• Nie Znaleziono Wyników

Wymagania do działów Chemia Nowej Ery klasa 8 Rok szkolny

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Wymagania do działów Chemia Nowej Ery klasa 8 Rok szkolny"

Copied!
13
0
0

Pełen tekst

(1)

Wymagania do działów – „Chemia Nowej Ery” – klasa 8 Rok szkolny 2019-2020

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY W KLASIE 8 konieczne

(ocena dopuszczająca)

podstawowe (ocena dostateczna)

rozszerzające (ocena dobra)

dopełniające (ocena bardzo dobra)

wykraczające (ocena celująca) VII. Kwasy – uczeń

– wymienia zasady BHP dotyczące obchodzenia się z kwasami

– zalicza kwasy do elek- trolitów

– definiuje pojęcie kwasy zgodnie z teorią Arrhe- niusa

– opisuje budowę kwasów – opisuje różnice w budo- wie kwasów beztleno- wych i kwasów tlenowych – zapisuje wzory suma- ryczne kwasów: HCl, H2S, H2SO4, H2SO3, HNO3, H2CO3, H3PO4

– zapisuje wzory struktu- ralne kwasów beztleno- wych

– podaje nazwy pozna- nych kwasów

– wskazuje wodór i resztę kwasową we wzorze kwasu

– udowadnia, dlaczego w nazwie danego kwasu po- jawia się wartościowość – zapisuje wzory struktu- ralne poznanych kwasów – wymienia metody otrzy- mywania kwasów tleno- wych i kwasów beztleno- wych

– zapisuje równania reak- cji otrzymywania pozna- nych kwasów

– wyjaśnia pojęcie tlenek kwasowy

– wskazuje przykłady tlenków kwasowych – opisuje właściwości po- znanych kwasów

– opisuje zastosowania poznanych kwasów – wyjaśnia pojęcie dyso- cjacja jonowa

– zapisuje wybrane rów- nania reakcji dysocjacji jonowej kwasów

– zapisuje równania reak- cji otrzymywania wskaza- nego kwasu

– wyjaśnia, dlaczego pod- czas pracy ze stężonymi roztworami kwasów na- leży zachować szczególną ostrożność

– projektuje doświadcze- nia, w wyniku których można otrzymać oma- wiane na lekcjach kwasy – wymienia poznane tlenki kwasowe – wyjaśnia zasadę bez- piecznego rozcieńczania stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI)

– planuje doświadczalne wykrycie białka w próbce żywności (np.: w serze, mleku, jajku)

– opisuje reakcję ksanto- proteinową

– zapisuje wzór struktu- ralny kwasu nieorganicz- nego o podanym wzorze sumarycznym

– nazywa dowolny kwas tlenowy (określenie war- tościowości pierwiastków chemicznych, uwzględnie- nie ich w nazwie)

– projektuje i przeprowa- dza doświadczenia, w któ- rych wyniku można otrzy- mać kwasy

– identyfikuje kwasy na podstawie podanych infor- macji

– odczytuje równania re- akcji chemicznych

– rozwiązuje zadania obli- czeniowe o wyższym stopniu trudności

– proponuje sposoby ogra- niczenia powstawania kwaśnych opadów

wyjaśnia pojęcie skala pH

– wymienia przykłady in- nych wskaźników i okre- śla ich zachowanie w roz- tworach o różnych odczy- nach

– opisuje wpływ pH na glebę i uprawy, wyjaśnia przyczyny stosowania po- szczególnych nawozów – omawia przemysłową metodę otrzymywania kwasu azotowego(V) – definiuje pojęcie stopień dysocjacji

– dzieli elektrolity ze względu na stopień dyso- cjacji

(2)

– wyznacza wartościo- wość reszty kwasowej – wyjaśnia, jak można otrzymać np. kwas chloro- wodorowy, siarkowy(IV) – wyjaśnia, co to jest tle- nek kwasowy

– opisuje właściwości kwasów, np.: chlorowodo- rowego, azotowego(V) i siarkowego(VI)

– stosuje zasadę rozcień- czania kwasów

– opisuje podstawowe za- stosowania kwasów: chlo- rowodorowego, azoto- wego(V) i siarkowego(VI) – wyjaśnia, na czym po- lega dysocjacja jonowa (elektrolityczna) kwasów – definiuje pojęcia: jon, kation i anion

– zapisuje równania reak- cji dysocjacji jonowej kwasów (proste przy- kłady)

