I SA/Sz 582/10 - Wyrok WSA w Szczecinie
Data orzeczenia 2011-01-12 orzecz enie nieprawomocne
Data wpływu 2010-07-26
Sąd Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie Sędziowie Alicja Polańska
Joanna Wojciechowska /sprawozdawca/
Kazimiera Sobocińska /przewodniczący/
Symbol z opisem 6115 Podatki od nieruchomości Hasła tematyczne Podatek od nieruchomości
Skarżony organ Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Treść wyniku Uchylono zas karżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Powołane przepisy Dz.U. 2005 nr 8 poz 60 art. 240 par. 1.
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - tekst jedn.
SENTENCJA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Kazimiera Sobocińska, Sędziowie Sędzia WSA Alicja Polańska,, Sędzia WSA Joanna Wojciechowska (spr.), Protokolant Gabriela Porzezińska, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 12 stycznia 2011 r.
sprawy ze skargi D. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] nr [...] w
przedmiocie odmowy uchylenia, po wznowieniu postępowania, decyzji w sprawie podatku od nieruchomości za 2009 rok 1. uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Burmistrza Miasta z dnia [...] nr [...], 2.
zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego na rzecz skarżącej kwotę [...] złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.
UZASADNIENIE
Pismem z [...] r. (wpływ do organu w dniu [...] r.) [...] prowadząca działalność gospodarczą w B. pod firmą P.W. [...], składając do Burmistrza Miasta B. korektę deklaracji na podatek od nieruchomości na [...] rok, w której zakwalifikowała posiadane grunty o powierzchni [...] m² (położone w B., przy ul. [...]) do kategorii grunty "pozostałe", wyjaśniła, że wskutek okoliczności od niej niezależnych nie jest możliwy przejazd samochodami ciężarowymi z drogi publicznej do przedmiotowej nieruchomości. Skarżąca wskazała, że nieruchomość ta została nabyta w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą w zakresie transportu drogowego. Powyższa okoliczność powoduje, zdaniem podatniczki, że zachodzi negatywna przesłanka, o której mowa w przepisie art. 1a pkt 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.
U. z 2006 r. Nr 121, poz. 844 ze zm.), dalej: ustawa; gdyż brak możliwości dojazdu do opisanej
nieruchomości ciężarowymi środkami transportu jest techniczną przyczyną, o której mowa w w/w przepisie ustawy.
Burmistrz Miasta B., mając na uwadze powyższe, postanowieniem z [...] r. wznowił postępowanie w sprawie podatku od nieruchomości na [...] r. wskazując jako podstawę prawną przepis art. 243 ustawy z 29 sierpnia 1999r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 80, poz. 60 ze zm.), dalej: O.p. Wskazano nadto, że wznowienia postępowania dokonano w związku z w/w wnioskiem podatniczki przekazującym korektę informacji o nieruchomości i obiektach budowlanych działki nr [...] w B. ul. [...].
Organ ten podał w uzasadnieniu, że ostateczna decyzja ustalająca podatniczce zobowiązanie podatkowe w podatku od nieruchomości na [...] rok została wydana w dniu [...] r. i podniósł, że okoliczności wskazane w piśmie podatniczki z [...] r., potraktowanej przez organ jako wniosek o wznowienie postępowania, będą przedmiotem kontroli podatkowej i głównym celem wznowionego postępowania.
Przeprowadzona następnie [...] r. kontrola podatkowa na w/w nieruchomości w sprawie podatku od
nieruchomości doprowadziła do stwierdzenia w protokole kontroli, że dojazd do działki jest możliwy przez działkę nr [...] i [...] i przez działkę [...], do której kontrolowana ma ustanowioną służebność drogi koniecznej, a "głównym problemem kontrolowanej jest działka [...], gdyż jest ona oddzielona ogrodzeniem z szerokimi bramami wjazdowymi". Stwierdzono dalej w protokole, że w świetle przepisów art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy, kontrolowana powinna płacić podatek od nieruchomości według maksymalnych stawek związanych z działalnością gospodarczą.
Jak wynika z adnotacji skarżącej na protokole z kontroli, nie zgodziła się ona z jego treścią.
Burmistrz Miasta B. decyzją z [...] r. nr [...], wydaną z powołaniem się na przepis art. 245 § 1 pkt 2 O.p., odmówił uchylenia decyzji nr [...] z dnia [...] r. w sprawie wymiaru podatku od nieruchomości za rok [...] w części dotyczącej stawki za grunty.
