EMOKRATYCZNY R Z E G L Ą D R A W IM IC Z V
|
CENTRALNE CZASOPISM O PRAW NICZE
POŚW IĘCONE PRAKTYCE I W YK ŁA D N I PRAWA ORAZ SŁUŻBIE W Y M IA R U SPRAW IEDLIW OŚCIW numerze:
IV K ongres
Międzynarodowego Zrzeszenia Prawników Demokratów w Rzymie
f lr U g u . zb, 5 i). STYCZEŃ 1950 r. ROK V I
ŃvJ!J,, r Zawi©ra 64 stron
ydruku. C ena 100 zł
T R E Ś Ć Z E S Z V T l :
S tr.
P ra w n ic z y K o n g re s P o k o ju I
A p e l M ię d z y n a ro d o w e g o Z rz e s z e n ia P r a w n ik ó w D e m o k ra tó w 3 E M — P ra w o w s łu ż b ie p o k o j u ... 5 R e z o lu c je I V K o n g re s u M ię d z y n a ro d o w e g o Z rz e s z e n ia P r a w
n ik ó w D e m o k ra tó w w R z y m ie . . . . 3 P. T e rra c in i - O p ra w a c z ło w ie k a i o b y w a te la (r e fe ra t c z ło n
k a d e le g a c ji w ł o s k i e j ) .j2
I l e n r i J. D o u z o n — O r ó w n o u p ra w n ie n ie i s w o b o d y d e m o k ra ty c z n e n a ro d ó w k o lo n ia ln y c h (re fe ra t c z ło n k a d e le g a c ji f r a n c u s k i e j ) .15
D r M a r ia n M u s z k a t — Z a k a z p r o d u k c ji e n e rg ii a to m o w e j d la c e ló w w o je n n y c h a w a lk a o p o k ó j (re fe ra t c z ło n k a d e le g a c ji p o l s k i e j ) .2'J
G u s ta w A u s c a łc r, w ic e p r o k u r a to r S. A . — D e k re t o o c h ro n ie ta je m n ic y p a ń s tw o w e j i s łu ż b o w e j . . . 27 D r S e w e ry n tszer. p ro fe s o r U . Ł . K ilk a u w a g n a te m a t p o ję c ia
in te re s u społecznego w p ra w ie c y w iln y m 36 D e k o ra c ja p ra c o w n ik ó w re s o rtu s p ra w ie d liw o ś c i . . . 39 M g r W ik t o r P o z n a ń s k i — ■ U s z k o d z e n ia c ia ła i b ó jk i w 1947 r.
w ś w ie tle a k t s ą d o w y c h (d o n ie s ie n ie ty m c z a s o w e ) 40 S. S. — Ś ro d k i o d w o ła w c z e w ra d z ie c k im praw ne c y w iln y m 51 R ecenzje
Z b ig n ie w T r y b u ls k i, Ź ró d ła P ra w a C y w iln e g o ( b ib lio g ra fia , o rz e c z n ic tw o , w y ja ś n ie n ia ) 1945—
1948 r. — W y d a w n ic tw o Iz b N o ta r ia ln y c h R. P., T o ru ń 1949 r., s tr . 135. (rec. W ito ld C z a c h ó rs ld
i M a r ia n L is ie w s k i) . . _ 54
O rz e c z n ic tw o S ą d u N a jw y ż s z e g o :
w sprawach karnych . . . . . . 56
w s p ra w a c h c y w iln y c h . . . 57
T e z y z orzeczeń Iz b y C y w iln e j S ądu N a jw y ż s z e g o 60 KRONIKA . ...6 1
P o m y s ł r a c jo n a liz a to r s k i s e k r. sąd, J . M ó la 63
D o R e d a k c ji g l
K O M I T E T R E D A K C Y J N Y
D r Tadeusz C yp rian , p ro k u ra to r S. N „ Dr Stanisław E h rlich , zast. p ro f. U n iw e rs y te tu W arszaw skiego, Z o fia G aw rońska-W asilko w ska, sędzia S. N „ M aurycy G rudziński, sędzia S. N., Zygm unt K apitaniak, sędzia S. N „ D r Leszek L e rn e ll, p ro k u ra to r S. N „ D r Roman P iotrow ski, p ro fe s o r U n iw e rs y te tu W a rsza w skie g o , D r Stefan R ozm aryn , p ro fe s o r U n iw e rs y te tu W a rsza w skie g o , D r J erzy S a w ic k i, p ro fe s o r U n iw e rs y te tu Ł ó d zkie g o , D r S tanisław Ś liw iń s ki, p ro fe s o r U n iw e rs y te tu W a rszew skiego, D r S e u e ry n Szer, p ro fe s o r U n iw e is y te tu
Ł ó d zkie g o . D r Jan W a s ilk o w s k i, p ro fe s o r U n iw e rs y te tu W arszaw skiego.
