieczność maksym alnego jej skoordy­ nowania z potrzebami i m ożliwościam i całego naszego narodu, ks. Rektor pod­ kreślił, że również w ATK pracuje się obecnie nad praktycznym zastosow a­ niem nowych struktur organizacyjnych, nad w ytyczaniem problem ów i te ­ m atów do naukowych opracowań w zespołach, nad usprawnieniem dydaktycz­ nym i nad budzeniem w rażliw ości na sprawy gospodarki i kultury w Polsce Ludowej.

Prorektor ATK, ks. prof, dr S t ę p i e ń odczytał nadesłane telegram y m. in. od ministra ośw iaty i szkolnictwa wyższego, prof, dr Henryka J a b ł o ń ­ s k i e g o , od ks. kard. Karola W o j t y ł y oraz od innych księży biskupów. Przedstaw ił on również sprawozdanie z działalności U czelni w roku ak. 1969/70. Na w stępie zaznaczył, że rok 1969/70 był 16. rokiem istnienia Akadem ii Teologii K atolickiej jako sam odzielnej w yższej uczelni, a 52. rokiem jej życia jako kon­ tynuatorki Wydziału Teologicznego na U niw ersytecie W arszawskim. N astępnie ks. Prorektor przedstaw ił m. in. następujące dane z życia ATK w okresie spra­ wozdawczym:

[3] K R O N IK A A TK 189 w ych. Studiowało 838 studentów, z czego na W ydziale Teologicznym — 368, na W ydziale Filozofii Chrześcijańskiej — 336 i na W ydziale Praw-a Kanonicz­ nego — 134. Z końcem roku ak. 1969/70 przeszedł na em eryturę ks. prof, dr M a­ rian M i c h a l s k i , jeden z najw ybitniejszych polskich patrologów. Uczelnia kontynuow ała w ydaw anie trzech czasopism naukowych przez pracowników poszczególnych wydziałów: W ydział Teologiczny — niniejszy półrocznik, Wy­ dział Filozoficzny — półrocznik Studia Philosophiae Christianae, Wydział Pra­ w a Kanonicznego — P raw o Kanoniczne. Pracow nicy naukowi ATK redago­ w ali rów nież kwartalnik Collectanea Theologica, będący na w łasnym roz­ rachunku. Pracow nicy naukowi opublikowali ogółem 182 pozycje (5.812 stron). 204 rozpraw i artykułów oddane do druku (14.865 stron).

Poza czasopism am i Akadem ia w ydała w r. 1969/70 rów nież 31 pozycji m o­ nograficznych. Staraniem poszczególnych W ydziałów organizowane były spe­ cjalistyczne kursy, sympozja i zjazdy naukowe. W tym że roku ATK gościła w iele w ybitnych osobistości z zagranicy, m. in.: ks. K. R a h n e r a, ks. M. V i 1- l a . i n e ’ a , 'ks. J. M a s s o n a, prezesa P ax Romana ■— prof. dr J. R. G i m e - n e z a, prof, dr . R. S u g r a n y e s ’ a, arcybpa A. K o z ł o w i e c k i e g o .

W ydział Teologiczny posiadał 17 katedr i zatrudniał 67 pracowników nau­ k ow ych. Zorganizował studia zaoczne oraz nowy kierunek studiów — m isjo- logię. Kierownikem katedry hom iletyki m ianowany został ks. doc. dr hab. L e­

szek K u c . Przeprowadzono trzy przewody habilitacyjne i cztery przewody doktorskie. 37 osób otrzymało m agisterium . Pracownicy naukowi Wydziału brali udział w przewodach doktorskich poza Uczelnią, w pracach kom isji pa­ pieskich, a także w pracach kom isji Episkopatu Polski. W ygłaszali referaty w czasie zjazdów zagranicznych.

Wydział Filozofii Chrześcijańskiej prowadził 7 katedr i zatrudniał 39 pra­ cow ników nauki. W ciągu roku prowadzony był, poza studiam i dziennymi, kurs defektologiczny dla pracow ników zatrudnionych w zakładach specjalnych (zajm ujących się upośledzonymi). M inisterstwo O światy i Szkolnictwa W yż­ szego zatwierdziło habilitację ks. dr B. D e m b o w s k i e g o , powołując go na

docenta etatowego. 25 osób uzyskało magisterium.

Wydział Praw a Kanonicznego liczył 8 katedr i zatrudniał 24 pracowników naukowych. W ydział prowadził również studia zaoczne. Przeprowadził 3 prze­ w ody doktorskie. 4 osoby otrzym ały magisterium. Pracownicy Wydziału brali udział w kongresach m iędzynarodowych oraz w 9 sympozjach zorganizowa­ nych przez Wydział, z których dwa m iały zasięg ogólnopolski.

