PROGRAM TENISA ZIEMNEGO DLA KLAS I-III SZKOŁY PODSTAWOWEJ

PROGRAM TENISA ZIEMNEGO DLA KLAS I-III SZKOŁY PODSTAWOWEJ

Opracowanie: instruktor tenisa ziemnego Magdalena Jarosz na podstawie „Programu autorskiego Wy- chowania Fizycznego dla klas I-III Szkoły Podstawowej” autor mgr Dariusz Owczarek.

1. INICJACJA TENISOWA, MINI-TENIS, ELEMENTY PODSTAWOWEGO SZKOLENIA WSZECHSTRONNEGO W TENISIE.

Wychodząc naprzeciw nowym potrzebom w dynamicznie zmieniającej się rzeczywi- stości, jak również przy rozwijającej się coraz lepiej bazie sportowej niektórych szkół, niżej przedstawioną propozycję połączenia klasycznego nauczania wychowania fizycznego z pod- stawowym etapem szkolenia wszechstronnego w tenisie uważam za słuszną i, szczególnie w przyszłości, bardzo racjonalną.

Szkoła, działająca wspólnie z rodzicami powinna zapewnić jej wychowankom harmo- nijny rozwój biopsychospołeczny na wszystkich etapach kształcenia, a jednocześnie zachęcić do zdrowego, sportowego stylu życia, a w ten sposób zachowania radości, energii życia do późnej starości.

Przed sportem w szkole, a w szczególności przed tenisem otwiera się szerokie pole do działania. Wprowadzenie na lekcje wychowania fizycznego nauki podstaw tenisa, zorganizo- wanie zajęć pozalekcyjnych na kortach przyszkolnych, to doskonałe wypełnienie potrzeb mo- torycznych i zainteresowań dzieci w wieku 7-10 lat. Tak naturalną w tym wieku potrzebę trzymania w rękach jakiejś zabawki, może z powodzeniem zastąpić rakieta tenisowa. Wzra- stający coraz bardziej poziom wytrzymałości i lepsza gibkość, to też często motywy do podję- cia ukierunkowanego programu inicjacji tenisowej i mini-tenisa.

Od radości z poprawnie wykonanych zadań ruchowych, do powtórzenia tych czynno- ści, tym samym do precyzji ruchów, szybka zdolność do przyswajania kilku umiejętności ru- chowych jednocześnie, wysoka harmonia, płynność, poczucie rytmu oraz wzrastająca z każ- dym rokiem w przedziale 7-10 lat koncentracja - to same „za” umieszczeniem dodatkowych zajęć z tenisa ziemnego w szkolnym programie wychowania fizycznego klas I-III. Realizacja tego programu, to nie tylko wszechstronny rozwój biologiczny, intelektualny czy wykształce- nie podstawowych umiejętności techniczno-taktycznych - to także troska o zdrowie młodych adeptów tenisa, to nauka wzorowych zachowań, postaw fair play.

2. BAZA DO REALIZACJI PROGRAMU

Obecnie sugeruje się, by proces dydaktyczno- wychowawczy był tak zorganizowany, aby w każdym dniu wystąpiły zajęcia ruchowe, których tygodniowy czas winien wynosić 3 godziny mini- mum. Przy założeniach dotyczących nauczania tenisa większość form aktywności ruchowej należy zamknąć w jednostki czasowe. Adam Królak - doświadczony trener i nauczyciel tenisa zaleca w pierwszych trzech latach treningu średnio 3 jednostki treningowe po 60-70 min. Biorąc pod uwagę organizację pracy szkoły, będą to cztery jednostki lekcyjne po 45 min. przeznaczone na naukę i doskonalenie tenisa.

Drugim podstawowym warunkiem są warunki przestrzenne. Optymalne warunki to dwa korty tenisowe, ściana treningowa. Doskonałym rozwiązaniem byłaby możliwość korzy- stania z kortu tenisowego w hali w okresie zimowym. Pomoce dydaktyczne i sprzęt to rów- nież niezbędne minimum do realizacji programu.

Według zaleceń MEN każda szkoła z klasami I-VI powinna posiadać między innymi 10 sztuk rakiet do tenisa. Wskazane byłyby jeszcze kosze z piłkami tenisowymi, maszyna do katapultowania piłek, kinogramy uderzeń itp.

