Dziecko w świecie wartości program wychowawczy dla dzieci 3 i 4-letnich

(1)

„Dziecko w świecie wartości”

– program wychowawczy dla dzieci 3 i 4-letnich

Opracowała: mgr Małgorzata Bień – nauczyciel przedszkola

Charakterystyka programu:

Program został napisany w oparciu o program wychowania przedszkolnego „Trampolina”

wydawnictwa PWN, podstawę programową wychowania przedszkolnego, zbiór opowiadań terapeutycznych różnych autorów z portalu internetowego „Super Kid”, zbioru opowiadań

„12 ważnych opowieści – polscy autorzy o wartościach” Wyd. Centrum edukacji Dziecięcej.

Program skierowany jest do dzieci 3-4 letnich. Zawiera 8 tematów oraz 9 scenariuszy zajęć i propozycji zabaw dla dzieci. Ma na celu wspomaganie pracy dydaktyczno – wychowawczej.

Program został napisany jako rozszerzenie programu „Dziecko w świecie wartości – program wychowawczy dla dzieci 5-letnich”, realizowanego na terenie Przedszkola nr 148 w Warszawie, autorstwa mgr Agnieszki Wojas.

Scenariusze oraz propozycje zabaw i zajęć zaprezentowane w programie są przykładowe.

Można je dowolnie modyfikować w zależności od potrzeb nauczyciela, możliwości oraz wieku dzieci.

Obszary z podstawy programowej, zawarte w programie:

1. Wspieranie wielokierunkowej aktywności dziecka poprzez organizację warunków sprzyjających nabywaniu doświadczeń w fizycznym, emocjonalnym, społecznym i poznawczym obszarze jego rozwoju.

2. Tworzenie warunków umożliwiających dzieciom swobodny rozwój, zabawę i umiejętności w poczuciu bezpieczeństwa.

3. Wspieranie aktywności dziecka podnoszącej poziom integracji sensorycznej i umiejętności korzystania z rozwijających się procesów poznawczych.

4. Zapewnienie prawidłowej organizacji warunków sprzyjających nabywaniu przez dzieci doświadczeń, które umożliwią im ciągłość procesów adaptacji oraz pomoc dzieciom rozwijającym się w sposób nieharmonijny, wolniejszy lub przyspieszony.

(2)

5. Wspieranie samodzielnej dziecięcej eksploracji świata, dobór treści adekwatnych do poziomu rozwoju dziecka, jego możliwości percepcyjnych, wyobrażeń i rozumowania, z poszanowaniem indywidualnych potrzeb i zainteresowań.

6. Wzmacnianie poczucia wartości, indywidualności, oryginalności dziecka oraz potrzeby tworzenia relacji osobowych i uczestnictwa w grupie.

7. Tworzenie sytuacji sprzyjających rozwojowi nawyków i zachowań prowadzących do samodzielności, dbania i zdrowie, sprawność ruchową i bezpieczeństwo, w tym bezpieczeństwo w ruchu drogowym.

8. Przygotowywanie do rozumienia emocji, uczuć własnych i innych ludzi oraz dbanie o zdrowie psychiczne, realizowane m.in. z wykorzystaniem naturalnych sytuacji, pojawiających się w przedszkolu oraz sytuacji zadaniowych, uwzględniających treści adekwatne do intelektualnych możliwości i oczekiwań rozwojowych dzieci.

9. Tworzenie sytuacji edukacyjnych budujących wrażliwość dziecka, w tym wrażliwość estetyczną, w odniesieniu do wielu sfer aktywności człowieka: mowy, zachowania, ruchu, środowiska, ubioru, muzyki, tańca, śpiewu, teatru, plastyki.

10. Tworzenie warunków pozwalających na bezpieczną, samodzielną eksplorację otaczającej dziecko przyrody, stymulujących rozwój wrażliwości i umożliwiających poznanie wartości oraz norm odnoszących się do środowiska przyrodniczego, adekwatnych do etapu rozwoju dziecka.

11. Reagowanie, wspólne z wymienionymi podmiotami, sytuacji prowadzących do poznania przez dziecko wartości i norm społecznych, których źródłem jest rodzina, grupa w przedszkolu, inne dorosłe osoby, w tym osoby starsze, oraz rozwijania zachowań wynikających z wartości możliwych do zrozumienia na tym etapie rozwoju.

Celem programu jest:

− świadome wprowadzenie dziecka w system pożądanych zachowań,

− zapewnienie warunków do pełnego rozwoju osobowego każdego wychowanka,

− poprawa jakości pracy wychowawczej.

Cele szczegółowe programu:

− budowanie systemu wartości,

− wskazywanie dzieciom tego, co dobre i złe,

− kształtowanie odporności emocjonalnej,

(3)

− rozpoznawanie i nazywanie uczuć, emocji,

− radzenie sobie w nowych i trudnych sytuacjach,

− radzenie sobie ze stresem i porażkami,

− podejmowanie prób kontrolowania swojego zachowania,

− nabywanie nawyków poprawnego stosowania zwrotów grzecznościowych,

− przestrzeganie umów i zasad,

− kształtowanie poprawnych relacji z dziećmi i dorosłymi,

− stwarzanie warunków sprzyjających wspólnej zgodnej zabawie,

− kształtowanie poczucia przynależności do grupy, rodziny,

− pomoc dziecku w budowaniu pozytywnego obrazu własnego „Ja”,

− uświadomienie złożoności otaczającego świata i czyhających zagrożeń.

Metody:

− podające: opowiadanie, pogadanka, historyjka obrazkowa, wiersze, piosenki, praca z obrazkiem,

− aktywizujące: pedagogika zabawy, zadań stawianych dziecku, burza mózgów, story line,

− praktyczne: ćwiczenia, gry dydaktyczne, zabawy intelektualne, dramy.

Formy pracy:

− z całą grupą,

− indywidualna,

− w parach, małych zespołach.

Załączniki:

− opowiadania, wiersze, łamigłówki, karty pracy.

Ewaluacja:

Realizowany program zakłada jego systematyczną ewaluację, która służyć będzie badaniu nabytych umiejętności dzieci w zakresie stosowania zasad i norm, czyli wartości. Polegała będzie na:

− przeprowadzaniu zabaw dydaktycznych utrwalających i systematyzujących, wspierając kształtowanie w dziecku wartości,

(4)

− prezentowaniu pozytywnych postaw i zachowań, wywołanych dzięki wdrażanym wartościom,

− aktywnym uczestniczeniu dzieci w inscenizacjach, zabawach, występach publicznych i na forum przedszkola.