– wymienia rodzaje od- czynu roztworu

– wymienia poznane wskaźniki

– nazywa kation H+ i aniony reszt kwasowych – określa odczyn roztworu (kwasowy)

– wymienia wspólne wła- ściwości kwasów

– wyjaśnia, z czego wyni- kają wspólne właściwości kwasów

– zapisuje obserwacje z przeprowadzanych do- świadczeń

– posługuje się skalą pH – bada odczyn i pH roz- tworu

– wyjaśnia, jak powstają kwaśne opady

– podaje przykłady skut- ków kwaśnych opadów – oblicza masy cząstecz- kowe kwasów

oblicza zawartość procen- tową pierwiastków che- micznych w cząsteczkach kwasów

– zapisuje i odczytuje równania reakcji dysocja- cji jonowej (elektrolitycz- nej) kwasów

– zapisuje i odczytuje równania reakcji dysocja- cji jonowej (elektrolitycz- nej) w formie stopniowej dla H2S, H2CO3

– określa kwasowy od- czyn roztworu na podsta- wie znajomości jonów obecnych w badanym roz- tworze

– opisuje doświadczenia przeprowadzane na lek- cjach (schemat, obserwa- cje, wniosek)

– podaje przyczyny od- czynu roztworów: kwaso- wego, zasadowego, obo- jętnego

– interpretuje wartość pH w ujęciu jakościowym (odczyny: kwasowy, zasa- dowy, obojętny)

– opisuje zastosowania wskaźników

– planuje doświadczenie, które pozwala zbadać pH produktów występujących w życiu codziennym

(3)

– określa zakres pH i barwy wskaźników dla poszczególnych odczynów – rozróżnia doświadczal- nie odczyny roztworów za pomocą wskaźników – wyjaśnia pojęcie kwaśne opady

– oblicza masy cząstecz- kowe HCl i H2S

– rozwiązuje zadania obli- czeniowe o wyższym stopniu trudności

– analizuje proces powsta- wania i skutki kwaśnych opadów

proponuje niektóre spo- soby ograniczenia powsta- wania kwaśnych opadów

VIII. Sole – uczeń – opisuje budowę soli

– tworzy i zapisuje wzory sumaryczne soli (np.

chlorków, siarczków) – wskazuje metal i resztę kwasową we wzorze soli – tworzy nazwy soli na podstawie wzorów suma- rycznych (proste przy- kłady)

– tworzy i zapisuje wzory sumaryczne soli na pod- stawie ich nazw (np.

wzory soli kwasów: chlo- rowodorowego, siarkowo- dorowego i metali, np.

sodu, potasu i wapnia) – wskazuje wzory soli wśród wzorów różnych związków chemicznych

– wymienia cztery naj- ważniejsze sposoby otrzy- mywania soli

– podaje nazwy i wzory soli (typowe przykłady) – zapisuje równania reak- cji zobojętniania w for- mach: cząsteczkowej, jo- nowej oraz jonowej skró- conej

– podaje nazwy jonów po- wstałych w wyniku dyso- cjacji jonowej soli – odczytuje równania re- akcji otrzymywania soli (proste przykłady) – korzysta z tabeli roz- puszczalności soli i wodo- rotlenków w wodzie – zapisuje równania reak- cji otrzymywania soli

– tworzy i zapisuje nazwy i wzory soli: chlorków, siarczków, azotanów(V), siarczanów(IV), siarcza- nów(VI), węglanów, fos- foranów(V) (ortofosfora- nów(V))

– zapisuje i odczytuje równania dysocjacji jono- wej (elektrolitycznej) soli – otrzymuje sole doświad- czalnie

– wyjaśnia przebieg reak- cji zobojętniania i reakcji strąceniowej

– zapisuje równania reak- cji otrzymywania soli – ustala, korzystając z sze- regu aktywności metali, które metale reagują z kwasami według

– wymienia metody otrzy- mywania soli

– przewiduje, czy zajdzie dana reakcja chemiczna (poznane metody, tabela rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie, szereg aktywności metali) – zapisuje i odczytuje równania reakcji otrzymy- wania dowolnej soli – wyjaśnia, jakie zmiany zaszły w odczynie roztwo- rów poddanych reakcji zo- bojętniania

– proponuje reakcję two- rzenia soli trudno rozpusz- czalnej i praktycznie nie- rozpuszczalnej

– przewiduje wynik reak- cji strąceniowej

– wyjaśnia pojęcie hydrat, wymienia przykłady hy- dratów, ich występowania i zastosowania

