PRZEMÓWIENIE OJCA ŚWIĘTEGO JANA PAWŁA I I DO PROFESORÓW I ALUMNÓW INSTYTUTU PATRYSTYCZNEGO "AUGUSTINIANUM"*
S za n o w n i P r o f e s o r o w ie i D rodzy S y n o w ie ,
l . i C i e s z ę s i ę i d z i ę k u j ę N ajw yższem u P an u , ż e mogłem s p e ł n i ć s w o je p r a g n i e n i e , k t ó r e s ą d z ę b y ło t a k ż e i Waszym, aby z n a l e ź ć s i ę w ćrćd Was w tym I n s t y t u c i e P a tr y s t y o z n y m , w yw od zą- oym sw ą nazwę od w i e l k i e g o A u g u s ty n a , z n a k o m ite g o n a u o z y o i e l a prawdy i j a ś n i e j ą c e g o w zoru a u t e n t y o z n e g o ż y c i a c h r z e ś c i j a ń s k i e g o . I n s t y t u t Wasz n a tc h n io n y p r z e z n i e g o , p r z e b y ł w p raw d zie od o h w i l i o t w a r o ia go p r z e z m ojego o z o ig o d n e g o p o p r z e d n ik a Pa w ła VI j e s z o z e n i e z b y t d łu g ą d r o g ę w o z a s l e , a l e , j a k s ł y s z e liś m y z e s łó w R e k to r a , j u ż b a r d z o b o g a t ą w o w o c e .
P ozd raw iam P r o fe s o r ó w 1 Alumnów, w s z c z e g ó l n o ś c i G ene r a ł a Z ak onu , D y r e k to r a I n s t y t u t u , O joa R e k to r a , k t ó r y t a k s z l a - o h e t n l e w y r a z i ł w s p ó ln e u o z u c ia s p e c j a l i s t ó w od s t a r o ż y t n o ś o l o h r z e ś o i j a ń s k l e j , u c z e s t n i c z ą c y c h w swym j e d e n a s ty m s p o t k a n i u , w s z y s t k i o h o z ło n k ó w - za k on n ik ów i z a k o n n io e - r o d z i n y a u g u s t i a ń s k i e j o r a z w s z y s t k i c h o b eo n y ch w t e j a u l i .
P ra g n ę p o t w i e r d z l ó swym b ło g o s ła w ie ń s t w e m ż a r l i w ą p r a - oę W aszego I n s t y t u t u , k t ó r y "od pow iad a o a ł k o w i o i e , j a k p o w ie d z i a ł P aw eł VI w swym p r z e m ó w ie n iu in a u g u r a c y jn y m , a k tu a ln y m p o tr z e b o m K o ś c i o ł a " , p o n ie w a ż " u o z e s t n io z y f a k t y c z n i e w d o o h o - d z e n iu do ź r ó d e ł c h r z e ś c i j a ń s t w a , b e z k t ó r e g o n i e b y ło b y moż l i w e r e a l i z o w a n i e o d n o w y ... z g o d n ie z i n s p i r a o j a m i S ob oru Pow s z e c h n e g o W a ty k a ń sk ie g o 1 1 " ^ . Z d u ż y m s z a o u n k i e m o o e n i a m p o d e j m o w a n e t u t a j i n l o j a t y w y z W y g ło sz o n e 8 V 1982 r . w o d p o w ie d z i na p o w i t a n ie o .R e k t o r a A g o s t in o T rape w a u l i I n s t y t u t u P a t r y s t y c z n e g o do u c z e s t n i ków XI Dni A u g u s t ia ń s k ic h . AAS 7 5 / 1 9 8 2 / 7 9 4 - 8 0 0 , t łu m , i o p r . k s . Ł o n g o s z . K r ó tk ą c h a r a k t e r y s t y k ę p r z e m ó w ie n ia p o r . "Vox Patrum " 2 / 1 9 8 2 / 4 9 7 - 5 0 0
k u l t u r a l n e : p rzed e w szystk im wykłady z t e o l o g i i i p a t r o l o g i i . Wiem, że prowadzą j e św ieooy i duchowni p r o f e so r o w ie o wypróbowanych k w a lif ik a o j a o h , wśród k tó r y o h obok augustynianów s ą o zło n k o w ie różnych r o d z in zakonnyoh; u o z e s t - n io z y w n ic h z z a in te r e so w a n ie m w ie lu m łodych l u d z i , n a le ż ą - oych p o d o b n ie , ja k i p r o f e s o r o w ie , do ś w ia ta m iędzynarodow ego, oo ró w n ież j e s t znakiem p o w sz e c h n o śc i K o ś c io ła . Źródłem r a d o ś c i j e s t t e ż d la mnie w iadom ość, że s ą t u ta k ż e alum ni z P o ls k i