Tematy zajęć:

1. Szczęście, gdzie jesteś?

2. Przyjaźń, to jest to!

3. Złość:

cz. 1 „Mały złośnik”

cz. 2 „Złości, idź a sio!”

4. Magiczne słowa.

5. Porządek.

6. Nie rozmawiam z obcymi.

7. Współpraca.

8. Dbam o przyrodę.

(5)

Scenariusz nr 1

Szczęście, gdzie jesteś?

Pomoce:

− ilustracja czterolistnej koniczyny,

− opowiadanie Hanny Hajzak „Szczęście” (załącznik nr 1),

− ilustracje do opowiadania (załącznik nr 2),

− papierowe listki koniczyny,

− kredki świecowe, duży papier pakowy, kleje,

− małe koniczynki z papieru kolorowego (trzylistne i jedna czterolistna),

− papierowa ramka,

− uśmiechnięte i smutne buźki na kartonie,

− opowiadanie uzupełniające (dodatkowe) do przeczytania w godzinach poobiednich”

„O szczęściu, czyli o tym, jak dobrze mieć bliskich” Anny Onichimowskiej (załącznik nr 3) – książka „12 ważnych opowieści – polscy autorzy o wartościach”.

Cele ogólne:

– uświadomienie dzieciom, co to są uczucia radości i smutku oraz nazywanie ich, – stworzenie przyjaznej atmosfery, integracja grupy,

– podkreślenie znaczenia przyjaźni na drodze do szczęścia, – rozwijanie umiejętności uważnego słuchania opowiadania.

Cele szczegółowe:

dziecko:

– potrafi wskazać sytuacje, w których odczuwa szczęście i smutek, – uważnie słucha czytanego opowiadania,

– odpowiada na pytania, dotyczące wysłuchanego utworu, – chętnie bawi się i współdziała w grupie,

– wie, że dzięki współpracy można wiele zdziałać, – chętnie podejmuje działania plastyczne.

Metody pracy:

– słowna: opowiadanie, rozmowa, objaśnienia,

(6)

– oglądowa: ilustracje, obrazki, – zadań stawianych dziecku.

Formy pracy:

– z całą grupą, – indywidualna.

Przebieg zajęć:

1. Powitanie: „Iskierka przyjaźni”

Dzieci ustawione w kręgu, trzymają się za ręce, następnie po słowach nauczycielki:

Puszczam iskierkę w krąg niech wróci do mych rąk, poprzez uścisk dłoni przekazują sobie tzw. „iskierkę przyjaźni”.

2. Rozmowa w kręgu na temat zaprezentowanych przez nauczycielkę kartoników z różnymi minami (smutna, uśmiechnięta). Przekazanie dzieciom informacji na temat różnych emocji: radości, smutku.

3. Zabawa „Pantomima uczuć”

Dzieci siedzą w kręgu, jedno dziecko wchodzi do środka i losuje karteczkę z miną, następnie prezentuje ją grupie, pozostałe dzieci odgadują uczucia.

4. Rozmowy swobodne z dziećmi: „Kiedy był twój szczęśliwy dzień?”

Nauczyciel najpierw opowiada swój dzień dla przykładu. Następnie dzieci próbują opisać swój szczęśliwy dzień. Zdanie pomocnicze: Jestem/byłem szczęśliwy, gdy...

5. „Koniczyna” – prezentacja dzieciom ilustracji przedstawiającej koniczynę. Zapoznanie z przekonaniem, że czterolistna koniczyna przynosi szczęście, gdyż bardzo rzadko można ją odnaleźć.

6. Zabawa orientacyjno-porządkowa „Czterolistna Koniczyna”

Dzieci biegają po sali, na hasło: Czterolistna koniczyna! dobierają się w czwórki i siadają w małych kółeczkach na dywanie.

7. Słuchanie opowiadania „Szczęście” (załącznik nr 1) ilustrowanej obrazkami (załącznik nr 2)

8. Rozmowa na temat wysłuchanego utworu; pytania pomocnicze:

− Jak miała na imię główna bohaterka?

− Dokąd wybrały się dzieci?

− Jakie zadanie miały do wykonania w parku?

(7)

− Co takiego znalazła Maja?

− Czy czterolistna koniczynka rzeczywiście przyniosła Mai szczęście?

− Dlaczego pani wychowawczyni zdenerwowała się na Maję?

− Co się stało z koniczynką Mai?

9. Wyjaśnienie słów koniczynki: Dając szczęście innym, sprawisz, że wróci ono do ciebie 10. Przekazanie sobie w kole, z rąk do rąk, koniczynki – szczęścia

11. „Gdzie jesteś koniczynko?”

Nauczycielka mówi, że gdzieś w sali schowały się koniczyny. Wyjaśnia dzieciom, że mają do wykonania zadanie, wymagające współpracy: muszą odnaleźć wśród ukrytych trzylistnych koniczynek jedną – czterolistną. Dziecko, które ją odnajdzie przekazuje ją nauczycielce, która, podobnie jak w opowiadaniu, nakleja ją na karton z kolorową ramką i przyczepia w sali w widocznym miejscu, wyjaśniając, że jest ona wspólna oraz że jej zadaniem jest przynosić szczęście każdemu dziecku.

12. Praca plastyczna „Czterolistna koniczynka”

Dzieci kolorują ruchem kolistym liść koniczynki. Następnie naklejają listki na duży karton, tworząc z innymi listkami dzieci czterolistne koniczynki.

13. Prezentacja łąki pełnej czterolistnych koniczynek. Wyjaśnienie dzieciom, że bez współpracy nie udało by im się z jednego listka stworzyć czterolistnej koniczynki oraz że czasem należy połączyć siły, aby udało się wykonać zadanie.

14. Podsumowanie zajęć

Dzieci podnoszą papierowe minki (uśmiechniętą, bądź smutną)

− Czy podobały ci się zajęcia?

− Czy zadania, które miałeś wykonać były dla ciebie łatwe?

− Czy przyjemnie ci się współpracowało z innymi dziećmi?

(8)

Scenariusz nr 2

Przyjaźń, to jest to!

