Cz´stoÊç wyst´powania zara˝eƒ grzybami
u kobiet ci´˝arnych i nieci´˝arnych z cukrzycà i bez cukrzycy
Occurrence of fungal infections in pregnant women and non-pregnant women with diabetes and without diabetes
Nowakowska Dorota
1,2, Gaj Zuzanna
2, Nowakowska-G∏àb Agata
4, Wilczyƒski Jan
1,31Klinika Medycyny Matczyno-P∏odowej i Ginekologii (KMMPiG), Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki (ICZMP) w ¸odzi
2Zak∏ad Zaka˝eƒ i Terapii P∏odu, III Katedra Po∏o˝nictwa i Ginekologii (III KPiG) III KPiG, Uniwersytet Medyczny (UM) w ¸odzi
3KMMPiG, III KPiG, UM w ¸odzi
4Zak∏ad Epidemiologii i Biostatystyki, Katedra Medycyny Spo∏ecznej i Zapobiegawczej, UM w ¸odzi
Streszczenie
Wst´p: Uwa˝a si´, ˝e cià˝a i cukrzyca mogà stanowiç niezale˝ne od siebie czynniki zwi´kszajàce ryzyko zara˝enia grzybami, chocia˝ ich dok∏adny wp∏yw nie jest w pe∏ni poznany.
Cel pracy: Celem pracy by∏a ocena cz´stoÊci wyst´powania zara˝eƒ grzybami pochwy, jamy ustnej i odbytu u kobiet ci´˝arnych i nieci´˝arnych z cukrzycà i bez cukrzycy.
Materia∏ i metody: Badaniami obj´to ∏àcznie 627 kobiet, w tym zdrowe nieci´˝arne (ZN), zdrowe ci´˝arne (ZC), ci´˝arne z cukrzycà (CC) oraz nieci´˝arne z cukrzycà (NC). Materia∏ do badaƒ stanowi∏o 1881 próbek pobranych z pochwy, odbytu i jamy ustnej. Identyfikacj´ gatunków grzybów wykonano za pomocà testów API 20 C i API C AUX.
Wyniki: Grzyby w przynajmniej jednej ontocenozie wykryto u 61,6% badanych, w tym u 67,2% ZN, 57,8% ZC, 62,5% CC i u 62,7% NC. Grzyby w pochwie stwierdzano istotnie rzadziej w grupie ZC (16%), ni˝ u ZN (27%) (95%
CI 0,29-0,85; OR=0,5); u NC (31%) i CC (25%) nie by∏o istotnych ró˝nic w cz´stoÊci (95% CI 0,37-1,38; OR= 0,71).
Zbli˝onà cz´stoÊç wyst´powania grzybów w odbycie wykazano u ZN (30%) i ZC (23%) (95% CI 0,43-1,16; OR=0,7) oraz NC (27%) i CC (24%) (95% CI 0,41-1,64; OR=0,82). Grzyby w jamie ustnej wyizolowano u 57% ZN i 54% ZC (95% CI 0,58-1,42; OR=0,9) oraz u 55% NC i 59% CC (95% CI 0,65-2,21; OR=1,2).
Wnioski: Rzadsze wyst´powanie grzybów w ontocenozie pochwy kobiet w cià˝y w porownaniu do kobiet nieci´˝arnych z cukrzycà i bez cukrzycy sugeruje ochronne dzia∏anie cià˝y.
Cià˝a i cukrzyca niezale˝nie nie wp∏ywajà na prewalencj´ grzybów w jamie ustnej i odbycie.
S∏owa kluczowe:grzyby /cukrzyca /cià˝a /
Adres do korespondencji:
Dorota Nowakowska
Klinika Medycyny Matczyno-P∏odowej i Ginekologii Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki
ul. Rzgowska 281/289, 93-338 ¸ódê tel. + 48 42 271 1305
fax.+ 48 42 271 14 71
e-mail: dnowakowska@yahoo.com
Otrzymano: 15.02.2009
Zaakceptowano do druku: 03.03.2009
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
Wst´p
Wyst´powanie zara˝eƒ grzybami, szczególnie z rodzaju Candida,jest zjawiskiem cz´stym. Mogà one byç wykrywane jednoczeÊnie w kilku ontocenozach, tj. w pochwie, jamie ust- nej i dolnym odcinku uk∏adu pokarmowego [1]. W wi´kszoÊci danych cz´stoÊç wyst´powania grzybów w pochwie ocenia si´
na 12% do 30% [2]. Grzyby w jamie ustnej i odbycie wykrywa si´ u 10% do 60% badanych [3, 4]. Szacunkowo, 70-75% kobiet przechodzi w ˝yciu przynajmniej jeden epizod zapalenia po- chwy spowodowany zara˝eniem grzybami [4, 5]. Ponadto u blisko po∏owy zara˝onych kobiet stwierdzano nawroty grzy- bicy. Sugeruje si´, ˝e cz´stoÊç zara˝eƒ grzybami pochwy mo˝e byç nawet wy˝sza, poniewa˝ u 8% do 30% kobiet nie obserwu- je si´ objawów klinicznych [1, 5, 7, 8].
