A. Kwak
"Postawy rodzicielskie", M. Ziemska,
Warszawa 1969 : [recenzja]
Studia Philosophiae Christianae 7/1, 180-181
okres, w pary lub w iększe grupy. Dalszą treść rozdziału stanow i omó w ien ie podstaw w spółczesnej system atyki zwierząt związanej z filo genezą. Ostatni punkt rozdziału poświęcony jest oswojeniu i udom o w ieniu zw ierząt. Tembrock zaznacza, że m iędzy term inam i „oswojenie" i „udom owienie” nie zachodzi identyczność treściowa.
K orzystanie z om ówionej pozycji ułatw ia indeks rzeczowy zam iesz czony na ostatnich stronach. Dla psychologa praca ta stworzy okazję poszerzenia horyzontów w spojrzeniu na całokształt życia psychicznego człowieka.
M. B am bik
Ziem ska M., P o sta w y rodzicielskie, Warszawa 1969
Książka doc. Ziem skiej jest pierwszą w literaturze polskiej pozycją om awiającą zagadnienie postaw rodzicielskich.
Składa się z czterech części, są to — „Postawy rodziców w obec dzieci”, „W spółżycie w rodzinie”, „Stosunek m atki do siebie a stosunek do dziecka”, „Diagnoza i terapia”. Części te poprzedza krótki wstęp, w którym Autorka inform uje o problem atyce i celu pracy, charaktery zuje grupę badaną i stosow ane metody.
Celem pracy b yło zbadanie stosunku rodziców do dzieci, ujm ow a nego na tle całej rodziny. Doc. Ziem ska przeprowadziła badania w ro dzinach dw upokoleniowych, trzypokoleniowych i adopcyjnych, stosując w yw iad kierowany w oparciu o przygotowany kwestionariusz, test pro jekcyjny Zulligera i kwestionariusz PARI Schaefera i Bella.
Część pierwsza, zawierająca pięć rozdziałów, to teoretyczne wprowadzenie w zagadnienie postaw rodzicielskich.
A utorka zwraca uwagę na zależność m iędzy postawą rodziców wobec dziecka, a ustosunkowaniem się do sw ej roli rodzicielskiej, podkreśla doniosłą rolę rodziców przy zaspokajaniu podstaw owych potrzeb dziec ka. N astępnie form ułuje definicję postaw y rodzicielskiej, przez którą rozum ie tendencję do zachowania się ojca czy m atki w specyficzny spo sób w obec dziecka.
W postaw ie wyróżnia trzy składniki — m yślow y, działania i składnik uczuciowy, przy czym za najbardziej charakterystyczny uznaje skład nik em ocjonalny, gdyż w łaśn ie on wyznacza działanie w stosunku do dziecka. Rozdział drugi zawiera przegląd dotychczasowych badań za granicznych nad postaw am i rodzicielskim i (Autorka uwzględnia bada nia B. M. Bishop, Baidwina, Kalhorna i B reese’a, M. C. Shawa i Mc. Cu- ena, Hurleya, G. Medinnus) oraz krytykę istniejących m odeli postaw rodzicielskich. (Kannera, Slatera, A nny Roe, Schaefera).
dziale trzecim. Ma on nie tylko um ożliw iać diagnozę, ale również w sk a zyw ać kierunek oddziaływania na niew łaściw e postawy. W związku z tym podaje główne typy postaw praw idłow ych i nieprawidłowych.
Ostatni rozdział pierwszej części om awia trudności w ystępujące przy kształtowaniu się w łaściw ych postaw rodzicielskich.
W części drugiej, składającej się z czterech rozdziałów, przedstaw ia ne zostały badania dotyczące w spółżycia w rodzinie. Zdaniem doc. Ziem skiej nie można kontaktów m iędzy rodzicami a dziećm i rozpatrywać w oderwaniu od całokształtu wzajem nych interakcji m iędzy członkam i rodziny. Dlatego też przeprowadza badania, które dotyczą w zajem nej oceny współmałżonków jako rodziców, związku m iędzy jakością oceny ról rodzicielskich a pożyciem m ałżeńskim , w zajem nej oceny postaw w o bec dziecka. Autorka bada rów nież w p ływ wzorów rodziny m acierzystej na postaw y wychowawcze oraz w p ły w babci na kształtow anie się sto sunków między rodzicami i w zajem nych kontaktów rodzice — dziecko. Część trzecia również om awia w yniki em pirycznych badań. Składa się z dwóch rozdziałów. W pierwszym Autorka rozpatruje zagadnienie w pływ u niepowodzeń macierzyńskich: na osobowość kobiet adoptujących, a w drugim omawia kształtow anie się niew łaściw ych postaw rodziciel skich na przykładzie rodzin adopcyjnych.
Stw ierdza u kobiet adoptujących w iększe, niż u m atek posiadających rodzone dzieci, napięcie em ocjonalne, niepokój, obniżoną sam oakcepta cję, reakcje lękowe. W ynikiem tego jest nadmierna koncentracja na dziecku, która zasadniczo n ie ustępuje pod w pływ em czasu.
W części ostatniej, ujętej w dwa rozdziały, doc. Ziem ska porusza za gadnienie diagnozy i terapii środowiska rodzinnego. Autorka jeszcze raz podkreśla konieczność traktowania rodziny jako całości, om awia spo sób przeprowadzania badań środowiska rodzinnego i stosow ane m etody. W drugim rozdziale podaje schem at postępow ania przy oddziaływaniu na niew łaściw e postawy rodzicielskie. Punktem w yjścia jest tutaj w y w ołan ie aktywności rodziców, która um ożliw ia zaangażowanie osobiste prowadzące do zmiany postaw y w obec dziecka i jednocześnie zmiany zachow ania rodziców w obec dziecka. R ezultatem jest zmiana zachowa nia dziecka. Doc. Ziemska zajm ując się terapeutycznym oddziaływ aniem om awia warunki i sposoby oddziaływania na niew łaściw e postaw y ro dzicielskie.
Książka zakończona jest ogólnym podsum ow aniem problem atyki om a w ianej w poszczególnych częściach.
W aneksie doc. Ziem ska zamieszcza polskie opracowanie IV formy PARI (Kwestionariusza postaw w obec życia rodzinnego i dzieci).
