Pytania i odpowiedzi prawne

Pytania i odpowiedzi prawne

Palestra 13/2(134), 90-91

*50

W zajemne zaufanie, o którym m ówiłem na w stęp ie i które pragnę zaakcentować jeszcze raz na zakończenie, jest moim zdaniem jedną z zasadniczych gwarancji praw idłow ego w ykon yw ania naszych zadań zawodowych, w praw dzie odrębnych ale połączonych w spólną troską o pełne przestrzeganie praworządności.

p r r / ł / l i / l I OPPOWIEDZI

f f t / % W \ E

A w p isa n y b y ł w k się d z e w ie c z y ste j ja k o w s p ó łw ła ś c ic ie l n ieru ch o m o ści, k tórą n a b y ł w cza sie trw a n ia m a łżeń stw a z m a ją tk u d o ro b k o w eg o . M a łżo n k o w ie A n ie z a w ie r a li żadnej m a łż e ń sk ie j u m o w y m a ją tk o w e j. S tw ie r d z a ją c p o w y ż sz e o k o lic z n o śc i, m a łż o n k o w ie A w d o­ k u m e n c ie z p o d p isem n o ta r ia ln ie p o św ia d c z o n y m w y r a z ili zgod ę na w p isa n ie w k sięd ze w ie c z y s te j n a zw isk a żo n y „do w s p ó ln o ś c i u s ta w o w e j” .

Od w n io sk u teg o u iszc zo n o w p is sta ły w w y s o k o ś c i 100 zł (§ 33 rozp orząd zenia R ady Mi­ n istr ó w z d n ia 13.V I.1967 r. w sp r a w ie o k r e śle n ia w y so k o ś c i w p isó w w sp ra w a ch c y w il­ n y c h ) ], je d n a k ż e p a ń stw o w e b iu ro n o ta r ia ln e w e z w a ło str o n y do u iszc zen ia d o p ła ty , o b li­ c z a ją c 1/5 w p isu od w a r to śc i p o ło w y n ie r u c h o m o śc i (§ 28 rozporządzenia).

S tr o n y z a p ła c iły ró żn icę w p isu i je d n o c z e śn ie w n io sły pism o o zw ro t u iszc zo n ej k w o ty i-bądź o p o tr a k to w a n ie pism a ja k o z a ża len ia na za rzą d ze n ie d o ty c z ą c e u iszc zen ia w p isu p o d ­

n osząc, że w sp r a w ie n ie ch od zi o w p is p raw a w ła sn o śc i w r o zu m ien iu § 28, le c z o u zg o d ­ n ie n ie k się g i w ie c z y s te j z r z e c z y w isty m sta n e m p ra w n y m , oraz że opłata sąd ow a od w p isu p raw a w ła sn o śc i z o sta ła ju ż u iszczon a od w n io sk u o w p is p raw a w ła sn o ś c i n a rzecz m ęża. Z a ż a le n ie to Sąd W o jew ó d zk i o d d a lił z za ło żen ia , że „o w y so k o śc i o p ła t d e c y d u je tr e ść za w n io sk o w a n e g o w p isu , a n ie c e l, ja k ie m u w p is te n m a słu ż y ć . P rzed m io tem w n io sk u b y ło ż ą d a n ie d o k o n a n ia n ie istn ie ją c e g o d otąd w k się d z e w ie c z y s te j w p isu praw a w ła sn o śc i i to ż ą d a n ie u zasad n ia w y m ie r z e n ie w p isu sto s u n k o w e g o . O b ojętn ą p rzy ty m rzeczą je st to, że c e le m w n io sk u o w p is praw a w ła sn o śc i je s t u z g o d n ie n ie k się g i w ie c z y ste j z r z e c z y w isty m s ta n e m p r a w n y m ” .

' O D P O W I E D Z :

Poruszane zagadnienie nie zostało w yjaśnion e ani w publikowanym orzeczni­ ctw ie ani w literaturze dotyczącej opłat sądow ych w postępowaniu w ieczysto-k się- g o w y m 2. Jedynie w opracowaniu „Wzory pism procesowych w sprawach cy w il­

1 D z.U . Z 1967 r. Nr 24, poz. 111.

2 S. B r e y e r : Z zag a d n ień k o sz tó w w p o stę p o w a n iu w ie c z y s to -k się g o w y m , N P n r 1/56, s. 105; S. C i c h o s z i T. S z a w ł o w s k i : N o w e o p ła ty są d o w e w sp ra w a ch k się g o w o w ie -'c z y s ty c h , ,,P a le str a ” nr 1—2/62, s. 126; B . B u d z y ń : K o sz ty są d o w e w sp ra w a ch c y w iln y c h ,

:N r 2 (134) P y ta n ia i o d p o w ie d z i p ra w n e ₉₁

n ych ” 3 znajduje się — przy om awianiu w zoru w niosku o w pis w spólności usta­ w ow ej — lakoniczna uwaga: „Od w niosku pobiera się piątą część w pisu stosunko­ w e g o . Zgodnie z praktyką jako podstaw ę obliczenia w pisu stosunkowego należy

przyjąć połow ę w artości nieruchom ości (§ 28 pkt 1 i § 31 ust. 1)”.