Wyró˝nia si´ szereg czynników predysponujàcych do zara-
˝enia grzybami. WÊród ogólnoustrojowych wymienia si´ m.in.
cià˝´ i cukrzyc´ oraz pierwotne i wtórne niedobory immuno- logiczne, w tym AIDS i choroby nowotworowe. Opisano tak-
˝e wiele czynników egzogennych mogàcych mieç wp∏yw na za- ra˝enie grzybami, tj. d∏ugotrwa∏a terapia farmakologiczna, ja- trogenne zara˝enia spowodowane m.in. obecnoÊcià grzybów na powierzchniach cewników lub dieta zbyt bogata w w´glo- wodany zw∏aszcza laktoz´, arabinoz´ i ryboz´ [9-14].
Uwa˝a si´, ˝e cià˝a i cukrzyca mogà stanowiç niezale˝ne od siebie czynniki zwi´kszajàce ryzyko zara˝enia grzybami.
Badania sugerujà, ˝e wzrost poziomu estrogenu, obni˝enie pH i zwi´kszenie st´˝enia glikogenu w pochwie podczas cià˝y mo- gà wp∏ynàç na wzrost cz´stoÊci zara˝eƒ grzybami [10, 12-16]
Wed∏ug niektórych doniesieƒ, ryzyko wystàpienia grzybicy u ci´˝arnych jest a˝ dwukrotnie wy˝sze w porównaniu z kobie- tami, które nie sà w cià˝y [17, 18].
Cukrzyca równie˝ uznawana jest za stan sprzyjajàcy roz- wojowi grzybicy [10-14, 16, 19, 20]. Mo˝na nawet spotkaç si´
ze stwierdzeniem, ˝e zapalenie pochwy wywo∏ane przez grzy- by, które wyst´puje a˝ od 20% do 70% pacjentek [5], jest
jednym z pierwszych objawów cukrzycy [19]. Zwykle cz´Êciej, bowiem u 50% do 80% badanych, grzyby obecne sà w jamie ustnej pacjentów z cukrzycà [3, 20]. Cz´stoÊç wykrywania grzybów w wymazach z odbytu wed∏ug ró˝nych autorów mie- Êci si´ natomiast w granicach od 12% do 62% [4].
W wi´kszoÊci gatunkiem izolowanym od osób, u których stwierdzono zara˝enie grzybami jest C. albicans. WÊród pozo- sta∏ych wymienia si´ C. glabrata, C. parapsilosis, C. kefyr, C.
krusei i C. tropicalis, rzadziej natomiast C. pseudotropicalis, C.
guilliermondii, C. famata, C. lambicai C. lusitaniae. Do pozo- sta∏ych rodzajów grzybów stwierdzanych u pacjentów nale˝à m.in. Saccharomyces, Geotrichum, Trichosporon i Rhodotorula [15, 21-23].
Prowadzone obserwacje wykaza∏y, ˝e cz´stoÊç wyst´powa- nia grzybów u ci´˝arnych kobiet i osób chorujàcych na cu- krzyc´ mogà si´ znaczàco ró˝niç od tych stwierdzanych u ko- biet nieci´˝arnych i osób zdrowych [1, 5, 17-19]. Prezentowa- na praca jest pierwszà w dost´pnym piÊmiennictwie próbà po- równania wp∏ywu tych dwóch niezale˝nych od siebie czynni- ków tj. cià˝y i cukrzycy na ryzyko wystàpienia zara˝enia grzy- bami w trzech ró˝nych ontocenozach.
Cel pracy
Celem prezentowanej pracy by∏a ocena cz´stoÊci wyst´po- wania zara˝eƒ grzybami w pochwie, jamie ustnej oraz odbycie u kobiet ci´˝arnych i nieci´˝arnych, z cukrzycà i bez cukrzycy.
Materia∏ i metody Grupa badana
Badania przeprowadzono ∏àcznie wÊród 627 kobiet po- dzielonych na cztery grupy. Pierwszà grup´ stanowi∏y 224 ci´-
˝arne z cukrzycà, drugà zaÊ 236 zdrowych ci´˝arnych, hospi- talizowanych w KMMP ICZMP w ¸odzi. W trzeciej grupie uwzgl´dniono 51 kobiet z cukrzycà w wieku rozrodczym, któ- re obj´te by∏y opiekà Wojewódzkiej Poradni Diabetologicznej Abstract
Diabetes and pregnancy are thought to be independent factors increasing the risk of fungal infections.