Pomoce:

− opowiadanie Blanki Baranowskiej „Leśni przyjaciele” (załącznik nr 1),

− karta pracy: labirynt (załącznik nr 2)

− kłębek wełny,

− ołówki, farby,

− papierowe serduszka,

− opowiadanie uzupełniające (dodatkowe) do przeczytania w godzinach poobiednich

„Przyjaźń, czyli o długich rozmowach za pomocą latarek i kredek” Liliany Fabisińskiej (załącznik nr 3) – książka „12 ważnych opowieści” – polscy autorzy o wartościach”.

Cele ogólne:

– uświadomienie potrzeby przyjaźni,

– kształtowanie umiejętności odnajdywania i nazywania cech prawdziwej przyjaźni (przyjaciela),

– integrowanie grupy, zachęcanie do współpracy, – rozwijanie umiejętności wypowiadania się,

– rozwijanie umiejętności uważnego słuchania opowiadania, – rozwijanie wyobraźni.

dziecko:

– podejmuje próby wyjaśnienia, dlaczego warto mieć przyjaciela, – wymienia cechy przyjaciela po wysłuchaniu opowiadania, – opowiada o swoim przyjacielu,

– uważnie słucha utworu czytanego przez nauczyciela, – odpowiada na pytania dotyczące utworu,

– chętnie bawi się z innymi dziećmi i współdziała z nimi w sytuacjach zadaniowych, – potrafi powiedzieć coś miłego koledze,

– wie, że należy pomagać sobie nawzajem.

(9)

Metody pracy:

– pedagogika zabawy,

– słowna: opowiadanie, objaśnienia, – aktywizujące: drama.

Formy pracy:

– z całą grupą, – indywidualna, – w parach.

Puszczam iskierkę w krąg, niech zaraz wróci do mych rąk, poprzez uścisk dłoni przekazują sobie tzw. „iskierkę przyjaźni”.

2. Krótkie wprowadzenie do tematu zajęć; pytania pomocnicze:

− Czy wiecie, jak powinien zachowywać się dobry kolega?

− Czy dobry kolega potrafi się dzielić, np. czekoladą?

− Czy powie coś miłego?

− Co mówi, jak się z nami wita? itp.

3. Zabawa „Nić przyjaźni”

Dzieci siedzą w kole i rzucają do siebie kłębek wełny, tworząc nić przyjaźni. Ten kto rzuca (w ramach możliwości) mówi coś miłego tej osobie, która łapie kłębek.

4. Zabawa ruchowa „Wzajemna pomoc”

Dzieci spacerują parami po sali. Na hasło nauczyciela zatrzymują się, a następnie wykonują polecenia:

− Jest ślisko, pomóż koledze iść po śliskim chodniku;

− Pada deszcz, weź kolegę pod parasol;

− Kolega jest smutny, pociesz go;

− Idziemy uśmiechając się do siebie.

5. Słuchanie opowiadania „Leśni przyjaciele” (załącznik nr 1)

Nauczycielka prosi, aby dzieci położyły się wygodnie na dywanie, zamknęły oczy podczas słuchania opowiadania i uruchomiły swoją wyobraźnię.

(10)

6. Rozmowa z dziećmi na temat wysłuchanego utworu; pytania pomocnicze:

− Gdzie mieszkały zwierzęta z opowiadania?

− Jak żyło się zwierzętom w lesie?

− Kto mógł wejść do wyjątkowego lasu?

− W jaki sposób zwierzęta sobie pomagały?

− Jak wyglądały drzewa w lesie?

− Jak myślicie... kim była ta tajemnicza osoba, której bicie serca słyszeliśmy na łące?

Wspólnie z nauczycielem dzieci ustalają, że tą osobą był przyjaciel.

7. Zabawa integracyjna „Kładka”

Na środku sali rozłożona jest kładka z gazet. Dzieci mają tak przejść, aby nikt nie wpadł do rzeki. Po pewnym czasie papier składamy na połowę, potem znów na połowę. Dzieci powinny sobie pomagać, aby nikt nie wpadł do rzeki.

Wniosek: Musimy sobie wzajemnie pomagać, dbać nie tylko o siebie. Jak nazywa się osoba, która tak postępuje? To PRZYJACIEL.

8. Zadanie dla 4 latków – karta pracy – labirynt „Pomóż dziewczynce odnaleźć drogę przez las” (załącznik nr 2)

9. Zabawa w kręgu „Mieszanie kleju”

Dzieci improwizują, że mieszają klej w dużym wiadrze, następnie smarują nim dłonie i sklejają z dłońmi kolegów tworząc krąg. Nie puszczając sklejonych dłoni siadają, kucają, klękają i kładą się na podłodze.

10. Praca plastyczna „Serduszko dla mojego przyjaciela”

Dzieci kolorują farbami papierowe serduszko.

11. Podsumowanie zajęć: zabawa „Tak, czy nie”

Nauczyciel podaje kilka przykładów różnych zachowań; zadaniem dzieci jest ocenienie czy to jest postępowanie godne przyjaciela, czy nie przy użyciu kartoników z uśmiechniętą bądź smutną buzią.

(11)

Scenariusz nr 3

Złość

Pomoce:

− wiersz Doroty Rozwens „Złośniki” (załącznik nr 1),

− ilustracja do wiersza (załącznik nr 2),

− ilustracje dziecka prezentującego smutek, złość i radość,

− lusterka dla każdego dziecka,

− kartki, kredki świecowe, duży worek.

Cele ogólne:

– doskonalenie umiejętności wyrażania własnych emocji, – kształtowanie umiejętności odreagowania napięć, – kształtowanie właściwej postawy wobec innych.

dziecko:

– wie, że przeżywanie złości nie jest niczym złym,

– wie, jak należy radzić sobie ze złością, aby nikomu nie robić krzywdy,

– odzwierciedla swoje uczucia za pomocą niewerbalnych środków komunikacji (gestu i ruchu),

– wypowiada się na temat wysłuchanego utworu, odpowiada na pytania dotyczące tekstu, – współdziała w parach, zespole, grupie,

– rozładowuje napięcie emocjonalne podczas zabaw przy muzyce.

Metody pracy:

– pedagogika zabawy,

– słowna: opowiadanie, objaśnienia, – aktywizujące: drama, burza mózgów.