Przywołując w uzasadnieniu przepisy art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy oraz wyjaśniając, że omawiane wyłączenie z zakresu przedmiotów opodatkowania gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej dotyczy sytuacji, gdy grunt taki nie jest i nie może być wykorzystywany do prowadzenia tej działalności ze względów technicznych, wskazano dalej, że za "względy techniczne", o których mowa w w/w przepisie prawa, nie można uznać chwilowej przeszkody w postaci ogrodzeń w gospodarczym wykorzystaniu nieruchomości. Organ wskazał, że wznowienie postępowania nie potwierdziło złego stanu technicznego gruntu podatniczki i stwierdził, że pismo D.G. z [...] r. nie wniosło żadnych nowych okoliczności mających wpływ na zmianę stanu faktycznego ustalonego przez organ podatkowy po złożeniu wniosku z dnia [...] r.
Stwierdzono dalej, że z uwagi na niestwierdzenie istnienia przesłanki określonej w art. 240 § 1 pkt 5 O. p., należało odmówić uchylenia dotychczasowej decyzji.
W odwołaniu od decyzji, wnosząc o jej uchylenie, D.G. zarzuciła naruszenie przepisu art. 180, 187, 197, 290 O. p. oraz błędną wykładnię przepisu art. 1a ust. 1 pkt 3 O. p.
Uzasadniając powyższe podatniczka wskazała, że protokół z kontroli odebrała [...] r., 14-dniowy termin do zgłoszenia uwag upływał [...] r., a już [...] r. organ podatkowy doręczył skarżącej postanowienie wyznaczające siedmiodniowy termin do wypowiedzenia się w zakresie zebranego materiału dowodowego, który upływał [...]r.
Powyższe spowodowało, zdaniem odwołującej się, naruszenie jej prawa do czynnego udziału w postępowaniu.
D.G. wskazała na złożone w toku postępowania przed organem pierwszej instancji, t.j. w dniu [...] r., pismo zawierające uwagi do protokołu z kontroli, w tym wniosek o przeprowadzenie oględzin nieruchomości i dokonanie przejazdu samochodem ciężarowym z udziałem kontrolujących do działki nr [...] po drogach wymienionych w protokole kontroli z [...] r. i utrwalenie tego przejazdu za pomocą aparatury rejestrującej obraz i dźwięk oraz o powołanie biegłego z zakresu "drogownictwa" oraz podniosła, że organ podatkowy nie odniósł się do treści tego pisma.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. decyzją z dnia [...] r. nr [...] utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji.
Uzasadniając wydaną w trybie wznowienia postępowania decyzję, organ odwoławczy wskazał, że organ pierwszej instancji prawidłowo zakwalifikował wniosek strony jako wniosek o wznowienie postępowania w sprawie wymiaru podatku od nieruchomości.
Odnosząc się do zarzutu naruszenia prawa strony do czynnego udziału w postępowaniu, organ odwoławczy wyraził pogląd, że strona na każdym etapie postępowania była wzywana do dostarczania wszelkich dowodów i
miała możliwość ich powołania jeszcze przed wznowieniem postępowania i uznał ten zarzut za chybiony.
Wskazano przy tym, że decyzja organu pierwszej instancji została wydana po upływie terminu do złożenia zastrzeżeń do protokołu oraz po upływie terminu do wypowiedzenia się w zakresie zebranego materiału dowodowego w przedmiotowej sprawie.
Za nieuzasadniony uznano również zarzut naruszenia przepisów ustawy Ordynacja podatkowa odnoszących się do gromadzenia materiału dowodowego (art. 180, 187 i 197) oraz przepisu przewidującego utrwalanie stanu faktycznego podczas kontroli podatkowej za pomocą aparatury rejestrującej obraz i dźwięk (art. 290).
Organ odwoławczy przedstawił szczegółowo ustalenia kontroli podatkowej w sprawie i stwierdził, że ustalony stan faktyczny nie wymagał powołania biegłego i pozwala stwierdzić, że brak możliwości dojazdu samochodów ciężarowych do nieruchomości skarżącej, uznany przez organ za chwilową przeszkodę w dojeździe dużych samochodów, nie stanowi tzw. "względów technicznych", o których mowa w przepisie art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy podatkowej. Organ ten przedstawił interpretację przepisu art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy, w tym znaczenie pojęcia "względy techniczne" i reasumując stwierdził, że organ podatkowy pierwszej instancji wznowił
postępowanie w sposób zgodny z przepisami, a odmowa uchylenia decyzji ustalającej prawidłową wysokość podatku od nieruchomości jest uzasadniona i zgodna z prawidłowo ustalonym stanem faktycznym i prawnym.