Objectives: The aim of the study was to evaluate the occurrence of fungal infection of the vagina, rectum and oral cavity in pregnant and non-pregnant women with and without diabetes.
Material and methods: 627 women were included in the study, among them healthy non-pregnant women (HN), healthy pregnant women (HP), pregnant women with diabetes (PD) and non-pregnant women with diabetes (ND).
In total, 1881 samples obtained from the vagina, rectum and oral cavity were tested.
For species identification API 20 C i API C AUX tests were used.
Results: Fungi in at least one locus were detected in 62,4% of all women, among them in 69,8% of HN, 58,5%
of HP, 62,5% of PD and 62,7% of ND. Strains were isolated from vaginal samples of HP (16%) less often than in HN (27%) (95% CI 0,29-0,85; OR=0,5); in ND (31%) and PD (25%) there were no differences in the occurrence of fungi in the vagina (95% CI 0,37-1,38; OR= 0,71). Similar rates of prevalence of fungi in rectum were found in HN (30%) and HP (23%) (95% CI 0,43-1,16; OR=0,7) as well as in ND (27%) and PD (24%) (95% CI 0,41-1,64;
OR=0,82). Strains have been isolated from oral cavity of 57% of HN and 54% of HP (95% CI 0,58-1,42; OR=0,9) as well as from 55% ND and 59% of PD (95% CI 0,65-2,21; OR=1,2).
Conclusions: Lower prevalence of fungi in the vagina of HP, in comparison to HN, suggests a protective effect of pregnancy on the risk of vaginal mycosis.
Pregnancy and diabetes independently have no influence on the prevalence of fungi in oral cavity and rectum.
Keywords:fungi /diabetes mellitus /pregnancy /
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
w ¸odzi lub Kliniki Diabetologii i Chorób Metabolicznych UM w ¸odzi. Czwarta grupa sk∏ada∏a si´ ze 116 zdrowych kobiet w wieku rozrodczym, które na ochotnika wzi´∏y udzia∏
w badaniach.
Do badaƒ mikologicznych pobrano od wszystkich kobiet materia∏ z tylnego sklepienia pochwy oraz odbytu, a tak˝e po- p∏uczyny jamy ustnej. Ogó∏em zbadano 1881 próbek materia-
∏ów, z których wyizolowano 652 akseniczne szczepy grzybów.
Rozpoznawanie cukrzycy
U ci´˝arnych przeprowadzono testy przesiewowe i diagno- styczne w oparciu o zalecenia Komitetu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego [24]. Wszystkim badanym podczas pierwszej wizyty zalecono oznaczenie st´˝enia gluko- zy we krwi ˝ylnej na czczo, a je˝eli by∏o ono wi´ksze lub rów- ne 5,8mmol/l (105mg/dl), wykonywano test wg zaleceƒ Âwia- towej Organizacji Zdrowia (World Health Organization, WHO), z obcià˝eniem doustnym 75g glukozy.
Mi´dzy 24 a 28 tygodniem cià˝y, u wszystkich ci´˝arnych wykonano test przesiewowy obcià˝enia 50g glukozy podanej doustnie z oznaczeniem poziomu glukozy we krwi po up∏ywie 60 min. Je˝eli st´˝enie glukozy we krwi ˝ylnej by∏o wy˝sze od 140mg/dl (7,8mmol/l), ale ni˝sze od 180mg/dl (10mmol/l), przeprowadzano test diagnostyczny z doustnym obcià˝eniem 75g glukozy. Przy nieprawid∏owym wyniku testu przesiewowe- go, a prawid∏owym wyniku testu diagnostycznego, ponownie wykonywano test w 32 tygodniu cià˝y. Dla przeprowadzenia testu diagnostycznego (75g) przyj´to kryteria WHO [24].
W procesie diagnostycznym przyj´to kryteria wyrównania cukrzycy wed∏ug wytycznych Europejskiej Grupy ds. Post´po- wania w Cukrzycy Insulinozale˝nej, wed∏ug których minimal- ny poziom glukozy na czczo powinien wynosiç 60-95mg/dl, poziom glukozy w 1 godz. po posi∏ku – poni˝ej140mg/dl, a poziom glukozy w 2godz. po posi∏ku nie powinien przekra- czaç 120mg/dl [25].