N a stę p n ie odbywająoe s i ę t u t a j s p o tk a n ia s p e c j a l i s t ó w od s t a r o ż y t n o ś c i c h r z e ś c i j a ń s k i e j , a wśród n ic h n a u o z y c ie li nauk p a tr y s ty c z n y c h w ło s k ic h i z a g r a n io z n y o h , k tó r z y pohani m i ł o ś c i ą do prawdy od d ają s i ę z własnym i metodami h i s t o r y c z nymi i f i l o l o g i c z n y m i z g łę b ia n iu w ie lk ic h problemów owej opo k i o d l e g ł e j i b l i s k i e j ż y o iu K o ś c io ła . N ależy ż y c z y ć , żeby
io h m ozolna praoa p r z y o z y n iła s i ę w ja k najw iększym s to p n iu do p o z n a n ia T r a d y c ji p o ch o d zą cej od A p o sto łó w . K o ś c ió ł j e s t wdzię ozny zarówno z a t e s t u d i a , ja k i p o ś w ię c e n ie , d z i ę k i którym io h n a u o z y o ie le p osuw ają j e n aprzód.
Również s e m in a r ia d o s k o n a le n ia p a tr y s ty c z n e g o z a s łu g u ją na t o , by n a d a l b y ły kontynuowane d la dobra t y c h , k tó r z y z a angażow ani j u ż w n a u o za n ie pragną p o g łę b ić swą w ie d z ę k o r z y s t a j ą c z e s z c z e g ó ln e j k o m p e te n o ji swyoh in n yoh k o le g ó w .
J e s t n ią w r e s z o ie ż a r liw a d z i a ł a l n o ś ć K atedry A u gu styń - s k i e j , zaangażow anej w opracowywanie d w u języczn ego wydania
"Opera omnla" św .A u gu styn a ora z w programowe p o g łę b ia n ie z n a - jo m o śo i f i l o z o f i i i duchow ośoi a u g u s t y ń s k ie j , k t ó r e odgrywały i d otąd odgryw ają ta k w ie lk ą r o l ę w k u lt u r z e c h r z e ś c i j a ń s k i e j . 2 . Ten I n s t y t u t P a t r y s t y c z n y , w o ie lo n y do T e o lo g ic z n e g o F a k u lte tu P a p ie s k ie g o U n iw e r sy te tu L a te r a n e ń s k ie g o , będąc b e z pośrednim p r z e d łu ż e n ie m - ja k s ł y s z e l i ś m y ze słó w je g o R ekto ra - r zy m sk ieg o studium g e n e r a ln e g o erygow anego na p oozątk u XIV w ieku przy k o ś c i e l e św .A u g u sty n a , a p r z e n ie s io n y wiek t e mu, tu w p o b liż e P la c u ś w .P io t r a , w ł ą o z a s i ę w
d ł u g ą t r a d y o j ę s t u d i ó w k o ś c i e l
n y c h , j a k i e Z a k o n A u g u s t i a n ó w u
J e g o c z ło n k o w ie bowiem n a u o z a li w głów nych u n iw e r s y te ta c h Euro p y , a wśród n ic h ta k ż e na U n iw e r s y te c ie Krakowskim^ d o s t a r c z a j ą c stu d io m h isto r y c z n y m i p a tr y sty c z n y m w y b itn y ch m istr z ó w . Wśród p ie r w sz y c h m iło mi w ym ienió O nufrego P a n v i n i o ^ Henryka F lo r a ? z 27 tomami Espana S a g ra d a , wśród in n ych z a ś n a szeg o w iek u , k a r d y n a ła A ugustyna C ia s o ę * , z ajm u jącego s i ę g łó w n ie p a t r o l o g i ą w soh od n lą o r a z A n to n ieg o Casamassę^ z a in te r e so w a n e g o z w ła s z c z a p a t r o l o g i ą z a c h o d n ią .