Obok pracy naukowo-dydaktycznej Akadem ia rozw ijała działalność kultu- ralno-w ychowaw czą. Działało na U czelni 12 kół naukowych i organizacji stu ­ denckich. Pow ażnie wzrósł księgozbiór biblioteki. Uzyskano z zakupów, w y ­ m iany i darów 5.189 wol. wartości 428.377 zł. Stan ogólny księgozbioru z 15 IX

1970 r. obejm ow ał 65.569 wol. Biblioteka prenum erowała 119 tytułów czasopism krajowych i 69 zagranicznych. Czytelnię biblioteczną odwiedziło 13.200 osób, czytelnię czasopism ·— 6.930. Udostępniono ogółem 30.490 wol. Wydatki budże­ towe Akadem ii zam knęły się sumą 12.210.000 zł.

1 90 K R O N IK A A TK [4] studentów , po czym chór akademicki pod kierunkiem ks. mgra Zbigniewa P i a- s e c k i e g o odśpiewał Gaudę Mater Polonia. Inauguracyjny wykład na temat: Eschatologiczna p e r s p e k ty w a k u ltu ry w ygłosił prodziekan Wydziału Teologicz­ nego, ks. doc. dr hab. Janusz P a s i e r b , który interesująco przedstawił w nim problem kultury jako siły integrującej m aterię i ducha. Wykład w yw ołał burzliwe oklaski.

Ks. bp Jerzy M odzelewski w krótkim przem ówieniu złożył wszystkim pro­ fesorom i studentom życzenia, aby ich praca w nowym roku odbywała się w duchu prawdy, była spokojna, owocna i w pełni twórcza. Tradycyjne Gau­ deamus igitur zakończyło uroczystość inauguracyjną roku ak. 1970/71 na ATK.

3. N i e d z i e l a M i s y j n a n a A T K

W dniu 25 (października 1970 r. w dolnym kościele Wszystkich Świętych w W arszawie odbył się uroczysty wieczór zorganizowany przez ATK w ramach obchodów N iedzieli Misyjnej, zainicjowanej przez Piusa X I w 1926 r.

Salę w ypełnili profesorowie i studenci ATK oraz liczni zaproszeni goście. Z Pelplina przybył ks. bp Kazimierz K o w a l s k i , ordynariusz diecezji ch eł­ m ińskiej i przewodniczący Kom isji M isyjnej przy Episkopacie Polski oraz członek tejże Komisji, ks. W ładysław P r e i s . Obecny był proboszcz m iejsco­ wej parafii, ks. prałat dr Tadeusz K a u l b e r s z . Zgromadzonych pow itał rek­ tor ATK, ks. prof, dr Józef I w a n i c k i . M ówiąc o m isyjnej roli Kościoła, ks. Rektor podkreślił, że w ciągu w ieków zm ieniały się nie tylko sposoby ew an ­ gelizacji, ale i w artościowania elem entów religijno-m oralnych w odniesieniu do kultur niechrześcijańskich.· „Zwłaszcza ostatni Sobór — powiedział ks. R ek­ tor — uwrażliwił w w artościowaniu elem entów religijno-m oralnych kultur n ie­ chrześcijańskich nie tylko tolerancję, ale zdecydowane nastaw ienie na współ- m yślenie, na współdziałanie i nawet na pew ne integrowanie różnych zdobyczy, aby przy ich pomocy wypracować spraw niejsze przekazywanie Ewangelii Chrys­

tusow ej. W ATK prowadzi się studia m isjologiczne w tym głów nie celu, aby z jednej strony, przez adekwatniejsze poznanie koncepcji i praktyki niechrześci­ jańskich kultur, doskonalej uw ydatnić wśród polskich teologów i wiernych powszechność praw religijno-m oralnych; z drugiej strony, aby ugruntować w iedzę teologiczną i usprawnić działalność naszych polskich misjonarzy przez nakreślenie im nowoczesnego, soborowego podchodzenia do ich posłannictwa wśród ludów Trzeciego Świata oraz przez ustaw ienie ich do w łaściw ego repre­ zentowania polskiej m yśli teologicznej w dialogu z wyznawcam i religii n ie­ chrześcijańskiej. Tak pojęta praca misjonarzy i ich współpraca niew ątpliw ie przyczyni się do tworzenia dzieła jednoczącego św iat w jedną rodzinę Bożą żyjącą w pokoju”.

O znaczeniu tegorocznej N iedzieli M isyjnej m ów ił ks. dr Feliks Z a p ł a t a , kierownik sekcji m isjologii na W ydziale Teologicznym ATK. W yjaśniając p oję­ cie ew angelizacji i odróżniając jej specyficzny religijny charakter, ks. Zapłata podkreślił, że ew angelizację należy zawsze łączyć z działalnością na rzecz roz­

[5] K R O N IK A A TK 191 w oju ludów Trzeciego Świata. Oznacza to popieranie ludzkiego, obywatelskiego i doczesnego dobrobytu tych ludów, które w zetknięciu się z nowoczesnym spo­ sobem życia i korzystając ze środków dostarczanych im przez współczesną cyw ilizację, zdobywają nową, w łasną świadom ość i wznoszą się na wyższy sto­ pień kultury i dobrobytu. W ten sposób pojęta praca ma również charakter pracy m isyjnej, religijnej.