– wyjaśnia pojęcie hydro- liza, zapisuje równania re- akcji hydrolizy i wyjaśnia jej przebieg

– wyjaśnia pojęcia: sól po- dwójna, sól potrójna, wo- dorosole i hydroksosole;

podaje przykłady tych soli

(4)

– definiuje pojęcie dyso- cjacja jonowa (elektroli- tyczna) soli

– dzieli sole ze względu na ich rozpuszczalność w wodzie

– ustala rozpuszczalność soli w wodzie na podsta- wie tabeli rozpuszczalno- ści soli i wodorotlenków w wodzie

– zapisuje równania reak- cji dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) soli roz- puszczalnych w wodzie (proste przykłady)

– podaje nazwy jonów po- wstałych w wyniku dyso- cjacji jonowej soli (proste przykłady)

– opisuje sposób otrzymy- wania soli trzema podsta- wowymi metodami (kwas + zasada, metal + kwas, tlenek metalu + kwas) – zapisuje cząsteczkowo równania reakcji otrzymy- wania soli (proste przy- kłady)

– definiuje pojęcia reakcja zobojętniania i reakcja strąceniowa

(reakcja strąceniowa) w formach cząsteczkowej i jonowej (proste przy- kłady)

– zapisuje i odczytuje wy- brane równania reakcji dy- socjacji jonowej soli – dzieli metale ze względu na ich aktywność che- miczną (szereg aktywno- ści metali)

– opisuje sposoby zacho- wania się metali w reakcji z kwasami (np. miedź i magnez w reakcji z kwa- sem chlorowodorowym) – zapisuje obserwacje z doświadczeń przeprowa- dzanych na lekcji

– wymienia zastosowania najważniejszych soli

schematu: me-

tal + kwas → sól + wodór – projektuje i przeprowa- dza reakcję zobojętniania (HCl + NaOH)

– swobodnie posługuje się tabelą rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie

– projektuje doświadcze- nia pozwalające otrzymać substancje trudno rozpusz- czalne i praktycznie nie- rozpuszczalne (sole i wo- dorotlenki) w reakcjach strąceniowych

– zapisuje odpowiednie równania reakcji w formie cząsteczkowej i jonowej (reakcje otrzymywania substancji trudno rozpusz- czalnych i praktycznie nierozpuszczalnych w re- akcjach strąceniowych) – podaje przykłady soli występujących w przyro- dzie

– wymienia zastosowania soli

– opisuje doświadczenia przeprowadzane na

– identyfikuje sole na pod- stawie podanych informa- cji

– podaje zastosowania re- akcji strąceniowych – projektuje i przeprowa- dza doświadczenia doty- czące otrzymywania soli – przewiduje efekty zapro- jektowanych doświadczeń dotyczących otrzymywa- nia soli (różne metody) – opisuje zaprojektowane doświadczenia

(5)

– odróżnia zapis cząstecz- kowy od zapisu jonowego równania reakcji chemicz- nej

– określa związek ładunku jonu z wartościowością metalu i reszty kwasowej – podaje przykłady zasto- sowań najważniejszych soli

lekcjach (schemat, obser- wacje, wniosek)

IX. Związki węgla z wodorem – uczeń – wyjaśnia pojęcie związki

organiczne

– podaje przykłady związ- ków chemicznych zawie- rających węgiel

– wymienia naturalne źró- dła węglowodorów – wymienia nazwy pro- duktów destylacji ropy naftowej i podaje przy- kłady ich zastosowania – stosuje zasady bhp w pracy z gazem ziemnym oraz produktami przeróbki ropy naftowej

– definiuje pojęcie węglo- wodory

– definiuje pojęcie szereg homologiczny

– definiuje pojęcia: węglo- wodory nasycone,

– wyjaśnia pojęcie szereg homologiczny

– tworzy nazwy alkenów i alkinów na podstawie nazw odpowiednich alka- nów

– zapisuje wzory: suma- ryczne, strukturalne i pół- strukturalne (grupowe);

podaje nazwy: alkanów, alkenów i alkinów – buduje model czą- steczki: metanu, etenu, etynu

– wyjaśnia różnicę między spalaniem całkowitym a spalaniem niecałkowitym – opisuje właściwości fi- zyczne i chemiczne (spa- lanie) alkanów (metanu, etanu) oraz etenu i etynu

– tworzy wzory ogólne al- kanów, alkenów, alkinów (na podstawie wzorów ko- lejnych związków che- micznych w danym sze- regu homologicznym) – proponuje sposób do- świadczalnego wykrycia produktów spalania wę- glowodorów

