E/V\0 KRYTYCZNY
CENTRALNE CZASOPISMO PRAWNICZE
POŚW IĘCONE PRAKTYCE I W YK ŁA D N I PRAWA ORAZ SŁUŻBIE W YM IA R U SPRAW IEDLIW OŚCI
^ numerze:
Prawo i wymiar sprawiedliwości w Planie Sześcioletnim
Cena 100 zł
R E Ś Ć Z E S Z Y T U :
S tr.
%
Pcd satandarem w a lk i o pokój, o w y k o n a n ie plan u , o w zm oc
n ien ie w ła d z y lu d o w e j — 1 M a j 1950 r.
P ro f. H e n ry k Ś w ią tk o w s k i, m in is te r spraw iedliw ości Sąd i p ro k u ra tu ra w w a lc e o w y k o n a n ie P la n u
Sześcioletniego w Polsce L u d o w e j. R ozw ażania w s t ę p n e ...
Tadeusz R ek, w ic e m in is te r spraw ied liw o ści — O r o li i za
daniach a p a ra tu w y m ia ru sp raw ied liw o ści n a od
cin ku w s i i r o l n i c t w a ...
D r Leszek L e rn e ll, d y re k to r D ep. U stawodawczego. — Z p ro b le m a ty k i p ra w a karnego w okresie P la n u
Sześcioletniego ...
G u s ta w A uscaler, p ro k u ra to r S. N . — M o b iliz a c ja re z e rw lu d zk ic h w zw ią z k u z P la n e m Sześcioletnim S. s . __U d z ia ł p ro k u ra tu ry w ra d zie c k im procesie c y w iln y m Sesja R udy M iędzynarodow ego Zrzeszenia P ra w n ik ó w D e
m o k ra tó w w Budapeszcie • O rzecznictw o Sądu N ajw yższego:
w spraw ach k a rn y c h . ...
w spraw ach c y w iln y c h ■
D r Z y g m u n t F e n ic h e l — Glosa • Ruch p ra w n ic zy za granicą:
O rg a n iza c ja prac k o d y fik a c y jn y c h w czechosłowac
k im M in is te rs tw ie S p ra w ie d liw o ś c i Co oznacza p ro je k t u s ta w y M u n d t‘a D z ia ł In s tru k c y jn o -S z k o lc n io w y :
Z zagadnień postępow ania w przedm iocie zabez
pieczenia spadku i spisu in w e n ta rz a
K o n fe re n c ja sędziow -absolw entów S zkól P ra w n ic zy c h K r o n i k a ...
O dp o w iedzi p ra w n e . . . . . .
1
5
10
17
27 39
42
43 46 47
53 54
58 59 61 63
k o m i t e t r e d a k c y j n y
n rnnria-1 -edzia S. N., Dr Stanisław E lirlic b , zast. prof. Uniwersytetu Warszawskiego, Zofia G awrońska-W asilkowska, sędzia S. N Maurycy Grut^ iń ^k i’ S^
S N Zygmunt Kapitaniak, sędzia S. N., D r Leszek Lernell, prokurator S N., D r Rom Piotrowski, profesor Uniu.erspiem Warszawskiego. D r Stefan Rozmargn profesor Umrę« sB tetu Warszawskiego, D r Jerzy Saw icki, profesor Uniwersytetu Łódzkiego, D r Stanisł
Ś liw iń ski, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, D r Seweryn Szew, profesor Umwersyte Łódzkiego. D r Jan W asilkow ski, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.
Redaktor: Dr L. Lernell.
| .'»}--- ----
D E M O K R A T Y C Z N Y P R Z E G L Ą D P R A W N I C Z Y
C E N T R A L N E C Z A S O P I S M O P R A W N I C Z E
P O Ś W I Ę C O N E P R A K T Y C E I W Y K Ł A D N I P R A W A O R A Z S Ł U Ż B I E W Y M I A R U S P R A W I E D L I W O Ś C IW y d a j e — Ministerstwo Sprawiedliwości. R e d a g u j e — Komitet Redakcyjny.
JJr 5 (og. zb. 55). M A J 1950. ROK V I
Pod sztandarem m a ik i o p o k ó j, o m y k o n a n ie p la n u , o m zm o cn ie n ie m ładzy lu d o m e j
1 M aj 1950 r.
Dzie ń 1 m a ja od la t sześćdziesięciu je s t dniem Przeglądu s il b o j o w y c h k l a s y r o b o tn ic z e j, d n ie m
*1'i cld rz y n a r o d o w e j s o lid a rn o ś c i mas p r a c u ją c y c h ca- y ° świata. Jest d n ie m m o b i li z a c ji w s z y s tk ic h s il a ,c'zących o w o ln o ś ć i postęp, o w y z w o l e n ie mas acu ją c y c h , o d o b r o b y t i o lepsze j u t r o d la w s zyst- Ich lu d z i p ra c y .
M a s y p ra c u ją c e P o ls k i na p rze strze n i s z e ś ć - Ci 2 i p
s ‘ ę c i u l a t m a n i fe s t o w a ł y w d n iu 1 m a ja
^ ą w o lą w a l k i o z w y c ię s t w o s p r a w y s o c ja li z m u . CiJ ; ^ r t i o b c h o d ó w p i e r w s z o m a jo w y c h o d z w ie r -
a,(ł s'? j u k w soczewce d z ie je b o h a te r s k ie j re- stra C. ^ n e , WQl k i p r o l e t a r ia t u p o ls k ie g o od demon- 189q11 P‘ e rw s z o m a i o w e i r o b o t n i k ó w w a r s z a w s k ic h Wy c h T' ^ ° teg ° r o c z n y c h o b c h o d ó w p ie rw s z o m a jo - cip ' będcl cYch m a n ife s ta c ją s iły , je d n o ś c i i z w y -
Wo k l a s y ro b o tn ic z e j.
^ n i i e s t a c j e p ie r w s z o m a jo w e do 1918 r. b y ł y 2 . lbzacj ą s il k l a s y r o b o t n ic z e j w w a lc e o w y z w o - obce' n a ro d o w e 1 społeczne, w w a lc e p r z e c iw k o kę te ^ rzem ocY 1 r o d z i m y m w y z y s k iw a c z o m . W a l- iuszu b>r° Wadzd P ro le ta ria t p o l s k i w b ra t e r s k im so- T° b o t 2 nai ba rd z‘ ei r e w o l u c y j n y m o d d z ia łe m k l a s y Wspói CZGb Z PT° l e tu ria te m r o s y j s k i m p r z e c iw k o ko n c - e/ tlU W ro9° w i , p r z e c i w k o c a ra t o w i, p rz e c iw -
° w i n a r o d o w e m u i społecznemu.
i s t r a j k i p ie r w s z o m a jo w e b y ł y sy r o b o t * - UZem POStawY r e w o l u c y j n e j p o l s k ie j k la - k , asow niczei ' j e j ro s n ą c e j w w a lc e ś w ia d o m o ś c i t 0 r i i , J ' b u c b a in te r n a c jo n a liz m u . P o m im o ter-
m im o s a lw p o l i c y j n y c h r o s ł y m a n ife s ta c je
p ie rw s z o m a jo w e , dając w y r a z n a ra s ta ją c y m s ilo m k l a s y r o b o tn ic z e j, n a ra s ta ją c e j w a lc e r e w o lu c y j n e j.