Ks. dr Bolesław G i e 1 a t a, adiunkt sekcji m isjologii ATK, om ówił wkład Polski w dzieło m isyjne. Przedstawiając w kontekście historycznym udział P o­ laków w dziele m isyjnym , m ówca podkreślił, że nigdy nie był on w ielki w sto­ sunku do innych państw chrześcijańskich. Polscy m isjonarze przyczynili się jednak w znacznym stopniu do w ypracowania metody działalności m isyjnej urzeczywistniającej zasadę wolności, sum ienia i tolerancji religijnej. Polskim m isjonarzom była zawsze obca metoda nawracania siłą. Nie w ykazyw ali oni rów nież jakichkolw iek tendencji kolonizatorskich. Ponad 500 misjonarzy żyją­ cych w 44 krajach w szystkich kontynentów głosi dziś nie tylko prawdy Ew an­ gelii, ale w łasnym twórczym w ysiłkiem przyczynia się do rozwoju społeczno- -gospodarczego tych krajów.

Zespół gitarow y kleryków seminarium duchownego 0 .0 . W erbistów w P ie­ niężnie w ykonał kilka piosenek tem atycznie związanych z powołaniem m isyj­ nym i pracą misjonarza. Zebrani obejrzeli również kolorowy film — Lagaha- neh — prezentujący indyjski balet religijny. Film reżyserował o. Jerzy P r o k s c h SVD, długoletni m isjonarz w Indiach.

Na zakończenie przem ówił ks. bp K. K ow alski. Podkreślił on, że Kościół znaduje się w punkcie zwrotnym, jeśli idzie o pojm owanie m isyjnej roli i urze­ czyw istnienie w praktyce dzieła ewangelizacji. Mówiąc o udziale Polaków w ew angelizacji ludów Trzeciego Świata, ks. Biskup stwierdził, iż nie byli oni nigdy i nie są podejrzewani o służenie obcym, niezgodnym z duchem E w an­ gelii celom — kolonializm u i imperializmu. W działalności polskich m isjonarzy

przejawia się pełna wyrzeczenia troska o urzeczywistnienie ideału powszech­ nego braterstwa i ew angelicznej prawdy o m iłości bliźniego.

4. K s. K a n . H e n r i C a f f a r e l z P a r y ż a

W dniu 23 października 1970 r. odbyło się w ATK spotkanie z ks. H. C affa- relem, twórcą m iędzynarodowego ruchu m ałżeństw katolickich pod nazwą Equipes Notre Dame, w ieloletnim w ydaw cą czasopisma L’Anneau d ’Or, później zaś czasopisma Cahiers sur la prière. W spotkaniu w zięła udział ok. 30-osobowa grupa pracow ników naukowych ATK oraz studentów.

Ks. Caffarel opowiedział zebranym o historii i założeniach inspirowanego i kierowanego przez siebie ruchu. Wskazał na to, że ok. 20 tys. par m ałżeńskich w 35 krajach św iata łącząc się w niesform alizowane grupy po 6—7 par (w r. 1938 było tych par m ałżeńskich 4 w Paryżu) usiłuje dociekać wspólnie m etafizycz­ nego, teologicznego i mistycznego sensu wspólnoty m ałżeńskiej w oparciu o do­ browolnie zaakceptowaną „regułę życia”. Ks. Caffarel podkreślił dwa istotne m omenty tej reguły: zobowiązanie, by m ałżonkow ie raz na m iesiąc „usiedli razem ” na godzinę czy dwie i w spólnie rozważyli aktualny dorobek ich w

spół-1 9 2 K R O N IK A A T K [ 6 ]

noty w perspektyw ie m yśli Bożej. Po wtóre, poszczególne ekipy spotkają się raz na m iesiąc pryw atnie celem wspólnej lektury Pism a św., m odlitw y i roz­ m owy na zapowiedziany uprzednio i przygotowany temat.

Za podstaw owe osiągnięcie ruchu uważa ks. Caffarel uw ydatnienie miejsca, roli i sposobu m odlitw y ludzi świeckich, zwłaszcza zaś żyjących w m ałżeństw ie.

Spotkanie zakończono skonkretyzowaniem planów w ym iany m ateriałów i doświadczeń między środowiskiem ATK a gronem współpracowników ks. Caf- farela i planam i w ydania przez ATK pewnych tekstów dotyczących m odlitw y pochodzącej ze środowiska Equipes Notre Dame.

5. P r o b l e m y s t a b i l i z a c ’j i a d m i n i s t r a c j i k o ś c i e l n e j n a z i e m i a c h O d z y s k a n y c h

Dnia 23 listopada 1970 r. w ATK odbyło się sympozjum poświęcone proble­ mom stabilizacji adm inistracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Północ­ nych. Otwarcia sym pozjum dokonał rektor ATK, ks. prof, dr Józef I w a n i c ­ ki, witając licznie zgromadzonych gości, wśród nich pos. Witolda J a n к o w- s к i e g o i pos. Jana F r a n k o w s k i e g o . Byli również obecni: prof, dr Zyg­ m unt I z d e b s k i , prof, dr Jakub S a w i с к i, ks. prof, dr Eugeniusz W y- c z a w s к i, ks. prof, dr Michał W y s z y ń s k i , ks. dr Kazimierz N a s i ł o w ­ s k i , doc. dr Witold S a w i c k i , profesorowie z w ielu sem inariów duchownych •oraz studenci ATK.