Formy pracy:

– z całą grupą, – indywidualna, – w parach.

(12)

Część I Mały złośnik 1. Powitanie: „Iskierka przyjaźni”

Puszczam iskierkę w krąg, niech zaraz wróci do mych rąk, poprzez uścisk dłoni przekazują sobie tzw. „iskierkę przyjaźni”.

2. Rozmowa na temat złości; pytania pomocnicze:

− Kto z was widział kiedyś ludzi, którzy się złoszczą albo kłócą, niech położy rękę na sercu.

− Po czym poznaliście, że ci ludzie są na siebie źli?

3. „Po czym poznasz złośnika?”

Nauczycielka rozwiesza na tablicy trzy ilustracje dziecka, prezentującego trzy emocje:

złość, smutek, radość. Zadaniem dzieci jest wskazać i nazwać zaprezentowane emocje oraz na podstawie ilustracji opisać minę dziecka, które się złości; pytania pomocnicze:

− Jak myślicie, dlaczego to dziecko się złości?/jest smutne?/uśmiecha się?

− Czy dzieci powinny się złościć

4. Słuchanie wiersza Doroty Rozwens „Złośnik” (załącznik nr 1) 5. Rozmowa na temat utworu; pytania pomocnicze:

− Dlaczego chłopiec stał w kącie?

− Jak się czuł?

− O co się chłopiec złościł?

− Co się działo, kiedy zapadała noc?

− Jakie magiczne słowo powiedział chłopiec mamie tuż przed snem?

6. „Lustereczko powiedz przecie...”

Nauczycielka rozdaje dzieciom lusterka. Zadaniem dzieci jest naśladowanie omówionych emocji oraz obserwowanie swoich min.

− Która mina podobała wam się najbardziej? Dlaczego?

− Którą minę było pokazać najłatwiej, a którą najtrudniej?

7. Zabawa ruchowa „Podróż do krainy złości, radości i smutku”

Dzieci ustawiają się w pociąg i jadą do tajemniczego kraju, najpierw pociąg zatrzymuje się w krainie złości, gdzie ludzie chodzą obrażeni i są źli i zagniewani, tupią nogami, rzucają się na ziemię, potrząsają głowami, zaciskają dłonie w pięści i krzyczą. Następnie pociąg

(13)

rusza dalej i zatrzymuje się w krainie smutku. Tutaj ludzie chodzą markotni, płaczą, siedzą przygnębieni obok siebie. Znowu pociąg nas wzywa musimy jechać dalej. Pociąg zatrzymuje się, dotarliśmy do końcowej stacji. Jesteśmy w krainie radości, ludzie którzy tu mieszkają są zawsze uśmiechnięci, cieszą się od samego rana, przeciągają się z zadowoleniem i witają się z nami serdecznie. Na koniec pociąg wraca do sali.

Dzieci wypowiadają się, w której krainie podobało im się najbardziej.

8. „Worek złości” – rysowanie złości

Nauczycielka rozdaje dzieciom kartki i kredki i prosi o narysowanie złości. Po wykonaniu polecenia każde dziecko wrzuca do „worka złości” swoją kartkę, a potem odchodzi z uśmiechem na twarzy.

− Co czuliście wrzucając do worka narysowaną przez siebie złość?

Część II Złości, idź a sio!

1. Powitanie – piosenka „Chwyćmy się za ręce”

Chwyćmy się za ręce – na zabawę czas, do kółeczka ta piosenka woła wszystkich nas.

Cztery kroki zróbmy w bok i zaklaszczmy raz, dwa, trzy, śpiewem, tańcem i radością przegonimy humor zły.

Przedszkolaki ruchem ilustrują treść piosenki. Uczestnicy zabawy:

− chwytają się za ręce, tworząc koło,

− wykonują cztery kroki do wnętrza koła, a następnie cztery do tyłu,

− robią cztery kroki w prawą stronę,

− puszczają swoje ręce, wykonują obrót dookoła własnej osi, a następnie klaszczą cztery razy.

2. Zabawa dramowa „Gdy się złoszczę, to robię tak...”

Dzieci stoją w kole. Nauczycielka wybiera chętną osobę do środka koła. Wybrane dziecko wypowiada zdanie: Gdy się złoszczę, to robię tak... Następnie pokazuje mimiką, ruchem, gestem, co robi, kiedy się złości. Pozostali uczestnicy naśladują koleżankę lub kolegę.

Następnie nauczycielka wybiera kolejne dziecko do środka koła. Wybrana osoba prezentuje swoje sposoby wyrażania złości.

− Zobaczyliście, że każdy z nas się złości, bo złość jest naturalnym uczuciem.

3. Burza mózgów „Jak się pozbyć złości?”

(14)

Nauczycielka rozwiesza na tablicy ilustracje przedstawiające różne sposoby radzenia sobie ze złością, te dobre i złe. Zadaniem dzieci jest wskazać te dobre i opisać.

4. Zabawa odreagowująca „Otrząsanie się ze złości”

− ćwiczenie w formie gestykulacji, mimiki, potrząsania ramionami, dłońmi, nogami;

− strącanie rękami złości z głowy, brzucha;

− klepanie po plecach, podawanie sobie dłoni, uśmiechanie się.

5. „Balonie pełny złości, uciekaj!”

Dzieci otrzymują nadmuchane balony. Próbują doprowadzić do ich pęknięcia poprzez siadanie na nich.

6. Wyciszenie – słuchanie muzyki relaksacyjnej

Nauczycielka prosi, aby dzieci wygodnie położyły się na dywanie i zamknęły oczy.

(15)

Scenariusz nr 4

Magiczne słowa

Pomoce:

− płyta CD, Wyd. Trampolina, „Ballada o trzech słowach” M. Majewskiego,

− kwiat z bibuły lub papieru,

− magiczne medale – papierowe kółeczka, odznaki w trzech kolorach, za używanie magicznych słów (niebieskie, zielone, żółte),

− kolorowe szarfy, obręcze w kolorze niebieskim, zielonym, żółtym,

− ilustracje przedstawiające różne sytuacje wymagające użycia magicznych słów (załącznik nr 1)

Cele ogólne:

– utrwalanie prawidłowych wzorców zachowań i wartości,

– uświadomienie i propagowanie znaczenia serdeczności, uprzejmości, uśmiechu w przedszkolu, domu, na ulicy,

– rozwijanie twórczego myślenia i kompetencji językowych,

– kształcenie umiejętności współpracy w zespole, słuchania opinii kolegów, wyrażania swojego zdania,

– odkrywanie użyteczności słów: proszę, przepraszam, dziękuję w codziennym życiu i codziennych sytuacjach,

– kształtowanie poczucia własnej wartości oraz szacunku do rówieśników.

dziecko:

– odczuwa radość ze wspólnych zabaw z rówieśnikami, – współdziała w zabawie,

– okazuje emocje adekwatne do sytuacji,

– pokazuje gesty grzecznościowe z języka miganego, – myśli twórczo posługując się wyobraźnią,

– rozwiązuje zagadki słowne.