W o k re s ie m ię d z y w o je n n e g o d w u d z ie s to le c ia , o b c h o d y p ie r w s z o m a jo w e b y ł y m a n ife s ta c ją w a l k i k l a s y r o b o t n ic z e j p rz e c iw k o w y z y s k o w i k a p i t a lis ty c z n e m u , p r z e c i w k o b e zro b o ciu i nędzy, p rz e c i w k o t e r r o r o w i fa s z y s to w s k ic h rz ą d ó w s a n a c y j
n y c h . D e m o n s tra c je p ie r w s z o m a jo w e s ta ły się w y ra zem s o lid a rn o ś c i m ię d z y n a r o d o w e j k l a s y r o b o t n i czej, j e j o d d a n ia s p ra w ie s o c ja li z m u , j e j p r z y w ią z a n ia do ZSRR, do k r a j u z w y c ię s k ie g o s o c ja liz m u , będą
cego g w ia z d ą p rz e w o d n ią d la p r o l e ta r ia tu w s z y s t
k i c h k r a j ó w . L a la się k r e w ro b o tn ic z a podczas ma- n i ie s t a c y j p i e r w s z o m a jo w y c h na b ru k a c h W a rs z a w y , Łodzi, Zagłębia. P o m im o t e r r o r u p r o le ta r ia t p o l s k i i j e g o a w a n ga rd a , K o m u n is ty c z n a P a rtia P o ls k i p r z e j a w i a ły w m a n ife s ta c ja c h p ie rw s z o m a j o w y c h swą n ie z ło m n ą w a lk ę o Pols kę s o c ja lis tyczną, m a n i f e s t o w a ł y dążenie do je d n o ś c i k l a s y ro b o tn ic z e j, do s tw o rz e n ia je d n o lite g o ¡ r o n tu mas p r a c u ją c y c h p r z e c i w k o rządom fa s z y s to w s k im , p r z e c i w k o rz ą d o m k r y z y s u i bezrobocia. Hasia, k t ó r e w i d n i a ł y na szta ndarach p ie r w s z o m a jo w y c h w la ta c h b e zpośrednio p o p rz e d z a ją c y c h d ru g ą w o j nę ś w ia to w ą , n a w o ł y w a ł y do s tw o rz e n ia d e m o k r a ty c z n e g o f r o n t u lu d o w e g o , s z e ro k ie g o fr o n t u w s z y s tk i c h s ił p a tr io t y c z n y c h p r z e c iw k o gro żące
m u n a j a z d o w i H it le r a , p rz e c iw k o r e a k c j i p o ls k ie j, k t ó r a s w ą zd ra d z ie c k ą p o l i t y k ą t o r o w a ła d ro g ę te
m u n a j a z d o w i i d o p ro w a d z iła do k l ę s k i w rz e ś n io w e j.
W p o n u r y c h czasach o k u p a c ji o d e z w y p i e r w s z o m a jo w e P o ls k ie j P a rtii R o b o tn ic z e j n a w o ły -
Str. 2 DEMOKRATYCZNY y : N r 5:
w a ł y do w y tę ż e n i a w s z y s t k i c h s i ł n a r o d u w- w a lc e z o k u p a n te m , do w s p ó ln e g o i r o n t u w a l k i p r z e c i w k o n a je ź d ź c y fa s z y s to w s k ie m u . H a s ła m i p ie rw s z o m a j o w y m i b y ł y w ó w c z a s : je d n o ś ć n a r o d u w w a lc e o w y z w o l e n i e n a r o d o w e i społeczne, w a l k a w y z w o le ń c z a w o p a rc iu o z w y c ię s k ą po tę g ę A r m i i Ra
d z ie c k ie j, w a l k a w y z w o le ń c z a , k t ó r e j p rz e w o d z d a
k la s a ro b o tn ic z a . •
W c ią g u tego ca łe g o ok re s u , do n a r o d z in P ol
s k i L u d o w e j , hasła p ie r w s z o m a jo w e b y ł y h a s ła m i w a l k i o w ła d z ę d la lu d u , o w o ln o ś ć , o n i e p o d le g łość, o zn ie s ie n ie u c is k u i w y z y s k u , o o b a len ie w ł a d z y g n ę b ic ie li.
O d 5 lat, od p o w s ta n ia d z ię k i ZSRR i je g o n i e z w y c ię ż o n y m s iło m z b r o j n y m P o ls k i L u d o w e j, P o l
s k i mas p ra c u ją c y c h , o b c h o d y p ie r w s z o m a jo w e n a b r a ł y n o w e g o c h a ra k te ru . O b c h o d y p ie rw s z o m a j o w e w Polsce■ L u d o w e j to z k a ż d y m r o k i e m p o tężniejsze m a n ife s ta c je z w y c ię s k i e j, dzie rżą ce j w ł a dzę p a ń s tw o w ą w s w y m r ę k u k l a s y r o b o tn ic z e j.
Ś w ię to p ie r w s z o m a jo w e sta ło się ś w ię te m p a ń s tw o w y m , ś w ię te m P a ń s tw a L u d o w e g o . H a s ła p ie rw s z o m a j o w e w Polsce L u d o w e j, w Polsce z w y c ię s k ic h m a s p r a c u ją c y c h n a b ie r a ją także n o w e g o c h a ra k teru. Są to h aśla w a l k i o w z m o c n ie n ie naszego P a ń s tw a L u d o w e g o , o je g o r o z w o j g o s podarczy, h a s ła w a l k i w o b ro n ie p o k o jo w e g o , tw ó rc z e g o ż y c ia p o ls k ic h mas l u d o w y c h .
* * *
C z o ło w y m , b o j o w y m h a s łe m d e m o n s t r a c y j p i e r w s z o m a jo w y c h 1950 r. je s t m o b i li z a c ja w s z y s t
k i c h s ił p ra g n ą c y c h p o k o j u , w s z y s t k i c h s ił d e m o k r a c j i , p o s tę p u i w o ln o ś c i do w a l k i p r z e c iw k o z b r o d n i c z y m k n o w a n i o m po d że g a czy w o je n n y c h , w z m o c n ie n ie i r o n t u o b r o ń c ó w p o k o j u , z w a r c ie ic h sze re g ó w , z je d n o c z e n ie p o d s z ta n d a re m w a l k i o po k ó j w s z y s tk i c h n a ro d ó w , lu d z i r ó ż n y c h z a w o d ó w , r ó ż n y c h p rz e k o n a ń , k t ó r y c h łą c z y w s p ó ln a w ię ź d ą żenia d o tr w a ł e g o p o k o j u , do u m o c n ie n ia p o d s ta w p o k o j o w e g o , tw ó rc z e g o ż y c ia m i li o n ó w . F r o n t o b r o ń c ó w p o k o j u ro zszerza się. Cora z b a rd z ie j d o j rz e w a w sercach i u m y s ła c h m i l i o n ó w łu d z i ś w ia domość, iż n a le ż y w o b e c p o d s tę p n y c h p l a n ó w a g re s o r ó w z a c h o w a ć n a jw y ż s z ą c z u jn o ś ć , że n i e w o ln o l e k c e w a ż y ć n i k c z e m n y c h z a k u s ó w w r o g ó w p o k o j u , n ie w o l n o z a m y k a ć oczu na g o r ą c z k o w y w y ś c ig w o j e n n y , o r g a n i z o w a n y przez m a g n a t ó w W a l i S tre e t, na m o n t o w a n i e p a k t ó w a g re s ji, na tw o rz e - n e baz w o je n n y c h . Z d r u g i e j s t r o n y w z r a s ta ś w ia domość, iż te z b ro d n ic z e k n o w a n i a w o je n n e będą p o k r z y ż o w a n e , je ż e li p r z e c i w k o o b o z o w i w o j n y , i m p e r i a li z m u i a g r e s ji s ta n ie z w a r t y , b o j o w y fr o n t o b r o ń c ó w p o k o ju .
R o z w ó j s y t u a c j i po obu s tro n a c h b a r y k a d y w a l k i ó p o k ó j w s k a z u je d o b itn ie , że z k a ż d y m d n ie m p o tę g u ją się s i ł y gospodarcze, p o l it y c z n e - m o r a ln e i w o j s k o w e k r a j ó w t w o r z ą c y c h o g n iw a i r o n t u p o k o ju . R ośnie i w z m a c n ia się potę ga go
spodarc za i p o l it y c z n a ZSRR, p rz o d u ją c e g o n a ro d o m ś w ia t a w w a lc e o p o k ó j. O g łoszone w y n i k i r e a l iz a c j i p la n u p i ę c io le tn ie g o w ZSRR za 1 k w a r ta ł br. i l u s t r u j ą w i e l k i e s u k c e s y ZSRR w rozsze
r z a n iu sw e g o p o te n c ja łu gospodarczego, w ro z b u d o w ie p rz e m y s łu , r o l n ic t w a , tra n s p o rtu , h a n d lu , w b e z u s ta n n y m pod n o sze n iu s to p y ż y c i o w e j lu d - ności. Polepsza się z k a ż d y m d n ie m s y tu a c ja go
spodarcza k r a j ó w d e m o k r a c ji lu d o w e j . K o m u n i k a t PKPG o w y k o n a n i u i p rz e k ro c z e n iu p l a n ó w gospo
d a rc z y c h w p ie r w s z y m k w a r t a l e br. je s t w y m o w n y m d o w o d e m w z r a s ta ją c e j s i ł y p a ń s tw d e m o k r a c ji l u d o w e j.