Podczas sym pozjum w ygłoszono cztery referaty. W ich problem atykę w pro­ w adził dziekan Wydziału Prawa Kanonicznego ATK, ks. prof, dr Ignacy S u- b e r a , podkreślając potrzebę i m ożliwości ostatecznego uregulowania proble­ m u stabilizacji adm inistracji kościelnej na polskich Ziemiach Zachodnich i P ó ł­ nocnych z uw zględnieniem polskiej racji stanu. N ie jest dziełem przypadku —

powiedział m. in. ks. Subera — że dla naszego sympozjum obraliśmy ten w łaśnie czas. Nie tylko m inęło w roku bieżącym 20 lat starań Episkopatu Polskiego o przekształcenie w stałe diecezji z biskupami rezydencjalnym i, ale mija także w tych dniach rok od chwili, kiedy ks. Prym as Stefan W y s z y ń ­ s k i w dniu 15 grudnia 1969 r. uroczyście w ręczył Ojcu Św iętem u m em oran­ dum Episkopatu Polskiego w spraw ie stabilizacji organizacji kościelnej na polskich Ziemiach nad Odrą i Bałtykiem . Był to rok obfitujący w Polsce w uroczystości kościelne i narodowe, rok bilansowania ćw ierćw iekow ej pracy nad odbudową, integracją i rozwojem naszego kraju w jego nowych pow ojen­ nych granicach. Był to rów nież rok w ytrw ałego kołatania do bramy Piotrowej z gorącymi, synow skim i prośbami o realizację pragnień i próśb polskich paste­ rzy, próśb o pełną stabilizację organizacji kościelnej- w tych rejonach naszego kraju, w których pełną stabilizację i organiczny rozwój społeczny i narodowy osiągnęliśm y już w m inionym ćwierćwieczu. W zględy pastoralne, a nie jakieś rów noległe czy uboczne w zględy natury pozakościełnej, jak to sugerują niektó­ rzy obcy publicyści i politycy, stanow iły podstawę projektów organizacyj­ nych dla Kościoła nad Odrą i Bałtykiem opracowanych przez nasz Episkopat. One też stanow ią cel, o który od tak dawna usilnie zabiegamy.

[7] K R O N IK A A TK 1 9 3 Pierw szy referat O tradycjach kościelnych zw ią zk ó w organizacyjnych Ziem Nadodrzańskich z Polską w ygłosił ks. bp doc. dr W incenty U r b a n z Wroc­ ław ia. Mówca przypomniał, że od 1000 aż do 1821 r. biskupstwo wrocławskie było podporządkowane m etropolii gnieźnieńskiej, która, gdy przyszło pod napo-, rem ataków zaborczej w ładzy państw owej ziem ie te opuścić, przez całe stule­ cia utrzym ywała łączność z ludem polskim, który tam pozostał. Ks. Biskup om ówił następnie metody germ anizacyjne stosow ane przez duchowieństwo n ie­ m ieckie wobec ludności polskiej. W końcowej części referatu nawiązał do de­ kretów ks. kard. Augusta H l o n d a z 1.IX.1945 r. o ustaleniu polskiej adm i­ nistracji kościelnej na Ziemiach Odzyskanych. Stworzyły one zręby organiza­ cji kościelnej, która dziś tętni życiem takim jak w reszcie kraju i jest ustabi­ lizow ana siłą realnych faktów .

Prof. dr Michał Szczaniecki z U niw ersytetu W arszawskiego omówił Zagad­ nienia p raw ne powsta nia i u padku Rzeszy Niemieckiej. Zajął się on również szerzej konkordatami zawartym i przez W atykan z Prusam i w 1929 r. i z pań­ stw em niem ieckim w 1933 r. Prof. Szczaniecki w ystąpił z tezą, że jeśli nawet przyjąć nieuzasadnioną konstrukcję prawną, że konkordat z 1933 r. zachował moc obowiązującą, to nie dotyczy ona spraw uregulowanych nieważnym już konkordatem pruskim, który dotyczył stosunków kościelno-państw ow ych m ziem iach, które dziś są polskim i Ziem iam i Zachodnimi i Północnymi.

O tych konkordatach m ów ił także ks. dr Ferdynand P a s t e r n a k w referacie pt. K on sekw en cje u padku Rzeszy dla ważności konkordató w z Rzeszą Niemiecką. Według jego opinii rząd NRF i Stolica Apostolska pow in ­ ny zawrzeć now y konkordat, co położyłoby m. in. kres obowiązywaniu i zw ią­ zanym z tym różnym interpretacjom konkordatu z 1933 r.