Metody:

– słowne: rozmowy, objaśnienia, zagadki, pokazy,

(16)

– oglądowe: ilustracje, własny przykład, pokaz, – aktywizujące: burza mózgów,

– zadań stawianych dziecku, ćwiczenia.

Formy pracy:

– indywidualna, – z całą grupą.

Puszczam iskierkę w krąg, niech zaraz wróci do mych rąk nauczycielka lekko ściska dłoń stojącego obok dziecka, uściśnięte dziecko mówi: Ja, Ania, iskierkę mam, teraz z uśmiechem tobie ją dam… – dzieci kolejno przekazują sobie iskierkę, aż wróci do nauczyciela.

2. Wysłuchanie „Ballady o trzech słowach” M. Majewskiego (Płyta CD, Trampolina)

Gdy rycerz damę swą szanował i chciał być dla niej miły, wymyślał różne dworne słowa i tak się pojawiły: przepraszam, proszę i dziękuję. Trzy słowa, których użycie nic nas nie kosztuje, lecz bardzo ułatwia życie. My, choć inaczej dziś żyjemy, w pałacach nie mieszkamy, lecz obyczaje mieć możemy, jak rycerze i damy.

3. Rozmowa na temat wysłuchanego utworu; pytania pomocnicze:

− Dla kogo rycerz wymyślał dworne słowa?

− Jakie słowa wymyślał rycerz?

− Jakie znacie inne magiczne słowa?

4. Zabawa integracyjna „Podaj dalej”

Dzieci stoją w kręgu i podają sobie z rąk do rąk duży kwiat z bibuły. Przekazując go mówią:

proszę i dziękuję.

5. Zagadki słowne „Przepraszam, Dziękuję, Proszę”

Rozwiązywanie i omówienie treści zagadek:

➢ Wietrzyk porwał mój kapelusz, biegnę za nim, już go chwytam, ale wietrzyk powiał znowu, a kapelusz dalej zmyka... Pobiegł Tomek co sił w nogach, z wiatrem wcale nie był w zmowie. Zręcznie złapał mój kapelusz. Już go niesie. Co mu powiem? – DZIĘKUJĘ

(17)

➢ Obiad dziś jest bardzo smaczny, bo jem ulubiony groszek. Mam ochotę zjeść go więcej, więc do mamy mówię... – PROSZĘ

➢ Bartek w biegu trącił Jankę, bo chciał bardzo złapać Zdzisia. Janka była obrażona i na Bartka i na Zdzisia. Bartek jednak się zatrzymał: – Nie płacz Janka, wina nasza! Ja za Zdzisia i za siebie bardzo, bardzo cię.. – PRZEPRASZAM

6. Burza mózgów „W jakich jeszcze sytuacjach powinniśmy używać magicznych słów?”

7. Nauka magicznych słów w języku migowym

Nauczycielka prezentuje gesty „Przepraszam, dziękuję, proszę” w języku migowym.

Dzieci powtarzają.

8. Gra edukacyjna „Które magiczne słowo?”

Dzieci losują obrazki, na których przedstawione są różne sytuacje. Ich zadaniem jest dopasowanie magicznego słowa do danej sytuacji oraz włożenie obrazka do odpowiedniej szarfy/obręczy.

9. Gra edukacyjna „Które magiczne słowo?” – wersja ruchowa

Dzieci siedzą w kole, są podzielone na trzy zespoły magicznych słów. Mają na sobie szarfy w różnych kolorach, oznaczających: zielony – przepraszam, żółty – dziękuję, niebieski – proszę. Nauczyciel podnosi wcześniej omówiony obrazek przedstawiający jakąś sytuację.

Krótko go objaśnia. Wstają dzieci w odpowiednim kolorze szarfy np.:

− Kuba popchnął Kasię. Co powinien powiedzieć Kuba? – wstają dzieci w zielonych szarfach – przepraszam; itd.

10. Zabawa integrująca „Przepraszam, dziękuję, proszę! Zawsze razem!”

Dzieci losują szarfy w różnych kolorach, oznaczających: zielony – przepraszam, żółty – dziękuję, niebieski – proszę. Biegają po sali, na sygnał nauczyciela muszą się dobrać w zespoły 3 magicznych słów, po jednym z każdego.

11. Rozdanie dzieciom trzech kolorowych (zielone, niebieskie, żółte) naklejek, oznaczających poznane magiczne słowa oraz naklejenie ich dzieciom na koszulkę, jako zdobyte odznaki.

(18)

Scenariusz nr 5

Porządek

Pomoce:

− opowiadanie M. Staniek „Nasze zabawki” (załącznik nr 1),

− ilustracje do wiersza (załącznik nr 2),

− plakat przedstawiający regał, ilustracje zabawek,

− obręcze, kolorowe klocki.

Cele ogólne:

– wdrażanie dzieci do porządkowania zabawek po skończonej zabawie, – zapoznanie dzieci z wyglądem własnej sali, rozmieszczeniem zabawek.

dziecko:

– wie, że po skończonej zabawie należy posprzątać zabawki, – zna miejsce zabawek w sali, odkłada je na miejsce,

– dba o porządek w swoim otoczeniu, – segreguje zabawki według nazw,

– uważnie słucha wiersza, odpowiada na pytania dotyczące tekstu, – przestrzega zasad zawartych w kodeksie przedszkolaka.

Metody:

– słowne: wiersz, rozmowy, objaśnienia, pokazy, – oglądowe: ilustracje, własny przykład, pokaz, – zadań stawianych dziecku, ćwiczenia.

Formy pracy:

– indywidualna, – z całą grupą.