W t y m s a m y m czasie w z ra s ta nędza, g łó d i b e zro b o cie w U S A i w z m a r s h a lliz o w a n y c h k r a ja c h E u ro p y . Rosną sprzeczności szarp iące u s tr ó j k a p i t a l is t y c z n y . W z ra s ta w c ią ż r e w o l u c y j n y opór k l a s y r o b o t n ic z e j w k r a ja c h z m a r s h a lliz o w a n y c h , o p ó r p r z e c i w k o z d ra d z ie c k ie j p o l it y c e rz ą d ó w , cał
k o w i c i e z a p rz e d a n y c h im p e r i a li z m o w i a m e r y k a ń s k ie m u . Rośnie fa la w a l k i w y z w o l e ń c z o - r e w o lu c y l ' n e j w k r a j a c h k o lo n ia l n y c h i p ó l k o lo n i a ln y c h . Te
g o o p o ru n ie je s t w s tanie s tłu m ić ani ro z b e s tw io n y k r w a w y te r r o r p o l i c y j n y , ani e k s p e d y c je w o je n ne, ani też m a n e w r y f l o t y w o j e n n e j U S A w o k ó ł k r a j ó w , k t ó r y c h rz ą d y p rze szły na u s łu g i i żołd W a l i Street.
4
Podżegacze w o je n n i , podpalacze ś w ia ta im a f i się coraz to n o w y c h , p o d s tę p n y c h metod, się g a jh 0 do p r o w o k a c j i i szantażu, do t e r r o r u i g w a łtu , d ° g ró ź b i do u s y p ia n ia c z u jn o ś c i s z e ro k ic h mas, do w y u z d a n e j p ro p a g a n d y p r z e c iw k o ZSRR i k r a j o M d e m o k r a c ji l u d o w e j.
Te w s z y s t k i e m e t o d y n ie m o g ą j e d n a k l ic z y c na o tu m a n ie n ie i zastraszenie o p i n ii ś w ia ta , k t ó i a d e m a s k u je ka żd ą p r ó b ę p o d w a ż a n ia p o k o j u świa
ta, k a ż d y k r o k a g re s o r ó w p ra g n ą c y c h śladem H l tle ra z a w ła d n ą ć ś w ia te m , p ra g n ą c y c h pogrążT0 ś w ia t w o tc h ła ń w o j n y .
A p e l Sesji S z t o k h o lm s k ie j Ś w ia to w e g o Komde tu O b r o ń c ó w P o k o ju s ta l się hasłem i zawołanieth se te k m i l i o n ó w lu d z i p r a c y fiz y c z n e j i u m y s lo W el^
u c z o n y c h , p is a rz y , d z ie n n ik a rz y , lu d z i p r z o d a f i c y ch s w ą pracą, s w y m zapałem tw ó r c z y m .
A p e l ten s ta ł się hasłem b o j o w y m m a m ie s ta t v j p i e r w s z o m a jo w y c h na c a ły m świe cie.
szta n d a re m p o k o j u g r o m a d z i się do w a l k i WSZY k o co p o s tę p o w e i tw ó rcze . Pod b o j o w y m sztan
Tern m a n ife s t a c y j m a j o w y c h , bę d ą cych w y ra z e m ho lęg i t s o lid a rn o ś c i mas p ra c u ją c y c h , s k u p ia się Ca,Y obóz postępu, s k u p ia ją się te s iły , k tó r e p o tr a - tią sp a ra liż o w a ć w s z e lk ie p l a n y a g r e s ji i w o j n y .
Z zagad n ie n ie m w a l k i o p o k ó j w j e j k o n k r e t - TlYch fo rm a c h w na szych w a r u n k a c h ł ą c z y s i ę s i o w a l k i o r e a l i z a c j ę p 1 a n u na r o k
*950. Polska stanow i poważne ogniw o w św iato-
^ Y m fr o n c ie p o k o ju . Potęga naszego Państwa, je g o TOZWi
Pi,
° j gospodarczy, re a liz a c ja g i g a n t y c z n y c h zadań anu Sześcioletniego to p o w a ż n y w k ł a d do dzieła
^adoWania p o k o ju .
Plan na 1950 r o k p r z e w id u j e w z ro s t p r o d u k c j i U m y s ł o w e j o 22% , i n w e s l y c y j o 3 6 % , w y d a j - r'° * c i p r a c y o 8 % , p r z e w id u j e r o z b u d o w ę i n s t y t u c y j
° Sw‘ a to w y c h , k u l t u r a l n y c h , z d ro w o tn y c h . W y k o - Qn,e ty c h o l b r z y m ic h zadań w y m a g a w z m o ż e n ia
’^ys/jicK tw ó rc z e g o mas p r a c u ją c y c h , w y m a g a m o-
>2acj i w s z y s tk ic h r e z e r w lu d z k ic h , w y m a g a udo-
^ ° n a le n ia o rg a n iz a c ji p ra c y , dalszego r o z w o ju
^ ZrQstającego z k a ż d y m dn ie m w s p ó łz a w o d n ic tw a , Yniaga c ią g łe j w a l k i o ja k o ś ć p r o d u k c ji. W y k o - nQnie zadań, k t ó r e s ta w ia Plan Sześcioletni, w y m a - u9 r u n to w a n ia s o c ja lis ty c z n e j d y s c y p l i n y p ra cy.
Piega w ą tp l iw o ś c i, że is tn ie ją w s z e lk ie prze- do re a liz a c ji, a n a w e t do p rz e k r o c z e n ia pla-
&,an k i
° W Gospodarczych. Ś w ia d c z y o t y m w z m a g a ją c y k i tllC^ Wsp° I z a w o d n ic tw a Pra c Y> o f i a r n y w y s i l e k QSy T° b o tn ic z e j, k t ó r y zn a la zł s w ó j w s p a n ia ły hy h.Z W (~'Z y n ' e PIe rw szo m a i o w Ym ‘ w zakre śio- . . na n ie s p o ty k a n ą d o tą d szeroką s k a lę zobo- n y ^ n‘ aCh Pr ° d u k c y j n y c h , osz c z ę d n o ś c io w y c h i in-
lo rm a c h w y ś c ig u p ra cy.
w iadczą o t y m r e z u l t a t y p ie rw s z e g o k w a r t a - w k t ó r y m w p o d s ta w o w y c h gałęzia ch go- r k i n a r o d o w e j p l a n y z o s ta ły przekroczone.
Hasło w a l k i o re a liz a c ję p la n u na r o k 1950 ty *e s,ę r ó w n ie ż d ro g o w s k a z e m w p r a c y o rg a n ó w i r ° rU sPr a w te d liw o ś c i. W ię k s z a czu jn o ść j ° ż o n y , o f i a r n y w y s i ł e k o rg a n ó w p r o k u r a t u r y l v w z a p e w n ie n iu o c h r o n y m ie n ia so c ja lis - c!qr l i . w zabezpieczeniu r o z w o ju naszej gospo- cji Wzrostu i lo ś c io w e g o i ja k o ś c io w e g o p r o d u k - dania M' Sze,k i c h z a m a c h ó w p rz e s tę p n y c h — to za- vVy ,T¡., w w a lc e o p la n p rz y p a d a ją o rg a n o m m a r ^ rU s p ra w i ed liw o ś c i. U s ta w a z d n ia 19 k w i e t - c!ySc ’ w s p ra w ie zabezpieczenia s o c ja lis ty c z n e j
\v ¡y ni ’ p ra c Y, k t ó r ą o m a w ia m y o b s z e rn ie j kprai nurnerze naszego pisma, s ta w ia p rzed p ro -
^ i sądami p o w a ż n e zadania.