– zapisuje równania reak- cji spalania alkanów przy dużym i małym dostępie tlenu

– zapisuje równania reak- cji spalania alkenów i al- kinów

– zapisuje równania reak- cji otrzymywania etynu – odczytuje podane rów- nania reakcji chemicznej

– analizuje właściwości węglowodorów

– porównuje właściwości węglowodorów nasyco- nych i węglowodorów nie- nasyconych

– wyjaśnia zależność mię- dzy długością łańcucha węglowego a właściwo- ściami fizycznymi alka- nów

– opisuje wpływ wiązania wielokrotnego w czą- steczce węglowodoru na jego reaktywność

– zapisuje równania reak- cji przyłączania (np. bro- mowodoru, wodoru, chloru) do węglowodorów zawierających wiązanie wielokrotne

– opisuje przebieg suchej destylacji węgla kamien- nego

– wyjaśnia pojęcia: izome- ria, izomery

– wyjaśnia pojęcie węglo- wodory aromatyczne – podaje przykłady two- rzyw sztucznych, tworzyw syntetycznych

– podaje właściwości i za- stosowania wybranych tworzyw sztucznych – wymienia przykładowe oznaczenia opakowań wy- konanych z tworzyw sztucznych

(6)

węglowodory nienasy- cone, alkany, alkeny, al- kiny

– zalicza alkany do węglo- wodorów nasyconych, a alkeny i alkiny – do niena- syconych

– zapisuje wzory suma- ryczne: alkanów, alkenów i alkinów o podanej licz- bie atomów węgla – rysuje wzory struktu- ralne i półstrukturalne (grupowe): alkanów, alke- nów i alkinów o łańcu- chach prostych (do pięciu atomów węgla w czą- steczce)

– podaje nazwy systema- tyczne alkanów (do pięciu atomów węgla w czą- steczce)

– podaje wzory ogólne: al- kanów, alkenów i alkinów – podaje zasady tworzenia nazw alkenów i alkinów – przyporządkowuje dany węglowodór do odpo- wiedniego szeregu homo- logicznego

– opisuje budowę i wystę- powanie metanu

– zapisuje i odczytuje równania reakcji spalania metanu, etanu, przy du- żym i małym dostępie tlenu

– pisze równania reakcji spalania etenu i etynu – porównuje budowę etenu i etynu

– wyjaśnia, na czym pole- gają reakcje przyłączania i polimeryzacji

– opisuje właściwości i niektóre zastosowania po- lietylenu

– wyjaśnia, jak można do- świadczalnie odróżnić wę- glowodory nasycone od węglowodorów nienasy- conych, np. metan od etenu czy etynu

– wyjaśnia, od czego za- leżą właściwości węglo- wodorów

– wykonuje proste obli- czenia dotyczące węglo- wodorów

– podaje obserwacje do wykonywanych na lekcji doświadczeń

– zapisuje równania reak- cji etenu i etynu z bro- mem, polimeryzacji etenu – opisuje rolę katalizatora w reakcji chemicznej – wyjaśnia zależność mię- dzy długością łańcucha węglowego a właściwo- ściami fizycznymi alka- nów (np. stanem skupie- nia, lotnością, palnością, gęstością, temperaturą topnienia i wrzenia) – wyjaśnia, co jest przy- czyną większej reaktyw- ności węglowodorów nie- nasyconych w porównaniu z węglowodorami nasyco- nymi

– opisuje właściwości i zastosowania polietylenu – projektuje doświadcze- nie chemiczne umożliwia- jące odróżnienie węglo- wodorów nasyconych od węglowodorów nienasy- conych

– opisuje przeprowadzane doświadczenia chemiczne – wykonuje obliczenia związane z węglowodo- rami

– projektuje doświadcze- nia chemiczne dotyczące węglowodorów

– projektuje i przeprowa- dza doświadczenie che- miczne umożliwiające od- różnienie węglowodorów nasyconych od węglowo- dorów nienasyconych – stosuje zdobytą wiedzę do rozwiązywania zadań obliczeniowych o wyso- kim stopniu trudności – analizuje znaczenie wę- glowodorów w życiu co- dziennym

(7)

– opisuje właściwości fi- zyczne i chemiczne me- tanu, etanu

– wyjaśnia, na czym pole- gają spalanie całkowite i spalanie niecałkowite – zapisuje równania reak- cji spalania całkowitego i spalania niecałkowitego metanu, etanu