Z kolei dr Jan Z a b o r o w s k i — członek Instytutu Zachodniego — w y ­ głosił referat pt. Sytu acja administracji kościelnej w zachodniej Polsce w świetle problem ów p r a w a m iędzynarodowego, pań stw ow ego i konkordato ­ wego, w którym przedstaw ił faktyczną sytuację prawną polskiej organizacji kościelnej na tych ziem iach i perspektyw y jej ostatecznej stabilizacji.

Po w ygłoszeniu referatów odbyła się dyskusja, w której w szyscy zabiera­ jący głos podkreślali konieczność szybkiej i pełnej stabilizacji kościelnej na Ziem iach Zachodnich i Północnych zgodnie z postulatam i w szystkich k atoli­ k ów polskich. Polem izow ali oni również z tezą o dalszym obowiązywaniu

w odniesieniu do tych ziem konkordatów z 1929 i 1933 r.

Podsum owując dyskusję ks. prof, dr Ignacy Subera podkreślił potrzebę pracy specjalistów prawa kanonicznego, równomiernego badania tekstów praw ­ n ych i uwzględnienia ich uwarunkowań polityczno-m iędzynarodowych, adm i­ nistracyjnych, kościelnych i społeczno-ekonom icznych.

6. S p o t k a n i e s e k c j i m i s j o l o g i c z n e j

W dniu 23 listopada 1970 r. odbyło się w ATK spotkanie w ykładow ców sek cji m isjologicznej Wydziału Teologicznego oraz studiujących na tym kie- типки, w czasif którego ks. dr Zenon K a c z m a r e k z Poznania w ygłosił odczyt o życiu i działalności Polonii w Brazylii na przestrzeni ostatnich 100 lat.

1 9 4 K R O N IK A A TK [ 8 ]

W spotkaniu tym w ziął udział prorektor ATK, ks. prof, dr Jan S t ę p i e ń oraz kierownik sekcji m isjologii, ks. dr Feliks Z a p ł a t a . Obecni byli rów ­ nież licznie zaproszeni goście.

Szczególnie interesująca była dyskusja, w której zabrała głos m. in. siostra Teresa F r ą с e к ze zgromadzenia Rodziny Marii, która poinform owała zebra­ nych, że w Brazylii prowadzi działalność m isyjną ponad 600 sióstr ze zgrom a­ dzenia Rodziny Marii. Pierw sza grupa sióstr przybyła z Polski do Brazylii na początku naszego wieku. A ktualnie zgromadzenie to posiada w Brazylii w łasny nowicjat oraz 63 domy z kaplicam i. Siostry poza duszpasterstwem katache- tycznym prowadzą tam szkoły podstawowe, średnie, zawodowe, kursy specja­ listyczne oraz przedszkola, sierocińce i szpitale.

7. P r o f . P h i l i p p e D e l h a y e z L o u v a i n n a ATK

Dnia 27 listopada 1970 r. przybył na ATK ks. prof. dr Philippe D e l h a y e , członek Papieskiej Kom isji Teologicznej i dziekan W ydziału Teologicznego U niwersytetu w Louvain, jeden z najw ybitniejszych teologów m oralistów, autor licznych książek i publikacji, członek Komisji opracowujących soborową kon­ stytucję dogmatyczną O Kościele i deklarację O wolności religijnej.

W czasie przedpołudniowego spotkania ks. prof, dr Ph. D elhaye w ygłosił do zgromadzonych profesorów, studentów i licznie zaproszonych gości wykład pt. Obecność chrześcijan w świecie wedłu g Vaticanum II. Mówca zwrócił uw agę na to, że Sobór W atykański II rozpoczął na szeroką skalę proces rein- terpretacji pojęcia św iat i człowiek, ukazując wartość św iata i człow ieka w całym kontekście dzieła stworzenia i odkupienia. Sobór przyczynił się rów ­ nież do lepszego rozróżnienia łaski i natury. Ukazując Kościół w jego w y ­ miarze eschatologicznym i doczesnym stawia on jednocześnie przed każdym chrześcijaninem, przyjm ującym orędzie zbawienia, obowiązek włączenia się rów nież w powszechne dzieło rozwoju św iata i czynienia go coraz lepszym.

Zwracając uw agę na sprecyzowane przez Sobór pojęcie „laikatu”, mówca podkreślił, że chrześcijanin nieduchowny w spółuczestniczy nie tylko w po­ w szechnym kapłaństwie Chrystusa, ale że w łaśnie św ieccy są głów nie pow o­ łani do podejm owania zadań, które w iążą się ściśle z autonomią życia doczes­ nego, i które m ają na celu cyw ilizacyjny postęp świata. Praca inżyniera, robotnika, lekarza itd. jest spełnianiem m isji chrześcijańskiej. Każde działanie, które ma być rzeczyw iście chrześcijańskim działaniem, m usi mieć wym iar za­ równo doczesny jak i w ychodzący w przyszłość ostateczną. Innym i słow y, chrześcijanin kontynuując dzieło stworzenia, m usi jednocześnie odnaleźć siebie w aktualnie dokonującej się historii zbawienia.