S(ldo
> <■ * vvu/,Il C eId u n k i nadchodzące
w ego w z te re n u p r o k u r a lo r s k o - s p r a w ie p r z y j ę t y c h zo b o w ią z a ń w r a
m a ch C z y n u P ie r w s z o m a jo w e g o oraz o p o m y ś l n e j re a liz a c ji ty c h z o b o w ią z a ń d a ją p o d s ta w ę do t w i e r dzenia, że o rg a n a w y m i a r u s p r a w ie d l iw o ś c i zdają sobie s p ra w ę z ic h r o l i w w a lc e o o c h ro n ę naszej n o w e j l u d o w e j p ra w o rz ą d n o ś c i, że o rg a n a te p rz e j a w i a j ą p o w a ż n y w y s i ł e k i w z m a g a ją s w ą pra cę p r z y re a liz a c ji d o n io s ły c h zadań, k t ó r e na n ic h ciążą.
* * *
H a s ło o b c h o d ó w p i e r w s z o m a jo w y c h 1950 r. — to w z m o c n ie n ie naszej w ła d z y lu d o w e j , k t ó r a s to i na s tr a ż y z d o b y c z y mas p r a c u ją c y c h , s to i na s tra ż y naszego b u d o w n i c tw a so c ja lis ty c z n e g o . W z m o c n ie nie naszej w ła d z y oznacza rozszerzenie u d z ia łu k l a s y ro b o tn ic z e j, mas p ra c u ją c y c h w rz ą d ze n iu p a ń s tw em , oznacza n a jściś le js zą w ię ź o rg a n ó w naszej w ła d z y l u d o w e j z masam i p ra c u ją c y m i. S iła b o w ie m naszej w ła d z y l u d o w e j t k w i w u d zia le mas p ra c u ją c y c h w s p r a w o w a n iu w ła d z y , w j e j śc is ły m k o n ta k c ie z masami.
U s ta w a o Radach N a r o d o w y c h j a k o organach j e d n o l i t e j w ła d z y p a ń s tw o w e j w te re n ie oznacza o g ro m n ą r o z b u d o w ę u d z ia łu mas p r a c u ją c y c h w rz ądzeniu państw em . W p r o w a d z e n ie do aparatu j e d n o l i t e j w ła d z y p a ń s tw o w e j w te re n ie 100.000 r o b o t n i k ó w , c h ło p ó w i i n t e l ig e n t ó w p ra c u ją c y c h j a k o c z ło n k ó w te r e n o w y c h Rad N a r o d o w y c h ozna
cza a k t y w i z a c ję mas p ra c u ją c y c h na o d c in k u s p ra w o w a n i a w ła d z y p a ń s tw o w e j.
Z a g a d n ie n ie d o tyczą ce w z m o c n ie n ia naszej w ła d z y p a ń s tw o w e j odnosi się r ó w n ie ż do o r g a n ó w w y m i a r u s p r a w ie d liw o ś c i, s ta n o w ią c y c h p o w a ż n y o d c in e k naszej w ła d z y l u d o w e j.
G w a ra n c ją w z m o c n ie n ia a p a ra tu w y m i a r u s p r a w ie d liw o ś c i jest rozszerzenie u d z ia łu mas p ra c u ją c y c h w w y m ia r z e s p ra w ie d liw o ś c i, je s t rozsze
rz e n ie u d z ia łu d e le g o w a n y c h przez R a d y N a r o d o w e ł a w n i k ó w w s ą d o w n ic tw ie . D o tą d ł a w n i c y biorą u d z ia ł t y l k o w s p ra w a c h k a r n y c h n a le ż ą c y c h do k o m p e t e n c ji są d ó w a p e la c y jn y c h i o k r ę g o w y c h . W p ła szczyźn ie zadań na o d c in k u w z m o c n ie n ia n a szej w ła d z y l u d o w e j n a s u w a się p o s tu la t rozszerze
n ia u d z ia łu ł a w n i k ó w na w s z y s tk ie s p r a w y c y w i l ne i karn e.
W te j też płaszczyźnie sto i zaga d n ie n ie ś c iś le j
szej w ię z i o rg a n ó w w y m i a r u s p r a w ie d liw o ś c i z m a sam i p r a c u ją c y m i, ściśle jsze j w ię z i z te r e n o w y m i R adami N a r o d o w y m i. Ś c is ły k o n t a k t z masam i je st n a jle p s z ą zaporą p rz e c iw k o b i u r o k r a t y z m o w i , r u t y - n ia r s t w u i s k o s tn ie n iu a p a ra tu p a ń s tw o w e g o .
O r g a n a w y m i a r u s p r a w ie d l iw o ś c i m a ją p o w a ż ne zadania w re a liz a c ji haseł p i e r w s z o m a jo w y c h .
Str. 4 / DEMOKRATYCZNY N r 5
g ło s z ą c y c h k o n ie c z n o ś ć w z m o c n ie n ia nasze j w ła d z y lu d o w e j . A p a r a t w y m i a r u s p r a w ie d l iw o ś c i w in i e n b y ć w z m o c n io n y po to, a b y m ó g ł spro stać s to ją c y m p rz e d n i m za danio m . A u m o c n ie n ie tego ap a ra tu oznacza je g o p le beizację, coraz p e łn ie js z ą je g o de
m o k r a ty z a c ję .
)
* * *
Jest rzeczą jasną, że re a liz a c ja w ie l k ic h , w s p a n i a ł y c h haseł, z k t ó r y m i k la s a ro b o tn ic z a w y s t ę p u j e w d n iu 1 M a j a z ależy od lu d z i, od k a d r, za le ż y o d w y c h o w a n i a lic z n y c h , w y k w a l i f i k o w a n y c h , za
h a r t o w a n y c h i w i e r n y c h s p ra w ie s o c ja liz m u k a d r lu d o w y c h . P ro b le m w y s z k o le n i a n o w y c h , p r o le ta r i a c k ic h k a d r n a b ie r a coraz w ię k s z e j doniosłości.
D o t y c z y to sz czególnie terenu w y m i a r u s p ra w ie d l iw o ś c i, gdzie s p ra w a p rz e z w y c ię ż e n ia i n a d r o b ie n ia zacofania na o d c in k u k a d r je s t szczegól
n ie p iln a i doniosła. M a m y obecnie w n aszym apa
ra c ie o k o ł o 400 a b s o lw e n tó w s z k ó ł p ra w n ic z y c h ,
r e k r u t u j ą c y c h się w d u ż y m s to p n iu z sy nó*
r o b o t n ic z y c h i c h ło p s k ic h . W ie lu z n ic h w y s u n i ę ć na k i e r o w n i c z e s ta n o w is k a w na szym aparacie.
P o w s ta ją n o w e s z k o ły p r a w n ic z e w Zabrzh i Szczecinie. Są to n i e w ą t p l i w i e p e w n e o s ią g m ę c,a na o d c in k u k a d r. O c z y w iś c ie , to w s z y s tk o n ie r o t w ią z u je jeszcze w sposób d o sta te czn y zagadnień>a w y s z k o le n ia n o w y c h p r o l e ta r ia c k i c h k a d r dla na szego a p a ra tu ; m a m y na t y m o d c in k u dużo le g ło ści i b ra k ó w .
* * *
P r a c o w n ic y w y m i a r u s p r a w ie d l iw o ś c i obch°
dząc w r a z z masam i p r a c u j ą c y m i te g o ro c z n y 60-W 1 M a j a m o b i li z u ją swe s i ł y do r e a liz a c ji w s p a M ^ ły c h , b o j o w y c h haseł k l a s y ro b o tn ic z e j. S ta ją P°
szta n d a ra m i w a l k i o p o k ó j, o w y k o n a n i e planó gospodarczych, o w z m o c n ie n ie naszej w ła d z y ^ d o w e j. Stają do w a l k i o z w y c ię s t w o s p r a w y poste- pu i w o ln o ś c i, o z w y c ię s k ie b u d o w n i c t w o fu nda m e n t ó w s o c ja liz m u w n a s z y m k r a j u .
f
Sqd i prokuratura w w alce o w y k o a a a ie Ptaau Sześcioletniego w Polsce Ludowef
Rozważania wstępne
Prof. Henryk Świątkowski, minister sprawiedliwości
r-*.
n°>ni'ka cemY. aby to było państwo, w którym cała eko- WSZech słuzY ludowi w imię wzrostu dobrobytu po- sPraw: ne?°' zniesienia kryzysów gospodarczych, w imię
^odre 1We9 ° rozdziału dochodu narodowego. Na tej tsłko Ci.lCemY dojść do ustroju społecznego, w którym rzłow. Cle zniesiony zostanie wyzysk człowieka przez Ve '|*ia do socjalizmu". Słowa te, wypowiedziane t**ittie KonsiYlucji Republiki Czechosłowackiej, klacj. 0lireślają podstawowe założenia ustroju demo-
i e9 ° natchnione, szlachetne cele.
to**Ołnik°J demokracji ludowej — rewolucyjna władza r?e i , ° w > Pracujących chłopów, na której sztanda- leży ,j0 6^e kas* ° : „Cała władza pochodzi od ludu i na
ftą „ ° *udu z gruntu poderwał podstawę ekonomicz
ny! vania Politycznego klas wyzyskiwaczy, stwo
ry unki dla pełnego rozwoju twórczych sił ludu.
