Przemysł i Handel Górnośląski, 1924, R.2, t. 6, z. 1 (17)

w

Z e s z y t s p e c j a l n y g

p o ś w i ę c o n y

DZIAŁALNOŚCI BANKÓW

na G ó r n y m Ś l ą s k u

Z e s z y t 1 (17/1924) K a t o w i c e , P a ź d z i e r n i k 1 9 2 4 T o m . VI.

C zasop ism o poświęcone sprawom gospodarczym

R e d a k t o r n a c z e l n y : E d w ard C hw atczyński.____________________________________

R e d a k t o r : R a d c a M inist. H en ry k K rupski.

R e d a k t o r w W a r s z a w i e : Al. Jackow ski, ul. M arszałk o w sk a 33.

S e k r e t a r z r e d a k c j i : Jó zef Banaś. ______________________________

Z a r z ą d w y d a w n i c t w a : R e d a k to r E d w ard C hw atczyński i P y r. T adeusz D ębnicki.

R e d a k c j a i A d m i n i s t r a c j a : K atow ice, ul. Sobieskiego, Telefon 962.

za 1 egz. z przesyłka: w kraju 10 zf. kwart.

„ 1 „ „ zagranica 15 zł. „ Cenoik ogłoszefi wysyła admisiilr. aa zadanie

Cena egz. 3 zł.

»Przem ysł I Hondę] G 0 m o % M *

wydnwn. Katowicach

O ddzW adm iniB bracji w W a r g z a ^ ,,

t =>')-{ ßV«P

A b - M '.

ZAV

■

R o k z a ło ż e n ia 1861

BANK

PRZEM M Ł0WC0W

TOWARZYSTWO AKCYJNE - — A d res telegraficzny: „WARTABANK1 K apitał zakładow y: 700 000 000 mk. — — Rezerwy p rzeszło : 700 000 000 m

Dyrekcja f t r p n w Katowicach 1 jej podlegle Oddziały

L u b lin ie c

Täsnjs&drq

S ie m ia n o w ic e

jLlWl Tirol-Kuta Sosn o w ic e

M ysłowice

R u b n i b .

M i k o ł ó w

C Z E C H O -

SLOWACVA

WARSZAWA, Jasna nr. 6

♦

O d d z i a ł y w K raju :

BYDGOSZCZ ,BIELSK, K A L I S Z , S O S N O W I E C , TO RU Ń ,

Z A W I E R C I E

♦

GDAŃSK, L a n g g a sse 57/58

♦

O d d z i a ł y z a g r a n i c z n e :

STR A SSB U R G , R ue K uhn 17 B E R L I N , F ranzösische S tr. 15 R O TTER D A M , Coolsingel 40 B Y T O M , D yngosstr. 11

♦

A G E N C J E :

BRUA Y LES M INES, 84 — bis rue de la R epublique

DOUAI (Nord) 22, rue St. Ja cq u e s SA L L A U M IN E S, Pas de Calais,

rue N ationale

M ER LEB A C H 1, rue du M are- chal F och

ß i e l s - h o

Centrala: POZNAŃ, Sew. Mielżyńskiego nr

O d d z i a ł y m i e j s k i e : I. Stary Rynek nr. 73/74 II. 27 Grudnia nr. 2

Kopalnie

na Górnym Śląsku

S p ó ł k a , d z i e r ż a w n a .

S O C l f e T f e f e r m i E r e d e s m i n e s f i s c a l e s

I DE L’ETAT POLONAIS EN HA U T E - S I L E S I E

K r ó l ^ H u t a

R y n e k L.9 -1 5 :: T e l e f o n 1 3 6 -1 4 0

S p r z e d a ż

i W e g l a , K o k s u

B r y k i e t ó w

: z kopalń: Król, Bielszowice, Knurów

Przemysł 1 Handel

Górnośląski

i u u i i j ^ y i i i i i i i i ^ i i i i i i u j i ^ i i i i 11 i i j ^ i m u i i ^ g ^ i u n i i i j ^ L i i i i i i i IV B4I i n l l i i i a i i i i i i n i y B t l u n i i n ^ ł i i i i i i u t a i l i l i u 1 1 ^ .1 1 l i i n i i t t J i I I u 11 11 ^.111 u u

11 'i1^ 1

D y r e k c j a K o p a l ń Księcia Pszczyńskiego

Fürstlich Piessische Berg wer ksd irektion — KATOWBCE

Telefon: K atow ice, nr. 666, 667, 668, 669 — A dr. telegraficzny: Plessergruben, Katowice

W ę g i e l k a m i e n n y

z kopalń: Em anuelssegen-, F ürsten-, B öera-, H einrichsfreude-, B rade-, H e i n r i c h s g l ü c k - , P r i n z e n - , Neuglückauf-, B a r b a r a - , A leksander

Wyroby cementowe, cegły i dolomit

własnego przedsiębiorstw a

Sprzedaż węgla i brykietów

przez „U N ITA S“, Spółka węglowa z ogranicz, odpowiedz., K atow ice ( „ U N I T A S “ , K o h l e n h a n d e l s g e s e l l s c b a f t m . b . H . , K a t o w i c e ) Telefon K atowice Nr. 666, 667, 668, 669 — A dres telegr.: „ U n i t a s “

Wspólność interesów z:

1. F a b r y k a k a m ie n n o w ę g la n y c h b r y k ie tó w , S p ó łk a z o g r . o d p ., D z ie d z ic e , (S teinkohlenbrikettfabrik G . m . b . H . , Dziedzice), brykiety form atach 700 gr., 3 i 5 kg.

Sprzedaż przez „U nitas", Spółka z ogr. odp,

2. G ó r n o ś lą s k a F a b r y k a m a t e r j a łó w w y b u c h o w y c h , S p ó łk a A k c y jn a , Łaziska- G órne, G.-ŚL, (O berschlesische Sprengstoffw erke, Spółka Akcyjna, Ober-Lazisk) Telefon: Mikołów 55 i 64 — A dres te le g r.: „ O s w a g " , Mikołów.

M a t e r j a ł y w y b u c h o w e dla górnictw a, dynam it wszelkiego rodzaju, m aterjały w ybuchow e bezpieczne dla użycia w kopalniach zagrożonych gazem lub pyłem węglowym, m aterjały wybuchowe do karczow ania pniaków — W łasne chodniki do­

św iadczalne, spłonki wybuchow e, lonty i inne przybory zapalcze,

3. Z a k ł a d y E le k tr o w Ł a z is k a c h G ó rn y ch , S p. z o . p ., (daw n,: K raft- u. Schmelz­

w erke Prinzengrube G .m .b.H .), Tel.: M ikołów 5, 115 i 135, A dr. tek: „E lektro", Mikołów.

Przedsiębiorstw o prowadzi elektrow nię o mocy 25 000 KW., pracującą na wspólnej sieci z Elektrow nią O kręgow ą Pszczyńską i w yrabia karbid, krzem ian żelaza oraz smołę, w ydobytą przy nieskiej tem p aratu rze z węgla kamiennego.

4 . E le k t r o w n ia O k r ę g o w a L ig o ta Sp.z o.p,, (daw n.: Ü berlandw erkP less, Tel: Katowice Nr. 2695 w Ligocie — D ostarczanie p rądu elektrycznego gminom i przem ysłow i po­

łudniowej części połsk.G órnego Śląska — Zużywane napięcia: 20,000 W olt, 380/220 W olt.

fi 11111 liTVTTi mii iWrr 11111 iTrwT 111111 imii 1111 iTTWTi nui imii 1111 iTWm imi mi iTTwii 1111 mWii 111111111111nui 1111 iiFiyri nu11111111ii^^i 11 < i i 11 11 i iTTTn^ii 111 i^rni 11 ii^WTi 1111Tn^mi 11 11 im

Przemyśl i Handel

Górnośl^sM

B HUTA BISMA ^r KA

HAJDUKI WIELKIE

G Ó R N Y Ś L Ą S K

♦

P R O D U K T Y ;

S u r ó w k a , k o k s , s ia r c z a n a m o n ia k a ln y , b e n z o l s u r o w y , c e g ły ż u ­ ż lo w e , w o d ó r , tle n .

Ż e liw o i o d le w y s t a l o w e w e d łu g m o d e li

Ż e la z o g r u b o i d r o b n o z ia r n is t e , t a ś m o w e i f a s o n o w e

S t a l S ie m e n s -M a r tin , s p r ę ż y n o w a , r e s o r o w a , n a h a c e le , n a le m ie s z e K u te , ż ło b k o w a n e p o d k o w y , p ó łfa b r y k a t.

Z im n o w a l c o w a n e ż e l a z o o b r ę c z o w e i t a ś m o w e w e w s z e l k i c h w y ­ m ia r a c h , s t a l t a ś m o w a d o c z ó łe n e k p o k o j o w y c h (k a r to n y ).

