Żelazko na węgiel 2022-04-07
Żelazko na węgiel
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 1800 Stan eksponatu: Dobry
Opis: Żelazko na węgiel drzewny (II generacja) o pięknym uchwycie. Drewniana rączka w miarę oryginalna, natomiast pokrywa uszkodzona i w połowie zastąpiona pokrywą z innego żelazka.
Żelazko jest wykonane z żeliwa. Ma ponad 100 lat (pierwsze żelazka elektryczne pojawiły się po 1882 roku). Ząb czasu pozbawił go chromowanej powłoki, której resztki widać na zdjęciu nr 7.
Na tylnej ściance szyberek do regulacji przepływu powietrza (jak w piecu).
Na wewnętrznej stronie pokrywy Gwiazda Dawida. Nie wiem dlaczego umieszczono ten symbol żydowski na żelazku. Czyżby żelazka też były "koszerne"? Może ktoś z Państwa coś na ten temat wie, ale proszę na poważnie, bez żartów.
I jeszcze jedno pytanie: węgiel kojarzy się z czymś czarnym, z sadzą i popiołem. W związku z tym ciekawe, jak takim urządzeniem prasowało się białą koszulę?
Żelazko na węgiel 2022-04-07
Żelazko na węgiel
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 1800
Stan eksponatu: Bardzo dobry
Opis: Żelazko na węgiel drzewny (II generacja) o pięknym uchwycie, zachowane w niezłym stanie bez większych uszkodzeń, ale widać efekty zastąpienia zużytych elementów bardziej
współczesnymi (np. śruba w miejsce pręta na "dziobie" żelazka). Drewniana rączka wygląda na oryginalną, choć trudno uwierzyć, by przez tyle lat nie uległa zużyciu. Żelazko jest wykonane z żeliwa. Ma ponad 100 lat (pierwsze żelazka elektryczne pojawiły się po 1882 roku). Na tylnej ściance szyberek do regulacji przepływu powietrza (jak w piecu). I jeszcze jedno pytanie:
węgiel kojarzy się z czymś czarnym, z sadzą i popiołem. W związku z tym ciekawe, jak takim urządzeniem prasowało się białą koszulę?
Żelazko na węgiel 2022-04-07
Żelazko na węgiel
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 1800 Stan eksponatu: Dobry
Opis: Żelazko na węgiel drzewny (II generacja) o pięknym uchwycie. Niestety, pokrywa kiedyś pękła i ktoś ją pospawał. Drewniana rączka dorabiana w fatalnym stylu. Nie ma problemu z
dokupieniem całkiem nowej, pięknej i pasującej, ale postanowiłem pozostawić tą, która jest.
Choć nieoryginalna, to jednak dla zbieracza staroci bardziej cenna od współczesnej.
Żelazko jest wykonane z żeliwa. Ma ponad 100 lat (pierwsze żelazka elektryczne pojawiły się po 1882 roku).
Na tylnej ściance szyberek do regulacji przepływu powietrza (jak w piecu).
I jeszcze jedno pytanie: węgiel kojarzy się z czymś czarnym, z sadzą i popiołem. W związku z tym ciekawe, jak takim urządzeniem prasowało się białą koszulę?
Żelazko na węgiel 2022-04-07
Żelazko na węgiel
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 1800 Stan eksponatu: Dobry
Opis: Żelazko na węgiel drzewny (II generacja) o pięknym uchwycie. Takie samo znajduje się w zbiorach największego w Polsce i Europie Muzeum Sprzętu Gospodarstwa Domowego w Ziębicach na Śląsku - zdjęcie nr 6 (źródło: http://www.blogi.szkolazklasa.pl/?blog=1733).
Moje żelazko jest niestety po przejściach. Pęknięta pokrywa została wzmocniona od dołu i od góry żelaznymi paskami. Poza tym ktoś pomalował je czarnym lakierem. Może na pierwszy rzut oka wygląda to ładniej od rdzawego żeliwa, ale jednak jest to pewnego rodzaju profanacja.
Żelazko jest wykonane z żeliwa. Ma ponad 100 lat (pierwsze żelazka elektryczne pojawiły się po 1882 roku).
Na tylnej ściance szyberek do regulacji przepływu powietrza (jak w piecu).