– podaje wzory suma- ryczne i strukturalne etenu i etynu

– opisuje najważniejsze właściwości etenu i etynu – definiuje pojęcia: poli- meryzacja, monomer i po- limer

– opisuje najważniejsze zastosowania metanu, etenu i etynu

– opisuje wpływ węglo- wodorów nasyconych i węglowodorów nienasy- conych na wodę bromową (lub rozcieńczony roztwór manganianu(VII) potasu)

– wyszukuje informacje na temat zastosowań alka- nów, etenu i etynu; wy- mienia je

– zapisuje równanie reak- cji polimeryzacji etenu

X. Pochodne węglowodorów – uczeń – dowodzi, że alkohole,

kwasy karboksylowe, es- try i aminokwasy są po- chodnymi węglowodorów

– zapisuje nazwy i wzory omawianych grup funk- cyjnych

– wyjaśnia, dlaczego alko- hol etylowy ma odczyn obojętny

– proponuje doświadcze- nie chemiczne do poda- nego tematu z działu Po- chodne węglowodorów

– opisuje właściwości i zastosowania wybranych alkoholi (inne niż na lek- cji)

(8)

– opisuje budowę pochod- nych węglowodorów (grupa węglowodorowa + grupa funkcyjna)

– wymienia pierwiastki chemiczne wchodzące w skład pochodnych węglo- wodorów

– zalicza daną substancję organiczną do odpowied- niej grupy związków che- micznych

– wyjaśnia, co to jest grupa funkcyjna – zaznacza grupy funk- cyjne w alkoholach, kwa- sach karboksylowych, es- trach, aminokwasach; po- daje ich nazwy

– zapisuje wzory ogólne alkoholi, kwasów karbok- sylowych i estrów

– dzieli alkohole na mono- hydroksylowe i polihy- droksylowe

– zapisuje wzory suma- ryczne i rysuje wzory pół- strukturalne (grupowe), strukturalne alkoholi mo- nohydroksylowych o łań- cuchach prostych

– wyjaśnia, co to są alko- hole polihydroksylowe – zapisuje wzory i podaje nazwy alkoholi monohy- droksylowych o łańcu- chach prostych (zawiera- jących do pięciu atomów węgla w cząsteczce) – zapisuje wzory suma- ryczny i półstrukturalny (grupowy) propano-1,2,3- triolu (glicerolu)

– uzasadnia stwierdzenie, że alkohole i kwasy kar- boksylowe tworzą szeregi homologiczne

– podaje odczyn roztworu alkoholu

– opisuje fermentację al- koholową

– zapisuje równania reak- cji spalania etanolu – podaje przykłady kwa- sów organicznych wystę- pujących w przyrodzie (np. kwasy: mrówkowy, szczawiowy, cytrynowy) i wymienia ich zastosowa- nia

– tworzy nazwy prostych kwasów karboksylowych (do pięciu atomów węgla

– wyjaśnia, w jaki sposób tworzy się nazwę systema- tyczną glicerolu

– zapisuje równania reak- cji spalania alkoholi – podaje nazwy zwycza- jowe i systematyczne al- koholi i kwasów karbok- sylowych

– wyjaśnia, dlaczego nie- które wyższe kwasy kar- boksylowe nazywa się kwasami tłuszczowymi – porównuje właściwości kwasów organicznych i nieorganicznych

– bada i opisuje wybrane właściwości fizyczne i chemiczne kwasu etano- wego (octowego)

– porównuje właściwości kwasów karboksylowych – opisuje proces fermenta- cji octowej

– dzieli kwasy karboksy- lowe

– zapisuje równania reak- cji chemicznych kwasów karboksylowych

– podaje nazwy soli kwa- sów organicznych

– opisuje doświadczenia chemiczne (schemat, ob- serwacje, wniosek) – przeprowadza doświad- czenia chemiczne do działu Pochodne węglo- wodorów

– zapisuje wzory poda- nych alkoholi i kwasów karboksylowych

– zapisuje równania reak- cji chemicznych alkoholi, kwasów karboksylowych o wyższym stopniu trud- ności (np. więcej niż pięć atomów węgla w czą- steczce)

– wyjaśnia zależność mię- dzy długością łańcucha węglowego a stanem sku- pienia i reaktywnością al- koholi oraz kwasów kar- boksylowych

– zapisuje równania reak- cji otrzymywania estru o podanej nazwie lub poda- nym wzorze