Najlepsze i najbardziej efektywne nauczanie wychowania fizycznego, a w szczególno- ści tenisa to zajęcia z podziałem na grupy. Na poziomie inicjacji tenisowej najlepsza grupa, to grupa 12-osobowa, w mini-tenisie - na korcie 8 osób.

3. GŁÓWNE ZADANIA DLA PODSTAWOWEGO ETAPU SZKOLENIA WSZECHSTRONNEGO W TENISIE.

1. Wszechstronne dynamizowanie rozwoju wszystkich czynników psychomotorycznych w zgodzie z potrzebami i możliwościami biologicznymi dziecka, a decydującymi o szero- ko rozumianym zdrowiu - podstawie wszelkich działań perspektywicznych.

2. Zwiększanie możliwości czynnościowych i adaptacyjnych poszczególnych narządów i układów oraz całego organizmu z położeniem nacisku na sprawność koordynacyjną i wydolnościową.

3. Kształtowanie i rozwój sprawności ukierunkowanej do potrzeb tenisowych na podłożu rozwijającej się sprawności wszechstronnej.

4. Nauczanie wzorcowej techniki uderzeń podstawowych wraz z różnymi sposobami poru- szania się na korcie, w warunkach łatwych i z przewagą form zabawowych. Przyjęte formy umożliwiają wyżycie się ruchowe dziecka oraz sprzyjają radości i zadowoleniu z realizacji coraz trudniejszych zadań ruchowych.

Faza wczesnoszkolnej zabawy tenisowej wraz z fazą inicjacji powinny być dobrym przygoto- waniem do takiego opanowania techniki, która w przyszłości umożliwi rozgrywanie gier szkolnych.

5. Poszerzanie wiedzy: o tenisie, zdrowiu, wysiłku, treningu, wypoczynku, higienie osobi- stej, rozgrzewce, stretchingu, przepisach gry, sprzęcie i urządzeniach. Wiedza ta wspo- maga dążenie do usamodzielnienia, właściwego poziomu i kierunku motywacji teniso- wej.

Wyżej wymienione zadania opracował Adam Królak - „Tenis dla dzieci, nauczycieli i rodziców” WSiP W-wa 1999 r.

Przy okazji ogólnych zadań dla etapu nauczania początkowego, warto zwrócić uwagę na wskazania matodyczno-organizacyjne. Obejmują one nauczanie nowych umiejętności technicznych (nawyków ruchowych) i techniczno-taktycznych (odpowiedzi czuciowo- ruchowych).

Kolejność nauczania nowych uderzeń - naukę gry rozpoczynamy od nauki:

 woleja - w uproszczonej formie, najprostszego uderzenia do opanowania przez małe dzie- ci.

 wybrane uderzenie musi być wprowadzone poprzez ćwiczenia przygotowujące, właściwe, a w rezultacie zmierzające do opanowania uproszczonej i podstawowej techniki. W ich zakres wchodzą ćwiczenia łatwe i naturalne, bez rakiet, piłek, ćwiczenia muszą być zbli- żone charakterem ruchu do ćwiczenia zasadniczego. Ćwiczenia pokazujemy w wolnym tempie przy zachowaniu rytmu i amplitudy ruchu

 wartości techniczno-taktyczne wybranych uderzeń:

– nauczanie regularności - wielokrotnych powtórzeń uderzeń piłki nad siatką i w grani- cach kortu, w określonym, stopniowanym tempie, z celowymi przerwami, uczącymi powrotu do pozycji wyczekującej;

– kontrola uchwytu rakiety;

– ograniczanie strefy gry na korcie (nauczanie dokładności);

– zachowanie regularności przy kontrolowanej sile uderzenia, dokładności;

– prowadzenie elementów zamiaru taktycznego i zaskoczenia.

4. KSZTAŁTOWANIE SPRAWNOŚCI W PROCESIE INICJACJI TENISOWEJ I W MINI-TENISIE.

 Szybkość:

o biegi na krótkich odcinkach do 30 m, szybkie zmiany pozycji ciała, starty z różnych pozycji, obroty ciała w biegu, biegi z wymijaniem, omijaniem, obieganiem, sztafety - biegi sztafetowe i wahadłowe, zabawy i gry bieżne

 ćwiczenia szybkości lokomocyjnej na korcie: Bieg Spaldinga, Bieg Connorsa.