C ie n k a b la c h a b a j c o w a n a d o s z t a n c o w a n ia , z a g in a n ia , e m a lj o w a n ia , d o k r y c ia d a c h ó w , c y n o w a n ia , b la c h y d o d y n a m o m a s z y n s t o ­ p o w e i n i e s t o p o w e

B la c h y g r u b e n a c y s te r n y , k o tły , o k r ę ty , b la c h y C o u m p o u n d n a p łu g i, d o b u d o w y s k a r b c ó w .

S ta l n a r z ę d z io w a i k o n s tr u k c y jn a , w a l c o w a n a i k u t a w p r ę ta c h , t a ś m a c h , b la c h a c h i fo rm a c h do b u d o w y m a s z y n , s a m o c h o d ó w i a e r o p la n ó w . S p e c j a ln e s o r ty d la w y r o b u b r o n i i o p a n c e r z e ń p o c i s k ó w , m in , lu f k a r a b in o w y c h , t a r c z o c h r o n n y c h , s t a l ś w i ­ d r o w a d o w s z y s t k ic h g a t u n k ó w s k a ł.

K u t o ż e la z n e ru ry ; g a z o w e , k o łn ie r z o w e , k o t ło w e , s z la m o w e , w i e r ­ t n ic z e , d o r u r o c ią g ó w r o p n y c h , b e z s z w ó w , t ę p o s p o jo n e , s a m o r o d n ie s p a w a n e d o 1 5 0 0 m m p r z e k r o ju , k s z t a ł t k i i f a s o n y r u r o w e .

M a te r ja ły k o l e j o w y d o b u d o w y n a w ie r z c h n io w e j ja k : z ł ą c z a s z y ­

n o w e , z a c i s k i i p o d k ła d k i, s z y n y w ą s k o t o r o w e i k o p a ln ia n e .

Przemysł I Handel

Górnośląski

ZAKŁADY

HOHENLOHEGO

H O H E N L O H E - W E R K E

S P Ó Ł K A A K C Y J N A

WEŁNOWIEC G.ŚL.

H O H E N L O H E H Ü T T E O .-S .

T E L E F O N Z A R Z Ą D U G Ł Ó W N E G O : K A T O W I C E , N r . 8 6 4 - 8 7 2 , 4 5 4

O d d z i a ł L W ę g i e l

W ę g i e l p ł o m i e n n y z k o p a l ń : MAKS — WUJEK — GEORG Zjednoczona H ohenlohe-Fanny

O d d z i a ł IL M e t a l e

Blacha cynkowa Cynk H, H. Korona

(p od w ójn e ralin.)

Cynk Hohenlohe Pył cynkowy

(raiin. i n ieraiin.)

Oryginalny ołów hutniczy

O d d z i a ł IIL K w a s y

Kwas siarkowy (60° Be) techn. czysty.

Kwasy siarkow e od 92— 100%

Oleum

Oleum

4

Przemysł 1 Handel

Górnośląski

ZWIĄZEK KOPALŃ G Ó R N O Ś L Ą S K IC H

R O B U R

IS-KA Z O. O.

w KATOWICACH

Przemyśl 1 Handel

Górnośląski

2DłJti

FRIEDENSHÜTTE

Spółka Akt. / NOWY BYTOM / Górny Śląsk

ZAKŁADY: a) Zakłady „Friedenshütte" w Nowym Bytomiu (Wielkie piece), Stalownia i Walcownie, Kok­

sownie, zakłady wyrobów ubocznych.

b) Kopalnia węgla kamiennego „Friedensgrube"

w Nowym Bytomiu.

c) Kopalnie rudy żelaznej wTarnowskich Górach.

d) Kopalnie rudy żelaznej w Czerny (Małopolska)

♦

WYROBY:

Surówka, koks, am oniak, benzol, dziegieć, oleje, sm olne, żużel fosiatowy, bloki stalow e Thoma- sowe, Siemens-Martenowskie, naniklone i elektro- stalow e, bramy, surow e i półw alcew ane, platyny

żelazo płaskie, kesy.

Szyny kolejow e norm alnotorow e, d o kolejek potowych i kopalnianych, podkłady (progi), łubki,

płyty pod kład kowe i zaciskowe.

Kształtowniki w szelkiego rodzaju d o wysokości 55® mm ścianki pionow ej. Uniwersalne żelazo sztabow e, taśmowe, kątowe, T i (ow e i inne gatunki. Blacha gru b a, żeberkow ana, średnia, cienka, blacha d o wytłaczania i zawijania, dy- nam owa, transform atorow a i inna specjalna.

Wyroby kute i p ra so w a n e : osie d o wozów kole­

jowych, obrącze, koła bose, gotow e zestawy kół.

♦

FRIEDENSHÜTTE

Spółka Akc. / NOWY BYTOM / Górny Śląsk

I % M

> »< • > » » » t t r t ś l M # # * * • # • • • ##:#'###-# e. # *.##* • • • • • • • • f f f ś t # *# # # # # #-

6

XXXXXX

Przemysł 1 Handel

Górnośląski

O b e rs c h le s is c h e

tobohnB edaitiM .

W yroby koncernu:

1. Z a k ł a d y w G l i w i c a c h

(Zakłady S i e m e n s - M a r t e n o w s k i e , odlewnie żelaza i stali w ygniatarki, w a rszta ty ): B u t l e bezszew ne do gazu w szel­

kiego rodzaju: węglan, w odór i tlen, naczynia bezszewne Ram y sam ochodow e i wszelkie części składow e prasow ane dla budowy autom obili, rury K ardanow e — K ute części dla budow y wagonowej, blachy w ypukłe, dna okrągłe i k w a d ra ­ tow e, płaskie i w klęsłe — W yroby k ute i prasow ane dla potrzeb kolejow ych: osie wagonowe, obręcze, koła bose, gotowe zestaw y kół, r u s z t o w n i k i z odlewu tw ardego

2, R u r k o w n i e w G l i w i c a c h

(W alcownie ru r spaw anych i bezszew nych): Specjalności:

W ę ż o w n i c e , r u r y d o w i e r c e n i a i k o ł n i e r z o w e , r u r y s t a l o w e ciągnione na zimno, r u r y w o d n e m arynarkow e, parow ozow e i kotłowe, r u r y c y n k o w a n e

3. Fabr. wyrób, blaszanych w Gliwicach

O p a k o w a n i a b l a s z a n e , p u s z k i do konserw w szelkiego rodzaju, z blachy c y n o w a n e j , c y n k o w a n e j

i c z a r n e j , z a d r u k o w a n e i n i e z a d r u k o w a n e ( p o w i a ł W i e l k i e S t r z e l c e ) (Walcownie żelaza sztabowego, kuźnia formowa, w arsztaty kolejkow e, f a b r y k i z w r o t n i c , pojazdów i wagonów

5* O d l e w n i a ż e laza ( o l o n n o w s k a

( p o w i a t W i e l k i e S t r z e l c e )

O d l e w y ż e l a z n e , odlew szary, szczególnie kokile

Górnośląskie Towarzystwo akc. dla

dostaw kolejow., Zarzad w Gliwicach

Przemysł i Handel

Górnośląski

l l l l l l l l l l l l ^{i f J}

m

m m

II )

li ^<

WĘGIEL, CYNK

BLACHA OŁOWIANA, OŁÓW, RURY OŁOWIANE KADMIUM, KW AS SIARKOWY

G I E S C H E S P Ó Ł K A A K C Y J N A

KATOWICE, PODGÓRNA 4

P aździernik 1924. Nr. 1. (17/1924)

P r z e m y s ł i Handel

Górnośląski

S ' e r r o m e t a l

( f o w m z y s i w o ż e l a z o - m e i a l o n > e

* o ^ r o d p .

Ä a t o i r i c e

ul. Sopraecssria (C u ersłr.) Tir- 2

T e le fo n 1 7 2 6 , 1 9 8 0 , 2 2 8 7 , 2 8 3 5 / A d r e s d epesz: I r o n m e t a l ( R u d .M o s s e C o d e )

Oddz.

J l l c t a l i Nowe metale, stare metale, Materjały do rafinowania. Kompo­

zycje. —Półfabrykaty

W łasna odlew nia m etali

Oddz.

' f u T O w c ó m *

a) F e rro m a n g a n ,F e rro s ilic iu m i w s z e lk ie in n e F e r r o s to p y b) S u ro w ie c s ta lis ty , G ise rsk i,

H e m a ty t, Z w ie rc ia d lis ty itd.

c) R u d a ż e la z n a i m an g a n o w a , R u d a c y n k o w a i o ło w ia n a

Oddz.

f z m e l e u

S z m elc wszelkiego rodzaju dla pieców wielkich, martynow- skich, odlewni żelaza

i

t, d... . ,, ..

Oddz.