Oowy CZasie 9dy w krajach kapitalistycznych narasta c*’°dza r' Z' S 9osP°darczy, stale wzrasta bezrobocie do- sPada l uz do masowych rozmiarów, katastroialnie
Poziom
de życiowy mas pracujących — w krajach
* ^Ultura * 1Ud° Wei nieustannie podnosi się ekonomika PodnOSj a'. na zawi>ze zlikwidowane zostało bezrobocie,
Slt* dobrobyt szerokich mas ludowych.
lł,°kraCjUn. iu "'dzenia historycznego rozwoju kraje de-
?najdują ^udowej (Polska, Czechosłowacja, Węgry itd.) S°cjaiizm ^ W okresie przechodzenia od kapitalizmu do Tak więc państwo demokracji ludowej jest
so-
* ““■ więc państwo demokracji ludowej cj«lizmu przelściowego okresu od kapitalizmu do
Na ń Państwem budującym socjalizm.
Piftro zac?CZ llkU 1918 r" kiedY Państwo radzieckie do-c‘° zac " ureny państwo radzieckie do- l*lu. ^Vł0(!i'i " aio kiaść podwaliny pod budowę socjaliz- r°sYjskim ^,rU< rz i enin w przemówieniu na U l Ogólno- 'vHtaaj ^ , lożdzie Rad oświadczył: „ .. . jesteśmy obo- liMVczna SWladczYć, że nasza republika Rad jest socja-
W pra(° U^e n a drogę wstąpiliśm y...*1.
*au'vaża, " ° Iewicovzym niem ow lęctw ie..." Lenin oznacza6 ^ yraźenie socjalistyczna radziecka republi- s° cjalizmu eC,Td° Wa,lą wc*9 • • • dokonania przejścia j'6,istw ą e an*a k e n in a m a ją zastosow anie ró w n ie ż do ] Czheg0 t ° rilCT ł lu d o w e j. Są to pań stw a socjalis- )S,'Va Pfoletar^' 'i°- W yraza ich cel e i zadania. Są to pań- ,'e sPołec7c/ , C Je' CO oznacza> że p ań stw o w e k ie ro w a -
* a ,)rZewodz S ' VCm ^ ^ o n o j o klasa ro b otnicza ja k o lv !>aństwo w W Sojuszu robotniczo-chłopskim .
Vte program° resj przejściowego, pisał Marks w „Kry.
9 ° la js k ie g o ‘, „ . . . nie może być niczym
innym niż rewolucyjną dyktaturą proletariatu". Teza ta odnosi się również do państwa demokracji ludowej re
alizującego przejście do socjalizmu.
Zgodnie z nauką marksizmu-leninizmu ustrój ra
dziecki i ustrój demokratyczno-Iudowy stanowią dwie formy tej samej władzy — władzy klasy robotniczej w sojuszu z masami pracującymi miast i wsi. Oba te ustroje stanowią dwie formy dyktatury proletariatu.
Decydującym dla określenia istoty państwa jest nie forma organizacji politycznej, a ta treśę, która stanowi ciało i krew tej organizacji. Treścią demokracji ludowej jest dyktatura proletariatu.
Przejście do socjalizmu nie może być dokonane bez dyktatury proletariatu w celu likwidacji elementów ka
pitalistycznych i organizacji gospodarki socjalistycznej.
„Zwyciężyć burżuazję, obalić jej władzę rewolucja może i bez dyktatury proletariatu. Ale zdusić opór burżu- azji, utrzymać zwycięstwo i ruszyć dalej do ostateczne
go zwycięstwa socjalizmu rewolucja już nie jest w sta
nie, o ile nie stworzy ona na określonym stopnia swego rozwoju specjalnego organu w postaci dyktatury prole
tariatu w charakterze swego podstawowego oparcia".!
Zagadnienie natury klasowej państ#a rozstrzyga się w zależności od tego, o państwo jakiego mianowicie społeczeństwa, jakiej społeczno-gospodarczej formacji chodzi. W społeczeństwie okresu niewolnictwa będzie to dyktatura klasy właścicieli niewolników, w społeczeń
stwie feudalnym — dyktatura feudałów, w społeczeń
stwie burżuazyjnym — dyktatura kapitalistów, w społe
czeństwie typu socjalistycznego — dyktatura klasy ro-' botniczej.2 Historii znane są trzy typy państw eksploata- torskich: państwo właścicieli niewolników, państwo fe
udalne i państwo burżuazyjne. Stanowią one organi
zację polityczną trzech różnych społeczeństw klasowych, odpowiadają różnym typom stosunków produkcyjnych i utrwalają różne formy wyzysku. Mają one tę wspólną cechę, że stanowią organizację powołaną do utrzyma
nia w ryzach mas pracujących, do utrwalenia panowa
nia mniejszości wyzyskiwaczy nad większością wyzy
skiwanych.
Z uwagi na swój charakter klasowy, na swoje cele i zadania państwo demokracji ludowej stanowi państwo nowego, socjalistycznego typu, podobne do radzieckiego
1 J. S talin: Z aga dn ien ia le nin izm u , W y d . X I; s. 26 (w yd. ros.).
2 Por.: T e o ria państw a i praw a. W y d . A k a d e m ii N a u k ZSRR, In s ty tu t Praw a; M o skw a 1949 (w yd . ros.).
s. 31.-
i
DEMOKRATYCZNY N r 5 Str. 6
państwa socjalistycznego pierwszej fazy swego rozwoju, albowiem oba te państwa są państwami okresu przej
ściowego od kapitalizmu do socjalizmu, stanowiącymi oręż skierowany ku zduszeniu oporu wyzyskiwaczy i wszelkich ich prób przywrócenia ustroju kapitalistycz
nego, są państwami stanowiącymi narzędzie budowy so
cjalizmu.3 4
Państwo demokracji ludowej realizuje funkcje właś
ciwe państwu nowego typu, tj. te same funkcje, które realizowało państwo radzieckie w pierwszej fazie swe
go rozwoju:
1) funkcje łamania oporu obalonych klas w kraju, tj. mniejszości wyzyskiwaczy w interesie większości, tj.
mas pracujących;
2) funkcje obrony kraju przed atakiem z zewnątrz na osiągnięcia mas pracujących;
3) funkcje gospodarczo-organizatorskie i kulturalno- wychowawcze —właściwe jedynie państwu nowego typu.
Jak wiadomo, funkcje gospodarczo-organizatorskie i kulturalno-wychowawcze w państwie radzieckim w je
no pierwszej fazie rozwoju nie mogły być w szerszym stopniu wykonywane.
W republikach demokratyczno-ludowych funkcje te już obecnie posiadają pomyślne warunki dla znacznego i wciąż wzrastającego rozwoju. Republiki demokratycz- no-ludowe rozwijają się bowiem na drodze do socjaliz
mu w warunkach istnienia Związku Radzieckiego, które
go potęga polityczno-gospodarcza i autorytet moralny w świecie nieustannie rosną. Państwa demokracji ludo
wej korzystają ze wszechstronnej pomocy Związku Ra
dzieckiego oraz czerpią z jego bogatych doświadczeń socjalistycznego budownictwa w ZSRR.4
Swoistość drogi do socjalizmu krajów demokracji ludowej polega przede wszystkim na tym, że w walce swojej o zbudowanie socjalizmu opierają się one o po
tężną pomoc ZSRR, o jego doświadczenie, co stwarza nader pomyślne warunki budownictwa socjalizmu w re
publikach demokratyczno-ludowych.