W kierowanej do wojewódzkiego sądu administracyjnego skardze na wyżej opisaną decyzję, wnosząc o jej uchylenie oraz o uchylenie poprzedzającej decyzji organu pierwszej instancji, skarżąca zarzuciła naruszenie:
- przepisu art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych poprzez błędną wykładnię, - przepisu art. 200 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa poprzez pozbawienie skarżącej możliwości wypowiedzenia się co do materiału zebranego w sprawie,
- przepisów art. 291 § 2 i 210 § 4 Ordynacji podatkowej poprzez bezpodstawne przyjęcie, że
nieuwzględnienie przez organ pierwszej instancji przy wydawaniu rozstrzygnięcia w sprawie treści pisma z 25 sierpnia 2009 r. nie narusza prawa,
- przepisów art. 180, 197 § 1, 216 w związku z art. 219, 211, 210 § 4 Ordynacji podatkowej poprzez nieuwzględnienie wniosków dowodowych strony,
-przepisu art. 191 Ordynacji podatkowej poprzez dowolną ocenę dowodów, t.j. uznanie, że ustanowiona na rzecz skarżącej służebność przejazdu oznacza faktyczną możliwość dojazdu samochodów oraz uznanie, że istnienie ogrodzeń i bramy stwierdzone w protokole kontrolnym są chwilową przeszkodą w dojeździe do nieruchomości,
- przepisu art. 187 § 1 Ordynacji podatkowej poprzez niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych sprawy.
W odpowiedzi na skargę, wnosząc o jej oddalenie, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. podtrzymało dotychczasowe stanowisko w sprawie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), dalej: p.p.s.a.; sądy administracyjne sprawują kontrolę administracji publicznej przez badanie zgodności zaskarżonych decyzji z prawem.
W wyniku takiej kontroli decyzja może zostać uchylona w razie stwierdzenia, że naruszono przepisy prawa
materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy lub doszło do takiego naruszenia przepisów prawa procesowego, które mogłoby w istotny sposób wpłynąć na wynik sprawy, ewentualnie w razie wystąpienia okoliczności mogących być podstawą wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a)-c) p.p.s.a.
Z przepisu art. 134 § 1 p.p.s.a. wynika, że Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą skargi.
Skład orzekający w sprawie uznał, że skarga zasługiwała na uwzględnienie, aczkolwiek z innych przyczyn niż podane w skardze.
Na wstępie rozważań podkreślić należy, że zaskarżona decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] roku utrzymująca w mocy decyzję Burmistrza Miasta B. z dnia [...] r. została wydana w trybie postępowania wznowieniowego.
Istotą sporu jest zatem ocena wystąpienia przesłanek do ewentualnego uchylenia decyzji podatkowej w trybie wznowienia postępowania podatkowego.
Na wstępie należy wskazać, że jedną z podstawowych zasad postępowania administracyjnego, w tym podatkowego jest zasada trwałości decyzji administracyjnej. Zasadę tę ustanawia art. 128 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), zgodnie z którym decyzje, od których nie służy odwołanie w postępowaniu podatkowym są ostateczne. Uchylenie lub zmiana tych decyzji, stwierdzenie ich nieważności lub wznowienie postępowania mogą nastąpić tylko w przypadkach
przewidzianych w Ordynacji podatkowej oraz ustawach podatkowych. Przyjęte rozwiązanie wyznacza granice pojęcia decyzji ostatecznej oraz stanowi, że wydanie takiej decyzji jest ostatecznym załatwieniem sprawy administracyjnej. Zasada trwałości decyzji ostatecznych ma podstawowe znaczenie dla stabilizacji opartych na decyzji skutków prawnych, dlatego uchodzi za jedno z kardynalnych założeń całego systemu postępowania administracyjnego. Jest to tzw. domniemanie mocy obowiązującej decyzji.
Ustawodawca dopuszcza możliwość zaistnienia sytuacji wyjątkowych, w których będzie można dokonać wyeliminowania rozstrzygnięć wadliwych. Celowi temu służą tzw. nadzwyczajne środki wzruszeń decyzji ostatecznych. Zostały one enumeratywnie wymienione w ordynacji podatkowej.
Jednym z nich jest uchylenie w całości lub w części decyzji ostatecznej w trybie wznowienia postępowania podatkowego (art. 240-246 O.p.).