D la te g o t e ż d z i a ł a l n o ś ć I n s t y t u t u P a tr y s ty c z n e g o j e s t ważną s łu ż b ą d la K o ś c io ła , k tó r y n ie może s i ę o b e j ś ć bez s t u diów p a tr y s ty c z n y c h , z a le c a n y c h bardzo p r z e z Sobór W atykański I I p rzy om awianiu n a u c z a n ia t e o l o g i i d o g m a ty czn ej&, bądź i l u s tr o w a n iu r e l a o j i m iędzy Pismem ś w ., T ra d y cją i M a g iste r iu m ? .
2 W la t a o h 1 4 6 0 -1 4 7 1 u o z y ł t u t e o l o g i i a u g u s t ia n in I z a j a s z Boner 2*. Onufry Panvino / 1 S 3 0 - 1 5 6 8 /, w ybitny hum anista w ło s k i, h i s
to r y k i e r u d y ta , s e k r e t a r z k a r d .A le k sa n d r a F a r n e se . 3 Henryk F lo r e z /1 7 0 2 - 1 7 7 3 /, w yb itn y h is t o r y k h i s z g a ń s k i ,
a u to r zn an ej h i s t o r i i K o ś c io ła w H is z p a n ii "Espana Sagrada" opracow anej w la t a c h 1 7 4 7 -1 7 7 5 , d o sk o n a le udokum entowanej, c z ę s t o ź r ó d ła m i d otąd n iez n a n y m i.
4 A ugustyn C ia sc a /1 8 3 5 - 1 9 0 2 /, k a r d y n a ł, w yb itn y o r i e n t a l i s - t a , znawca l i t e r a t u r y s z o z e g ó l n i e k o p t y j s k ie j i a r a b s k ie j , tłu m acz d la biskupów Wschodu p o d c z a s Soboru W atykańskiego I , 1879 l e g a t p a p ie s k i do E g ip tu , 1891 l e g a t p a p ie s k i na
s y n o d z ie ruskim we Lwowie, s e k r e t a r z K o n g r e g a c ji De Propa ganda f i d e .
5 A n ton i Casam assa / 1 8 8 6 1 9 5 5 / je d e n z n a j w y b it n ie j s z y c h p a -tr o lo g ó w rzym sk ich l . p o ł . XX w ieku z w ła s z c z a w d z i e d z i n i e autorów ł a c i ń s k i c h , wykładowca t e j d y s c y p lin y na k ilk u rzym sk ich u c z e ln ia c h /S tu d iu m o o .A u g u stia n ó w , Uniw. L a te r a - n e ń s k i, Uniw. A n gellcu m , De Propaganda F i d e / , a u to r w ie lu rozpraw p a t r y s t y c z n y c h , k o n s u lt o r P a p ie s k ie j K o m isji B i b l i j n ej i E gzam in acyjn ej K leru R zym skiego, c z ło n e k P a p ie s k ie g o K om itetu Nauk H is to r y c z n y c h . P or. P .P a r e n t e , 11 Padre A nto
n io C asam assa, Roma 1955. e
6 Por.O ptatam t o t i u s 16: " T e o lo g ię dogm atyczną tak n a le ż y r o z p la n o w a ć , aby n a jp ie r w b yły u w zg lęd n ia n e tem aty b i b l i j n e . T rzeba ukazać alumnom, w czym O jcow ie K o ś c io ła Wschodu i Za chodu p r z y c z y n i l i s i ę do w iern eg o p r z e k a z a n ia i w y j a ś n ie n ia p o sz c z e g ó ln y c h prawd O b ja w ie n ia , a ta k ż e d a ls z ą h i s t o r i ę dogmatów p rzy u w z g lę d n ie n iu j e j sto su n k u do o g ó ln e j h i s t o r i i K o ś c io ła " .