Ż e l a z a h a n d l o w e g o i m a t e w j a ł o w h o l e j o w y e h

Żelazo sztabow e, Drut w alcow any, Blachy, Półfabrykaty, Kęsy, Bloki i t. d. Szyny i w szelkie m a t e r j a ł y u m a c n i a j ą c e , Loko- ... motywy, wozy i t. d. ...

W a r s z a w a F 1 L J E : M r a f o ó i

Ż ó r a w i a 2 7 / T e ł . 4 0 6 - 0 3 , 4 0 2 - 2 0 B r o d z iń s k ie g o 1 9 / T e l e f o n 1 1 - 8 6 P ija r s k a 7 / T e le f o n 4 5 — 4 6 Z A S T Ę P S T W A :

Poznań £ ó d źS S i e l s f t o l i r ó w

J a s n a 1 6 G d a ń s k a 1 3 5 K o ś c iu s z k i 8 / T e l . 7 0 9

J K & g u z y m y i C M e m m i m p r z y f z y & i e M l f r e d a

H U T A H O H E N L O H E (P . G ó r n y Ś ląsk ).

Przemysł I Handel

Górnośląski P a ź d z ie rn ik 1924. Nr. 1. (17/1924)

Godulla Spółka Akcyjna

w CQebziu

T e l e f o n K r ó l. ß u t a 3 4 0 - 3 4 5 , P u d a n r.7 7

Kopalnie węgla ka m ien n eg o : s z y b GotiQard, s z y b Godulla, kopalnia Ciff)andra K o k s o w n i a i f a b r y k a b e n z o l u : s z y b Gofffjard-Cegielnie, Gorzelnia-Paniowy

W y io b y :

i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i H i i i i i i i i i i i i i i

Węgiel, koks, amorijak, dziegieć, b e n z o l sm oła twarda, naftalina surowa, pralnik, c e g ły

II II II II II II I I I I I I I 1 I I 1 I I 1 I I I I I I I I I I I I 1 I I I I I I I I 1 I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I 1 I I 1 I I I I I 1 I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I 1 I I U

F

1 1 1 1 1 L I o / ^ I <X. C U u o c I I U . ślą sk ie j), S p . z o. p., K a t o w i c e , Z a m k o w a n i. 3 d l a k o k s u i b o c z n y c f ) p r o d u k t ó w w ę g l a k a m i e n n e g o : „ C a r b o c f ) e m i a " , S p . z o. p., K a t o w i c e

Mafisbo-KiMkle Towarzystwo Handlu Żelazem i Metalami z o. p.

KATOWICE, Poprzeczna (Ouerstr.) 2

A dres telegraficzny: „DAKEM“ - T elefon y 488, 489, 490

E A K . B M

Dział now ego żelaza:

Ż elazo sz ta b o w e i fa so n o w e - Drut w al­

cow any, Blacha, Rury, Ćwieki, Kęsy, Bloki, Stal - Produkty w alcow n. w sz e lk ie g o

rodzaju

Dział kolejow y:

Szyny dla różnych torów , Zwrotnice, Lo­

kom otyw y, W agony, Wózki k o le b o w e i górn icze, Sprzęty z ż ela zn ej blachy, w s z e l­

kie m aterjaty zap otrzeb ow an ia k o le jo w e g o

Dział techniczny:

Maszyny przem ysłow e i rolnicze - Lokom obile M a s z y n y p a r o w e , Kotły, Kotły skrzyniow e

Zbiorniki - Maszyny elektryczne, Motory.

Całkowite urządzenia fabryczne

Dział Szmelcu:

Szmelc w sz e lk ie g o rodzaju dla pieców , w ielkich, m artynowskich, tom asow ni, b e- sem ern i, o d lew n i że la z a , stali itp. - Zakup

i ro zb ieran ie nieczynnych zak ład ów przem ysłow ych

Dział Metali:

Stare m etale, now e m etale - Blacha m ie­

dziana, cynkowa i m osiężna - M ateriały d o rafinow ania - Stopy m eta lo w e etc.

10

P aźd ziern ik 1924. Nr. 1. (17/1924)

Przemysł 1 Handel

Górnośląski

G W A R E C T W O W E G L O W E 3

( H f I L O T T E

P o c z t a : Ryd ułtowy, P o lsk i G ó r n y Ś l ą s k — S t a c j a kolej.: R y d u ł t o w y A d r e s t e l e g r a f i c z n y : „C ha rlo tt ew ęgie l" . — T e l e f o n nr. 2, 2 2 . 2 3 , 33.

♦

W ęgiel płókany

p i e r w s z o r z ę d n e j ja k o śc i we wszystkich gatunkach

HJiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiriiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiMiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii

O ddział T ow arow y Ś lą sk ieg o B anku E sk om p tow ego w B ielsk u

X ♦ #

Wyłączna sprzedaż węgla z kopalni H o h e n lo h e g o i P le s s a

Hurlowny handel węgla wszystkich kopalń dla kraju i zagranicy ::

■ ■ ■ ■

Przedstawicielstwa: w Katowicach i Wiedniu

P o leca się jako solid n y d ostaw ca w ęgla dla przem ysłu i o p a łu d o m o w e g o po najn iższych cen ach dnia oraz na najdo­

god n iejszych w arunkach.

Przemyśl 1 Handei

Górnośląski P aździernik 1924. Nr. 1. (17/1924)

»

»

Spółk a Komandytowa w WIRKU

«

Kom.~Gesellscłi. ANTONIENHÜTTE

Specjalna Fabryka maszyn górniczych oraz warsztaty reparatyjne:

D z i a ł I: B u d o w a k o s z ó w w y c ią g o w y c h , k o le b , ż e la z n y c h w ó z k ó w , w y w r o tó w , s z a rp a r c z y , w ó z k ó w w y c ią g o w y c h , n a r z ę d z i g ó rn ic z y c h , o k ie ń ż e la z n y c h , z b io rn ik ó w , p r z e n o ś n ik ó w ta ś m o w y c h , d z w ig ac zy , b a ń d la p y łu c y n k o w e g o , z w r o tn ic k o p a ln ia n y c h w s z e lk ic h r o d z a jó w o ra z w y k o n y w a n ie w s z e lk ic h ż e la z n y c h k o n s tr u k c ji D z i a ł II: N a p r a w a w a g o n ó w d la k o le je k w ą s k o - to r o w y c h i lo k o m o ty w , w y k o n y w a n ie n a p r a w k o tłó w i s p a ja n ie

n a m ie js c u p rz e z n a jle p ie j w y s z k o lo n y p e r s o n a ! p o d fa c h o w y m k ie r o w n ic tw e m

D z i a ł III: N o w e n a w ija n ie i p r z e w ija n ie m o to r ó w o p r ą d z ie zm ie n n y m i s ta ły m o ra z p r z e tw o r n ik ó w

415 urzędników i robotników

Ślnski Bonk Przemysłowy

O ddział K a to w ic e

u l i c a D w o r c o w a nr . 17 T e l e f o n : n r. 2 0 2 4 i 16 2 2

ll!ijl!llllllllllill!j|lll!lll!lllllllilll!lll!lll!!lll!llllllllll|||||||||||||!l|||||||||||illl

Zakład głów ny w B ie ls k u - Filja w C ie s z y n ie

K o n t o P. K. O. W a r sza w a nr. 181 073 i, „ K a to w ice nr. 300 741

BANK DEW IZOW Y

# >

Załatwia w szelkie transakcje w zakres bankowości wchodzące.

P aździernik 1924. Nr. 1. (17/1924)

Przemysł 1 Handel

Górnośląski

i. v. Münstermann,

W O d le w n ie ż e la z a i bronzu, b u d o w a m aszyn i arm atur

Raciborska 8

R U

R m

Katowice Raciborska 8

T elefon nr. 11 i 577 :: A dres telegraficzny: MÜNSTERMANN, KATOWICE

O d l e u y

w szelkich form i w ielkości z

o r y g i n a l n e g o b r o n z u f o s f o r o w e g o D. K iin zla , n i k ł o f o s f o r o w e g o , b r o n z u f o s f o r o w e g o

o dpornego n a działania kw asów , i z I a spiżu

Materiał kuty z bronzu specjalnego

w szta b a ch o w ysokiej w ytrzym ałości a m ia­

now icie :

B ronz m anganow y. B ronz stalow y.

B ronz alum iniow y. B ronz diam entow y.

Sztaby kute z I a m iedzi elektrolitycznej - 1 a biały metuly łożskow y - la szlaglut, la cyna do lutowania

Ci ężkie a r m a t u r y

dla parow ych, w odnych i gazow ych p rze w o ­ dów, z że la z a albo z m etalu, w szczególności

zawory, zasuw y i kurki Zawory z lanej stali

do w ysokich ciśnień lub do przegrzanej p ary

Odwudniacze Hydranty

K atalogi b ezp łatnie

Fachowa reparacja m aszyn górniczych, pomp i kom­

presorów etc.