Badania mikologiczne
Badania mikologiczne by∏y wykonywane w Zak∏adzie Dia- gnostyki i Leczenia Chorób Paso˝ytniczych i Grzybic Katedry Biologii i Genetyki Medycznej Uniwersytetu Medycznego w ¸odzi.
Materia∏ do oceny mikologicznej preparatów uzyskanych od badanych kobiet by∏ pobierany na p∏ynne pod∏o˝e Sabo- urauda i inkubowany w temperaturze 20°C, 25°C oraz 37°C przez okres 24h, a nast´pnie w temperaturze pokojowej przez kolejne 48h. Po badaniu mikroskopowym (pow. 100 i 400 x) i stwierdzeniu elementów grzybów, hodowle przesie- wano kilkukrotnie na agar Sabourauda w celu wyizolowania z pojedynczych kolonii aksenicznych szczepów. Kolonie wy- siewano na p∏ytki Petriego z agarem Sabourauda, pozostawia- no w temperaturze pokojowej i badano ich cechy makrosko- powe. Nast´pnie sporzàdzano preparaty bezpoÊrednie i oce- niano wielkoÊç komórek wegetatywnych, obecnoÊç strz´pek i pseudostrzepek, blastospor, chamydospor, germ tubes lub innych wytworów grzybni. Do badaƒ mikroskopowych, z ka˝- dego wyodr´bnionego szczepu zak∏adano mikrohodowle na szkie∏kach podstawowych. W celu identyfikacji gatunku wy- brane w∏aÊciwoÊci biochemiczne poszczególnych szczepów ba- dano za pomocà testów API 20 C i API C AUX (bioMérieux).
Metody statystyczne
Dane wyst´powa∏y w postaci zmiennych dyskretnych; zo- sta∏y wyra˝one w postaci frakcji i procentów. W celu wylicze- nia wp∏ywu zmiennych niezale˝nych (cià˝a, cukrzyca) na zmienne zale˝ne (wyst´powanie grzybów) u˝yto estymatora ilorazu szans (OR) opartego na statystyce chi-kwadrat, wyli- czono przedzia∏y ufnoÊci dla ilorazu szans na poziomie ufno- Êci 95% i poziom ten przyj´to dla oceny statystycznej istotno- Êci uzyskanych wyników.
Wyniki
Cz´stoÊç wyst´powania grzybów u badanych kobiet
Ogó∏em zbadano 1881 próbek materia∏ów, z których wy- izolowano 652 akseniczne szczepy. Zara˝enie grzybami w przynajmniej jednej ontocenozie wykazano u 61,6% bada- nych kobiet, w tym u 67,2% zdrowych kobiet nieci´˝arnych, 57,8% zdrowych ci´˝arnych, 62,5% ci´˝arnych z cukrzycà i u 62,7% nieci´˝arnych z cukrzycà.
Cz´stoÊç wyst´powania grzybów u kobiet bez cukrzycy SpoÊród przebadanych 114 zdrowych kobiet nieci´˝ar- nych, u 27% (n=31) stwierdzono grzyby w materia∏ach pobra- nych z pochwy. (Tabela I).
W grupie 236 zdrowych ci´˝arnych grzybic´ pochwy stwierdzono tylko u 16% (n=37). Ni˝sza prewalencja grzybów w ontocenozie pochwy u kobiet w cià˝y by∏a istotna staty- stycznie (95% CI 0,29-0,85; OR=0,5).
W próbkach pobranych z odbytu badanych zdrowych ko- biet ci´˝arnych wykryto mniejszà liczb´ szczepów (23%, n=55) w porównaniu z pochodzàcymi od zdrowych kobiet nieb´dà- cych w cià˝y (30%, n=35), ró˝nica ta nie by∏a jednak istotna statystycznie (95% CI 0,43-1,16; OR=0,70). (Tabela II).
Grzyby w jamie ustnej stwierdzano najcz´Êciej spoÊród trzech ontocenoz. Szczepy wyizolowano od 57% (n=66) zdro- wych kobiet nieci´˝arnych, natomiast w grupie zdrowych ci´-
˝arnych od 54% (n=129) (95% CI 0,58-1,42; OR=0,9).
(Tabela III).
Cz´stoÊç wyst´powania grzybów u kobiet z cukrzycà
W grupie 51 nieci´˝arnych kobiet z cukrzycà cz´stoÊç wy- st´powania grzybów w pochwie wynosi∏a 31% i by∏a nieznacz- nie wy˝sza ni˝ w grupie 224 ci´˝arnych z cukrzycà 25%
(n=55), ró˝nica ta nie by∏a jednak istotna (95% CI 0,37-1,38;
OR= 0,71). (Tabela IV).
