Szczepan W. Ślaga
Sprawozdanie z III Sympozjum
Filozofii Przyrody w Bardo śląskim
1966 r.
Studia Philosophiae Christianae 3/1, 380-381
dołączyć p rob lem y m etod p sy ch o lo g iczn ej in terp reta cji. C zym są — tak ostatn io m od n e — m o d ele w p sy ch o lo g ii? P raw d op od ob n ie zło żo n y m i znakam i, k tó re m ożn a d zielić na n a tu ra ln e (np. form a o k reślon ego a k tu za ch o w a n ia się jako w sk a źn ik ja k o ścio w ej stru k tu ry p sy ch iczn eg o u w a ru n k o w a n ia teg o aktu) i sztu czn e, ję z y k o w e (np. fo rm u ła F = m * a jak o fiz y k a ln y m od el ilo ścio w y ch sto su n k ó w dla „ siły ”, jak ą w y w ie r a św ia d o m o ść w a rto ści zam ierzon ego rezu lta tu , p oczą tk o w ej p sych iczn ej „ b ezw ła d n o ści” i w y w ie r a n e g o „p rzyśp ieszien a” w p r o c e sie re a liz a c ji celu). J a k ie istn ie ją rod zaje p sy ch o lo g iczn eg o m od elo w a n ia ? B y ć m oże n a tu ra ln e m o d ele trzeb a d zielić na: k a u za ln e, fu n k cjon aln e, form aln e, m a teria ln e. W jak im stop n iu p sy ch o lo g iczn a in terp reta cja jest ad ek w atn a (czy p sy ch o lo g iczn e m od ele są izo m o rficzn e czy też p o lim o rficzn e w z g lę dem sw o ic h prototyp ów )? N ie w y d a je się, żeb y w a rto ść ta k ich p ytań b yła ilu zo ry czn a , jed n a k że n ie zn ajd u ją one rozw iązań z tej w ła śn ie ra cji, że p sy ch o lo g iczn e m o d elo w a n ie je s t „p ra k ty k ą ”, która n ie p osiada jeszcze teo rii.
E. N ie z n a ń s k t S p r a w o z d a n i e z III S y m p o z j u m F ilozofii P r z y r o d y w B a r d o Ś lą s k im
B ard o Ś lą sk ie , po R o ścin n ie k /P o zn a n ia i M iejscu P ia sto w y m stało się w d n iach od 15— 21 w rześn ia 1966 r. m ie jsc e m trzecieg o z k o lei sy m p ozju m zorgan zow an ego sta ra n iem K oła F ilo z o fii P rzy ro d y S. K U L, p o św ięco n eg o ty m razem b io lo g ii organ izm aln ej. Ta k on cep cja b io lo giczn a tr a k tu je o o rg a n iźm ie jako sy s te m ie (układzie) o tw a rty m , k tóry w sw ej zm ien n o ści w cza sie p o zo sta je sta le w sta n ie sta cjo n a rn y m , czy li w sta n ie r ó w n o w a g i d ynam icznej i w y k a z u je 'z j a w is k o e k w ifin a ln o ści, tzn. że stan k o ń co w y układ u , w k tó ry m n ie p o ja w ia ją się w a ru n k i p o czą tk o w e, o sią g a n y jest różn ym i drogam i. T eoria ta m a na celu u sta la n ie w g ran icach m eto d y n a u k o w ej ścisły ch p ra w (tzw . sy stem o w y ch ) rzą d zą cy ch isto ta m i ż y w y m i poprzez b ad an ie ca ło ści, o rgan izacji i upo rzą d k o w a n ia .
O dczyt dr Sz. W. S la g i z A T K n. t. „C h arak terystyk a k o n cep cji o r g a n izm a ln ej” w p ro w a d ził u c z e stn ik ó w w ogóln ą p ro b lem a ty k ę tego szerok o dziś rozp ow szech n ion ego k ieru n k u b io lo g ii teo rety czn ej. R e feren t w sk a z a ł na teo rio p o zn a w cze i p rzed m io to w e u w a ru n k o w a n ia p o w sta n ia i rozw oju teo rii oraz p r z e d sta w ił za sa d n icze p u n k ty orga- n izm a lizm u w w e r sji rep rezen to w a n ej p rzez jeg o tw ó r c ę — L u d w ik a v o n B e r ta la n ffy ’ego.
Dr Cz. W o jtk iew icz z K U L u p o d ją ł próbę ep istem o lo g iczn o -m eto d o - lo g iczn ej a n a lizy teo rii organ izm aln ej u w zg lęd n ia ją c sz czeg ó ln ie sp raw ę sp ecy ficzn o ści p ojęć b iologiczn ych oraz red u k o w a ln o ści (lub nie) p ojęć te le o lo g ic z n y c h do n ie teleo lo g iczn y ch . Za M ortonem B eck n erem (The
b io lo g ica l w a y o f th ou gh t, N e w York 1959) stw ierd zon o, że t e p o jęcia są k lu czem do a n a lizy z ja w isk w ita ln y ch .