(19)

Puszczam iskierkę w krąg, niech zaraz wróci do mych rąk nauczycielka lekko ściska dłoń stojącego obok dziecka, uściśnięte dziecko mówi: Ja, Ania, iskierkę mam, teraz z uśmiechem tobie ją dam… – dzieci kolejno przekazują sobie iskierkę, aż wróci do nauczyciela.

2. Zabawa ruchowa „Naśladujemy zabawki”

Nauczycielka. zaczarowuje dzieci w zabawki: samochód, słonika, kotka itp.; dzieci naśladują sposób ich poruszania się oraz wydawane przez nie dźwięki.

3. Słuchanie opowiadania M. Staniek „Nasze zabawki” z ilustracjami (załącznik nr 2);

rozmowa na temat wiersza:

− Dlaczego należy dbać o porządek w sali?

− W jaki sposób możemy dbać o porządek?

4. Karta pracy „Regał z zabawkami”

Nauczycielka pokazuje dzieciom plakat przedstawiający regał z zabawkami, na którym brakuje kilku zabawek. Dzieci mówią, jakiej zabawki brakuje, odnajdują ją wśród kart i przyklejają we właściwym miejscu.

5. Zabawa doskonaląca spostrzegawczość „Co nie pasuje”

Nauczycielka wkłada do obręczy kilka czerwonych klocków i jeden niebieski; kilka żółtych piłek

6. Zabawa rozwijająca spostrzegawczość „Która zabawka zmieniła miejsce?”

Nauczycielka układa w rzędzie zabawki. Następnie dzieci zamykają oczy, a ona zamienia zabawki miejscami. Zadaniem dzieci jest wskazanie zabawek, które zamieniły się miejscami.

7. Zabawa „Porządkujemy zabawki”

Nauczycielka układa przed dziećmi zabawki z różnych kącików zainteresowań. Dzieci nazywają je i odkładają na właściwe miejsce.

Omówienie zasady i zapisanie jej w kodeksie przedszkolaka: „Dbamy o porządek w sali”.

(20)

Scenariusz nr 6

Nie rozmawiam z obcymi

Pomoce:

− bajka Braci Grimm „Czerwony kapturek”,

− szarfy,

− karteczki z uśmiechniętą i smutna buzią,

− sznurek lub skakanka.

Cele ogólne:

– nabywanie umiejętności radzenia sobie w nowej, trudnej sytuacji lub niebezpiecznej dla dziecka,

– wpajanie dzieciom, że nie należy nawiązywać rozmów z nieznajomymi, a w szczególności zdradzać adresu zamieszkania,

– przestrzeganie zakazów i nakazów rodziców, ponieważ wynikają one z troski o dobro dzieci.

dziecko:

– potrafi poradzić sobie w trudnej sytuacji, – wie, że nie należy rozmawiać z nieznajomymi,

– rozumie potrzebę stosowania przez rodziców nakazów i zakazów.

Metody pracy:

– słowne: opowiadanie, rozmowy, objaśnienia, – oglądowe: ilustracje, pokaz,

– zadań stawianych dziecku.

Formy pracy:

(21)

Puszczam iskierkę w krąg, niech zaraz wróci do mych rąk nauczycielka lekko ściska dłoń stojącego obok dziecka, uściśnięte dziecko mówi: Ja, Ania iskierkę mam, teraz z uśmiechem tobie ją dam… – dzieci kolejno przekazują sobie iskierkę, aż wróci do nauczyciela.

2. Rozmowa wstępna z dziećmi:

− Czy mamy prawo mieć swoje sekrety i tajemnice?

− Czy musimy mówić innym wszystko o sobie tylko dlatego, że oni zadają nam pytania?

− Czy powinniśmy przestrzegać zakazów i nakazów rodziców?

3. Słuchanie bajki „Czerwony Kapturek”, oglądanie ilustracji Wypowiedzi dzieci kierowane pytaniami:

− Czy wolno chodzić samemu do lasu?

− Czy Kapturek posłuchał swojej mamy?

− Czy postąpilibyśmy tak, jak dziewczynka?

− Czy wolno rozmawiać z nieznajomym i mówić, gdzie się mieszka, jaki jest cel naszego spaceru?

4. Określenie, kim jest obcy, osoba zaufana – rozmowa z dziećmi 5. Zabawa ruchowa orientacyjno – porządkowa „Wilk”

Nauczycielka rozkłada szarfy w sali. Są to bezpieczne domki dzieci. Dzieci biegają po sali.

Na hasło Wilk! jak najszybciej uciekają do swojej szarfy. Są tam bezpieczne.

6. Zabawa „Puk, puk”

Dzieci siedzą w szarfach – swoich domkach. Nauczycielka prosi, aby wyobraziły sobie, że jest ona dla nich obcą osobą. Podchodzi do wybranego dziecka i puka do „drzwi” udając jedną z niżej wymienionych sytuacji. Zadaniem dzieci jest podanie poprawnej odpowiedzi.

Sytuacja 1

Do drzwi ktoś puka, przez wizjer widzimy, że jest to sąsiad i prosi o otwarcie, bo ma wiadomość dla mamy. Mama śpi w drugim pokoju. Czy otworzysz? (nie)

Sytuacja 2

Rodzice wyszli na chwilę do sąsiadów, a do drzwi puka osoba ubrana w policyjny mundur i prosi o otworzenie. Grzecznie przepraszasz, mówisz, ze nie możesz otworzyć, ponieważ

(22)

rodzice zamknęli cię i prosisz, by na nich poczekał. Czy otworzysz? (nie) Sytuacja 3

Do drzwi dobija się ktoś obcy i krzyczy, by mu otworzyć. Jesteś sam w domu, bo mama poszła na zakupy. Czy otworzysz drzwi? (nie)

Sytuacja 4

Do drzwi puka twój kolega z przedszkola, a z nim jest jego mama – widzisz ich przez wizjer. Twoja mama zmywa naczynia i nie słyszy pukania. Czy otworzysz im drzwi? (nie) Sytuacja 5

Tata bierze prysznic, a do drzwi puka twoja babcia. Pomimo, że jej nie widzisz, opisuje ci szczegółowo swój wygląd i odpowiada na twoje pytania. Czy otworzysz jej drzwi? (nie)

7. „TAK, czy NIE?”