I jeszcze jedno pytanie: węgiel kojarzy się z czymś czarnym, z sadzą i popiołem. W związku z
Żelazko na węgiel 2022-04-07
Żelazko na węgiel
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 1800 Stan eksponatu: Dobry
Opis: Żelazko na węgiel drzewny (II generacja). Uchwyt niezbyt ergonomiczny, ale dzięki półkolistemu kształtowi części drewnianej dość efektowny. Brakuje drewnianej tulejki zabezpieczającej przed poparzeniem na zamku pokrywy (na "dziobie" żelazka) oraz przysłony szyberka na tylnej ściance. Na krawędzi stopy resztki srebrzystej powłoki chromowej.
Żelazko jest wykonane z żeliwa. Ma ponad 100 lat (pierwsze żelazka elektryczne pojawiły się po 1882 roku).
Żelazko na węgiel 2022-04-07
Żelazko na węgiel
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 1800
Stan eksponatu: Bardzo dobry
Opis: Żelazko na węgiel drzewny (II generacja). Jak w większości żelazek z tamtych czasów ich ozdobą są uchwyty. Prezentowane żelazko ma zgrabną, półokrągłą drewnianą rączkę połączoną z żeliwną podstawą ozdobioną głowami delfinów. W dolnej części korpusu żelazka widać resztki powłoki chromowej.
Żelazko jest wykonane z żeliwa. Ma ponad 100 lat (pierwsze żelazka elektryczne pojawiły się po 1882 roku).
Żelazko na węgiel 2022-04-07
Żelazko na węgiel
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 1800 Stan eksponatu: Dobry
Opis: Żelazko na węgiel drzewny (II generacja). Brakuje drewnianej części uchwytu. Dorobienie nie stanowi problemu, tym bardziej, że jest to prosty, walcowy kształt. Ale czy pomimo braku tej drewnianej części to żelazko nie jest piękne dzięki delfinom tworzącym metalową część uchwytu?
Oryginalny zawias pokrywy jest ułamany. Ale już "wieki temu" ktoś zastąpił go zwykłym zawiasem przymocowanym śrubami do korpusu.
Żelazko jest wykonane z żeliwa. Ma ponad 100 lat.
Żelazko na węgiel 2022-04-07
Żelazko na węgiel
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 1900
Stan eksponatu: Bardzo dobry
Opis: Żelazko na węgiel drzewny (II generacja). Elementem wyróżniającym to żelazko pośród pozostałych z tego okresu jest zachowana srebrzysta powłoka. Drewniana część uchwytu była polakierowana na biało. Po latach farba spękała i łuszczy się. Ale ten stan wskazuje na to, że rączka jest oryginalna. Na żeliwnej części uchwytu literka "G", a na spodzie pokrywy nieczytelny znak firmowy.
Żelazko jest wykonane z żeliwa. Ma prawdopodobnie ponad 100 lat. Używam słowa
"prawdopodobnie", ponieważ zachowana w dobrym stanie powłoka chromowa podpowiada mi, że żelazko może być młodsze, np. z początku XX wieku, a może nawet z okresu
międzywojennego. Tym bardziej, że wyczytałem gdzieś, że np. w Polsce ostatnie żelazko na węgiel opuściło hutę Batory (Chorzów) w 1974 roku!!! Aż się wierzyć nie chce.
Żelazko na węgiel z kominem 2022-04-07
Żelazko na węgiel z kominem
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 1901
Stan eksponatu: Bardzo dobry
Opis: Żeliwne żelazko na węgiel drzewny (II generacja) z kominem. Zastanawiam się czy pierwsze żelazka na węgiel były od początku z kominem, czy też dopiero później ten komin się pojawił jako sposób na uniknięcie wypadania kawałków żaru i popiołu przez otwory umieszczone nisko, przy stopie żelazka. Ale za kominem "od początku" przemawia tradycjonalizm, tzn.