Czy jednak pogląd ten, jak również cytow ane w yżej rozstrzygnięcie Sądu Wo­ jew ód zk iego są prawidłowe?

Cechą charakterystyczną w spólności ustaw ow ej jest m iędzy in n y m i4:

a) ścisły związek z istnieniem m ałżeństw a, w związku z czym osoby trzecie nie mogą ani przez umowę, ani w drodze przym usowej w stąpić w prawa m ał­ żonka w ynikające z tej wspólności,

b) charakter w spółw łasności łącznej bezudziałowej (art. 196 k.c.), a nie w sp ół­ w łasności w częściach ułam kowych,

c) powstanie w spólności ustaw ow ej z m ocy ustawy, a nie z mocy czynnoiei prawnej.

W konsekw encji, jak to w yjaśn ił Sąd N a jw y ż szy 5, nie jest dopuszczalny w pis ~w księdze w ieczystej w spólności ustaw ow ej w takiej samej form ie jak w pis w sp ół­

w łasności, a m ałżonek nie m oże się domagać w pisu praw a w łasności połow y nieru­ chom ości objętej wspólnością w yłącznie na siebie ani też nie ma praw, jakie przy­ słu gują w spółw łaścicielow i z m ocy art. 198 k.c.

U żyte w § 28 pkt 1 rozporządzenia sform ułowanie „wpis prawa w łasn ości” w sk a­ zuje na to, że obowiązek uiszczenia w pisu stosunkowego ma m iejsce tylko w tedy, gd y w niosek dotyczy przejścia prawa w łasności z osoby w pisanej w księdze w ieczy­ stej na inną osobę, przy czym bez znaczenia jest, czy w pis ma charakter konsty­ tutyw ny, czy też deklaratyw ny. U jaw n ien ie w księdze w ieczystej okoliczności, że nieruchom ość z m o c y p r a w a jest objęta w spólnością ustaw ow ą m iędy osobą ■wpisaną a jej w spółm ałżonkiem , nie może być traktow ane jako w pis prawa w ła s­ ności. Poniew aż w pis od w niosku tego rodzaju nie został uregulow any w przepi- •sach § 28—32 rozporządzenia z dnia 13.VI.1967 r., przeto należy dojść do przeko­

nania, że w pis pow inien w ynosić kw otę 100 zł zgodnie z dyspozycją § 33.

Zaznaczyć należy, że odmienna sytuacja pow staje w tedy, gdy m ałżonkow ie przesuw ają w drodze czynności prawnej składniki m ajątkowe z m ajątku w sp óln e­ go do m ajątku odrębnego. Przesunięcia tego rodzaju uznał Sąd N a jw y ż szy 0 za dopuszczalne dodając, że m ałżonkow ie mogą w akcie notarialnym postanowić, iż nieruchom ość nabyta za pieniądze dorobkowe staje się w łasnością jednego z nich. ■Od takiego wniosku, jako dotyczącego w pisu prawa w łasności, pow inien być po­

bierany w pis stosunkowy przew idziany w § 28 pkt 1 rozporządzenia.

Reasum ując, na postaw ione pytanie należałoby udzielić odpowiedzi następu­ jącej:

Od złożonego w postępowaniu w ieczysto-księgow ym w niosku o w pis, że nieru­ ch om ość jest objęta w spólnością ustaw ow ą pom iędzy w łaścicielem w pisanym w księd ze w ieczystej a jego w spółm ałżonkiem , powinien być pobierany w pis siały w w ysokości 100 zł.

adw . K arol P o trzo b o w ski

3 J. P o l i c z k i e w i c z , W. S i e d l e c k i , E. W e n g e r e k : W zory pism p r o c e so w y c h "w sp ra w a ch c y w iln y c h , W arszaw a 1967, s. 351.

4 P or. S. B r e y e r i i n.: K od ek s rod zin n y i o p ie k u ń c z y — K om en tarz, W arszaw a 1966, =S. 108—109.

5 Orz. SN : z dn. l.X,1956 r. 3 CR 783/55, OSN 1957, poz. 42; Z dn. 30.V I.1951 r. C 733/50, O SN 3952, poz. 46.