WÊród nieci´˝arnych z cukrzycà grzyby wykryto u 27%
(n=14), natomiast w grupie ci´˝arnych z cukrzycà u 24%
(n=53) (95% CI 0,41-1,64; OR=0,82). (Tabela V).
Grzyby stwierdzono w 55% próbkach pobranych z jamy ustnej kobiet nieb´dàcych w cià˝y (n=28) oraz u 59% (n=133) ci´˝arnych (95% CI 0,65-2,21; OR=1,2). (Tabela VI).
Nie wykazano wi´c istotnych ró˝nic w cz´stoÊci wykrywa- nia grzybów w odbycie oraz jamie ustnej u kobiet cie˝arnych i nieci´˝arnych z cukrzycà.
Podobnie jak w przypadku grupy zdrowych ci´˝arnych i nieci´˝arnych, w próbkach pochodzàcych z jamy ustnej stwierdzono najwy˝sze wyst´powanie grzybów.
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
Gatunki wyizolowanych szczepów grzybów
Ogó∏em spoÊród zbadanych 1881 próbek materia∏ów po- branych z pochwy, odbytu i jamy ustnej, ∏àcznie w czterech grupach kobiet wyizolowano 652 akseniczne szczepy grzybów, które zaliczono do 7 rodzajów i 18 gatunków.
Zbiorcza analiza pobranych próbek wykaza∏a, ˝e grzyby z rodzaju Candida stanowi∏y 84,9% szczepów wyodr´bnionych od wszystkich badanych kobiet, w tym 95% spoÊród wyizolo- wanych od zdrowych nieci´˝arnych, 80% od zdrowych ci´˝ar- nych, 78% od nieci´˝arnych z cukrzycà oraz 86% od ci´˝ar- nych z cukrzycà. WÊród grzybów z rodzaju Candida stwier- dzono: C. albicans (70,7%), C. glabrata (6,7%), C. parapsilosis (2,3%), C. tropicalis (1,8%), C. kefyr (1,1%), C. krusei (0,9%), C. famata(0,8%), C. lusitaniae (0,3%), C. lambica (0,2%) i C.
guilliermondii (0,2%). Pozosta∏e szczepy nale˝a∏y do innych rodzajów, tj. Saccharomyces (3,1%), Geotrichum (1,5%) Rhodotorula(0,5%), Cryptococcus (0,5%), Aspergillus (0,2%) i Trichosporon (0,2%). Gatunek 9,2% szczepów nie zosta∏
okreÊlony.
W tabeli VII przedstawiono dane na temat cz´stoÊci ga- tunków i rodzajów grzybów wyizolowanych z materia∏ów po- branych z pochwy w czterech badanych grupach kobiet.
W grupie zdrowych nieci´˝arnych kobiet stwierdzono C.
albicans (61%), C. glabrata (16%), C. tropicalis (10%), C. pa- rapsilosis (6%) oraz Saccharomyces (3%).
U zdrowych ci´˝arnych zidentyfikowano C. albicans (76%), C. glabrata (3%), C. krusei (5%), C. parapsilosis (3%), Saccharomyces (8%) i Geotrichum (3%).
WÊród szczepów uzyskanych od kobiet nieci´˝arnych z cu- krzycà wyodr´bniono C. albicans (56%) i C. glabrata (3%), natomiast w 31% gatunek nie zosta∏ okreÊlony.
Od ci´˝arnych z cukrzycà wyizolowano C. albicans (84%), C. glabrata(4%), C. parapsilosis (5%) oraz grzyby z rodzaju Saccharomyces(5%).
Dyskusja
WÊród wielu czynników ryzyka zwi´kszajàcych ryzyko za- ra˝enia grzybami wyró˝nia si´ m.in. obni˝enie integralnoÊci komórkowej, zmiany w poziomie enzymów, stosowane anty- biotyków i sterydów, choroby nowotworowe, zabiegi chirur- giczne, a tak˝e zbyt bogatà w w´glowodany diet´ [9-12].
Uwa˝a si´, ˝e zarówno cià˝a i jak i cukrzyca majà wp∏yw na podwy˝szone ryzyko zara˝enia grzybami [4, 10, 13]. W pre- zentowanej pracy porównano wp∏yw tych dwóch czynników na cz´stoÊç wyst´powania zara˝eƒ grzybami pochwy, odbytu i jamy ustnej.