W l i ś o i e A p o sto lsk im " P a tres E o o le s la e " na 1 6 0 0 - l e c i e ś m ie r c i ś w .B a z y le g o , sam miałem o k a z ję n a p is a ć , że O jcow ie " są jakby s t a ł ą k o n s tr u k o ją K o ś c io ła i p r z e z w s z y s t k i e w ie k i p e ł n i ą d la K o ś o lo ła w ie r n ą s ł u ż b ę . S tąd t e ż każde n a stę p n e g ł o s z e n i e Ewan g e l i i 1 n a u c z a n ie , j e ś l i ch ce być a u t e n t y c z n e , musi b yć uzgod n io n e z ic h nauczaniem , każdy oharyzm at i każdy u rzą d musi czer p a ć z żywego ź r ó d ła i c h o jo o s tw a , każdy nowy kam ień d o ło ż o n y do ś w ię t e j b u d o w li, k t ó r a s t a l e r o ś n ie i p o s z e r z a s i ę , musi m ie ś o ić s i ę w ramach p o d w a lin p o ło ż o n y c h p r z e z n ic h i z podwa lin a m i tym i być z e sp o lo n y " .
3 . Poniew aż w ię c u Ojców z n a jd u ją s i ę tr w a łe e le m e n ty , s ta n o w ią c e b azę w s z e l k i e j odnowy, p o z w ó lc ie , że razem z wami z a s ta n o w ię s i ę n ie c o nad wagą, a nawet nad k o n ie o z ^ o ś c ią zn a jo m o śc i ic h p ism , o so b o w o śc i i e p o k i. O n i u d z i e l a j ą n a m p e w n y o h w a ż n y o h l e k o j i , wśród k tó r y c h c h c ia łe m z w r ó c ić uwagę na n a s tę p u ją c e :
a / U m i ł o w a n i e P i s m a ś w i ę t e g o . O joowie s t u d i o w a l i , k om en tow ali i w y j a ś n i a l i lu d ow i Pismo św ., c z y n ią c z n ie g o pokarm swego ż y c i a duohowego i p a s t o r a ln e g o , a nawet k s z t a ł t sw ej m y ś l i . U kazyw ali je g o g łę b o k o ś ć , b o g a o - two i b e z b łę d n o ś ć . "W n io h p o s ia d a s z sło w o B o ż e , n ie szu k aj in n e g o n a u c z y c ie la " - p i s a ł św .J a n C hryzostom , k tó r y d la wy j a ś n i e n i a sło w a Bożego w y g ł o s i ł w ie le w s p a n ia ły c h mów. N ie ma ohyba t a k i e g o , k tó r y by n ie p a m ię ta ł m odlitw y św .A u g u sty n a , p r o sz ą c e g o o ła s k ę z r o z u m ie n ia Pism a ś w ię t e g o : " N iechaj Two j e Pismo Ś w ię te b ę d z ie moją c z y s t ą r o z k o s z ą . N ie c h a j s i ę n ie
o o b e o n o śc i t e j ż y c io d a j n e j T r a d y o j i, k t ó r e j bogactw a prze le w a ją s i ę w d z i a ł a l n o ś ć i ż y c i e w ie r z ą c e g o 1 m odlącego s i ę K o ś c io ła . D z ię k i t e j sam ej T r a d y c ji K o ś c io ła ro zp o z n ą - j e c a ły Kanon K sią g Ś w ię ty c h , a i samo Pismo św. w j e j ob r ę b ie l e p i e j j e s t rozum iane i n ie u s t a n n ie w czyn wprowa d z a n e . . . T ra d y cja ś w ię t a zatem i Pismo Ś w ię te ś c i ś l e s i ę z e so b ą ł ą c z ą i kom unikują . . . " .