– planuje i przeprowadza doświadczenie pozwala- jące otrzymać ester o po- danej nazwie

– opisuje właściwości i zastosowania wybranych kwasów karboksylowych (inne niż na lekcji) – zapisuje równania reak- cji chemicznych zacho- dzących w twardej wodzie po dodaniu mydła sodo- wego

– wyjaśnia pojęcie hy- droksykwasy

– wyjaśnia, czym są aminy; omawia ich przy- kłady; podaje ich wzory;

opisuje właściwości, wy- stępowanie i zastosowania – wymienia zastosowania aminokwasów

– wyjaśnia, co to jest hy- droliza estru

– zapisuje równania reak- cji hydrolizy estru o poda- nej nazwie lub podanym wzorze

(9)

zawierających do trzech atomów węgla w czą- steczce

– wyjaśnia, co to są nazwy zwyczajowe i nazwy sys- tematyczne

– tworzy nazwy systema- tyczne alkoholi monohy- droksylowych o łańcu- chach prostych zawierają- cych do trzech atomów węgla w cząsteczce, po- daje zwyczajowe (meta- nolu, etanolu)

– rysuje wzory półstruktu- ralne (grupowe), struktu- ralne kwasów monokar- boksylowych o łańcu- chach prostych zawierają- cych do dwóch atomów węgla w cząsteczce; po- daje ich nazwy systema- tyczne i zwyczajowe (kwasu metanowego i kwasu etanowego) – zaznacza resztę kwa- sową we wzorze kwasu karboksylowego – opisuje najważniejsze właściwości metanolu, etanolu i glicerolu oraz

w cząsteczce) i zapisuje ich wzory sumaryczne i strukturalne

– podaje właściwości kwasów metanowego (mrówkowego) i etano- wego (octowego)

– bada wybrane właściwo- ści fizyczne kwasu etano- wego (octowego)

– opisuje dysocjację jo- nową kwasów karboksylo- wych

– bada odczyn wodnego roztworu kwasu etano- wego (octowego)

– zapisuje równania reak- cji spalania i reakcji dyso- cjacji jonowej kwasów metanowego i etanowego – zapisuje równania reak- cji kwasów metanowego i etanowego z metalami, tlenkami metali i wodoro- tlenkami

– podaje nazwy soli po- chodzących od kwasów metanowego i etanowego – podaje nazwy długołań- cuchowych kwasów mo- nokarboksylowych (przy- kłady)

– określa miejsce wystę- powania wiązania po- dwójnego w cząsteczce kwasu oleinowego – podaje nazwy i rysuje wzory półstrukturalne (grupowe) długołańcucho- wych kwasów monokar- boksylowych (kwasów tłuszczowych) nasyconych (palmitynowego, steary- nowego) i nienasyconego (oleinowego)

– projektuje doświadcze- nie chemiczne umożliwia- jące odróżnienie kwasu oleinowego od kwasów palmitynowego lub steary- nowego

– zapisuje równania reak- cji chemicznych prostych kwasów karboksylowych z alkoholami monohy- droksylowymi

– zapisuje równania reak- cji otrzymywania poda- nych estrów

– tworzy wzory estrów na podstawie nazw kwasów i alkoholi

– tworzy nazwy systema- tyczne i zwyczajowe

– opisuje właściwości es- trów w aspekcie ich zasto- sowań

– przewiduje produkty re- akcji chemicznej

– identyfikuje poznane substancje

– omawia szczegółowo przebieg reakcji estryfika- cji

– omawia różnicę między reakcją estryfikacji a reak- cją zobojętniania

– zapisuje równania reak- cji chemicznych w for- mach: cząsteczkowej, jo- nowej i skróconej jonowej – analizuje konsekwencje istnienia dwóch grup funkcyjnych w cząsteczce aminokwasu

– zapisuje równanie kon- densacji dwóch cząsteczek glicyny

– opisuje mechanizm po- wstawania wiązania pep- tydowego

– rozwiązuje zadania do- tyczące pochodnych wę- glowodorów (o dużym stopniu trudności)

(10)

kwasów etanowego i me- tanowego

– bada właściwości fi- zyczne glicerolu

– zapisuje równanie reak- cji spalania metanolu – opisuje podstawowe za- stosowania etanolu i kwasu etanowego – dzieli kwasy karboksy- lowe na nasycone i niena- sycone

– wymienia najważniejsze kwasy tłuszczowe

– opisuje najważniejsze właściwości długołańcu- chowych kwasów karbok- sylowych (stearynowego i oleinowego)