Nauczycielka rozkłada wzdłuż sali sznurek. Po jednej stronie kładzie uśmiechniętą buźkę, po drugiej smutną. Następnie odczytuje hipotetyczne sytuacje związane z kontaktem z obcymi. Zadaniem dzieci jest przejść na odpowiednią stronę z odpowiednią buźką.

− Sympatycznie wyglądający pan podchodzi do ciebie i prosi, żebyś mu pomógł znaleźć pieska, który mu zginął. Czy pójdziesz z nim?

− Masz jakiś problem i nie możesz sobie z nim poradzić. Czy poprosisz o pomoc panią z przedszkola?

− Do drzwi puka nieznajoma pani i prosi o wpuszczenie do domu, bo musi zatelefonować Czy wpuścisz ją?

− Pani nauczycielka w przedszkolu częstuje cię cukierkiem. Czy weźmiesz go?

− Gubisz się w supermarkecie. Podchodzi do ciebie sympatycznie wyglądający pan i mówi, że zaprowadzi cię do twoich rodziców. Czy pójdziesz z nim?

− Kolega na przedszkolnym placu zabaw zaprasza cię do zabawy. Czy pobawisz się z nim?

− Ktoś podjechał samochodem i zapytał cię o drogę, powiedział, że nie słyszy, co mówisz i prosi, żebyś podszedł bliżej? Czy podjedziesz?

− Sąsiad przyszedł po ciebie do przedszkola i powiedział, że mama nie mogła przyjść, ale pani nauczycielka mówi, że spokojnie możesz z nim iść. Czy pójdziesz z nim?

8. Podsumowanie zajęć – rozmowa z dziećmi

(23)

Scenariusz nr 7

Współpraca

Pomoce:

− opowiadanie „Kredki” (załącznik nr 1),

− kolorowe kredki, wycięte papierowe kredki,

− szarfy,

− brystole.

Cele ogólne:

– rozwijanie umiejętności zgodnej współpracy i współdziałania w grupie, – tworzenie warunków sprzyjających wspólnej i zgodnej zabawie,

– umacnianie więzi grupowych i wdrażanie do postępowania zgodnie z przyjętymi zasadami współżycia w przedszkolu,

– rozwijanie empatii i właściwego reagowania na emocje i potrzeby innych, – integrowanie grupy, wzmacnianie pozycji nieśmiałych dzieci w grupie.

dziecko:

– współdziała w grupie,

– bawi się zgodnie z rówieśnikami,

– przestrzega zasad i norm społecznych obowiązujących w grupie przedszkolnej, – dostrzega emocje innych,

– chętnie pomaga innym dzieciom.

Metody pracy:

– problemowa,

– zadań stawianych dziecku, – pedagogika zabawy, – zabaw integracyjnych.

Formy pracy:

(24)

Dzieci ustawione w kręgu, trzymają się za ręce, następnie po słowach nauczycielki Puszczam iskierkę w krąg, niech zaraz wróci do mych rąk nauczycielka lekko ściska dłoń stojącego obok dziecka, uściśnięte dziecko mówi: Ja, Ania, iskierkę mam, teraz z uśmiechem tobie ją dam… – dzieci kolejno przekazują sobie iskierkę, aż wróci do nauczyciela.

2. Zabawa „Powitanka”

Dzieci swobodnie spacerują po sali. Nauczyciel wydaje polecenie: Witamy się łokciami, witamy się kolanami, witamy się plecami itp. Dzieci mają przywitać się częściami ciała wskazanymi przez nauczyciela w jak najkrótszym czasie.

3. Zabawa integracyjna: „Ludzie do ludzi”

Dzieci dobierają się w pary. Stoją naprzeciwko siebie. Nauczyciel wydaje polecenie, np.:

palec do palca, ucho do ucha. Na hasło: Do ludzi! należy jak najszybciej zmienić parę.

4. „Przeprawa przez rzekę”

Dzieci pracują w parach. Stają w szeregach naprzeciwko siebie w odległości 3-4 metrów.

Prowadzący rozkłada między nimi kartki, które będą symbolizować kamienie wystające z ziemi, górskiej rzeki. Zadaniem uczestników jest przejście z jednego brzegu rzeki na drugi bez zamoczenia nóg, czyli nie spadając z kamienia. Pary „przeprowadzają się przez rzekę” jednocześnie i dbają o to, aby nie zrzucić partnera.

5. Słuchanie opowiadania „Kredki”, ilustrowanej obrazkiem (załącznik nr 1) 6. Rozmowy na temat opowiadania; pytania pomocnicze:

− Jak myślisz, co mogą zrobić dziewczynki, by odzyskać kredki?

− Czy zdarzyła Ci się kiedyś podobna sytuacja? Opisz ją.

− Czy lepiej robić coś wspólnie z rodzeństwem lub kolegą, czy może samodzielnie?

Dlaczego?

− Jak można rozwiązać sytuację, gdy dwie osoby chcą tej samej rzeczy jednocześnie?

− Wyobraź sobie, że jesteś mamą Oli i Zuzi. Co byś im powiedziała?

− Wyobraź sobie, że jesteś Zuzią i chciałabyś zakończyć spór. Co powiedziałabyś Oli?

7. Zabawa „Kolorowe kredki”

Nauczyciel dzieli dzieci na grupy, zakładając im kolorowe szarfy. Następnie dzieci w zespołach szukają kredek w odpowiednich kolorach, pochowanych po sali. Wygrywa drużyna, która odnajdzie najwięcej kredek.

(25)

8. „Figury z kredek”

Zadaniem każdej grupy jest ułożenie jakiegoś kształtu z zebranych kredek według własnego pomysłu lub według wzoru wskazanego przez nauczyciela.

9. Praca plastyczna „Kolorowe kredki”

Każda grupa dostaje wyciętą dużą kredkę z brystolu. Jej zadaniem jest wspólnie ją pokolorować.

Dzieci opowiadają, jak im się podobały zajęcia, jak im się współpracowało z innymi dziećmi.

(26)

Scenariusz nr 9

Dbam o przyrodę

Pomoce:

− tekst opowiadania,

− wiatrak matematyczny,

− opakowania po jogurtach, papiery, butelki (śmieci) itp.,

− plecak,

− farby, rysunki pojemników.