W godzinach popołudniowych ks. D elhaye w ygłosił w gronie specjalistów drugi referat zatytułowany: Rola nauk humanistycznych w teologii m oralnej. Oba referaty w yw ołały ożywioną dyskusję. Referaty w ygłaszane w języku fran ­ cuskim tłum aczył bezpośrednio ks. dr Tadeusz S i k o r s k i (ATK).

[9 ] K R O N IK A A TK 1 9 5 8. S e s j a n a u k o w a k a n o n i s t ó w

W ydział Prawa Kanonicznego ATK zorganizował w dniu 14 grudnia 1970 sesję naukową, w której w zięli udział kanoniśei z ATK, KUL oraz szeregu sem inariów diecezjalnych i instytutów zakonnych w Polsce. Sesję otworzył dziekan W ydziału Praw a Kanonicznego ATK, ks. prof, dr Ignacy S u b e r a, wprowadzając w jej problematykę.

Referat pt. Dzień Pański w św ietle praw a kanonicznego w ygłosił ks. doc. dr Tadeusz P a w 1 u k. Zwrócił on szczególną uwagę na czynny udział we Mszy św. jako na istotny obowiązek niedziełno-św iąteczny chrześcijanina. Obowiązek ten w okresie przedsoborowym pojm owany był często zbyt m ini- m alistycznie. Tradycja chrześcijańska od pierwszych w ieków istnienia Kościoła nadzwyczaj wyraźnie łączyła sprawowanie ofiary eucharystycznej z udziałem w szystkich obecnych na tym zgromadzeniu eucharystycznym. Nie było czyn­ ności liturgicznej bez udziału w niej ludu. Cała liturgia m iała charakter społeczny, była w łasnością całej gm iny chrześcijańskiej. Z czasem jednak, pod w pływ em różnych czynników zewnętrznych, tworzy się liturgiczna tradycja, że w ierni zatracają świadomość, iż ofiara eucharystyczna jest ich ofiarą, ofiarą całej społeczności Kościoła.

Ks. dr Józef G l e m p om ówił niektóre zagadnienia związane z zastoso­ w aniem motu proprio Matrimonia m ix ta do warunków krajowych. Mówca podkreślił, że om awiany dokument papieski stara się w sposób m ożliw ie naj­ lepszy pogodzić w ym agania w iary z poszanowaniem wolności wyznania, gw a­ rantowanej przez dekret soborowy Dignitatis humanae. Zaznaczając, że n ajw ię­ cej problem ów łączy się z m ożliwością dyspensy od formy kanonicznej zawar­ cia m ałżeństwa, ks. Glemp stwierdził, że należałoby dokładniej określić m ini­ m um wym agane, by forma zawarcia m ałżeństwa, która nie jest kanoniczną, była publiczną. Forma bowiem publiczna wym agana jest zawsze.

Ks. dr W ładysław R y m a r z złożył sprawozdanie z obrad M iędzynarodo­ w ego Kongresu Praw a Kanonicznego w Rzymie, który odbył się w styczniu 1970 r.

9. O p ł a t e k n a ATK

14 grudnia 1970 odbył się w Akadem ii tradycyjny opłatek, w którym uczestniczyli profesorowie i studenci uczelni. W spotkaniu tym w ziął również udział przebywający w Polsce wikariusz generalny Księży Salwatorianów, ks. R. Z e h r e r oraz towarzyszący mu prow incjał K sięży Salwatorianów w Polsce, ks. Sew eryn К ł a p u t.

Senat, profesorowie i studenci zgromadzeni w m iejscowym kościele uczest­ niczyli w e Mszy św., której przewodniczył prorektor ATK, ks. prof, dr Jan S t ę p i e ń . A kadem icki chór pod dyrekcją ks. mgra Zb. P i a s e c k i e g o w y­ konał kilka kolęd. Studenci z teatru „Ateka” recytow ali utwory tem atycznie zw iązane z Bożym Narodzeniem. Okolicznościowe przem ówienie w ygłosił rek­ tor ATK, ks. prof, dr Józef I w a n i c k i . Mówiąc o Bożym Narodzeniu, ks. Rektor podkreślił, że praw dy zawarte w tej tajem nicy naszej w iary pozwolą

1 9 6 K R O N IK A A T K

[10]

nam pełniej docenić wartość ludzkiej osoby, ukazując jednocześnie postawy, jakie chrześcijanin pow inien przyjm ować w życiu.

W im ieniu m łodzieży akademickiej życzenia św iąteczne ks. Rektorowi i całem u gronu profesorskiem u złożyła Anna F i 1 a r s к a. Studenci, w tym św ieccy i duchowni, oraz profesorowie składali sobie wzajem nie życzenia, łam iąc się opłatkiem.