– definiuje pojęcie mydła – wymienia związki che- miczne, które są substra- tami reakcji estryfikacji – definiuje pojęcie estry – wymienia przykłady wy- stępowania estrów w przy- rodzie

– opisuje zagrożenia zwią- zane z alkoholami (meta- nol, etanol)

– wśród poznanych sub- stancji wskazuje te, które

– zapisuje wzory suma- ryczne kwasów: palmity- nowego, stearynowego i oleinowego

– wyjaśnia, jak można do- świadczalnie udowodnić, że dany kwas karboksy- lowy jest kwasem niena- syconym

– podaje przykłady estrów – wyjaśnia, na czym po- lega reakcja estryfikacji – tworzy nazwy estrów pochodzących od poda- nych nazw kwasów i alko- holi (proste przykłady) – opisuje sposób otrzymy- wania wskazanego estru (np. octanu etylu)

– zapisuje równania reak- cji otrzymywania estru (proste przykłady, np. oc- tanu metylu)

– wymienia właściwości fizyczne octanu etylu – opisuje negatywne skutki działania etanolu na organizm

– bada właściwości fi- zyczne omawianych związków

estrów na podstawie nazw odpowiednich kwasów karboksylowych i alkoholi – zapisuje wzór pozna- nego aminokwasu – opisuje budowę oraz wybrane właściwości fi- zyczne i chemiczne ami- nokwasów na przykładzie kwasu aminooctowego (glicyny)

– opisuje właściwości omawianych związków chemicznych

– wymienia zastosowania:

metanolu, etanolu, glice- rolu, kwasu metanowego, kwasu octowego

– bada niektóre właściwo- ści fizyczne i chemiczne omawianych związków – opisuje przeprowadzone doświadczenia chemiczne

(11)

mają szkodliwy wpływ na organizm

– omawia budowę i wła- ściwości aminokwasów (na przykładzie glicyny) – podaje przykłady wystę- powania aminokwasów – wymienia najważniejsze zastosowania poznanych związków chemicznych (np. etanol, kwas etanowy, kwas stearynowy)

– zapisuje obserwacje z wykonywanych doświad- czeń chemicznych

XI. Substancje o znaczeniu biologicznym – uczeń – wymienia główne pier-

wiastki chemiczne wcho- dzące w skład organizmu – wymienia podstawowe składniki żywności i miej- sca ich występowania – wymienia pierwiastki chemiczne, których atomy wchodzą w skład cząste- czek: tłuszczów, cukrów (węglowodanów) i białek – dzieli tłuszcze ze

względu na: pochodzenie i stan skupienia

– zalicza tłuszcze do es- trów

– wymienia rodzaje białek

– wyjaśnia rolę składni- ków odżywczych w pra- widłowym funkcjonowa- niu organizmu

– opisuje budowę czą- steczki tłuszczu jako estru glicerolu i kwasów tłusz- czowych

– opisuje wybrane właści- wości fizyczne tłuszczów – opisuje wpływ oleju ro- ślinnego na wodę bro- mową

– wyjaśnia, jak można do- świadczalnie odróżnić tłuszcze nienasycone od tłuszczów nasyconych – opisuje właściwości bia- łek

– podaje wzór ogólny tłuszczów

– omawia różnice w budo- wie tłuszczów stałych i tłuszczów ciekłych – wyjaśnia, dlaczego olej roślinny odbarwia wodę bromową

– definiuje białka jako związki chemiczne po- wstające w wyniku kon- densacji aminokwasów – definiuje pojęcia: pep- tydy, peptyzacja, wysala- nie białek

– opisuje różnice w prze- biegu denaturacji i koagu- lacji białek

– podaje wzór tristeary- nianu glicerolu

– projektuje i przeprowa- dza doświadczenia che- miczne umożliwiające wykrycie białka

– wyjaśnia, na czym po- lega wysalanie białek – wyjaśnia, dlaczego skro- bia i celuloza są polisa- charydami

– wyjaśnia, co to są dek- stryny

– omawia przebieg reakcji chemicznej skrobi z wodą – planuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne weryfikujące postawioną hipotezę

– bada skład pierwiast- kowy białek

– udowadnia doświadczal- nie, że glukoza ma właści- wości redukujące

– przeprowadza próbę Trommera i próbę Tol- lensa

– wyjaśnia, na czym po- lega próba akroleinowa – projektuje doświadcze- nie umożliwiające odróż- nienie tłuszczu od sub- stancji tłustej (próba akro- leinowa)