Odlewy żeliw ne wszelkiego rodzaju, surowe lub obrobione,

a p rzed ew szy stk iem odlew y m aszynow e i b u ­ dow lane, ru ro w e i fasonow e, ru szty ogniotrw ałe.

Śląski Zakład Kredytowy

Sp. Akc.

C entrala w B ls S s k U * Tel. nr. 459 i 147 Oddział w KatOWiC3Cłl, ul. M arjacka 5, Te Oddział w CiCSSZytliG« ul. Niemiecka 1, Tel

nr. 1951 i 2187 nr. 88 i 267

Jako Bank Dewizowy załatwia wszelkie w za­

kres bankowości wchodzące interesa, udziela kredyty, przyjmuje weksle na wszystkie miejsco­

wości Polski i zagranicy do inkasa ... ..

Przemyśl 1 Handel

Górnośląski P a źd ziern ik 1924. Nr. 1. (17/1924)

1

Bank Kwilecki, Potocki i S-ka.

S p ó ł k a A k c y j n a w P o z n a n iu

Oddział w K a t o w ic a c h

ul. P o c z to w a nr. 1 - Tel. 1442, 2 3 0 2

R o k z a ło ż e n ia 1870 - A d r . t e l e g r . : „ K w ile c k i, P o to c k i" - R o k z a ło ż e n ia 1870

Dział Bankowy:

Załatwia wszelkie czynności wchodzące w zakres bankowości

Dział Rolniczo-Handlowy:

dostarcza wszelkie ziemiopłody, przetw ory młynarskie, cukier, nawozy sztuczne, węgiel, koks.

ił

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

1

W M tw o Woterioo

Kopalnia węgla Eminencja

Poczta Załęże, powiat Katowice G. Śl.

A d r e s t e l e g r a f i c z n y : Kopalnia Eminencja Załęże — T e le fo n : Katowice nr. 37 i 595 — S t a c j a k o l e jo w a : Katowice, bocznica kopalni Eminencji

-^EEE WĘGIEL & -

o długim płomieniu pierwszej jakości

w g a t u n k a c h zw ykłych i k o m b in o w a n y c h .

14

Październik 1924. Nr. 1. (17/1924)

Przemysł 1 Handel

Górnośląski

LIGNOZA

S P Ó Ł K A A K / C Y N A

Fabryki w K rywaldzie, Pniowcu 1 Slarym Bieruniu. I

Malerjały wybuchowe

(każdego rodzaju)

Lonty, Zapalniki Kapiszony i p.

G e n e r a l n a

D y r e k c j a K a i i o w l c e - Z a ł ę ż e

Telefon nr. 1355 11520.

B a n k Z i e m i a n

Sp.-Akc. w LWOWIE

Oddział w K atow icach, ul. Św. J a n a nr. 14 f T e le fo n 12-10

Centrala LWÓW

Oddziały: Kraków, Kołomyja, Podhajce, Radziechów,

■

B i Tarnopol, Warszawa

Z a ł a t w i a : W s z e l k i e c z y n n o ś c i b a n k o w e p r z e k a z y k r a j o w e i z a g r a n i c z n e , i n k a s a , a k r e d y t y w y itp.

ODDZIAŁ HANDLOWY z a ł a t w i a w s z e l k i e d o s t a w y w z a k r e s u ZIEMIOPŁODÓW

S P R Z E D A Ż WĘGLA G Ó R N O Ś L Ą S K IE G O i Z ZAGŁĘBIA D Ą BRO W SK IEG O

G e n e r a l n e z a s t ę p s t w o fabryki W i e d e ń s k i e j B o c k i S ö h n e n a

ś r o d e k c h e m i c z n y „ R E N A L " d o u s u w a n i a k o t ł o w c a z

k o t ł ó w p a r o w y c h .

Przemysł 1 Handel

Górnośląski P aździernik 1924. Nr. 1. (17/1924)

Generalne zastępstwo: K. Gottschalk, Hurtownia żelaza, Królewska Huta G.śl.

Fabryko Maszyn Górniczych

Falnika: Katowice G.-SI. TOK). Z ogr. POL dział: Bytom G.-SI.

Ul. S z e IÖ 1 1 (BrelteStr. 17)

G 0 T t 8 n S t F 0 S S ß 11

Dział I O d lew n ia Żelaza i m etali:

S p e c j a l n o ś ć : O d le w y ż e liw n e n a w y s o k ie te m p e r a tu r y . O d le w y c z ę ś c i m a s z y n do 3 to n n . B ro n z y a lu - m in jo w e , fo s fo ro w e , m a n g a n o w e i D - r a K ü n z e la B ro n z e k o w a ln e . O d le w y m ie d z ia n e , m o s ię ż n e o ra z o d ­ le w y z in n y c h m e ta li n a ło ż y s k a . O d le w y do c e ló w te c h n ic z n y c h i c h e m ic z n y c h .

Dział II Fabryka M aszyn:

a) O n a p ę d z i e p o w i e t r z n y m : K o ło w ro ty , w i e r ta r k i o b r o to w e , s z lif ie rk i w r ę b ó w k i, r ę c z n e d r ą ż k i ż ło b ią c e , w e n t y la t o r y , a p a r a ty d o n a tr y s k u c e m e n te m , m o to r y d o r y n ie n p o tr z ą s a ln y c h .

b) O n a p ę d z i e e l e k t r y c z n y m : K o ło w ro ty , w i e r ta r k i o b r o to w e , s z lifie rk i, m a s z y n y w r ę b o w e , r ę c z n e d r ą ż k i ż ło b ią c e , m a s z y n k i e le k tr y c z n e do z a p a la n ia n a b o i, w e n ty la to r y , m o to r y d o ry n ie m p o tr z ą s a ln y c h . c) B u d o w a m a s z y n w o g ó l e : R e w iz ja i k o m p le tn y r e m o n t w s z e lk ic h m a s z y n , a w s z c z e g ó ln o ś c i m a s z y n

g ó rn ic z y c h , p o m p i t. p . p r z e z s p e c ja lis tó w m o n te r ó w ró w n ie ż i n a m ie js c u . O d s ta w y lin o w e z k o m ­ p le tn y m u rz ą d z e n ie m , u r z ą d z e n ie ry m ie n p o tr z ą s a ln y c h . t a r c z e h a m u lc o w e , r o lk i i t. p . Ś w id ry k o ń ­ c ó w k i, s p e c y a ln e z B is m a r k h ü tte d łu ta d o d r ą ż k ó w ż ło b ią c y c h i t. p.

Dział III N aw ijan ie i b u d o w a m o t o r ó w :

M o to r y e le k t r y c z n e w ła s n e g o t y p u d o 25 K M . P r z e łą c z n ik i w g w ia z d ę i t r ó jk ą t . S k r z y n k i łą c z n ik o w e , m u fy k a b lo w e i t. p.

Wylpie prawo sprzedaży przez Blsmarkine sporządzanych o strz Św idrow ych do n a sa d za n ia .

P r a e n o r a t i f la iiM

@ ś r t t s ś l ^ s M

C z a s o p is m o p o ś w ię c o n e s p r a w o m g o s p o d a r c z y m

U kazuje się w dw óch w ydaniach: polskiem i niem ieckiem . U kazuje się dw a razy m iesięcznie.

T o m V I. Nr. 1 (17/1924)

Z E S Z Y T S P E C JA L N Y

pośw ięcony

DZIAŁALNOŚCI BANKÓW

N A G Ó R N Y M Ś L Ą S K U

p o d r e d a k c j ą o g ó l n ą

J A N U S Z A J G N A S Z E W S K I E G O ,

S E K R E T A R Z A Z W I Ą Z K U B A N K Ó W w W O J E W Ó D Z T W I E Ś L Ą S K I E M .

p rzy w spółudziale

Dr. L eona BA RA ŃSK IEGO, Dyr. J a n a B R A T K O W SK IE G O , Prof. W itolda G Ó R Y , Dr. A le k sa n d ra K I E L S K I E G O , M arjana M A N T E U F E L A , Dr. jur, F ran c. N E U M A N N ' A, Dyr. J . N O W A K O W SK IE G O , K. R O TH E R TA , Dr. H. SANDA.

R ed a k cja i A d m in istra cja : K atow ice, ul. Sobieskiego 17, Telefon 962.

R ed a k to r n a c z e ln y : E d w ard Al. J e rz y C h w atczyński K atow ice, ul. P o p rz ec z n a 15, II. p.

R e d a k to r : R ad ca M inist. H en ry k K rupski,

R ed a k to r w W a r sza w ie : Red. Al. Jack o w sk i, W arszaw a, ul. M arszałk o w sk a 33.