10. Ks. Bp. K a z i m i e r z M a j d a ń s k i o D a c h a u

W dniiu 13 stycznia 1971 r. ks. bp K. M a j d a ń s k i , sufragan w łocław ski, w ygłosił do profesorów i studentów ATK prelekcję tem atycznie związaną z obozami koncentracyjnym i, a szczególnie z obozem w Dachau. Na w stępie ks. Biskup stw ierdził, że m ówienie dziś o obozach koncentracyjnych uzasad­ nia się głów nie tym, iż Kościół poniósł w obozach zagłady straty olbrzymie, nieporów nywalne na przestrzeni całej tysiącletniej swej historii i naszej pań­ stw owości. Chcąc nie dopuścić do powstania mechanizm ów, które by m ogły do­ prowadzić do powtórzenia tej nieludzkiej wprost tragedii, jaką zrodziły obozy, należy dziś głośno m ówić o nich i o w yw ołanych przez nie skutkach.

Kościół polski w samym tylko obozie koncentracyjnym w Dachau poniósł ogromne liczbowo straty osobowe. Są liczne diecezje w Polsce, z których co drugi kapłan zginął w obozie. Na zamordowanych S.761 księży z 20 narodo­ w ości zginęło 1.777 polskich księży. Dobrowolną śmierć w obronie życia innych poniósł (w Oświęcimiu) nie tylko o. K o l b e . W Dachau w podobny sposób oddali sw e życie ks. bp Michał К o z a 1, ks. F r e l i c h o w s k i i w ielu innych kapłanów, którzy próbowali pomagać umierającym na tyfus, spowiadali i po­ cieszali cierpiących, narażając się nieustannie na śmierć w łasną i śmierć tę przyjęli dobrowolnie.

Mówiąc o m ęczeństw ie kapłanów polskich i zwracając uwagę, że połowa pośród przebywających w Dachau poniosła śmierć, ks. Biskup podkreślił, że nie można w żaden sposób zawężać strat Kościoła polskiego tylko do duchownych. W Dachau zginęło tysiące Polaków, nie kapłanów. Kapłani i św ieccy żyli razem i w spólnie przeżywali tragedię sw ego losu. Ks. Biskup podał szereg przykła­ dów m ówiących o w ięzi braterstwa m iędzy księżm i a świeckimi, niezależnie od tego, czy św ieccy w ęźniow ie byli ludźmi w ierzącym i czy też nie. Na zakoń­ czenie ks. bp M ajdański podkreślił potrzebę szczegółow ego opracowania k a ­ talogu, który by inform ow ał w sposób pełny i prawdziwy o poniesionych osobowych stratach przez poszczególne diecezje w Polsce.

11. N a d n o w y m p r o g r a m e m s t u d i ó w p a s t o r a l n y c h 13 stycznia 1971 odbyło się na ATK spotkanie w ładz uczelni oraz profe­ sorów i w ykładow ców Wydziału Teologicznego z ks. bpem Kazimierzem M a j d a ń s k i m . Pośw ięcone ono było dyskusji nad stworzeniem m ożliw ie najlepszej struktury organizacyjnej i programowej studiów pastoralnych na ATK.

[11] K R O N IK A A T K 1 9 7 W problem atykę dyskusji wprowadził ks. bp Majdański, mówiąc o organi­ zacji i programach studiów pastoralnych na Zachodzie, szczególnie na U ni­ w ersytecie w Louvain i w e Fryburgu szwajcarskim. Doceniając kontakty na­ szych teologów z ośrodkami zachodnimi, mówca podkreślił, że jest rzeczą słuszną i potrzebną konfrontowanie naszych w łasnych doświadczeń w zakre­ sie osiągnięć teologicznych i dorobku pastoralnego z doświadczeniam i na tym polu Kościoła na Zachodzie. N ie separując się od m yśli Zachodu, należy jed­ nocześnie widzieć i doceniać nasz w łasny dorobek. Ks. bp M ajdański p ow ie­ dział, że w czasie jego ostatniej 2-m iesięcznej podróży na Zachód (wrzesień i październik 1970) mógł niejednokrotnie przekonać się o przejawach dużego zaiteresow ania ze strony tam tejszych teologów czy ośrodków pracami naszych teologów. Mała znajomość dorobku naszych teologów na Zachodzie w ypływ a głów nie z braku odpowiednich starań w kierunku zainteresowania i zdobycia zagranicznych w ydaw nictw dla polskich prac.

N astępnie ks. Biskup wskazał na potrzebę przywrócenia teologii pastoral­ nej prawdziwego charakteru teologicznego, którego była przez długi okres pozbawiona. Jeszcze do niedawna teologia pastoralna była wykluczona z kręgu dyscyplin ściśle teologicznych, tzw. głównych. Dziś natom iast w iąże się ją ściśle z eklezjologią, a całe studium' pastoralne obejm uje poza dyscyplinami biblijnym i również te dyscypliny wiedzy, które prowadzą plo konfrontacji nauki objawionej z naszą aktualną sytuacją życia.