– opisuje proces utwardza- nia tłuszczów

(12)

– dzieli cukry (sacharydy) na cukry proste i cukry złożone

– definiuje białka jako związki chemiczne po- wstające z aminokwasów – wymienia przykłady:

tłuszczów, sacharydów i białek

– wyjaśnia, co to są wę- glowodany

– wymienia przykłady wy- stępowania celulozy i skrobi w przyrodzie – podaje wzory suma- ryczne: glukozy i fruk- tozy, sacharozy, skrobi i celulozy

– wymienia zastosowania poznanych cukrów

– wymienia najważniejsze właściwości omawianych związków chemicznych – definiuje pojęcia: dena- turacja, koagulacja, żel, zol

– wymienia czynniki po- wodujące denaturację bia- łek

– podaje reakcje charakte- rystyczne białek i skrobi

– wymienia czynniki po- wodujące koagulację bia- łek

– opisuje właściwości fi- zyczne: glukozy, fruktozy, sacharozy, skrobi i celu- lozy

– bada właściwości fi- zyczne wybranych związ- ków chemicznych (glu- kozy, fruktozy, sacharozy, skrobi i celulozy)

– zapisuje równanie reak- cji sacharozy z wodą za pomocą wzorów suma- rycznych

– opisuje przebieg reakcji chemicznej skrobi z wodą – wykrywa obecność skrobi i białka w produk- tach spożywczych

– wyjaśnia, co to znaczy, że sacharoza jest disacha- rydem

– wymienia różnice we właściwościach fizycz- nych skrobi i celulozy – zapisuje poznane równa- nia reakcji sacharydów z wodą

– definiuje pojęcie wiąza- nie peptydowe

– projektuje i przeprowa- dza doświadczenie che- miczne umożliwiające od- różnienie tłuszczu niena- syconego od tłuszczu na- syconego

– projektuje doświadcze- nia chemiczne umożliwia- jące wykrycie białka za pomocą stężonego roz- tworu kwasu azoto- wego(V)

– planuje doświadczenia chemiczne umożliwiające badanie właściwości oma- wianych związków che- micznych

– opisuje przeprowadzone doświadczenia chemiczne – opisuje znaczenie i za- stosowania skrobi,

– identyfikuje poznane substancje

– opisuje hydrolizę tłusz- czów, zapisuje równanie dla podanego tłuszczu – wyjaśnia, na czym po- lega efekt Tyndalla

(13)

– opisuje znaczenie:

wody, tłuszczów, białek, sacharydów, witamin i mi- kroelementów dla organi- zmu

– wyjaśnia, co to są związki wielkocząstecz- kowe; wymienia ich przy- kłady

– wymienia funkcje pod- stawowych składników odżywczych

celulozy i innych pozna- nych związków chemicz- nych

Cytaty

Powiązane dokumenty

W pracowni pod opieką czte- rech doświadczonych, w pełni sa- modzielnych, kardiologów inter- wencyjnych z pracowni poznań- skich szkoli się młody, bardzo zdol- ny zespół lekarzy

jUJŻ dziś stwierldzić, żea:]gii te 'występują 'W /r62IDyclhformacjach sbraltygra.,.. ficznychmaCl2ltlie .addalonyoh od sielbie. A1gi ' z rga1Jwnllru Calcinema permiana ~K i n

jednak utwo.ry maTgliste iZ licroą mikro.fauną (iF. Jak na tle zreferorwany,ch tu Po.glądów przedstawia się geneza 'Oraz Po.- zycja straty:graIicroa ultwo.rów klastycZlIlych

wymienia sposoby zwiększa- nia i zmniejszania siły tarcia (B); opisuje znaczenie sił oporu (B); wyjaśnia, czym jest siła elektryczna (B); wy- jaśnia, popierając przykłada-

Dla scalenia Ludu Bożego w Nowej Soli we wrześniu 1951 roku przeprowadzono Misje w parafii św.. Kazania

 zapisuje równania reakcji dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) soli rozpuszczalnych w wodzie (proste przykłady).  podaje nazwy jonów powstałych w wyniku dysocjacji jonowej

 zapisuje równania reakcji dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) soli rozpuszczalnych w wodzie (proste przykłady).  podaje nazwy jonów powstałych w wyniku dysocjacji jonowej

- składanie wnioskow do 02 czerwca 2021 - posiedzenie komisji rekrutacyjnej do 16 czerwca 2021 - podanie do publicznej wiadomosci listy kandydatow przyjętych