zbudowanie żelazka z paleniskiem na wzór zwykłego pieca, który oczywiście komin miał. Więc co było pierwsze, jajko czy kura? Może ktoś znajdzie odpowiedź na to pytanie. Pomiędzy pokrywą, a rączką znajduje się półkoliście wygięta blacha tworząca ekran osłaniający rękę przed gorącem emitowanym przez rozgrzane żelazko. Na blasze tej jest wytłoczona nazwa producenta: "S. Kronenblum Końskie" i inicjały "SK". Jest to więc żelazko produkowane na ziemiach polskich. Wspomniany zakład metalurgiczny pod nazwą "Fabryka Odlewów
Żelaznych Zakłady Mechaniczne i Chromoniklarnia - S. Kronenblum" powstał w 1901 lub 1903 roku (różne źródła podają różne daty). W 1939 roku zakład znalazł się pod zarządem
niemieckim, a po 1945 roku odlewnia została przekazana szkolnictwu zawodowemu. Na tylnej ściance żelazka znajduje się otwór zapewniający przepływ powietrza. Prześwit otworu jest regulowany odchylaną klapką o kształcie twarzy (zbliżenie będzie przy następnym żelazku).
Także na górnej pokrywie występują ozdobne ornamenty. Po podniesieniu pokrywy widać kompletny ruszt (jak w prawdziwym piecu). Ruszt jest wyjmowany do czyszczenia.
Żelazko na węgiel z kominem 2022-04-07
Żelazko na węgiel z kominem
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 1901
Stan eksponatu: Bardzo dobry
Opis: Żeliwne żelazko na węgiel drzewny (II generacja) z kominem. Jest większe od poprzedniego, co widać na ostatnim zdjęciu. Opisu budowy żelazka oraz informacje o producencie są wspólne dla obu żelazek (odsyłam do poprzedniego eksponatu). Ten egzemplarz charakteryzuje się wadami odlewu - wżery na grzbiecie komina. Ale to chyba nie przeszkadzało w eksploatacji, najwyżej żelazko mogło być sprzedane po niższej cenie, jako wybrakowane.
Żelazko na węgiel z kominem 2022-04-07
Żelazko na węgiel z kominem
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 2000
Stan eksponatu: Bardzo dobry
Opis: A to taka zabawka niewielkich rozmiarów (10 x 13 cm). Wyrób współczesny ku ozdobie, ale wzorujący się na oryginalnym modelu.
Żelazko na węgiel z kominem 2022-04-07
Żelazko na węgiel z kominem
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 1800
Stan eksponatu: Bardzo dobry
Opis: Piękne żeliwne żelazko na węgiel drzewny (II generacja) z kominem w kształcie głowy smoka.
Można by pomyśleć, że projektant był pod wrażeniem Smoka Wawelskiego.
Żelazko nie miało lekkiego życia. Zanim trafiło na zasłużoną emeryturę do "Składu staroci"
musiało spędzić wiele lat w jakiejś wilgotnej piwnicy albo nawet w ziemi. Świadczy o tym stan ogólny, a w szczególności wykruszenia na krawędzi zjedzonego przez rdzę korpusu.
Drewniana rączka jest oczywiście dorabiana. Ale nic nie jest w stanie pozbawić go wrodzonego uroku.
Żelazko na węgiel z kominem 2022-04-07
Żelazko na węgiel z kominem
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 1800
Stan eksponatu: Bardzo dobry
Opis: Drugie żeliwne żelazko na węgiel drzewny (II generacja) z kominem w kształcie głowy smoka.
Trochę w lepszym stanie niż poprzednie, chociaż ten smok taki bardziej bezzębny. Może przez lata mu się kły wykruszyły?
Na szóstym zdjęciu wnętrze z częścią rusztu oraz XIX-wiecznym kurzem i pajęczyną. Na dwóch ostatnich zdjęciach porównanie obu żelazek.
Żelazko z żelaza 2022-04-07
Żelazko z żelaza
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 1800 Miejsce pochodzenia: Niemcy
Stan eksponatu: Bardzo dobry
Opis: Nazwa "żelazko" pochodzi właśnie od takiego pucka żelaznego, który przed użyciem rozgrzewano na płycie pieca. Ten rodzaj najprostszego żelazka (I generacji) używany był od ok. II w. do XIX w., kiedy został wyparty przez żelazka na węgiel drzewny (II generacja).