W dyskusji, która dotyczyła głów nie aktualnego stanu studiów pastoral­ nych na ATK i m ożliwości ich udoskonalenia zarówno w aspekcie organiza­ cyjnym jak i programowym, głos zabrali: prorektor Uczelni, ks. prof, dr J. S t ę p i e ń , ks. doc. L. K u c , ks. doc. J. M y ś к ó w, ks. doc. S. O l e j n i k , ks. dr A. Z u b e r b i e r , ks. dr J. Ł a c h .

Ks. Kuc przedstawił w ogólnych zarysach aktualny program studiów pasto­ ralnych na ATK, podkreślając, że jest to struktura otwarta i może podlegać twórczej dyskusji w kierunku jej zmiany. Z wypowiedzi ks. Kuca można było jednak w yprowadzić wniosek, że studia pastoralne na ATK już dziś stoją na wysokim poziomie naukowym i odpowiadają tendencjom współczesnego dusz­ pasterstwa. Jeśli idzie o szczegółowe specjalizacje, to wybija się swym pozio­ mem homiletyka i katechetyka. Dobrze też rozwijają się specjalizacje: m isjo- logia, liturgika, m uzykologia i socjologia religii.

D yskusję zam knął rektor Akademii, ks. prof. dr J. I w a n i c k i , wyrażając nadzieję, że postaw ione postulaty, m ające na celu dalszy rozwój studiów pastoralnych na ATK, zostaną w szybkim czasie zrealizowane.

12. Z w y k ł a d a m i . . .

Ks. doc. dr hab. Leszek K u c , kierownik katedry hom iletyki w ATK, w y ­ głosił w dniu sierpnia 1970, podczas spotkania duszpasterzy akademickich z całej Polski w Pieniężnie, referat inform ujący szczegółowo o studiach w A ka­

kie-1 9 8 K R O N IK A A TK

[12]

runkam i studiów na poszczególnych W ydziałach, jak również z warunkami i m ożliwościam i ich odbywania przez świeckich, apelując na zakończenie do duszpasterzy akademickich, by ew. ”na studia w ATK zechcieli kierować przede w szystkim takich kandydatów spośród m łodzieży, których chrześcijań­ sk ie a zw łaszcza ludzkie zaangażowanie rokuje nadzieję poważnego i z pożyt­ kiem dla rodziny ludzkiej i Bożej w Polsce traktowania tychże studiów ”.

Na zaproszenie W ydziału Praw a Kanonicznego ATK doc. dr hab. Witold S a w i c k i z U niw ersytetu im. Marii Curie-Skłodow skiej w Lublinie w y g ła sz a ł. dla studentów prawa kanonicznego cykl w ykładów na temat: W p ły w praw a kanonicznego na daw n e praw o polskie. Pierw szy z cyklu pięciu zaplahowanych w ykładów m iał m iejsce 26 października 1970.

Podczas odbywającego się w dniach 24·—26 listopada 1970 r. na KUL sym ­ pozjum naukowego z udziałem wybitnych prelegentów zagranicznych, zorgani­ zowanego przez M iędzywydziałowy Zakład Badań nad Kulturą Chrześcijańską i poświęconego zagadnieniom teorii kultury — ks. doc. dr hab. Stanisław O l e j n i k , kierownik katedry teologii moralnej ATK w ygłosił referat pt. P o d ­ s ta w o w e wartości ludzkie jako n orm y kultury.

W dniu 14 grudnia 1970 r. Rektorat ATK zorganizował dla studentów I roku W ydziału Filozofii Chrześcijańskiej poświęconą problematyce społecznej sesję, na której zostały w ygłoszone dwie prelekcje. Dr W acław D r o s z c z (W-wa) m ów ił o nikotynizm ie, oraz doc. dr Andrzej Ś w i ę c i c k i (ATK) o alkoho­ lizm ie jako problemie społecznym. Po referatach odbyła się dyskusja.

Dnia 25 stycznia 1971 r. prorektor ATK, ks. prof, dr Jan S t ę p i e ń na za­ proszenie Koła M iłośników Historii w Akadem ii w ygłosił dla zainteresowanych prelekcję-w spom nienia o Pow staniu W arszawskim 1944 r.

13. P r o r e k t o r K a t . U n i w. w C o r d o b i e n a ATK

20 stycznia 1971 r. przybył na Akadem ię prorektor K atolickiego U niw ersy­ tetu w Cordobie (Argentyna), ks. prof, dr Jan S o n e t , który na spotkaniu z władzam i i profesorami ATK przedstawił organizację oraz program studiów na Kat. Uniw. w Cordobie; na jego 9 wydziałach studiuje ok. 4 tys. osób. R ek­ tor ATK, ks. prof. dr J. I w a n i с к i ze swej strony przedstawił organizację i program studiów na Uczelni. Po tym spotkaniu ks. Sonet zw iedził bibliotekę czytelnię i w ydaw nictw a ATK. Otrzymał on biuletyn informacyjny ATK w w er­ sji językowej francuskiej, w którym zamieszczone jest dokładne om ów ienie, struktury organizacyjnej i programowej Uczelni.