„W referacie na I Kongresie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Prezydent Rzeczypospolitej obywatel Bolesław Bierut powiedział: . . Podobnie jak u podstaw zwycięstwa naszej demokracji ludowej leży ofiarna, bo
haterska pomoc Związku Radzieckiego, tak u podstaw naszej odmienności od drogi radzieckiej leży wszech
stronna pomoc i oparcie na doświadczeniach i osiąg
nięciach zwycięskiej dyktatury proletariatu w ZSRR.
Dzięki temu możemy w ramach demokracji ludowej odmiennie realizować funkcje dyktatury proletariatu..
3 N . P. F a rb ie ro w : Praw o p a ństw o w e k r a jó w de
m o k ra c ji lu d o w e j; M oskw a, s. 27 i nast. (w yd. ros.).
4 W a rty k u le p t.: „N ie k tó re zagadnienia dem o
k r a c ji lu d o w e j" („N o w e D ro g i" N r 6/18) z 1949 r., s, 107 — 108) w ic e p re m ie r H ila r y M in c m. in. pisze, że
„d z ię k i o p a rc iu o ZSRR k r a je d e m o k ra c ji lu d o w e j mogą stosu nkow o szybciej p rz y s tą p ić do re a liz a c ji fu n k c ji go sp o d a rczo -o rg a n iza cyjn e j i k u ltu ra ln o -w y c h o w a w c z e j p a ństw a socjalistyczn eg o. S kła d a ją się na to n a stępu ją
ce o k o lic z n o ś c i: 1) D z ię k i o p a rc iu się o pom oc i potęgę ZSRR k ra je d e m o k ra c ji lu d o w e j u n ik n ę ły z b ro jn e j in te rw e n c ji im p e ria lis ty c z n e j . . . 2) K ra je d e m o k ra c ji lu d o w e j od p ie rw s z y c h c h w il swego po w stan ia k o rz y s ta ją z w sze chstron nej po m ocy Z w ią z k u R adzieckiego . . . 3) K ra je d e m o k ra c ji lu d o w e j m a ją m ożność k o rz y s ta n ia i k o rz y s ta ją z dośw iadczeń Z w ią z k u R adzieckiego, k ro czenia po u to ro w a n e j przezeń d ro d z e . ,
Każda próba osłabienia współpracy ł przyjaźń1 z ZSRR musiałaby być wymierzona w samą podstaw®
istnienia demokracji ludowej. W alka o zwycięstwo s°*
cjalizmu może rozwijać się jedynie pod hasłem inte®
nacjonalizmu, w bojowej współpracy i przyjaźni z ZSRR i wszystkimi krajami demokracji ludowej. Spełznięc’e na manowce burżuazyjnego nacjonalizmu prowadzi ń*
drogę zerwania z obozem pokoju, demokracji i socja iizmu, tj. do utraty niezawisłości państwowej, jak o ty1*' świadczy iakt zdradzieckiej działalności burżuazyjn0' nacjonalistyczno-szpiegowskiej kliki Tito w Jugosławii*
Nacjonalizm przeczy istocie demokracji ludowej' której siła i żywotność polega na wierności internacj0*
nalizmowi proletariackiemu.
Bez określonego przewidywania wyników swej Pr*' cy człowiek nie mógłby z powodzeniem pracować.
Przewidywanie posiada jeszcze większe znaczeń,e w działalności społeczeństw, klas i państw.
„ .. . Kiedy w okresie ustroju feudalnego młoda buf' żuazja Europy obok drobnych warsztatów cechowy®1*
zaczęła budować wielkie przedsiębiorstwa — manili3**
tury i w ten sposób pchała naprzód siły produkcyj1*®
społeczeństwa, nie wiedziała ona oczywiście i nie stanawiała się nad tym, do jakich skutków społeczny®
doprowadzi to nowatorstwo, nie uświadamiała ona bie i nie rozumiała, że ta „maleńka" nowość doproW
SO' ad do takiego przegrupowania sit społeczriych, które W 1 zakończyć się rewolucją również przeciwko władzy k*0 le w s k ie j... i przeciwko szlachcie..., chciała ona P prostu potanić produkcję towarów, rzucić jak najwić® _ towarów na rynki A zji i tylko co odkrytej Ameryką i otrzymać jak największe dochody, jej świadoma dzia'
srak' łalncść ograniczała się do wąskich ram codziennej p1
tyki. j
Kiedy kapitaliści rosyjscy wspólnie z kapitalis!a cudzoziemskimi usilnie wprowadzali w Rosji wspólcze*^
ny wielki przemysł maszynowy, pozostawiając caf nietknięty i oddając chłopów na żer obszarnikom, °®z^
wiście nie wiedzieli i nie zastanawiali się nad tynir jakich skutków społecznych doprowadzi ten powa /- V'zrost sił produkcyjnych, nie uświadamiali sobie i rozumieli, że ten poważny skok w dziedzinie p r o d u k t nych sił społeczeństwa doprowadzi do takiego przeS®*1^
powania sił społecznych, które da możność proletaria wi związać ze sobą chłopstwo i dokonać zwycięsK lewolucji socjalistycznej. . .“3
Tam gdzie procesy społeczno-gospodarcze PTze^ctll wają żywiołowo, w społeczeństwach kapitalistyczny przewidywanie biegu życia społecznego jest niemoz Tam człowiek jest niewolnikiem okoliczności. ReZl*
działalności społeczeństwa pojawia się przed nim J coś przypadkowego. Tam gdzie panują siły żywio 0 kwitnie wiara w przypadek, w fatum, w tos.
Zasadniczo inaczej stoi sprawa przewidywania - ? lecznych wyników działalności w państwie noweil0 , pu, w państwie socjalistycznym, w którym ludzie 7.
wolników sił żywiołowych stają się gospodarzami woju społecznego, gdzie cała działalność celowo ^ wana jest odpowiednio do uprzednio określonego ^ Tu naukowe przewidywanie staje się rzeczywis*
--- V j;
5 j . S ta lin : Z aga dn ien ia le n in izm u . W y d . 560 561 (w yd. ros.).
Wynikającą z natury nowego ustroju, gdzie państwo da- l e kierunek wszystkim gałęziom gospodarki narodowej i “kultury.
Państwo radzieckie jest pierwszym w dziejach pań
stwem, które zapanowało nad prawami rozwoju społecz- Mego, w którym ludzie stają się czynnymi i świadomy- 1,11 budowniczymi. Postęp społeczeństwa socjalistyczne- 9° kierowany jest jedną wolą i jednym celem milionów świadomych ludzi.
W społeczeństwie kapitalistycznym, w którym pro- CesY gospodarcze przepływają bezplanowo, żywiołowo, Przed państwem nie stoi zadanie przewidywania. W spo-
®c?eństwie kapitalistycznym gospodarstwo narodowe
" le ¡est W' rękach państwa, a w rękach monopoli kapita- tycznych, które również rządzą państwem.
Inaczej sprawa wygląda w ZSRR. W Związku Ra- reckim życie gospodarcze kraju kierowane jest pań- stwowym planem gospodarczym. Na podstawie planu udowaue zostało w ZSRR społeczeństwo socjalistycz- e' konieczność opracowywania planów perspektywicz- p^C‘l Wynika z samej natury gospodarki socjalistycznej.
a»owa gospodarka w ZSRR obejmuje dziesiątki tysię- przedsiębiorstw i jednoczy pracę dziesiątków milio- ,!°w pracowników. Bezkryzysowy rozwój tak gigantycz- b®go organizmu społeczno-gospodarczego uwarunkowany . ty**1, że tu produkcja i rozdział uzgadniane są z
trzeb; po
stni rozwoju społecznego.6
nie ^ózei Stalin uczy, że nie można posuwać się naprzód Wiedząc, dokąd należy się posuwać, nie znając celu c u- Ażeby się nie mylić w polityce, trzeba patrzeć aPrzód, a nie wstecz.