Wcześniej, a także równolegle próbowano innych metod wygładzania materiałów (np. za pomocą rozgrzanej patelni), ale dopiero to rozwiązanie można uznać za pierwsze specjalistyczne urządzenie do prasowania. Żelazko składało się z jednolitej, pełnej bryły żeliwnej (ten egzemplarz waży prawie 7 kg) oraz uchwytu. Uchwyt był odłączany na czas nagrzewania żelazka. Na zdjęciach widać prosty zamek blokujący uchwyt po włożeniu w swoje łoże. Na górnej powierzchni odlewu owalny znak firmowy producenta. Znajduje się tam napis:
"A. Durst-Bader, Cannstatt" --- Kraj pochodzenia:
Żelazko z żelaza 2022-04-07
Żelazko z żelaza
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 1800
Stan eksponatu: Bardzo dobry
Opis: Drugie, dużo mniejsze (ok. 2,1 kg) żelazko najprostszego typu. Tym razem składające się tylko z jednej części. Rączka nieodłączana, co nasuwa pytanie jak po rozgrzaniu można było trzymać je w ręku? Na metalowej rączce nie widać żadnych pozostałości czy śladów po mocowaniu ewentualnej okładziny izolującej rozgrzany metal od dłoni użytkownika. A może po prostu obwijano rączkę szmatą?
Brak sygnatur producenta.
Żelazko z duszą 2022-04-07
Żelazko z duszą
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 1800
Stan eksponatu: Bardzo dobry
Opis: Gdy ludzie mieli już dosyć problemów z wyskakującym żarem z żelazek opalanych węglem, wymyślili żelazka z duszą (III generacja żelazek). Dusza to sztabka żelaza rozgrzewana na piecu lub w piecu i wkładana do wnętrza żelazka.
Prezentowane żelazko wykonane z mosiądzu jest oryginalne poza drewnianą rączką. Brakuje tu również duszy, którą wkładało się do środka po podciągnięciu do góry zasuwki z tyłu żelazka.
Żelazko z duszą 2022-04-07
Żelazko z duszą
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 1800
Stan eksponatu: Bardzo dobry
Opis: To żelazko ma oryginalny tylko korpus. Brakuje mu również zasuwki. Prezentuję je jednak ze względu na duszę, którą udało mi się dla niego zdobyć. Nie jest to jego "osobista"
dusza, ale pasuje do do niego.
Żelazko z duszą 2022-04-07
Żelazko z duszą
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 1800
Stan eksponatu: Bardzo dobry
Opis: Mosiężne żelazko (z duszą) w bardzo dobrym stanie. Niestety duszę, która wkładało się do wnętrza po odchyleniu klapki z tyłu żelazka wyjąłem, aby odciążyć półkę na której stoją te ciężary. No i wcięło ją w czeluściach "Składu staroci". Jak znajdę, to dołączę zdjęcie.
Natomiast z wyglądem duszy do tego typu żelazek będzie można zapoznać się oglądając następne eksponaty.
Żelazko z duszą 2022-04-07
Żelazko z duszą
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 1800
Stan eksponatu: Bardzo dobry
Opis: Kolejne żelazko takie jak poprzednie, lecz wykonane z żelaza pokrytego warstwą chromu, którego pozostałości widać na korpusie żelazka. Drewniana rączka wygląda na oryginalną, śruby mocujące uchwyt do korpusu trochę mniej.
Żelazko z duszą lub "na gaz" 2022-04-07
Żelazko z duszą lub "na gaz"
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 1800
Stan eksponatu: Bardzo dobry
Opis: To żelazko głównie różni się od poprzedniego dużymi otworami na "dziobie". Nie wiem do czego te otwory służyły i dlaczego jedne żelazka były w nie wyposażone, a inne nie. Jak ktoś z Państwa wie coś na ten temat, to chętnie skorzystam z podpowiedzi.
Do tego żelazka mam też duszę. Chyba nie jest oryginalna, ale przynajmniej widać jak taka dusza wygląda i jak się ją umieszcza wewnątrz żelazka.
Na ostatnim zdjęciu drewniana rączka trochę nadgryziona przez ząb czasu. Ot, taki szczegół bez znaczenia.
--- 25 grudnia 2011 roku.