8 AAS 7 2 / 1 9 8 0 / 5; "Vox Patrum" 2 /1 9 8 2 /2 4 7 - 2 4 8 9 Commentarius ad C o llo s s e n s e s 9 , 1 , PG 6 2 ,3 6 1 .
pomylę w je g o i n t e r p r e t a c j i i n igdy n ie g ł o s z ę poglądów m yl- nych"10. Zasada w yłożon a ju ż p rzez ś w .J u s ty n a , że w P iśm ie św. n ie ma an tyn om ii oraz je g o s k ło n n o ś o i do wyznawania r a c z e j w ła sn ej ig n o r a n c j i n iż o s k a r ż e n ie o błąd Pisma ś w . H , s ą , moż na p o w ie d z ie ć , w spólne w szystk im ; b isk u p Hippony wyraża j e w znanych jęd rn y ch słow ach : " . . . N ie wolno mówić: a u to r t e j k s i ę g i n ie mówi zg o d n ie z prawdą, a l e : a lb o kodeks b y ł u sz k o -
12 d zon y, a lb o p rzek ła d j e s t b łę d n y , a lb o ty n ie rozum iesz" .
b / Drugą ważną l e k c j ą , j a k i e j u d z ie l a j ą nam O jcow ie, j e s t
t r w a ł e p r z y w i ą z a n i e d o T r a d y c j i .
Myśl n a sza s ł u s z n i e w ybiega za ra z do ś w .I r e n e u s z a . Nie j e s t on jedn ak sam, a l e jednym z w ie lu . To samo bowiem p rin c ip iu m ko n ie c z n e g o p rzy w ią za n ia s i ę do T r a d y c ji znajdujem y u O rygene- sa ^ a , u T e r t u l i a n a ^ , u św .A tan azego*^ , u ś w .B a z y le g o ^ . g w ię - ty Augustyn w y r a z ił j e g łęb o k im i i niezapom nianym i słow am i: "Nie uw ierzyłbym E w a n g e lii, gdyby mnie do te g o n ie zm uszała powaga K o ś c io ła K a t o l i o k i e g o " ^ , . . . "który t o z a ło ż o n y p rze z C h ry stu sa , r o z p r z e s tr z e n io n y p rzez A postołów d o t a r ł do nas z n ieprzerw an ą s e r i ą s u k c e s j i a p o s t o l s k i c h " ^ .
o / T r z e o lą ważną l e k c j ą j e s t n a u k a o C h r y s
t u s i e , Z b a w c y o z ł o w i e k a . Można by p r z y
p u s z c z a ć , że Ojcowie z a j ę c i w yjaśn ian iem ta jem n icy C h ry stu sa , a c z ę s t o b ron ien iem go przed dew iacjam i h etero d o k só w , p o z o s t a w i l i w c i e n i u naukę o c z ło w ie k u . Kto s i ę jednak p r z y jr z y b l i ż e j , zauważy c o ś p rze ciw n eg o . P a t r z y l i o n i z i n t e l e k t u a l n ą m iło ś c ią na ta je m n ic ę C h ry stu sa , a le w i d z i e l i w n ie j ta jem n io ę
10 C o n fe s s io n e s l i , 2 , 3 , PL 3 2 ,8 1 0 , tłu m . Z.Kubiak^ /'<arszawa 1 9 8 2 /, 2 1 9 .
11 D ia lo g u s cum Triphone 6 5 , PG 6 ,6 2 5 . 12 Contra Faustum 1 1 ,5 , PL 4 2 ,2 4 9 . 13 De p r i n c i p l l s 1 , 3 , PG l l , i l 6 .