Ażeby bezbłędnie orientować się w skomplikowa- warunkach rozwoju społecznego i umieć przewi-
"Ych aYwać,
®*nizmu
•nieni
niezbędne jest opanowanie teorii marksizmu-Ie-
„Im wyższy jest poziom polityczny i uświado- e marksistowsko-leninowskie pracowników poszcze- Yc*t gałęzi działalności państwowej 1 partyjnej, tym
* 1 owocniejsza jest sama praca, tym efektywniej- e są Wyniki pracy".?
. ^’sttstwa demokracji ludowej jako państwa nowego
*>PU socjalistycznego, idąc za wzorami Związku 2leckiego kierują planowym rozwojem gospodarki ro]s °wej i kultury. Państwowe plany gospodarcze za 1949 zostały w tych krajach znacznie przekroczone.
dow'Vyn*kU peinei Poświęceń pracy robotników, przo- Pracy, racjonalizatorów, dzięki współzawod- j 11 Pracy w przemyśle i w rolnictwie, w transporcie I, . lnriych gałęziach gospodarki, dzięki przyjacielskiej eresownej pomocy Związku Radzieckiego kraje
^ntokracji ludowej osiągnęły wielki postęp w rozwoju 'risło' ark* narotlowej, stwarzając podstawy swej nieza-
SC1 gospodarczej i socjalistycznego rozwoju.
l949^r0ilU^C^a Przeray słowa w Polsce Ludowej w końcu
’tcząc na głowę ludności, przekroczyła ponad taliś razL poziom produkcji przedwojennej. W yko- 0t*buc^y Przedterminowo I z nadwyżką Trzyletni Plan _ OW4 gospodarczej. Rozpoczęliśmy wykonanie Sześ- naukow^ ^ onow: Marksizm-leninizm o przewidywaniu
7 j ^ Moskwa 1948; s. 6 i nast. (wyd. ros.).
(tyyd. ros ) ta“ n: Zagadnienia leninizmu. W yd. X I; s. 598
cioletniego Planu budowy lundamentów socjalizmu w na
szym kraju, planu wielkiego rozwoju sił wytwórczych, wzrostu dobrobytu mas pracujących, rozkwitu kultury.8 W wyniku realizacji Planu Sześcioletniego przemysł nąsz będzie wielkim przemysłem socjalistycznym o uno
wocześnionym wyposażeniu technicznym. Będzie on zdol
ny do zapewnienia dalszego uprzemysłowienia kraju głównie w oparciu o własną produkcję maszyn i urzą
dzeń, do zabezpieczenia pod względem materiałowym koniecznego rozwoju innych gałęzi gospodarstwa naro
dowego, a w szczególności rolnictwa, komunikacji i bu
downictwa oraz zaspokojenia rosnących potrzeb kon
sumpcyjnych ludeości. Zadaniem Planu w dziedzinie rolnictwa jest osiągnięcie takiego poziomu produkcji, który w pełni zaspokoi rosnące w związku z podniesie
niem stopy życiowej potrzeby mas pracujących miast i wsi, zabezpieczy rozwijający się przemysł w dosta
teczną ilość niezbędnych surowców oraz zapewni wzmo
żony eksport nadwyżek artykułów rolniczych. W tym celu państwowe majątki rolne zostaną przekształcone we wzorowe socjalistyczne gospodarstwa rolne, spół
dzielnie produkcyjne rolne obejmą znaczną część indy
widualnych gospodarstw chłopskich, zwiększy się pomoc państwa ludowego w celu podniesienia produkcji rolnej.
Przejście od odbudowy do przebudowy gospodarczej i społecznej, wejście w okres Planu Sześcioletniego sta
nowi moment przełomowy w rozwoju naszej gospodarki planowej.
Szybko rozwijający się ruch powstawania rolnych spół
dzielni produkcyjnych, których obecnie działa w kraju już około 900, spotka się z daleko idącą pomocą Pań
stwa, w szczególności w zakresie zaopatrzenia ich w no
woczesne środki produkcji, w zakresie kredytów inwe
stycyjnych, szkolenia kadr kierowniczych i pomocy or
ganizacyjnej. Pomoc ta znajduje wyraz w planie, m. in.
w rozwoju państwowych ośrodków maszynowych, obsłu
gujących przede wszystkim spółdzielnie produkcyjne.
Plan Sześcioletni w Polsce Ludowej — to zamie
rzenie dumne, wspaniałe —■ godne epoki socjalizmu, w której żyjemy.
* * *
W zrozumieniu wielkiego znaczenia wykonania pla
nów produkcyjnych, wykonania Planu Sześcioletniego
— planu budowy tundamentów socjalizmu w Polsce, Czynem Pierwszomajowym wita dziś polska klasa ro
botnicza swoje święto. Tysiące robotników, chłopów i pracowników umysłowych podejmują zobowiązania produkcyjne dla uczczenia międzynarodowego święta klasy robotniczej i mas pracujących całego świata. Ob
chodzimy w tym roku święto 1 Maja pod hasłem walki o pokój, pod znakiem rozpoczęcia realizacji Planu Sześ
cioletniego. Polska Zjednoczona Partia Robotnicza mo
bilizuje masy pracujące pod hasłem walki o wykonanie planu na rok 1950, pod hasłem rozszerzenia współza
wodnictwa, podniesienia wydajności pracy i jakości produkcji, mobilizacji rezerw wewnętrznych i wzmoc
nienia dyscypliny pracy, obniżenia kosztów produkcji, wzrostu postępu technicznego. 8 * *
8 Hilary Minc: Osiągnięcia i plany gospodarcze.
Referat na Kongresie PZPR. Wytyczne Sześcioletniego Planu. „Książka i Wiedza" 1949; s. 88 — 89-
Str. 8 DEMOKRATYCZNY N r 5
Jakie są zadania organów wymiaru sprawiedliwości, sądów i prokuratury w Polsce Ludowej w walce o w y
konanie Planu Sześcioletniego?
Należy tu przypomnieć działalność organów w y
miaru sprawiedliwości w państwie radzieckim w pierw
szej fazie jego rozwoju, odpowiadającej obecnej fazie rozwoju państwa demokracji ludowej. Jedną z najważ
niejszych funkcyj państwa radzieckiego, a więc i orga
nów wymiaru sprawiedliwości, było wówczas surowe likwidowanie wszelkich prób klas eksploatatorskich oba
lenia czy podważenia władzy radzieckiej i przywrócenia starych kapitalistycznych urządzeń. Surowa była repre
sja karna stosowana przez radziecki wymiar sprawie
dliwości w stosunku do wrogów socjalizmu. Sąd radziec
ki kierował się wskazówką Włodzimierza Lenina, że
„im ostrzejszy jest opór wyzyskiwaczy, tym energicz
niejsze, bardziej twarde i bezlitosne będzie zdławienie ich przez wyzyskiwanych".9
Działalność sądu radzieckiego sprowadzała się nie tylko do ostrej walki z przestępstwami antyradzieckiego charakteru, skierowanymi przeciwko dyktaturze prole
tariatu (walka z dywersją, obcą agenturą, szkodnictwem gospodarczym itp.j. W alka ze spekulacją, ze złodziej
skimi machinacjami tzw. prywatnej inicjatywy w han
dlu i produkcji, będącymi próbą poderwania podstaw władzy radzieckiej, stanowiła ważne zadanie sądownic
twa radzieckiego. Sądy nie mniej ostro zwalczają rozkra- danie mienia społecznego oraz przestępstwa urzędnicze (łapownictwo, trwonienie mienia społecznego, niegospo
darność), pomagając państwu w ukróceniu kapitału prywatnego oraz we wprowadzeniu surowej dyscypliny gospodarczo-organizacyjnej wśród pracowników apara
tu państwowego i gospodarczego.