Ha..., już wiem do czego służyły te otwory na dziobie żelazka. Otóż wraz z pojawieniem się w mieszkaniach instalacji gazowych, producenci żelazek postanowili przystosować dotychczas produkowane żelazka z duszą do nowego źródła ciepła (gazu), które mogło zastąpić dość
Żelazko z duszą lub "na gaz" 2022-04-07
Żelazko z duszą lub "na gaz"
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 1850
Stan eksponatu: Bardzo dobry
Opis: Piękne, żelazko wykonane z żeliwa bogato zdobione ornamentami. Tak jak poprzednie, wyposażone w te dziwne otwory na przodzie korpusu. Wierzch stopy wewnątrz żelazka uformowany w szereg równoległych garbów ułatwiających wsuwanie i wysuwanie duszy. Dziwi brak śladów po jakimś systemie zabezpieczającym duszę przed wypadnięciem - jakaś klapka opuszczana, przesuwna, odchylana (niepotrzebne skreślić).
Myślę, że jest to naprawdę stare żelazko.
--- 25 grudnia 2011 roku
W opisie poprzedniego eksponatu opisałem pochodzenie otworów w korpusie. Użycie gazu do rozgrzewania żelazka wyjaśnia brak systemu zabezpieczającego duszę przed wypadnięciem.
Żelazko z duszą 2022-04-07
Żelazko z duszą
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 2000
Stan eksponatu: Bardzo dobry
Opis: Piękne,ale to nie jest staroć. Wyrób współczesny, taka ozdoba. Pomysł z kotem obserwującym mysz (czwarta fotografia) znakomity, odlew niezły, ale połączenie tego do "kupy" kiepskie.
Klapka zasłaniająca otwór na duszę odstaje, a najgorsze to te blachowkręty do mocowania płyt gipsowych, którymi połączono korpus oraz drewnianą rączkę z uchwytem.
Ale jak stoi na półce w jednym szeregu z pozostałymi żelazkami, to zwraca uwagę oglądających.
Żelazko spirytusowe 2022-04-07
Żelazko spirytusowe
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Stan eksponatu: Bardzo dobry Opis: Wynalazek XX wieku.
Żelazko IV generacji, czyli z okresu poszukiwania źródła ciepła wygodniejszego od żarzących się węgielków lub rozgrzanej w piecu duszy, ale jeszcze przed erą elektryczności, która nawet jeśli już się pojawiła, to nie wszędzie była dostępna.
Z tyłu żelazka znajduje się zbiorniczek na spirytus (denaturat). Po zdjęciu pokrywki zbiorniczka widać bawełniany knot zasysający paliwo. Całość, czyli zbiorniczek wraz z palnikiem można odłączyć od korpusu żelazka. Rurka palnika zaopatrzona jest w dwa szeregi otworów przez które wydostaje się gaz będący oparami alkoholowymi. Po podpaleniu płomień rozgrzewa bryłę żelazka (nie próbowałem).
Na palniku znajduje się napis:
SPIRITUSBUGELEISEN "BRILLANT"
PATENTE FELDMEYER GESCHUTZT DURCH
28 JN & AUSLANDSPATENTE 11 D.R. GEBRAUCHSMUSTER
Warto jeszcze zwrócić uwagę na zastosowaną po raz pierwszy pośród prezentowanych żelazek izolację pomiędzy korpusem, a metalową częścią uchwytu. Do tej pory we wszystkich
eksponatach metal bezpośrednio stykał się z metalem.
Żelazko spirytusowe 2022-04-07
Żelazko spirytusowe
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Stan eksponatu: Bardzo dobry Opis: XX wiek.
Żelazko podobne w budowie i zasadzie działania do poprzedniego (na zdjęciu nr 8 oba żelazka), dlatego w sprawie opisu proponuję "krok do tyłu".
Różnice jednak są, np. trochę inny zaworek do sterowania wielkością płomienia (pokrętło ze strzałeczką ułatwiającą ustalenie położenia), inny kształt palnika.
Pokrywka zbiorniczka nieoryginalna - za duża.
Żelazko z żelaza 2022-04-07
Żelazko z żelaza
Kolekcja: Żelazka
Muzeum: MUSEUM TOMATORUM - Pamiątki Przeszłości
Właściciel: tomator
Datowanie: 1800
Stan eksponatu: Bardzo dobry
Opis: Piękne żelazko z gatunku tych najprostszych i najstarszych (I generacja). Niewielkie (1,3 kg) o niespotykanym kształcie kropli.
Myślę, że te trzy kreseczki widoczne na zdjęciu "z lotu ptaka" to nie przypadkowe wżery w odlewie, lecz oznakowanie - może rozmiar modelu (jakbyśmy to dzisiaj powiedzieli)?