14 De p r a e s o r ip tio n e h a ere tico ru m 2 1 , PL 2 ,3 3 . 15 E p is t o ła I ad Serapionem 2 8, PG 2 6 ,5 9 4 . 16 De S p i r i t u Sancto 2 7 ,6 6 , PG 3 2 ,1 8 8 .
17 Contra e p is tu la m M anichaei 5 , 6 , PL 4 2 ,1 7 6 . 18 Contra Faustum 2 8 ,2 , PL 4 2 ,4 8 6 .
o z ło w ie k a o św ieco n eg o i p o d n ie s io n e g o . Owszem, c z ę s t o k r o ć z c h r z e ś c i j a ń s k i e j nauki o z b a w ie n iu c z ło w ie k a - a n t r o p o lo g ii n a d n a tu r a ln e j - ozerp an o argumenty do obrony nauki o ta je m n io y C h r y stu sa . Tak n ie g d y ś św .A tanazy t w i e r d z i ł z n a c is k ie m , pod c z a s sporów a r ia ń s k ic h , że j e ż e l i C h ry stu s n ie j e s t B ogiem , to i nas n ie u b ó s t w i ł ^ ; a lb o św .G rzeg o rz z N azjan zu p o d c z a s sp o rów a p o lin a r y s ty o z n y c h , że j e ż e l i Słow o n i e p r z y b r a ło c a łe g o c z ło w ie k a wraz z d u szą rozumną, t o i n ie z b a w iło c a łe g o c z ł o w iek a , poniew aż n ie może być zbaw ione t o , c o n i e z o s t a ł o p r z y brane^^; a lb o św .A u gu styn w "P aństw ie Hożym", g d z ie t w i e r d z i , że j e ś l i C h rystu s n ie j e s t r ó w n o o z e śn ie Dogiem i c z ło w ie k ie m - t o t u s Deus e t t o t u s homo^^ - t o n ie może być p o śr e d n ik ie m m iędzy Bogiem a lu d ź m i. "N ależy szu k a ć p o ś r e d n ik a , k tó r y by b y ł n ie t y lk o c z ło w ie k ie m , a l e ró w n ie ż Bogiem"^^.
Sobór W atykański I I g ł o s i , ż e " ta je m n ic a c z ło w ie k a w y ja ś n ia s i ę naprawdę d o p ie r o w ta je m n io y Słow a " C i e l o n e g o ... Chry s t u s , nowy Adam, j u ż w samym o b ja w ie n iu ta je m n ic y O jca i j e g o m i ł o ś c i o b ja w ia w p e ł n i c z ło w ie k a samemu c z ło w ie k o w i"2**. S ło wa t e , p r z e z e mnie przypom niane ró w n ie ż w e n c y k lic e "Redemptor h o m in is" , s ą t y lk o echem nau k i Ojców, a s z c z e g ó l n i e św .A ugus t y n a , k tó r y j e w y j a ś n ia ł i b r o n ił p o d cza s c a ł e j k o n tr o w e r s ji p e l a g i a ń s k i e j . W momencie z r e s z t ą sw ego n a w r ó c e n ia , ja k nas o tym zapew nia w "W yznaniach", c z y t a j ą c św .P a w ła , o d k r y ł on C h ry stu sa Zbawoę o z ło w ie k a i u c h w y c ił s i ę Go ja k r o z b it e k je d y n e j d e s k i z b a w ie n ia . Spowodowało t o , że od t e j c h w ili w id z ia ł on w C h r y s tu s ie r o z w ią z a n ie i s t o t n y c h problemów o z ło w ie k a i lu d z k o ś c i, ja k t o w y ło ży p ó ź n ie j w swym d z i e l e "Państwo Bo ż e " , k t ó r e j e s t , ja k j e nazwano, " w ie lk ą k s i ę g ą n a d z ie i c h r z e ś c i j a ń s k i e j
' K o r z y sta ć w ię c z e s z k o ły Ojców, t o u c z y ć s i ę l e p i e j
19 De s y n o d is 6 1 , PG 2 6 ,7 8 4 . 20 E p i s t o ł a 101 / I ad C le d o n iu m /, PG 3 7 ,1 8 6 . 21 Sermo 2 9 3 ,7 , PL 3 8 ,1 3 3 2 . 22 De c i v i t a t e U ei IX , 1 6 ,1 , PL 4 1 ,2 6 8 , tłu m . W .K ornatowskl, /W arszawa 1 9 7 7 /, I , 4 2 9 . 23 Gaudium e t s p e s 2 2 . 24 Nuova B i b l i o t e c a A g o s tin la n a V /I , s . 3 / C i t t a d l D io /.