Sąd radziecki wykonał wielką pracę, pomagając państwu w usuwaniu przeszkód i trudności w okresie wojny domowej, w okresie odbudowy gospodarczej i tworzenia potężnej bazy gospodarczej zabezpieczają
cej pomyślną likwidację wrogich klas społecznych oraz kolektywizację gospodarstwa wiejskiego.10
Organy wymiaru sprawiedliwości w Polsce Ludo
wej —w walce o wykonanie Planu Sześcioletniego — mają w szczególnośći do wykonania następujące zada
nia:
ł. walka ze szkodnictwem gospodarczym i dywersją gospodarczą;
2. ochrona produkcji (przed pożarami, awariami itp.);
3. walka o produkcję rolną (akcja siewna, akcja żniwna);
4. ochrona własności społecznej jako jedna z pod
stawowych funkcyj państwa socjalistycznego;il 5. ochrona tajemnicy państwowej;
6. walka o socjalistyczną dyscyplinę pracy;
7. walka ze spekulacją.
9 L e nin: D zieła ; t. X X II, s. 157 (w yd. ros.).
10 I. T. G o la k o w : Sąd ra d z ie c k i. M o s k w a 1947;
s. 19 — 20 (w yd. ros.).
11 A r t. 131 K o n s ty tu c ji S ta lin o w s k ie j gło s i: „K a ż d y o b y w a te l ZSRR w in ie n och ran iać i um acniać społeczną, s o c ja lis ty c z n ą w łasność ja k o św iętą i n ie ty k a ln ą p o d
stawę u s tro ju rad zie ckieg o, ja k o ź ró d ło bogactw a i po
tę g i o jc z y z n y , ja k o ź ró d ło zamożnego i k u ltu ra ln e g o ż y c ia w s z y s tk ic h p ra c u ją c y c h . O soby naruszające spo
łeczną s o c ja lis ty c z n ą własność są w ro g a m i lu d u ".
Szczególnie ostrą walkę trzeba prowadzię ze szkod
nictwem gospodarczym i dywersją gospodarczą, zwią
zanymi z dyspozycją wrogich Polsce Ludowej ośrodków imperialistycznych i działającymi względnie usiłującymi działać w różnorodnych formach (od niszczenia i uszko
dzenia maszyn i urządzeń do systematycznego dezorga
nizowania rozwoju produkcji przez fałszywe opracowanie planów, mylne obliczenia itp.; od agitacji przeciwko współzawodnictwu pracy do prowokacji i stosowania terroru do przodowników pracy itd.). Fabryki, kopalnie, elektrownie, huty, węzły kolejowe, wielkie roboty inwe- stycyjne, majątki państwowe, spółdzielnie produkcyjne należy bezwzględnie ochronić przed zakusami wroga klasowego jako najcenniejsze dobra społeczne.
W alka o produkcję rolną ma również charakter za
pobiegawczy (współdziałanie w przygotowaniu do akcji siewnej i akcji żniwnej). Opiera się m. in. na stosowa
niu sankcyj karnych przewidzianych w przepisach o po
mocy sąsiedzkiej i w przepisach o zagospodarowaniu użytków rolnych.
Ochrona własności społecznej, wyrobienie w ma
sach pracujących głębokiej świadomości, że własność społeczna jako podstawa ustroju gospodarczego Pol
ski Ludowej, jest nietykalna i winna być przez obywa
teli ochraniana i umacniana, stanowią kluczowe zagad
nienie praktyki organów wymiaru sprawiedliwości. Do obowiązków rad narodowych jako jednolitej tereno
wej władzy państwowej należy m. in. ochrona własności społecznej.
Józef Stalin w referacie o wynikach pierwszego Pla
nu Pięcioletniego z dnia 7 stycznia 1933 r. oświadczył:
„Główną troskę praworządności rewolucyjnej w obecnym czasie stanowi ochrona własności społecz
nej . . . Oto dlaczego walka o ochronę własności spo
łecznej, walka wszelkimi sposobami i wszelkimi środ
kami, którymi rozporządzamy na mocy ustaw. . . — jest jednym z podstawowych zadań p artii".l2
Ochrona tajemnicy państwowej, walka o należyte zachowanie tajemnicy państwowej i służbowej ma na celu zabezpieczenie tajnych danych i materiałów charak
teru państwowego przed penetracją wrogich ośrodków reakcji i imperializmu starających się działać równie*
pod postacią najbardziej pozornie niewinnej chęci uzy
skania „drobnych" informacyj. Należy energicznie zwal
czać plotkarstwo, pustą gadaninę, rozpowiadanie tajem
nic służbowych, „ciekawostek i sensacyj" z terenu pr»' cy urzędowej i społecznej.
Ważnym zadaniem sądów i prokuratur będzie współ
działanie z państwem ludowym w walce o utrwalenie socjalistycznej dyscypliny pracy, w walce z absencji tzw. bumelantów i łazików. Jednostki, które gdy znikła w Polsce groźba bezrobocia, lamią i lekceważą dyscypl9 10 11 1' nę pracy, należy skłonić skutecznymi środkami do res pektowania obowiązków. Masy robotnicze stoją i sta1- będą na straży interesów naszej gospodarki narodowej»
naszego Ludowego Państwa, a więc i socjalistycznej dy- scypliny pracy.
W alka z absencją w pracy stanowi jedno z ważniej
szych zadań sądu radzieckiego. Wagę tego zadania w warunkach państwa radzieckiego wskazywał Lenn*
jeszcze w 1918 r. w swojej pracy pt.: „Kolejne zadani»
władzy radzieckiej".
i 2 J. S ta lin : Z aga dn ien ia le n in izm u . „Książka ; *•
•367.
Spekulacja jest jedną z form dywersji wroga klaso
wego w życiu gospodarczym naszego państwa, dywersji Inającej na celu zdezorganizowanie rynku, wywołanie Paniki, podrywanie zauiania do Państwa Ludowego.
»Spekulant, maruder handlu — oto nasz główny wróg, Vvr“ 9 gospodarczych przedsiębiorstw władzy ludowej", pisał W . Lenin.i 3
^ walce z przestępstwami natury gospodarczej, 0 te przestępstwa głównie tu chodzi, sądy posługują Slę v poza przepisami ustaw specjalnych — głównie Pwepisami kodeksu karnego i tzw. małego kodeksu karnego.lL
Nie będę tu szczegółowo rozwijał problematyki Prawno-sądowej poszczególnych dóbr społecznych, kló- rYch sądy i prokuratura winny jak najenergiczniej bro- w imię najlepszego wykonania Planu Sześcioletnie- S0- ®ozwinięcie poruszonych zagadnień wymaga szere- 9u sPecjalnych opracowań.15
^ Na odcinku sądowo-prokuratorskim nasze zadania
"alce o plany gospodarcze wymagają przede wszyst- Dzieła; t. X X II, s. 514 (w yd. ros.).
j j 0(j f N ie w ą tp liw ie na obecnym etapie konieczna je s t
" ri»k 1*'aci a P rzepisów o przestępstw ach gospodarczych, fakt SZa pre cYzi a w o k re ś la n iu przestępnych stanów Ycznych oraz san kcyj karn ych, Sąd w in ie n otrzym ać
kim jednego: sędzia i prokurator muszą zainteresować się ogólną i terenową problematyką gospodarczą, do
brze ją poznać i mieć stosunek głębokiej troski o naj
lepsze wykonanie gospodarczych zamierzeń naszego państwa.
Przed sądem i prokuraturą stoi do spełnienia jesz
cze jedno zadanie: wykonanie w całej rozciągłości w praktyce sądowej roli społeczno-wychowawczej. Pro
wadzenie publicznych rozpraw sądowych na terenie za
kładów przemysłowych i w wiejskich ośrodkach pro
dukcyjnych przy obecności mas zainteresowanych ro
botników i pracujących chłopów, ustne motywy wyro
ku, sprawozdania publiczne sędziów i prokuratorów z ich pracy sądowej — wszystko to nacechowane jasną przewodnią myślą polityczną — walki o produkcję, o wy
konanie planu, o przyśpieszenie budowy socjalizmu — to są tylko przykłady wykonania społeczno-wychowaw
czej roli organów sądowych i prokuratorskich w Pol
sce Ludowej.
ostre, p re c y z y jn e narzędzie w postaci n o w e j u s ta w y o przestępstw ach gospodarczych.
15 Por. Eugeniusz Szyr; O wzm ożenie czujności na fro n c ie gospodarczym („N o w e D ro g i", zesz. 5 z 1949 r., s. 38 — 59),