D y rek cja w y d a w n ic tw a : R ed. E d w ard C hw atczyński i Dyr. T ad eu sz D ębnicki.

S ek reta rz red a k cji: B anaś Jó zef

N a k ł a d e m : „ P r z e m y s ł i H a n d e l G ó r n o ś l ą s k i “ , Tow . w ydaw n. z ogr. odp., K a t o w i c e .

Konto P. K. 0 . K atow ice Nr. 301900.

^xxxxxxxxxioccxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx:

P r e z y d e n t R a d y M i n is tr ó w R z e c z y p o s p o lite j P o lsk ie j M in is te r S k a rb u i tw ó r c a w a lu ty polskiej

W Z A D % S Ł A W G ^ A B ^ /

W ^raca ^a;órcza, o^róć ^ ^o<&(awq do^ro-

b y tu n a js z e r s z y c h m a s lu d n o ści, a w P a ń s tw ie a r m ja i z d r o w y p ie n ią d z - są

P o d sta w ą s ił y i trw a ło śc i b u d o w y p a ń s tw o w e j. Y fU J L

P aźd ziern ik 1924. Nr. 1, (17/1924)

Przemysł i Handel

Górnośląski

SŁOW O W S

S tara dzielnica piastow ska wniosła w dani P aństw u Polskiem u nieoceniony skarb, jaki przedstaw iają liczne rzesze tw ardego i zahar­

tow anego w w alce o niepodległość ludu robo­

czego, oraz niezm ierne bogactw a przyrody.

Podstaw ow e elem enty siły i niezależności gospodarczej każdego państw a: węgiel i żelazo uzyskała R zeczpospolita w bardzo obfitej ilości z chwilą przejęcia Górnego Śląska, k tó ry sta ­ nowi dla Polski potężny czynnik siły obronnej i sw obodnego rozw oju gospodarczego.

W łączony od szeregu stuleci do obcego or­

ganizmu państw ow ego przechodzi obecnie pol­

ski G órny Śląsk ciężki okres zrastania się z M acierzą i przystosow yw ania się do nowych w arunków i potrzeb państw ow ych, okres tern cięższy, że jednocześnie cała E uropa przeżyw a ostry kryzys ekonomiczny.

T ak społeczeństw o jak i w ładze państw ow e zdają sobie doskonale spraw ę z konieczności zupełnego zespolenia gospodarczego Górnego Śląska z resztą kraju, W pracy nad unifikacją kroczą nie w ostatnim szeregu banki polskie.

O kres inflacji i katastrofy walutow ej zbyt je osłabił, by mógł w odpowiedniej m ierze w y­

pełnić swe zadanie, bezstronny jednakże ob­

serw ato r przyznać musi, że banki polskie coraz głębiej w rastają w organizm gospodarczy G ó r­

nego Śląska i coraz w ydatniejszą jest ich dzia­

łalność.

Zespalając się w Zw iązek Banków w W oje­

w ództw ie Śląskiem oraz udoskonalające się coraz bardziej pod względem organizacyjnym dały banki polskie dow ody swej żywotności i siły, .

Mimo n ader trudnych w arunków , w jakich się obecnie znajdują, nie spuszczają z oka sw e­

go głównego zadania, a mianowicie: w ciągnię­

cia życia gospodarczego Górnego Śląska w orbitę polskich interesów państw ow ych oraz przepojenia przem ysłu śląskiego kapitałam i i wpły wami polskiemi.

Zadań swych i roli, jaką na Górnym Śląsku odegrać m ogą i muszą, są banki polskie św ia­

dome. W dążeniach swych jednakże nie za­

wsze doznają poparcia w ładz i m iarodajnych czynników, k tó re być winno tern w ydatniej­

sze im większem będzie zrozum ienie znaczenia silnych banków na Górnym Śląsku,

Niniejszy specjalny num er ,,Przem ysłu i H andlu G órnośląskiego”, w ydany przez Zwią­

zek B anków w W ojew ództw ie Śląskiem, daje niejako szkicow e spraw ozdanie naszej do­

tychczasowej działalności. Ma on być zarazem propagatorem naszych dalszych zam ierzeń i rzecznikiem naszych potrzeb.

J A N B R A T K O W S K I

P R E Z E S Z W I Ą Z K U B A N K Ó W W W O J E W Ó D Z T W I E Ś L Ą S K I E M .

Przemysł 1 Handel

Górnośląski P aździernik Nr. 1. (17/1924)

iF o b fti Z w i ą z e k H a n d l u P r z e m y ś l u i H i n a n ~

sów Województwa fla s f e i e r e

łączy następ u jące organizacje gospodarcze Śląska:

1. Z jednoczenie P rzem ysłu Polskiego na Śląsku, 2. Z jednoczenie W ielkiego H andlu W ojew ództw a

Śląskiego,

3. Z w iązek B anków w W ojew ództw ie Śląskiem.

Polski Z w iązek H andlu, P rzem ysłu i F inansów Woj, Śląsk, staw ia sobie za zadanie czuw anie n ad c a ło k sz ta ł­

tem życia gospodarczego Śląska i nad spraw am i gosp-o- darczem i sw oich członków , a ta k ż e reprezentow anie' ich n a zew nątrz.

Z jednoczenie P rzem ysłu Polskiego m a n a celu u łatw ia­

nie rozw oju i obronę p raw zrzeszonego przem ysłu p o l­

skiego.

Zjednoczenie W ielkiego H andlu m a n a celu skupienie polskich kuipcóiwnhurtowników dla ochrony praw rep re z en ­ tow anego prze'z nich zaw odu; regulow ania spraw i zadań zaw odow ych; dążenia do u trzy m an ia n a w ysokim poziom ie zaw odow ych; dążenia do u trz y m a n ia n a w yrokim poziom ie Zw iązek B anków jednoczy i uzgadnia działalność i in teresy banków .

Zeszyt niniejszy, pośw ięcony działalności B anków na G órnym Śląsku (Zw iązek Banków ) jest pierw szym z dw u zeszytów specjalnych, m ających n a celu zobrazow anie d ziałalności Polskiego Z w iązku H andlu, P rzem ysłu i F in a n ­ sów W ojew ództw a Śląskiego.

N astępny zeszyt specjalny p ośw ięcony będzie p o lsk ie­

mu przem ysłow i i handlow i n a G órnym Śląsku.

Jidircs: Zwitązftu Kandlu, iFrzemusłu

i OFinansón) 'ii^ojtirrództBra $1 tąsftie&o - Äks to wice S. fi, ul. Sorzinwa nr. 16

g n u

O tw ie r a jc ie k o n t a c z e k o w e ! S k ła d a j c ie o s z c z ę d n o ś c i !

Pocztowa kasa oszczędności

W A R S Z A W A , u lica J a sn a 9

Oddziały w Poznaniu, Katowicach i Krakowie

W O B R O C I E C Z E K O W Y M P. K. 0 . u ła tw ia d o k o n y w a n ie w p ła t, w y p ła t i r o z ra c h u n k ó w p r z e z w s z y s tk ie u rz ę d y p o c z to w e w P a ń s tw ie . W s z y s tk ie w p ła ty , w y p ła ty k a s o w e , o ra z r o z ra c h u n k i ż y ro w e p o m ię d z y u c z e s tn ik a m i o b r o tu c z e k o w e g o d o k o n y w a n e s ą b e z p ła tn ie .

L I S T Y K R E D Y T O W E P. K. O., w y d a w a n e n a ż ą d a n ie u c z e s tn ik o m o b r o t u c z e k o w e g o u p r a w n ia ją do b e z z w ło c z n e g o p o d n o s z e n ia p ie n ię d z y w d o w o ln y m u r z ę d z ie p o c z to w y m w P a ń s t w i e L I S T Y K R E D Y T O W E P . K. O. s ą n a jo d p o w ie d n ie js z z m ro d z a je m a k r e d y ty w y n a w s z y s tk ie u r z ę d y p o c z to w e .

W y s o k o ś ć a k r e d y ty w y n i e je s t o g ra n ic z o n ą .

W O B R O C I E O S Z C Z Ę D N O Ś C I O W Y M P . K. O. p r z y m u je i w y p ła c a p r z e z w s z y s tk ie u r z ę d y p o c z ­ to w e w k ła d z n a k s ią ż e c z k i o s z c z ę d n o ś c io w e . W k ł a d y o s z c z ę d n o ś c i o w e s ą o p r o c e n t o w a n e w s t o s u n k u 9 p r o c . r o c z n i e .

KORZYSTAJCIE z LISTÓW KREDYTOWYCH P . K . O . !

Przemysł i Handel P aździernik Nr. 1. (17/1924) P o w stanie i działalność Z w iązku banków . G Ó m O ŚlftSki

ifowsianie i działalność Z w iązku flanfcóir w>

W ojewództwie ^gsfticm .