poznawać C h r y stu sa i l e p i e j poznawać c z ło w ie k a . W iedza t a nau kowo udokumentowana i u z a s a d n io n a , wspomagać b ę d z ie w dużyta s t o p n iu m is j ę K o ś c io ła g ł o s z e n i a w sz y stk im , ja k t o z r e s z t ą n iezm ordow anie c z y n i , że t y lk o C h r y stu s j e s t zbaw ieniem c z ł o w ie k a .
4 . i f o w a j e d n a k O j o ó w o C h r y s t u s i e i o c z ł o w i e k u n i e b y ł a
n i g d y o d e r w a n a o d n a u k i o K o ś o i e - 1 e , k t ć r y j e s t , by j e s z c z e r a z u ż y ć t r a f n e g o w y r a ż e n ia a u - g u s t y ń s k ie g o " C h r istu s t o t u s " . Oni ż y j ą w K o ś c ie le i d la K oś c i o ł a . Z K o śo io łe m , o ktćrym t y l e mówił Sobór W atykański I I , m i e l i w s t o p n iu najw yższym " p o c z u c ie " j e d n o ś c i , m a c ie r z y ń stw a i r z e c z y w i s t o ś c i h i s t o r y c z n e j . D o s t r z e g a li w nim r z e c z y w is t o ś ć p o d r ó ż u ją c ą na z ie m i "między p o c ie c h a m i Boga a p r z e ś la d o w a n ia mi ś w ia ta " Jak mówi Sobór W atykański I I p o s łu g u ją c s i ę j e s z c z e r a z słow am i b isk u p a H ippony, "od czasów A bla aż do końca w l e - ków "25. U k azyw ali j e d n o ś ć K o ś o io ła , pon iew aż w k a te d r z e j e d n o ś c i Bóg z ł o ż y ł naukę prawdy^^. D la te g o t e ż z a c h ę c a l i w ie r n y o h , by wobec w s z e lk ic h napotykanych tr u d n o ś c i c z u l i s i ę b e z p i e c z - n i : "w K o ś c i e l e p o z o s ta n ę b e z p ie c z n y " . W r a z i e z a ś z a i s t n i a ły c h sp orów , n a le ż y j e rozw iązyw ać w ł o n i e K o ś c io ła "ze ś w ię t ą p o k o r ą , z k a t o lic k im pokojem , z c h r z e ś c ij a ń s k ą m iło ś o ią " ^ ^ .
" J a k im ik o lw ie k byśmy b y l i , mówi św .A u gu styn do sw o ic h w ie r n y c h , j e s t e ś m y b e z p ie c z n i m ając Boga za.O jca, a K o ś o ió ł za Matkę" . Upomina je d n a k t a k ż e , z a wzorem św .C yp rian a^ ^ , że n i k t n ie może m ie ć Boga z a O jca, j e ś l i n ie ma K o ś c io ła za M at- k ę 3 1 .