„ T en d en cje h o listy czn e w n a u ce w sp ó łczesn ej a b iologia org a n iz- m aln a” to ty tu ł od czytu m gr T. R o siń sk ieg o . A utor p od d ał a n a lizie p o jęcia ca ło ści i su m y części oraz w sk a z a ł na an alogiczn ość „ ca ło śeio - w o ś c i” w ró żn y ch dzied zin ach , zw ła szcza w fiz y c e , b iologii, p sy ch o lo g ii, socjologii.
S to su n ek b io lo g ii o rgan izm aln ej do szerok o p o jętej te le o lo g ii o m ó w ił m gr J. C zyżew sk i. W sk azał on n a to, ż e spośród czterech ty p ó w c e lo w o śc i p rzed sta w ia n ej p rzez B e r ta la n ffy ’ego, a m ia n o w icie: a. sta ty czn ej, b. d yn am iczn ej, c. e k w ifin a ln o śc i i d. c e lo w o śc i p ra w d ziw ej, trzy p ie r w sz e m ają ch arak ter m eto d o lo g icz n y , czw arta u ja w n ia się w c e lo w y m działan iu czło w ie k a . W d y sk u sji zw racan o u w a g ę na to, że e k w ifin a ln o ść je s t po prostu jed n ą z cech b io lo g iczn eg o sy stem u otw artego, a c elo w o ść sta ty czn a i d yn am iczn a m a ch arak ter o p iso w y , a w ię c je s t w y ra zem p ew n ej p o sta w y d ok tryn aln ej.
M eta fizy czn e założen ia b io lo g ii organ izm aln ej p rzed sta w ił m gr J. K o w a lsk i. Z ostało tu p o d k reślo n e w y ra źn ie, ż e teoria organ izm aln a jest sa m a w sob ie au ton om iczn a, a założenia, a zw ła szcza „ n ad b u d ow a” m eta fizy czn a m a w sto su n k u do n iej ch arak ter h etero g en n y . N ie p rze szk od ziło to r e fe r e n to w i — św ia d o m em u różn ic ep istem o lo g iczn y ch p o m ięd zy b io lo g ią i filo z o fią — w sn u ciu w c a le u d an ych prób sp o ży tk o w a n ia organ izm alizm u dla an aliz o n to lo g iczn y ch i teo rii h y lem o rfizm u . Jako o sta tn i m ó w ił dr H. N o w ik o b io lo g ii o rgan izm alq ej w k o n k retn ej r ea liza cji, biorąc jako p rzyk ład n a u k ę o zesp o ła ch b io cen o ty cz- n y ch . B iocen oza b o w iem jest ró w n ież, choć w m n iej śc isły m sen sie w p orów n an iu z organ izm em , sy stem em o tw artym , ca ło ścią p o n a d in d y - w id u a ln eg o ży cia , rząd zon ą p ra w a m i sy stem o w y m i.
W oży w io n y ch i często p rzed łu ża ją cy ch się d ysk u sja ch p odkreślano: a. różn orod n ość k ieru n k ó w w ram ach tzw . b io lo g ii organ izm aln ej, b. odrębność m eto d o lo g iczn eg o i o n tologiczn ego u jęcia teo lo g ii, c. ró ż n ic e w cech a ch sy stem u b iologiczn ego i fizy czn eg o , d. k on n ieczn ość sto so w a n ia różn ych m etod b ad aw czych w celu p ozn an ia p ra w sy ste m o w y c h na ró żn y ch poziom ach h iera rch iczn ej o rgan izacji ży w ej m aterii. P o sied zen io m i d y sk u sjo m p a tro n o w a li k iero w n ik sp ecja liza c ji f ilo zofii przyrod y K U L i d ziekan W yd ziału F ilo z o fii C h rześcijań sk ej A T K — ks. prof, dr K a zim ierz K łósak , oraz k iero w n ik K ated ry B o ta n ik i i Z a kład u B io lo g ii K U L — doc. dr T eresa R ylsk a.
Z god n ie z za ło żen iem ty ch sp otk ań w a k a c y jn y c h połączono p o ży te c z n e z przyjem n ym : n ie d z ie lę i dw a o sta tn ie dni p o św ięco n o z w ie dzaniu u roczej K o tlin y K łod zk iej i p ieszy m w ęd ró w k o m po Ś n ieżn ik u i G órach S to ło w y ch .