Z dniem 18 czerw ca 1922 roku, t, j. z dniem definityw ­ ne,go przejęcia G órnego Śląska przez R zeczpospolitą, w y­

łoniły się p rzed polskiem i sferam i finansowemu zadania pierw szorzędnej doniosłości.

Za unifikacją polityczną p rzy szła kolej na unifikację gospodarczą. B anki P olskie d o cen iły należycie ro lę gos­

p o darczą, jak a im w pierw szym okresie po przejęciu G ór­

nego Śląska p rz y p a d ła w udziale. 0 tern, że chętnie pod­

jęły się zadań, jakie p o trz e b a chw ili na nie nałożyła, św iadczy najdobitniej okoliczność, że obecnie najpow aż­

niejsze p o lsk ie instytucje finansow e posiadają sw e O d­

działy n a G órnym Śląsku.

W o k resie od w rześnia 1922 ro k u do listo p ad a 1923 r.

obow iązyw ały na G órnym Śląsku — jako ró w norzędne środki p łatn icze — m anka p o lsk a i m ark a niem iecka, k tó ­ ry ch d ew alu acja p o stęp o w ała w zaw rotnem lecz nierów no- m iernem tem pie, co w ytw o rzy ło chaos w sytuacji gospo­

darczej, w szczególności zaś finansow ej G órnego Śląska, uniem ożliw iający prow ad zen ie racjonalnej po lity k i b a n k o ­ wej, obliczonej na d a lsz ą m etę. *) P ołożenie to uległo zm ianie z dniem 1 listo p ad a 1923 ro k u w k tórym w p ro ­ w adzono m ark ę p olską, jako jedynie obow iązujący, p ra ­ w ny śro d ek p łatn iczy n a G órnym Śląsku,

O kres dew aluacji w y zy sk ały elem enty, dla k tó ry ch niepew ność sytuacji finansow ej, b li z kość granicy i sto ­ sunkow o w ielk a sw oboda w otw ieraniu i prow adzeniu b anków i k an to ró w w ym iany n a G órnym Śląsku ro k o w ały znaczne korzyści m aterjalne. W zględy pow yższe spraw iły, że pow ażne polskie instytucje finansow e u znały za nie­

odzow ne u tw o rz e n ie organizacji, k tó ra b y um ożliw iała n a ­ w iązanie stały ch sto su n k ó w pom iędzy poszczególnemu bankam i, a tern sam em w p ły w a ła na ujednostajnienie za­

sad, k tó re m i się m ają k iero w ać, oraz re p re z en to w a ła in­

te re sy zaw odow e w obec w ład z organizacyj przem y sło ­ w ych, handlow ych i społecznych.

Na posiedzeniu ,,P rzed staw icieli B anków P olskich w K ato w icach “ z dnia 7 listo p a d a 1922 roku w ypow iedziano się jednom yślne za jaknajrychlejszem u tw orzeniem Z w iąz­

ku B anków w W ojew ództw ie Śląskiem oraz w yłoniono K o­

misję S ta tu to w ą p rojektow anego Związku,

,,P rzed staw iciele B anków P olskich w K atow icach"

zatw ierdzili S ta tu t Zw iązku B anków w W ojew ództw ie Śląskiem w dniu 22 stycznia 1923 roku.

W dniu 2 lutego 1923 ro k u odbyło się posiedzenie założycieli Zw iązku B anków w W ojew ództw ie Śląskiem w k tó re m w zięli udział:

1. P an Dyr. B ratk o w sk i za B ank Zw iązku S półek Z arobkow ych, O, w K atow icach.

2. P a n D yr. Dr. C zernecki za B ank H andlow y w W arszaw ie, O. w K atow icach.

3. P an Dyr. Dr. H ylla

f

4. P an Dyr. S zaflik za B ank Przem ysłow ców , Dyr.

O kręgow a w K atow icach,

5. P a n Dyr. Viicaire za B ank Śląski-B anąue de Silesie w K atow icach.

U k o n sty tu o w an ie się Z arządu Zw iązku m iało miejsce w dniu 6 m arca 1923 roku. P rezesem Zw iązku w ybrano jednom yślnie Dyr. Dr. S. C zerneckiego, w iceprezesem

*■) V id e : Z estaw ienie dekad o w e fluktuacji kursów m arki polskiej w stosunku do m arki niem ieckiej i dolarze S ta ­ nów Zjedn. A m eryki P ółnocnej w stosunku do m arki pol­

skiej od czasu przejęcia G órnego Śląska przez P olskę do czasu w prow adzenia złotego. Str. 562,

p. Dyr. B. Szaflika, C złonkiem Z arządu p. Dyr. M.

V icaire'a.

W ciągu 1923 ro k u zostali zaliczeni w poczet dal­

szych członków Z w iązk u :

B ank d la H andlu i Przem ysłu, O. w K atow icach.

B ank K red y to w y w W arszaw ie, O. w K atow icach.

B ank K w ilecki, P o to ck i i Sika, O. w K atow icach.

B ank Ludow y w W arszaw ie, O. w K atow icach.

G órnośląski B ank H andlow y, O. w K atow icach.

Polski B ank K rajow y, O, w K atow icach, Śląski B ank P rzem ysłow y, O. w K atow icach, Śląski Z akład K redytow y, O. w K atow icach.

Z p o czątk iem 1914 ro k u p rz y stąp iły do Zw iązku;

B ank Zachodni, O. w K atow icach.

B ank Ziem ian S. A. w e Lw ow ie, O, w K atow icach.

W ybory do Z arządu Z w iązku na 1924 r. dały n a stę ­ pujące w y n ik i: P rezesem zo stał p. Dyr. J, B ratkow ski, W iceprezesem p. Dyr. B, Szaflik, C złonkam i Z arządu pp.

D yr. M ianow ski, Nowdkowslki i Paw lita,

M ożność bezpośredniego porozum ienia się na ze b ra ­ niach i n aw iązanie ściślejszego k o n ta k tu pom iędzy człon­

kam i Zw iązku, przyczyniły się znacznie do ujednostajnie­

nia w ytycznych w p olityce i technice bankow ej.

Liczne zebrania,, jakie się w pierw szym o kresie istnie­

nia Zw iązku odbyły, m iały przedew szystkiem na celu n o r­

m ow anie i ujednostajnienie staw ek prow izyjnych i p ro cen ­ tow ych, uregulow anie kw est)! p ła c praco w n ik ó w b a n k o ­ w ych i zaprow adzenie jednolitego czasiu p racy w bankach.

Z w iązek p o zo staw ał od p o czątk u swego istnienia w ścisłych stosunkach z w ładzam i i instytucjam i rządowemu, z k tó rem i p orozum iew ał się w całym szeregu sipraiw, do­

tyczących Ogółu banków . P rzed m io tem licznych konfe- ren cy j z p rzed staw icielam i R ządu C entralnego i W ła d z a ­ m i W ojew ódzkiem i b y ła przedelwsz-jsstkiem b ęd ąca obecnie blisk ą zrealizow ania sp raw a utw orzenia giełdy pieniężnej w K ato w icach. Z w iązek znajduje się w ścisłej łączności ze Zw iązkiem B anków w Polsce z siedzibą w W arszaw ie, z Izbą Hanldlową w K atow icach, Polskim Z w iązkiem H an ­ dlu, P rzem ysłu i Finansów W ojew ództw a Śląskiego i p o ­ zostałem ! gospoidarczemi organizacjam i G. Śląska,

Bliższe szczegóły o p ra c a c h i o zm ianach organizacyj­

nych, jakie w łonie Z w iązku w Ciągu 1924 r. m iały miejsce, b ę d ą p o dane w spraw ozdaniu z działalności rocznej Zw iąz­

ku za 1924 r.

Jed n y m z ' n ajćh arak tery sty czn iejszy ch objaw ów o k re­

su inflacji, było topnienie k a p ita łó w krajow ych, uniem o­

żliw iające bańkom polskim n ależy ty dostęp do górnoślą­

skiego w iełklego przem ysłu. W owym zresztą czasie od­

g ry w ały dom inującą rolę n a G, Śląsku b an k i niem ieckie, b ęd ące w ów czas z w ielu w zględów w znacznie k o rzy stn iej­

szych w aru n k ach od insitytucyj finansow ych polskich.

Z chw ilą unorm ow ania się stosunków w alutow ych w R zeczypospolitej n a stą p ił znam ienny zwiroit: tw o ry sp ek u ­ lacyjne, nie m ające z powaiżnemi instytucjam i bankow em i nic w spólnego a ta k rozpow szechnione na G. Śląsku w pierw szych dw óch la ta c h po przejęciu, z chw ilą stabili­

zacji wialuty znikły z pow ierzchni. W społeczeństw ie od­

rodził się, uśpiony w okresie inflacji, zm ysł oszczędności i pow róciło daw ne zaufanie do banków . W k ład y oszczę­

dnościow e z m iesiąca n a m iesiąc w zrastają.