 ćwiczenia szybkości ruchów pojedynczych i złożonych np. przeskoki na drabin- kach, odbicia oburącz, jednorącz od ściany, siatki.

 Siła:

o ćwiczenia wzmacniające mięśnie ramion i pasa barkowego (opusty, wznosy ramion w różnych kierunkach), skurcze i wyprosty z przyspieszeniem, zwalnianiem, zatrzyma- niem, uginanie i prostowanie ramion w klęku podpartym, w postawie w drabince, przeciąganie się rękami po ławeczce, przeciąganie w parach za ręce, podrzuty i rzuty piłkami lekarskimi 1-3 kg, rzuty na odległość, przenoszenie przyborów, przyrządów;

o ćwiczenia wzmacniające mięśnie nóg, stóp, pasa biodrowego np. wznosy i opusty nóg w postawie, leżeniu przodem, tyłem, przysiady, półprzysiady, marsze, marszobiegi, biegi, podskoki jednonóż, obunóż na twardym, miękkim podłożu, obunóż na niskich przeszkodach, na odskoczni, skok w dal, w zwyż, skoki przez skakankę, skoki tere- nowe;

o ćwiczenia wzmacniające mięśnie brzucha, grzbietu: skłony, opady, skrętoskłony, skrę- ty z różnym ułożeniem ramion, w leżeniu przodem, wznosy tułowia z różnym ułoże- niem ramion, unoszenie nóg w leżeniu tyłem, wymachy, krążenia, zmiany pozycji cia- ła - siadanie, wstawanie, przejście z siadu do leżenia i odwrotnie;

o ćwiczenia rozwijające siłę tenisistów:

 wieloskoki, zeskoki i wyskoki obunóż na 2-3 częściach skrzyni,

 rozwój siły mięśni brzucha z wykorzystaniem piłek lekarskich, grzbietu ramion i obręczy barkowej,

 rozwój siły zrywowej z wykorzystaniem piłek uszatek 1-2 kg,

 rozwój siły mięśni przedramion, nadgarstka, dłoni.

 Wytrzymałość:

 marszobiegi, truchty do 5 min., biegi z pokonywaniem przeszkód, przeskoki przez skakankę, mini-gry zespołowe.

 Koordynacja ruchowa

 Szybkości reakcji:

 ćwiczenia „lustrzane”, naśladowanie ruchów nauczyciela - współćwiczącego,

 szybkie rozpoczynanie zadań ruchowych na określone sygnały wzrokowe lub słu- chowe,

 manipulowanie - żonglowanie przyborami,

 wykonywanie zadań na określony znak.

 Czucia:

 stosowanie optymalnych dawek wysiłku: podania i odbicia ręką, nogą, rakietą piłki, w ustawieniach według pojęć bliżej, dalej, rzuty do celu z tej samej odle- głości przyborami o różnym ciężarze, rzuty tym samym przyborem do celu usytu- owanego w różnej odległości, wykonywanie tych samych ćwiczeń ruchowych na większej i mniejszej przestrzeni.

 Kształtowanie precyzji i ekonomii ruchu:

 podbijanie piłki ręką, stopą, kolanem, głową, prowadzenie piłki stopą, toczenie głową, szybkie przenoszenie małych przedmiotów i układanie ich w określone miejsce, szybkie przekazywanie współćwiczącemu różnych przedmiotów w miej- scu, w ruchu, rzuty do przedmiotów będących w ruchu, szybkie przyjmowanie określonych pozycji na sygnał.

 Kształtowanie rytmizacji ruchów:

 zmiany tempa i kierunków ruchu, realizowanie ruchów według pojęć wolno - szybko, wolniej - szybciej, w prawo - lewo, w tył - w przód, w górę, w bok, zmienne rytmy ruchów np. 2 kroki - 4 kroki, marsz - 2-6 kroków, trucht, 4 kroki szybko - 2 kroki wolne.