ObecnoÊç grzybów w przynajmniej jednej ontocenozie wy- kazano u 61,6% badanych kobiet, w tym u 67,2% zdrowych kobiet, 57,8% zdrowych ci´˝arnych, 62,5% ci´˝arnych z cu- krzycà i u 62,7% nieci´˝arnych z cukrzycà. Podobne dane uzy- skano w poprzednio prowadzonych badaniach, w których stwierdzono grzyby u 59,8% kobiet, w tym u 66% ci´˝arnych z cukrzycà typu I i u 59,7% kobiet z cukrzycà ci´˝arnych, a tak˝e u 57,6% zdrowych ci´˝arnych [1]. Soll i wsp. wyizolo- wali natomiast grzyby od 73% badanych zdrowych kobiet, w wi´kszoÊci bez objawów zara˝enia [26].
W prezentowanej pracy zbadano wyst´powanie grzybów w trzech ontocenozach, tj. pochwie, jamie ustnej i odbycie w czterech grupach kobiet.
Tabela I. Cz´stoÊç wyst´powania grzybów w próbkach pobranych z pochwy u kobiet bez cukrzycy.
Tabela II. Cz´stoÊç wyst´powania grzybów w próbkach pobranych z pochwy u kobiet bez cukrzycy.
Tabela III. Cz´stoÊç wyst´powania grzybów w próbkach pobranych z jamy ustnej u kobiet bez cukrzycy.
Tabela IV. Cz´stoÊç wyst´powania grzybów w próbkach pobranych z pochwy u kobiet z cukrzycà.
Tabela V. Cz´stoÊç wyst´powania grzybów w próbkach pobranych z odbytu u kobiet z cukrzycà.
Tabela VI. Cz´stoÊç wyst´powania grzybów w próbkach pobranych z jamy ustnej u kobiet z cukrzycà.
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
Na podstawie uzyskanych wyników wykazano istotnie ni˝sze wyst´powanie grzybów w pochwie zdrowych kobiet ci´-
˝arnych w porównaniu z grupà zdrowych nieci´˝arnych. Nie stwierdzono natomiast znaczàcych ró˝nic w prewalencji grzy- bów pomi´dzy badanymi grupami zarówno w odbycie jak i w jamie ustnej. Cz´stoÊç wyst´powania grzybów w tych dwóch ontocenozach by∏a zbli˝ona we wszystkich badanych grupach. Uprzednio zaobserwowaliÊmy istotnie wy˝szà cz´- stoÊç wyst´powania grzybów w pochwie u ci´˝arnych z cu- krzycà typu I (40,4%) w porównaniu z grupà kobiet z cukrzy- cà ci´˝arnych i zdrowych ci´˝arnych [27]. Podobnie jak w przypadku przedstawionych badaƒ obejmujàcych kobiety nieci´˝arne z cukrzycà i zdrowe oraz ci´˝arne, nie wykazali- Êmy wówczas ró˝nic w wyst´powaniu grzybów w jamie ustnej i odbycie u kobiet ci´˝arnych z cukrzycà i zdrowych.
Obecnie uzyskane wyniki wyraênie wskazujà, ˝e spoÊród trzech badanych ontocenoz grzyby najcz´Êciej wyst´pujà w ja- mie ustnej. Sà one zgodne z wynikami otrzymanymi przez Soll i wsp. [26], którzy wykazali wy˝szà prewalencj´ grzybów z ro- dzaju Candida w jamie ustnej (56%), ni˝ pochwie (40%) i od- bycie (24%) badanych kobiet.
Zwi´kszone ryzyko zara˝enia grzybami pochwy stwier- dzono tak˝e w badaniach dotyczàcych nieci´˝arnych kobiet chorujàcych na cukrzyc´. ObecnoÊç grzybów w materia∏ach pobranych z pochwy wykazano od 22% (Wielka Brytania) do 64,1% (Finlandia) kobiet z cukrzycà [5]. De Leon i wsp. [28] zi- dentyfikowali grzyby z rodzaju Candida w materia∏ach z po- chwy 37,9% kobiet z cukrzycà. Goswami i wsp. [29] odnoto- wali istotnie wy˝szà obecnoÊç grzybów z rodzaju Candida u kobiet z cukrzycà w porównaniu z grupà kontrolnà. Podob- ne wyniki uzyskali Stamler i wsp. [16] u ci´˝arnych z cukrzycà typu I. Goswami i wsp. [29] stwierdzili wy˝sze st´˝enie hemo- globiny glikowanej (HbA1) u kobiet, u których wykryto grzy- by. Autorzy zasugerowali istnienie zale˝noÊci mi´dzy hipergli- kemià a ryzykiem grzybicy pochwy. Wed∏ug Stamler i wsp. [16]
wysoka cz´stoÊç zara˝eƒ grzybami u ci´˝arnych z cukrzycà mo˝e byç spowodowana nieodpowiednim wyrównaniem cukrzycy.