Postępowanie wznowieniowe jest postępowaniem nadzwyczajnym, które toczy się w zawężonych ramach.
Jego przedmiotem nie jest ponowne rozpoznanie sprawy we wszystkich jej aspektach, a jedynie zbadanie, czy zaszły wyjątkowe okoliczności wymienione w art. 240 § 1 Ordynacji podatkowej (por. wyrok NSA z dnia 22 maja 2003 r., III SA 2367/01, niepubl., Dowgier Rafał, Etel Leonard, Kosikowski Cezary, Pietrasz Piotr, Popławski Mariusz, Presnarowicz Sławomir, komentarz LEX 2009, Komentarz do art.240 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U.05.8.60), [w:] C. Kosikowski, L. Etel, R. Dowgier, P. Pietrasz, S. Presnarowicz, M. Popławski, Ordynacja podatkowa. Komentarz, LEX, 2009, wyd. III.).
Z przepisu art. 243 § 2 ustawy ordynacja podatkowa wynika wprost, że postanowienie o wznowieniu postępowania stanowi podstawę do przeprowadzenia przez właściwy organ postępowania co do przesłanek wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia istoty sprawy.
Jedną z przesłanek do wznowienia postępowania podatkowego jest wyjście na jaw istotnych dla sprawy nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów istniejących w dniu wydania decyzji nieznanych organowi, który wydał decyzję (art. 240 § 1 pkt 5 ustawy Ordynacja podatkowa). Powyższy zapis wskazuje,
że aby można było mówić o zaistnieniu tej przesłanki, muszą łącznie wystąpić następujące okoliczności:
1) muszą wyjść na jaw nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody,
2) musimy mieć do czynienia z nowymi okolicznościami lub nowymi dowodami,
3) nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody powinny istnieć w dniu wydania decyzji,
4) nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji nie mogą być znane organowi, który wydał decyzję.
Przesłanka istotnych okoliczności lub dowodów jest spełniona wtedy, gdy:
- ujawnią się w sprawie nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody,
- okoliczności te lub dowody będą miały charakter nowych w stosunku do przeprowadzonego dotąd postępowania wyjaśniającego,
- powyższe okoliczności lub dowody muszą być istotne dla sprawy, czyli mogą mieć wpływ na odmienne rozstrzygnięcie, więc wywołują konieczność uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej w całości lub w części (wyrok NSA z dnia 1 października 2003 r., III SA 2923/01, Biul. Skarb. 2004, nr 3, s. 22).
Sformułowanie "wyjdą na jaw", użyte w art. 240 § 1 pkt 5 o.p., oznacza, że istotny jest moment ujawnienia danego dowodu lub okoliczności, czyli udostępnienia ich organowi, a nie moment faktycznego zapoznania się z nimi przez pracownika organu (por. wyrok NSA z dnia 26 kwietnia 2000 r., III SA 1454/99, ONSA 2001, nr 3, poz. 123).
Pod pojęciem nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów należy rozumieć zarówno okoliczności lub dowody nowo odkryte, jak również po raz pierwszy zgłoszone przez stronę. Okoliczności faktyczne lub dowody dla sprawy istotne to te, które dotyczą przedmiotu sprawy i mają znaczenie prawne, a więc mają w konsekwencji wpływ na zmianę treści decyzji w kwestiach zasadniczych (wyrok NSA z dnia 23 maja 2003 r., III SA 2484/01, niepubl.).
Podstawę prawną rozstrzygnięć w rozpoznawanej sprawie stanowi art. 245 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej, w myśl którego organ podatkowy po przeprowadzeniu postępowania określonego w art. 243 § 2 wydaje decyzję, w której odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej w całości lub w części, jeżeli nie stwierdzi istnienia przesłanek określonych w art. 240 § 1.
W rozpoznawanej sprawie organy podatkowe prowadziły postępowanie podatkowe z naruszeniem przepisów postępowania.
Zarówno podjęte czynności w sprawie wznowionego postępowania (kontrola podatkowa), jak i wydane w trybie wznowieniowym decyzje organów obu instancji, zmierzały w istocie, wbrew w/w przepisowi, do ustalenia czy posiadana przez skarżącą nieruchomość powinna być opodatkowana stawką jak dla
nieruchomości związanych z działalnością gospodarczą, czy też powinna być zakwalifikowana do kategorii
"pozostałe" nieruchomości. Jak wynika z postanowienia o wznowieniu postępowania wydanego w sprawie, głównym celem wznowionego postępowania i kontroli podatkowej miało być ustalenie, czy wskutek okoliczności niezależnych od wnioskodawcy nie jest możliwy przejazd samochodami ciężarowymi z drogi publicznej do działki podatniczki.