 Kształtowanie równowagi:

ćwiczenia rozwijające umiejętność działania i balansowania ciałem w różnych płaszczyznach i na zmiennym podłożu np.

 wbieganie, wspinanie, zbieganie po płaszczyznach o różnym kącie pochylenia (ukośne ławeczki, pagórki w terenie),

 wchodzenie i przechodzenie przez przeszkody ustawione na różnej wysokości,

 ćwiczenia ze zmianą płaszczyzny podparcia.

 Kształtowanie orientacji:

o kinestetycznej (kształtowanie umiejętności kontrolowania położenia ciała i jego części w przestrzeni) przez:

 przyjmowanie określonych pozycji, ułożenie głowy, rąk, nóg bez kontroli wzro- ku,

 jednoczesne podrzucanie, chwytanie, odbijanie naprzemienne dwóch przybo- rów,

 przetaczanie bokiem, przewroty,

 rozpoczynanie - kończenie ruchów w różnym położeniu tułowia, rąk, nóg,

 wykonywanie ćwiczeń przy różnej kolejności wykonania.

o przestrzennej (kształtowanie umiejętności wzrokowej i słuchowej oceny dystansu i osób, przedmiotów) przez:

 dojścia do określonych sygnałów z zamkniętymi oczami,

 utrzymywanie odstępów w ruchu, dokonywanie zmian odległości w miejscu - w ruchu według poleceń dalej, bliżej, szerzej, ciaśniej,

 ocenianie odległości usytuowania przedmiotu,

 omijanie przeszkód, szybkie znajdowanie przedmiotów według określonych cech (kolor, kształt).

5. KSZTAŁTOWANIE UMIEJĘTNOŚCI W PROCESIE INICJACJI TENISOWEJ I W MINI-TENISIE.

 umiejętność wykonywania rzutów, podań jednorącz i oburącz z dołu obszernym wahadłem, w ustawieniu bocznym do kierunku lotu piłki

 umiejętność rzutów znad głowy z akcentem na pracę nadgarstka

 umiejętność ciągłego ruchu między podaniami, rzutami, chwytami przedmiotów i piłek

 umiejętność powrotu na miejsce i przyjęcie pozycji wyczekującej po rzutach, chwytach, uderzeniach

 umiejętność poruszania się cwałem bocznym, drobnymi krokami i ze wzrokiem skierowanym do partnera czy lecącej piłki, przedmiotu

 umiejętność pracy nóg (nisko - wysoko - nisko)

 umiejętność skrętów tułowia, barków w czasie złożonego ruchu

 oswojenie z rakietą i piłką: mini-rakiety, packi, piłki poliuretanowe, piłki tward- sze, miękkie

 poznanie geometrii kortu: kara serwisowe, linie boczne, końcowe, deblowe

 poznanie chwytów rakiety

 kształtowanie czucia mięśniowo-ruchowego jako swoistej reakcji na trafność oceny miejsca odbicia się piłki, jej wysokości i kierunku na podstawie toru lotu przed i po koźle

 poznanie uderzeń i odbić podstawowych

 wolej z forhendu i bekhendu

 serwis - od prostego - płaskiego bez rotacji do ściętego, liftowanego

 bekhend z pozycji bocznej półotwartej

 bekhend oburęczny - jednoręczny ze zmianami ręki

 forhend: klasyczny po koźle

 returny z forhendu, z bekhendu

 lob i smecz

 skrót i odegranie

 umiejętność poruszania się po korcie, odnajdywanie płaszczyzn uderzeń piłek z woleja i po koźle, rytm pracy nóg, powroty do pozycji wyczekującej, kierunki ru- chu: do przodu, do tyłu, w bok, po przekątnych, po łuku

 umiejętność przyjmowania prawidłowej sylwetki tenisisty: pozycja przed uderze- niem, w czasie uderzenia i w fazie po uderzeniu, koncentracja wzroku na piłce.

 umiejętność dozowania siły w podaniach, rzutach i uderzeniach

 umiejętność liczenia punktów

 znajomość podstawowych zasad gry

 znajomość zachowań fair-play na korcie

 umiejętność wypoczynku po wysiłku ruchowym

 zaznajomienie z zasadami obyczajowości w zakresie stroju na korcie

 umiejętność rozgrzewki przed zajęciami

 higiena odżywiania, kąpieli, zmiany stroju po wysiłku

 umiejętność doboru rakiety do wieku i wzrostu

 zapoznanie z rankingami ATP i WTA na świecie

 zapoznanie z zasadami współzawodnictwa na świecie i w Polsce (wielkie turnie- je)

 wskazanie programów z transmisjami turniejów

 krótkie notki o wielkich zawodnikach

 wyróżnianie wszystkich dzieci (chociaż raz na lekcji)

 kształtowanie samodzielności w podejmowaniu decyzji na korcie i poza nim.