Dotychczas jednak nie dowiedziono, czy w∏aÊciwa kontro- la glikemii mo˝e wiàzaç si´ z ni˝szym ryzykiem zara˝enia grzybami. W naszych wczeÊniejszych badaniach nie stwierdzi- liÊmy równie˝ zwiàzku mi´dzy st´˝eniem HbA1, a prewalencjà grzybów u ci´˝arnych [27].
Szczepy z rodzaju Candida sà izolowane w wi´kszoÊci w przypadkach zara˝eƒ grzybami [5-7, 17, 18]. W uprzednio prowadzonych badaniach wÊród gatunków wyizolowanych od ci´˝arnych z cukrzycà dominowa∏ rodzaj Candida i stanowi∏
90% wyizolowanych szczepów [23].
W prezentowanej pracy stwierdzono 85% szczepów z ro- dzaju Candida spoÊród wszystkich wyizolowanych od kobiet z czterech badanych grup, w tym 95% od zdrowych kobiet, 80% od zdrowych ci´˝arnych, 78% od nieci´˝arnych z cukrzy- cà i 86% od ci´˝arnych z cukrzycà. WÊród grzybów z tego ro- dzaju w 70% zidentyfikowano C. albicans. Do pozosta∏ych gatunków nale˝a∏y C. glabrata, C. parapsilosis, C. tropicalis, C.
kefyr, C. krusei, C. famata, C. lusitaniae oraz pojedyncze szczepy gatunku C. lambica i C. guilliermondii.
SpoÊród innych rodzajów grzybów wyodr´bniono szczepy Saccharomyces, Geotrichum, Rhodotorula, Cryptococcus, Aspergillus i Trichosporon. Gatunki wyizolowane z pochwy cechowa∏a mniejsza ró˝norodnoÊç, ni˝ wyodr´bnione z jamy ustnej i odbytu. WÊród wyizolowanych szczepów wykazano obecnoÊç C. albicans, C. glabrata, C. krusei; C. parapsilosis C.
tropicalis.Zidentyfikowano tak˝e szczepy z rodzajów Saccha- romycesi Geotrichum.
Wnioski
Rzadsze wyst´powanie grzybów w ontocenozie pochwy u kobiet w cià˝y w stosunku do kobiet nieci´˝arnych z cukrzy- cà i bez cukrzycy mo˝e sugerowaç protekcyjne dzia∏anie cià˝y.
Cià˝a i cukrzyca nie wp∏ywajà na prewalencj´ grzybów w jamie ustnej i odbycie.
Tabela VII. Rozk∏ad procentowy gatunków grzybów izolowanych z pochwy w czterech grupach kobiet.
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
Podzi´kowania
Autorzy sk∏adajà podzi´kowania Prof. dr hab. n. med. Alicji Kurnatowskiej za umo˝liwienie przeprowadzenia badaƒ mikologicznych w Zak∏adzie Diagnostyki i Leczenia Chorób Paso˝ytniczych i Grzybic Katedry Biologii i Genetyki Medycznej UM w ¸odzi oraz Dr Annie Miko∏ajczyk- -Swatko, Dr Annie Brot oraz Dr Ma∏gorzacie Lobie za udzia∏ w pobieraniu materia∏ów biologicznych do badaƒ.
Badania by∏y finansowane z grantu Komitetu Badaƒ Naukowych nr 2 P05E 068 28.
PiÊmiennictwo
1. Nowakowska D, Kurnatowska A, Stray-Pedersen B, [et al.]. Prevalence of fungi in the vagina, rectum and oral cavity in pregnant diabetic women: relation to gestational age and symptoms. Acta Obstet Gynecol Scand. 2004, 83, 251-256.
2. Kurnatowska A. Grzybice narzàdów p∏ciowych i moczowych. W: Grzybice i sposoby ich zwalczania. Red. Kowszyk-Gindifer Z, Sobiczewski W. Warszawa:PZWL, 1986, 207- 219.
3. Amato R, Pecora A. Incidence of oral candidiasis in a sample group of diabetics.Boll Soc Ital Biol Sper. 1983, 59, 532-534.
4. Odds F. Candida and candidosis. Leicester: Leicester University Press, 1979.
5. Bohannon N. Treatment of Vulvovaginal Candidiasis in patients with diabetes. Diabetes Care. 1998, 21, 451-456.
6. Lanchares J, Hernández M. Recurrent vaginal candidiasis changes in etiopathogenical patterns. Int J Gynaecol Obstet. 2000, 71, Suppl 1, S29-S35.
7. Pirotta M, Garland S. Genital Candida species detected in samples from women in Melbourne, Australia, before and after treatment with antibiotics. J Clin Microbiol.
2006, 1, 3213-3217.