5 . Oto n ie k t ó r e t y l k o z e b r a n e p o s p ie s z n ie m y ś li d o t y c z ą ce n ie w y c z e r p a n y c h skarbów lu d z k ic h i c h r z e ś c i j a ń s k i c h u Ojoów
25 De o i v i t a t e D el X V III, 5 i , 2 , PL 4 i , 6 1 4 , tłu m . ./.K orn atow - s k i , I I , 3 8 2 .
26 E p i s t o ł a 1 0 3 ,1 6 , PL 3 3 ,4 0 3 .
27 S .A u g u s t in u s , De b a p tism o 3 , 2 , 2 , PL 4 3 ,1 3 9 . 28 S .A u g u s tin u s , De b ap tism o 2 , 3 , 4 , PL 4 3 ,1 2 9 . 29 C ontra l i t t e r a s P e t i l i a n i 3 , 9 , 1 0 , PL 4 3 ,3 5 3 . 30 ae catuulicae Eccleslae unitate 6, PL 4,502. 31 In Psulttium 8 8 , i 4 , PL 3 7 ,1 1 4 0 .
k tó r y c h m acie za z a d a n ie i s z c z ę ś c i e odkrywać i w y ja ś n ia ć na u ż y te k w s z y s t k ic h .
Wiem, że w Waszym I n s t y t u c i e p o św ie c ą s i ę s z c z e g ó ln ą uwa gę św .A u gu styn ow i. Moi p o p r z e d n ic y z a l e c a l i zaw sze stu d iu m i r o z p o w sz e c h n ia n ie d z i e ł te g o w ie lk ie g o D ok tora, p ocząw szy od o h w i l i , k ie d y t o w rok po je g o ś m ie r c i ś w .C e le s t y n I z a l i o z y ł go " in t e r m a g istr o s op tlm os" ^ ^ . W o z a sa c h nam b l i ż s z y c h u t k a l i mu e lo g iu m Leon X I I I , P iu s XI i Paweł V I. P ie r w sz y z n ic h p i s a ł w e n c y k lic e " A etern i P a t r is " : "Wydaje s i ę , i ż on n ie ja k o z a b r a ł palmę p ie r w sz e ń stw a w szy stk im Ojcom, pon iew aż będąo po tę ż n y w t a l e n c i e i w s z e c h s tr o n n ie w y k sz ta łc o n y w naukach św ie c k ic h i duchownych w a lc z y ł ż a r l i w i e z n a jw y ższą w ia r ą i równą
33
w ie d z ą p r z e c iw w sz y stk im błędom sw o je g o wieku" . Do ic h g ło s u c h ę t n ie dołączam ta k ż e s w ó j. Pragnę g o r ą c o , żeby stu d iow an o i r o z p o w szech n ia n o j e g o naukę f i l o z o f i o z n ą , t e o l o g i c z n ą i du- ohową t a k , aby r ó w n ie ż p r z e z nas kontynuow ał on nadal sw oje m a g iste r iu m w K o ś c i e l e , m a g iste r iu m pokorne a zarazem ś w i e t l a n e , p rzed e w sz y stk im o C h r y s tu s ie i m i ł o ś c i , ja k j e g o zdaniem c z y n i Pismo Ś w ię te .
Z tym i ż c z e n ia m i i ja k o r ę k o jm ię zaw sze o b f it y c h ś w ia t e ł n i e b i e s k i c h z c a łe g o s e r c a u d z ie la m Wam i Waszym b lis k im Apos t o l s k i e g o b ło g o s ła w ie ń s t w a .
JAN PAWEŁ I I
32 H .J .D e n z ln g e r - A .SohO nm etzer, E n o h ir id lo n symbolorum, B a r c e lo n a 1966, 2 3 5 .