6. KSZTAŁTOWANIE WIADOMOŚCI W PROCESIE INICJACJI TENISOWEJ I W MINI-TENISIE.

 wpływ ruchu na organizm

 budowa ciała - nazwy

 zasady hartowania organizmu

 wpływ ćwiczeń ruchowych na postawę ciała

 bezpieczne zachowanie podczas różnych form zajęć wychowania fizycznego w szkole i poza szkołą

 na poziomie klas I-III zapoznanie z pojęciami: szybkość, siła, wytrzymałość, zwinność, równowaga

 właściwa terminologia ćwiczeń, ustawień, pozycji wyjściowych, nazw przybo- rów, przyrządów, kierunków ruchu

 reguły i przepisy stosowanych gier i zabaw

 zasady współzawodnictwa

 rola sędziego, rodzaje zawodów Kształtowanie samodyscypliny:

 egzekwowanie zasad bezpieczeństwa i porządku przed lekcją, w czasie lekcji i po lekcji

 dbałość o porządek wokół i czystość wokół siebie

 zachęcanie do rzetelnego wykonywania ćwiczeń, poleceń nauczyciela

 przestrzeganie przepisów gier i zabaw

 wyróżnianie uczniów, którzy prawidłowo się zachowują.

Kształtowanie poczucia odpowiedzialności:

 wskazywanie sytuacji zagrażających życiu i zdrowiu

 kształtowanie wrażliwości na cierpienia innych

 ukazywanie zachowań, które powodują zagrożenie zdrowia psychicznego i fi- zycznego innych (popychanie, bicie, wyśmiewanie itp.)

Kształtowanie samodzielności:

 powierzanie zadań do samodzielnego wykonania

 wynagradzanie samodzielności

Kształtowanie umiejętności współdziałania w grupie.

PODSUMOWANIE

Niezależnie od poziomu sprawności psychofizycznej, program powinien być realizo- wany w formie zabawowej, dostosowanej do wszystkich uczestników ćwiczeń i zadań rucho- wych. Szczególnie dotyczy to inicjacji tenisowej dzieci. Słabo przyswojone tenisowe nawyki ruchowe nie powinny stanowić współzawodnictwa u dzieci. Spokojny, wolny, przemyślany rytm naszej pracy z dziećmi, w szczególności akcentowanie poprawności technicznej ruchu z zachowaniem swoistości tenisowej, decyduje o możliwościach i czasie rozwoju dzieci w przyszłości.

LITERATURA

 D. Owczarek „Program autorski Wychowania Fizycznego dla klas I-III Szkoły Pod- stawowej”,

 J. Barankiewicz [w:] Zuchora K. - Leksykon wychowania fizycznego i sportu szkolne- go, WSiP Warszawa 1998

 Z. Bełdowski - Tenis i jego tajemnice, Sport i Turystyka 1979

 H. Dondajewski - Przygotowanie ogólnosprawnościowe młodego tenisisty - materiały szkoleniowe.

 A. Królak - Tenis dla dzieci, nauczycieli i rodziców, WSiP Warszawa 1999

 A. Królak - Tenisowy atlas ćwiczeń, COS Warszawa 2000

 A. Królak - Tenisowa inicjacja na lekcjach W-F, Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne cz. 1 i 2, WSiP 1995

 Ministerstwo Edukacji Narodowej - O wychowaniu fizycznym, Biblioteczka reformy MEN Warszawa 2000

 K. Nowakowska - Wychowanie fizyczne w kl. I-III

 Cz. Sieniek - Planowanie pracy nauczyciela W-F w zreformowanej szkole podstawo- wej kl. I-III - poradnik metodyczny, PW „Helvetica” Starachowice 1999