8. Nowakowska D, Kurnatowska A, Wilczyƒski J. Relationship between activity of hydro- lases in fungi isolated from vagina of pregnant women and selected symptoms. Wiad Parazytol. 2002, 48, 263-269.
9. Harris J, Goldmann D. Infections acquired in the nursery: Epidemiology and control. In:
Infectious diseases of the fetus and newborn infant. Ed. Remington J, Klein J.
Philadelphia: Saunders Company, 2001, 1371-1418.
10. Sobel J. Pathophysiology of vulvovaginal candidiasis.J Reprod Med. 1989, 34, 572-579.
11. Niczyporuk W, Krajewska-Kulak E. Zaka˝enia grzybicze u chorych z obni˝onà odpornoÊcià. W: Zarys Mikologii Lekarskiej. Red. Baran E. Wroc∏aw:Volumed, 1998, 465-496.
12. Schiefer H. Mycoses of the urogenital tract. Mycoses. 1997, 40, 33-36.
13. Reed B. Risk factors for Candida vulvovaginitis. Obstet Gynecol Surv. 1992, 47, 551- 560.
14. Gilstrap L, Faro S. Vaginitis in pregnancy. In: Infections in Pregnancy. New York: A John Wiley & Sons, Inc., Publication. 2nd edition. 1997, 39-47.
15. Ferrer J. Vaginal candidosis: epidemiological and etiological factors. Int J Gynaecol Obstet. 2000, 71, Suppl 1: S21-S27.
16. Stamler E, Cruz M, Mimouni F, [et al.]. High infectious morbidity in pregnant women with insulin-dependent diabetes: an understated complication. Am J Obstet Gynecol.
1990, 163, 1217-1221.
17. Wenjin Q, Yifu S. Epidemiological study on vaginal Candida glabrata isolated from pregnant women. Scand J Infect Dis. 2006, 38, 49-54.
18. Hay P, Czeizel A. Asymptomatic trichomonas and candida colonization and pregnancy outcome. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol. 2007, 21, 403-409.
19. Goswami D, Goswami R, Banerjee U, [et al.] Pattern of Candida species isolated from patients with diabetes mellitus and vulvovaginal candidiasis and their response to sin- gle dose oral fluconazole therapy. J Infect. 2006, 52, 111-117.
20. Belazi M, Velegraki A, Fleva A, [et al.]. Candidal overgrowth in diabetic patients: poten- tial predisposing factors. Mycoses. 2005, 48, 192-196.
21. Phillips A. Treatment of non-albicans Candida vaginitis with amphotericin B vaginal suppositories. Am J Obstet Gynecol. 2005, 192, 2009-2012.
22. Bates S. Vaginal discharge. Curr Obstet Gynecol. 2003, 13, 218-223.
23. Nowakowska D, Kurnatowska A, Stray-Pedersen B, [et al.]. Activity of hydrolytic enzymes in fungi isolated from diabetic pregnant women: is there any relationship between fungal alkaline and acid phosphatase activity and glycemic control? APMIS.
2004, 112, 374-383.
24. Zalecenia Zespo∏u Ekspertów do Spraw Wczesnego Rozpoznawania Cukrzycy w Cià˝y.
Ginekol Pol. 1995, 66, 137.
25. European IDDM Policy Group. Consensus Guidelines for the Management of Insulin Dependent Diabetes. Medicom Europe BV, Bessum, 1993.
26. Soll D, Galask R, Schmid J, [et al.]. Genetic dissimilarity of commensal strains of Candida spp. carried in different anatomical locations of the same healthy women. J Clin Microbiol. 1991, 29, 1702-1710.
27. Nowakowska D, Kurnatowska A, Stray-Pedersen B. [et al.]. Species distribution and influence of glycemic control on fungal infections in pregnant women with diabetes. J Infect. 2004, 48, 339-346.
28. de Leon E, Jacober S, Sobel J, [et al.]. Prevalence and risk factors for vaginal Candida colonization in women with type 1 and type 2 diabetes. BMC Infect Dis. 2002, 2, 1.
29. Goswami R, Dadhwal V, Tejaswi S, [et al.]. Species-specific prevalence of vaginal can- didiasis among patients with diabetes mellitus and its relation to their glycaemic status.
J Infect. 2000, 41, 162-166.
30. Chong P, Abdul Hadi S, Lee Y, [et al]. Genotyping and drug resistance profile of Candida spp. in recurrent and one-off vaginitis, and high association of non-albicans species with non-pregnant status. Infect Genet Evol. 2007, 7, 449-456.
31. Corsello S, Spinillo A, Osnengo G, [et al]. An epidemiological survey of vulvovaginal candidiasis in Italy. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2003,110, 66-72.