W W ielkim P rzem yśle G órnośląskim daje się od dłuższego czasu zauw ażyć dążenie do naw iązania ściślej­

szych w ięzów z polskiem i instytucja,m finansowiemi i po-

561

Prxemysl i Handel

Górnośląski Szkic historyczny rozw oju b anków P olskich. P a źd ziern ik Nr. 1, (17/1924

w oli lecz stale p o stęp u jące przesu w an ie się p u n k tu cięż­

1 D.amer.=

kości z B erlina na W arszaw ę. 20. marca 1923 r. lmk. nieme.=mkp 1,65 mkp. 38600

Dalszego ro zszerzen ia się obecnego zak resu dźiałal- 1. marca ,, = „ 1,70 / . . = „ 44330 nośći Z w iązku B anków w W ojew ództw ie Śląśkim należy 10.

20.1,

" ^{I I} ~ M 1,875

1,75 1,90

42490 ,. 38000 43485 oczekiw ać z chw ilą gdy ak tu aln e obecnie pow ołanie do kw ietnia

życia giełdy w K atow icach otw orzy k ap itało m polskim no­ 10. — 1,95 __ 42 485

w e drogi, w iodące do w ydatniejszego niż dotychczas 20. S3 1,45 „ 48200

udziału w m iejscow ym w ielkim przem yśle. 1. maja = ,, 1,45 „ = „ 46220

10. ,, ~ ,, 1,20 ' „ — „ 46 900

20. — „ 1,02 „ 47 710

Z estaw ienie d ek ad o w e fluktuacji ku rsó w m ark i polskiej w 1. czerwca „ = 0.80 „ = „ 52450 sto su n k u do m ark i niem ieckie i d o lara Stanów Zjedn. 10.

20. " M — ... 0.80

0,90

,, 66520 , 135 350 Am, P łn. w sto su n k u do m arki polskiej od czasu przejęcia 1. lipca ■f| , 0,60 / 102500 G, Śląska przez P olskę do czasu w prow adzenia złotego *), 10.

20. " — <• 0,55

0,40

„ 109500 ., 126500

K a t o w i ć e. 1. sierpnia

10. „ ,, ' === ,, 0,15

0,04 0 06

„ 193500

„ 236000

„ 242500 ZU.

20 czerwca 1922r. 1 mk. nismc.= Mkp. 9.17 1 D.amer.= mkp. 4363 1. września ,, ,, 0.0215 „ 245500

1. lipca „ ‘,, - == , , 12,30 „ = „ 4635 10. ^- ,, 0,004 ,. 245500

10. „ ' r, — ,, 10,15 n = ,, 5550 20. — ,, 0,002 „ 279000

20. „ g K s ‘ - Jsfe11,80 „ = „ 6640 1. październik ,, = 0,0022 1 ^, ,, - , 346000

1. sierpnia „ | ¹' = r_: 9,10 ,, = „ 6030 10. 0,0006 ,, —„ 628000

10. „ jsfSj[ = = 8,40 . = „ 8650 20. = ,, 0.000075 ^,, = „ 1132000

20. „ ' -Z , l=, . 6,95 » = ^ 8130 1. listopad = ,, 0.00001 ... „ 1600000

1. września „ •’ 7, = ,, 5,00 „ - „ 8560 10. ,, — ,, 0.00001 „ 1790000

10. „ ; ,, =f ,, 5,40 „ = „ 7110 20. ^, , ' = - 0,00001 „ 2175000

20. ,, ,, ' = /, 5,35 „ = „ 7460 1. grudnia ,, = ,, 0.000002 >, --= , 3520000

1. październik „ 5,25 „ - ,, 8760 10. ,, , = „ 0,000014^{b h h h} „ 3600000

10. „ = 4 , - „ 5 „ 10400 20. „ = „ 0,000070 ; — „ 6070000

20. „ ,, — ,, 3,45 ' „ = „ 10880 1. stycznia 1924r. ,, = ,, 0,420 „ 6339000

1. listopad „ 3,— „ = „ 14035 10. — ,, 0,421 „ 9649000

10. „ ,, 2 05 „ = „ 15750 20. .. — ,, 0,4271/2 „ 9700000

20. „ ^{,, = ,,} 2,20 „ - „ 15555 1. lutego = ,, 0,448 „ 9200000

1. grudnia „ „ = 8 2,10 „ 17115 10. ^,, — ^,, 0,448% ^„ 9175000

10. „ -i, = ^,, 2,05 „ - „ 17265 20. ^{— |f} 0,448 —„ 9150000

20. „ 2,30 „ = „ 17860 1. marca — ¹1 0,450 =± „ 9200000

1. stycznia 1923r 2,30 „ = ., 17610 10. ^„ = ,, 0,450 „ 9200000

10. „ • „ ^{,, .} = ■^{, ,} 1,90 ,, - ,, 20000 0. a — ^,, 0.450 ^„ 9200000

20. ^{„ „ b» |bM k s^m bB} 1,10 „ = ,, 26000 21. kwietnia " • 'ii ' — „ 0,450 „ 9200000

1. lutego „ ^{, , = , ,} 0 , 7 0 „ ^- „ 35020 10. II = ,, 0,450 „ 9200000

10. „ u = ,, 1,20 „ = „ 36960 20. 11 ,, = , , 0,450 „ • „ 9200000

*) U s ta lo n e p rz e z B a n k P o ls k i, B a n k P rz e m y s ło w c ó w i B a n k Zw . S p . Z a ro b k o w y c h .

#

M ic fkisiortfczm9 tO isro o jM Polskich na Górnym flgsfcu.

Xe s*csee6ólłn#m uissćl^dnienieni rosnioju b a n k on>oścć polsliiej

® B * . 3". i r o w a f i o i v s ß i .

ludność daw niej w b an k ach sk ład ała, zdew-aluowaly się i w łaściciele oszczędności otrzym ają tylko część swych w kładów . S tało się to z p rzy czy n od b anków niezależnych.

Ludność G órnego Śląska znana jest oiddawna z w ysoko rozw iniętego zm ysłu oszczędnościow ego, k tó rem u zaw dzię­

czają swe pow stanie pierwisze b a n k i polskie na G órnym Śląsku.

Ju ż śp, K arol M iarka założył swego czasiu w K rólew ­ skiej H ucie pierw szą spółkę oszczędnościow ą. Za inicja­

tyw ą p. N apierałskiego i śp. Juljusza Szaflika p o w stał dnia 1 lipca 1895 r. pierwiszy B ank Ludow y ,z siedzibą w By­

tomiu, B ank ten m iał przy założeniu 12 udziałow ców . W ro k u 1914 w ynosiła liczba udziałow ców około 1600 w k ła d ­ ki oszczędnościow e d ochodziły do 20 miljonów m arek. B y ­ ła ona p rz e d w ojną najpow ażniejszą polską spółdzielnią b an k o w ą n a G órnym Śląsku.

Po zatem p o w stały B anki Ludow e w G liw icach, K ato ­ wicach, Koźlu, Król. H ucie, Lublińcu, M ikołow ie — O d­

dział B anku Ludow ego w Pszczynie, O leśnie, Opolu, Pszczynie, R aciborzu, Rybniku, Siem ianow icach, S trzel­

cach, T arn o w sk ich G órach, W odzisław iu — O ddział Ban- W o statn ich la ta c h zauw ażyliśm y liczebnie znaczny

p rz y ro st b an k ó w n a G órnym Śląsku. 'Grono istniejących już instytucyj finansow ych pow iększyły liczne oddziały w iększych i m niejszych banków . Poizatem pootw ierano niezliczoną ilość k a n to ró w w ym iany, k tó re figurow ały t a k ­ że jako ,,b a n k i" i k tó re w obecnych czasach zwijają swe interesy, gdyż operacje w alutam i zagranicznem i są ogra­

niczone u sta w ą dew izow ą. A le i w ów czas gdy k a n to ry te otw ierano istniały ustaw y, k tó re nie p o zw alały na wolny ob ró t w alutam i zagranicznem i. Tylko przeo czen ie pew nych daw nych niem ieckich p rzepisów praw nych ,ze .strony w ładz polskich spraw iło, że w 1 altach 1922 i 1923 m ogły isię tru d n ić operacjam i dew izow em i p rzed sięb io rstw a, k tó re do tego najm niejszego p ra w a nie miały.