Zarówno Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K., jak też Burmistrz Miasta B. podejmując rozstrzygnięcie w sprawie nie wskazali w uzasadnieniu decyzji czy jakakolwiek przesłanka wznowieniowa, a w szczególności
przywołana w uzasadnieniu decyzji organu pierwszej instancji przesłanka określona w art. 240 § 1 pkt 5 Ordynacji podatkowej, zaistniała w sprawie, to jest czy np. ujawniły się w sprawie nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji ustalającej D.G. zobowiązanie w podatku od nieruchomości na [...] rok, nieznane organowi, który wydał decyzję.
Wręcz przeciwnie, organ podatkowy pierwszej instancji podjął działania (kontrola podatkowa) mające na celu ustalenie okoliczności faktycznych istniejących w [...] r.
Takie okoliczności i związane z nimi przepisy ustawy podatkowej ( art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy) zostały zawarte w wydanej na podstawie art. 245 § 1 pkt 2 ustawy ordynacja podatkowa, wydanej przez organ odwoławczy decyzji odmawiającej uchylenia decyzji w sprawie podatku od nieruchomości.
Wskazać w tym miejscu wypada, że z przepisu art. 210 Ordynacji podatkowej wynika, że niezbędnymi elementami decyzji są m. in. powołanie podstawy prawnej (art. 210 § 1 pkt 4), rozstrzygnięcie (art. 210 § 1 pkt 5) oraz uzasadnienie faktyczne i prawne (art. 210 § 1 pkt 6).
Uzasadnienie faktyczne decyzji zawiera w szczególności wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, którym dał wiarę oraz przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności,
uzasadnienie prawne zaś zawiera wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji z przytoczeniem przepisów prawa ( art. 210 § 4 Ordynacji podatkowej).
Uzasadnienie służy wyjaśnieniu rozstrzygnięcia stanowiąc jego integralną część.
Jest zatem oczywiste, że pomiędzy sentencją decyzji a jego uzasadnieniem musi zachodzić spójność, gdyż uzasadnienie decyzji ma na celu wykazanie prawidłowości procesu myślowego, który doprowadził do podjęcia rozstrzygnięcia określonej treści. Te dwa elementy decyzji muszą być ze sobą ściśle powiązane,
komplementarne względem siebie, a celem argumentacji wyrażonej w uzasadnieniu jest nie tylko odtworzenie procesu stosowania prawa przez organ, co umożliwia sądową kontrolę legalności decyzji, lecz także powinno być ono tak sporządzone, aby ściśle wiążąc się z przedmiotem i sposobem rozstrzygnięcia zmierzało do przekonania strony o jego zasadności. Przedstawionych wymogów zaskarżona decyzja i poprzedzająca ją decyzja organu pierwszej instancji nie spełniły.
Argumentacja organu odwoławczego ograniczająca się do wyjaśnienia przepisu art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy i przedstawienia stanu faktycznego na kontrolowanej w dniu [...] r. nieruchomości nie może stanowić
uzasadnienia wydanego rozstrzygnięcia utrzymującego w mocy decyzję odmawiającą, po wznowieniu postępowania, uchylenia decyzji w sprawie wymiaru podatku od nieruchomości za rok [...].
Powyższe naruszenia przepisów mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
Ponownie przeprowadzając postępowanie w sprawie organy podatkowe podejmą, w konsekwencji wznowionego postępowania w sprawie podatku od nieruchomości na [...] rok, działania mające na celu ustalenie czy zaistniały przesłanki wznowienia postępowania zakończonego decyzją Burmistrza Miasta B. z [...]
r., co znajdzie swoje odzwierciedlenie w prawidłowo uzasadnionym rozstrzygnięciu.
Sąd zwraca uwagę, organowi I instancji, że w razie potrzeby jest on uprawniony do przeprowadzenia oględzin terenu na podstawie art. 198 § 1 o.p. (zwłaszcza gdy postępowanie podatkowe zostało wszczęte) i w takim przypadku nie ma potrzeby wszczynania kontroli podatkowej ( tak jak w niniejszej sprawie) w celu
przeprowadzenia oględzin terenu.
Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c i art. 135 ustawy Prawo o
postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w sentencji. O kosztach orzeczono na podstawie art.
200 ww. ustawy.