Cele ogólne:

– rozwijanie wśród dzieci świadomości ekologicznej i wrażliwości związanej z poczuciem odpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego.

dziecko:

– potrafi wytłumaczyć, dlaczego nie wolno zaśmiecać środowiska naturalnego,

– rozumie zależność pomiędzy stanem naturalnego środowiska, a zdrowiem i samopoczuciem własnym, innych ludzi oraz zwierząt,

– potrafi wytłumaczyć, dlaczego trzeba wyrzucać śmieci do kosza, – dostrzega śmieci w swoim otoczeniu i wyrzuca je do kosza,

– prawidłowo grupuje odpady w zbiory i przyporządkowuje je do właściwych pojemników.

Metody pracy:

– story line,

– pedagogika zabawy, – słowne,

– oglądowe,

– zadań stawianych dziecku.

Formy pracy:

– indywidualna, – z całą grupą, – praca w zespole.

(27)

1. Powitanie: „Iskierka przyjaźni” z wiatrakiem matematycznym

Dzieci stoją w kręgu trzymając kolorowe wstążki wiatraka. Następnie po słowach nauczycielki: Puszczam iskierkę w krąg, niech zaraz wróci do mych rąk wybrane dziecko podnosi swoją wstążkę, następnie robi to kolejne, aż iskierka zatoczy krąg i wszystkie wstążki znajdą się w górze.

2. Zabawa orientacyjno-porządkowa z Wiatrakiem matematycznym „Liście”

Wiatrak jest rozłożony na podłodze. Dzieci trzymają uchwyty. Nauczycielka tłumaczy dzieciom, że są kolorowymi listkami. Następnie mówi jakiś kolor (lub dwa na raz) Dzieci, które trzymają uchwyt w danym kolorze muszą szybko zamienić się miejscami. Na hasło:

Wieje wiatr! wszystkie dzieci wstają i zamieniają się miejscami.

3. Słuchanie opowiadania i ilustrowanie go ruchem

Dawno, dawno temu, a może wcale nie tak dawno, wśród lasów, łąk i pól było niewielkie miasteczko. W miasteczku tym mieszkały dzieci, które bardzo lubiły leśne wycieczki.

Pewnego dnia dzieci zapakowały do plecaków soki, zbożowe batoniki, jogurty, owoce oraz przygotowane przez rodziców kanapki (pakowanie do plecaka). Zabrały także ulubione zabawki. Ucałowały rodziców: „Cmok, cmok!” (dzieci dają buziaki), pomachały na pożegnanie (dzieci machają ręką) i wybrały się na piknik. Szły dróżką przez las (dzieci maszerują), aż dotarły na piękną leśną polanę. Na polanie pięknie pachniały kwitnące dookoła kwiaty (dzieci wdychają powietrze nosem), z daleka słychać było piękny śpiew ptaków (dzieci nasłuchują). Dzieci rozłożyły kocyk. A ponieważ były bardzo głodne i spragnione wyciągnęły z plecaków ulubione zbożowe batoniki, jogurty i soki (dzieci rozpakowują plecaki). Kiedy się najadły i napiły, papierki i puste butelki i kubeczki od jogurtów zostawiły na trawie (dzieci rzucają śmieci na trawę, nauczyciel wykłada czyste odpady w postaci: plastikowych butelek, papierków po batonikach, ciastkach, kubeczki po jogurtach, kartoniki po napojach oraz kartki ze zdjęciem szklanej butelki – załącznik nr 3).

Dzieci rozpoczęły wesołą zabawę. Skakały na skakance (dzieci skaczą). Bawiły się w berka i w chowanego (dzieci zakrywają twarz rękami). Kiedy słońce zaczęło się chować za horyzont postanowiły wrócić do domu. Zabrały kocyk, plecaki i wróciły do domu (dzieci maszerują, a następnie siadają). W lesie zrobiło się cicho, ale jakoś dziwnie. Zwierzęta nie chciały przyjść na leśną polanę. Ptaki nie śpiewały. Kwiaty smutno zwiesiły swoje główki.

4. Rozmowa na temat wysłuchanej historii; pytania pomocnicze:

− Dlaczego w lesie, było cicho i dziwnie?

(28)

− Jak zachowały się dzieci w lesie? Co sądzicie o ich zachowaniu?

Następnie nauczyciel pokazuje dzieciom dwie ilustracje: las czysty, las zanieczyszczony:

− Do którego lasu chętniej wybralibyście się na spacer i dlaczego?

− W którym lesie zwierzętom żyje się lepiej?

− Czy śmieci zagrażają zwierzętom? W jaki sposób?

− Skąd się biorą w lesie śmieci?

− Co powinno się zrobić ze śmieciami, gdy idziemy do lasu na spacer?

− Czy jest nam przyjemnie teraz siedzieć wśród tych śmieci?

− Gdzie powinny trafiać śmieci?

5. Omówienie wyglądu i kolorów pojemników na śmieci. Wyjaśnienie na przykładach, do którego pojemnika trafia jaki śmieć

6. Zabawa „Sprzątamy las”

Nauczyciel przypomina dzieciom, że w lesie nie można śmiecić i trzeba teraz posprzątać po pikniku. Dzieci zamieniają się w pracowite krasnoludki. Kiedy nauczyciel włącza utwór Marsz Radeckiego w wersji pop lub inny utwór marszowy, dzieci – krasnoludki maszerują po lesie – sali i szukają śmieci. Każde dziecko bierze jeden przedmiot. Kiedy nauczyciel wyłącza muzykę, dzieci – krasnoludki udają się do właściwego pojemnika i zatrzymują się obok niego. Nauczycielka pyta kolejno dzieci, z jakiego tworzywa mają śmieci i czy prawidłowo odszukały pojemnik. Dzieci wrzucają śmieci do odpowiednich pojemników. Zabawa trwa do momentu, aż wszystkie śmieci zostaną posegregowane – las zostanie posprzątany przez krasnoludki.

7. Praca plastyczna „Pojemniki na śmieci”

Nauczyciel dzieli dzieci na 3 grupy – żółtą, niebieską i zieloną. Każda grupa dostaje wycięty z papiery pojemnik na śmieci. Ich zadaniem jest pokolorować pojemnik farbami na odpowiedni kolor.

Nauczyciel podsumowuje zajęcia i przypomina, aby dbać o środowisko, a odpowiednie śmieci wyrzucać do właściwych pojemników.