N adm iar tych „banków " a tak że fakt, że G órny Śląsk p rzeży ł inflację dw óch w alu t t. j. m arki niem ieckiej i m ark i polskiej, spow odow ał, że cała niechęć ta k społeczeństw a jak i w ładz sk iero w ała się p rzeciw k o bankom , gdyż u ta rło się zdanie, że tylko -banki pieniędzm i operują i one w łą- czną w inę za sp ad ek m ark i ponoszą. N iechęć ta spotęgo­

w ała się obecnie jeszcze o tyle, że oszczędności, k tó re

562

P aździernik Nr. 1. (17/1924)

P rzem y śl i H andel Szkić h istoryczny rozw oju banków Polskich. G Ó r H O Ś l £ | S l c i

ku Ludow ego w R aciborzu — i Zabrzu. P o z a w ym ienio­

nymi M d leje założona w B ytom iu p rzed k ilk u n astu laty spółdzielnia p o d nazw ą ,,S półka Parceliacyjna", k tó ra p rzy ­ jęła nazw ę B ank Ziemiski i zam ieniła się p rzed mniej w ię­

cej rokiem na spółkę akcyjną tej sam ej nazw y. M a ona obecnie swoją siedzibę w K atow icach. Cel p o zo stał ten sam co dawniej, t. j. p arcelacja gospodarstw i roli. N ie­

ste ty p racę jej u tru d n ia ły daw niej odnośne p raw a w yjąt­

kow e rząd u pruskiego. Mimo to b ank ten utrzym ał się aż do dnia dzisiejszego.

O rozw oju b an k ó w ludow ych niech św iadczą poniżej podane zam ieszczone d a n e cyfrow e odnoszące się do nie­

k tó ry c h z nich:

B ank Ludow y w K atow icach m iał przy założeniu w 1898 r, 12 udziałow ców . Po pięciu la ta c h istn ien ia liczba udziałow ców podniosła się na 523, a w ro k u 19:24 w y n o ­ siła ona 1231, Liczby bilansow e z,a ro k 1899 w ynosiły po jednej stronie 145 693,— mk,, za ro k 1903 już 1 470 213,48, a na koniec 1914 ro k u 4 301 052,03 mk. L o k aty docho­

dziły w ro k u 1914 do 4 024 565,86 mk.

Bank Ludow y w K oźlu m iał przy założeniu w 1903 r.

45 udziałow ców . W roku 1914 w ynosiła ona 735. Liczby bilansow e w ynosiły za pierw szy rok istnienia po jednej stro n ie 14 624,32 mk. podczas gdy za rok 1914 w ynosiły one po jednej stro n ie 778 005,23 mk.

B ank Ludow y w Opolu m iał p rz y założeniu 2, 1897 r.

12 udziałow ców . Ilość ich w ynosiła w 1902 r. 629, a w 1914 ro k u 2228. Liczby bilansow e w ynosiły za rok 1897 po jednej stronie 52 031,65 mk., za ro k 1902, 633 384,55, a za 1914 ro k 5 339 449,91 mk.

B ank Ludow y w R aciborzu m iał przy założeniu w ro k u 1899 udziałow ców 12, Liczba u d ziałow ców podniosła się w ro k u 1905 n a 1096, a w ro k u 1914 w ynosiła 1864.

Pozycje bilansow e w ynosiły za pierw szy ro k istnienia po jednej stronie 64 623,21 mk,, za 1905 ro k 1 174267,75 mk., a za 1914 ro k 5 684 441,92 mk. W tern było oszczędności 5 153 087,49 mk.

B ank Ludow y w Siem ianow icach m iał przy założeniu w 1898 ro k u 20 udziałow ców . Liczba ta podniosła się w 1903 ro k u na 269 a w 1914 roku na 278. Cyfry bilansow e w ynosiły po jednej stronie ,za pierw szy ro k istnienia 94 110,25 mk. za 1903 ro k 867 932,10 mk. a za ro k 1914 1 307 324,55 mk.

B anki te cieszyły się zaufaniem ludności G órnego Śląska, bo k a p ita ły by ły ulokow ane bezpiecznie, gdyż udziałow cy odpow iadali solidarnie całym swym m ajątkiem za złożone oszczędności. To też sk ła d a n o w tych b an k a c h pow ażne kw oty.

Z drugiej zaś strony d aw ały one k re d y ty na dogodnych w arunkach. N iejeden w łaściciel domu m iał B ankom L u­

dowym do zaw dzięczenia, że mógł sobie za pożyczone od nich pieniądze w ybudow ać w łasny dach nad głow ą, aby potem , gdy dom b y ł gotowy, uzyskać p o życzkę am o rty za­

cyjną. W ten sposób k ilk a se t dom ów pow stało. K lasy- czynym tego p rz y k ła d e m jest w iększa gm ina w iejska M ikul- czyce — daw n, p o w iat T arnogórski, gdzie całe ulice za­

budow ano pieniądzm i pożycz-onemi w B anku Ludow ym w Bytomiu.

To oczyw iście nie mogło się podobać ów czesnem u rządowi, k tó ry niechętnem okiem spoglądał na rozwój banków ludow ych.

Na w zór polskich b a n k ó w ludow ycch rozpoczęto pod egidą rządu niem ieckiego .zakładanie podobnych instytu- cyj niem ieckich, noszących n azw ę ,,D eutsche V olksbank".

Nazwa w skazuje, że chciano w yraźnie odróżnić te insty­

tucje od barików polskich.

Nie p o trzeb a udow adniać, że b a n k i ludow e, aczkolw iek spółdzielnie, k tó re m iały za cel dopom agania tym w a r­

stwom, k tó re przew ażnie w nich swe oszczędności lo k o ­ wały, nie d o zn aw ały ze stro n y rz ą d u niem ieckiego i b an k u rzeszy najmniejszej pom ocy, podczas, gdy np. D eutsche

V olksbank w Siem ianow icach, k tó ry z polecenia regencji w Opolu założony został w ro k u 1911 przez sędziego po­

w iatow ego w K atow icach Dr, Sonntaga, otrzym yw ał ro ­ cznie b ezp ro cen to w o 30 000 m k. i m iał po zatem znaczny k re d y t w R eicbsbanku. J a k dalece szła niechęć rządu niem ieckiego do b an k ó w ludow ych dow odzi fakt, że gdy w roku 1909 spółdzielnie te u tw o rzy ły w łasn y Zw iązek Śląski i w niosły do rządu petycję o zatw ierdzenie sta tu tu i p rzyznania tem uż Z w iązkow i p ra w a rew izyjnego, io od­

rzucono w n io sek z tern uzasadnieniem , że banki ludow e są stw orzone d la w zględów politycznych, a nie w yłącznie dla celów gospodarczych. Z pow yższego w ynika, że rząd nie­

m iecki uw ażał w ów czas w szelkie instytucje polskie, n a ­ w et o c h a ra k te rz e czysto gospodarczym , za instytucje po­

lityczne.

O becnie p racu ją b a n k i ludow e w b ard zo ciężkich w a ­ runkach. O szczędności na k tó ry ch one się opierały, p ra ­ w ie że nie w pływ ają. Szkoda b y łab y wiellka gdyby za­

poznano konieczność Istnienia tych instytucyj i nie udzie­

lono im pom ocy do p rzetrzy m an ia kryzysu do czasu, gdy banki te oddaw ać by mogły społeczeństw u te sam e usługi co p rzed wojną.

Poza bankam i ludow em i i B ankiem Ziem skim istnieje od k ilk u la t B ank R olników w Opolu i G órnośląski B ank D epozytow y w Bytom iu. B anków handlow ych i p rzem y ­ słow ych o ch a ra k te rz e polskim do czasu w ybuchu wojny na G órnym Śląsku nie było. D opiero w lipc-u 1919 roku p o w stał na m ocy uchw ały Polskiego- Zw iązku T ow arzystw K upieckich na Śląsku b an k akcyjny pod F irm ą G ó rn o ślą­

ski B ank H andlow y z siedzibą w Bytomiu, obecnie w K a­

tow icach. B an k ten założono z k a p itałem mk. 291 000, a to ze względu n a daw niejszą u staw ę niem iecką, k tó ra u zależn iała ufundow anie spółki akcyjnej z k ap itałem po­

nad 300 000 mk. od pozw olenia m inisterjum w Berlinie;

przew idyw ania założycieli, że rz ą d w B erlinie odimówi p ozw olenia na założenie polskiego b an k u spraw dziły się.

G dy bow iem zap ad ła u ch w ała akcjonarjusizy tego banku, by podnieść k a p ita ł akcyjny do 8 miljonów m arek i p o ­ staw iono w niosek o zatw ierd zen ie tejże, to rz ą d niem iecki odpow iedział, że odm aw ia się pozw olenia n a p od w yższe-

o: lic llilf gliniani!, i i Deshi budowlane i M a in Drzewo fioflnlninne Cement

>)

;(<

>)

fi

>

ZK l

Łopoty stalowe, kopalniane i budowlane öesiel, Kolas k is ili

dostarcza

< na Kredyt « ,

j Spółka Przemysłowo-Górnicza »

Ska. z o. o,

i

X\

CalOWłCSg P oprzeczna 14