R e d a k t o r : D r L. L ern ell.
D E M O K R A T Y C Z N Y
P R Z E G L Ą D P R A W N I C Z Y
CENTRALNE CZASOPISMO PRAWNICZE
P O Ś W I Ę C O N E P R A K T Y C E I W Y K Ł A D N I P R A W A O R A Z S Ł U Ż B I E W Y M I A R U S P R A W I E D L I W O Ś C I
W y d a j e — Ministerstwo Sprawiedliwości. R e d a Komitet Redakcyjny.
N r 1 (og. zb. 51). STYCZEŃ 1950. ROK V I
P ra w n ic zy K ongres P o ko ju
C z w a rty K o n g re s M ię d z y n a ro d o w e g o Z rzesze- n ,a P ra w n ik ó w D e m o k ra tó w , k t ó r y o d b y ł się w k o ń cu u b ie g łe g o ro k u w R z y m ie , b y ł n ie w ą tp li- ' Vle_ d o n io s ły m w y d a rz e n ie m w m ię d z y n a ro d o w y m 2 y c iu p ra w n ic z y m , o tw ie ra ją c n o w y , d a ls z y etap ro z w o jo w y Z rzeszenia.
M ię d z y n a ro d o w e Z rzeszenie P ra w n ik ó w D e m o k ra tó w zostało, ja k w ia d o m o , p o w o ła n e tr z y la ta te m u pod h a s łe m : p r a w o w s ł u ż b i e P o k o j u . P od ty m h a słe m o b ra d o w a ły doroczne k o n g re s y Z rze sze n ia w la ta c h 1946, 1947, 1948, k tó re o d b y ły się k o le jn o w P a ry ż u , B ru k s e li 1 w P radze. H a s ło : P ra w o w słu ż b ie p o k o ju — b y ło
° d p o c z ą tk u szta n d a re m , pod k tó r y m Zrzeszenie s k u p ia ło sw o ic h c z ło n k ó w i z w o le n n ik ó w .
A le I V R z y m s k i K o n g re s posiada sw ą szczegól
n ą w y m o w ę i znaczenie w d z ia ła ln o ś c i naszej m ię d z y n a ro d o w e j o rg a n iz a c ji p ra w n ic z e j.
Na^ ty m K o n g re s ie z a g a d n ie n ie w a lk i o p o k ó j, zaga d n ie n ie , w k tó r y m ja k w soczewce o d b ija się w i ., ow a p ro b le m a ty k a obecnej s y tu a c ji p o lity c z n e j, p o s ta w io n e zo sta ło jasno, o s tro i n a jb a rd z ie j k o n k re tn ie .
. ^ ® n " res p ra w n ik ó w n ie w d a w a ł się w ro z w a ża n ia fo rm a ln o -p ra w n ic z e , n ie u c ie k a ł się do o g ó l
n ik ó w i a b s tra k c y j, do k tó r y c h p ra w n ic y m a ją
— "■ p rze cie ż p e w n e s k ło n n o ś c i, ale s p ra w ę w a lk i o po k ó j p o s ta w ił w pła szczyźn ie toczącej się i w z m a g a ją c e j się w a lk i d w ó c h o b o zó w : obozu postępu, d e m o k ra c ji i p o k o ju pod p rz e w o d e m Z S R R z je d n e j s tro n y i obozu re a k c ji, im p e ria liz m u i w o jn y p o d egidą U S A z d ru g ie j s tro n y .
K o n g re s, w y s u w a ją c na czoło s w y c h o b ra d s p ra w ę : pacta s u n t se rva n d a , u c z y n ił to n ie W' pła szczyźn ie ro z w a ż a ń fo rm a ln c -p ra w n ic z y c h na te m a t m o c y o b o w ią z u ją c e j ty c h czy in n y c h u m ó w m ię d z y n a ro d o w y c h , ale p o s ta w ił to za g a d n ie n ie p o d o s try m k ą te m p o lity c z n y m , p rz y g w a ż d ż a ją c ła m a n ie p rze z podżegaczy w o je n n y c h p o d s ta w o -
D Hgo
w y c h zasad p ra w a m ię d z y n a ro d o w e g o w ic h z b ro d n ic z y c h dążeniach do w y w o ła n ia n o w e j rz e z i ś w ia to w e j. K o n g re s z całą m ocą p o d k re ś lił, że tre ść u n ii za ch o d n ie j, p a k tu a tla n ty c k ie g o , to s p i
sek p rz e c iw p o k o jo w i, to p rz e k re ś le n ie zasad p ra w o rz ą d n o ś c i w ż y c iu m ię d z y n a ro d o w y m .
K o n g re s z a ją ł się ta k ż e za g a d n ie n ie m p ra w c z ło w ie k a . Z a g a d n ie n ie o c h ro n y p ra w c z ło w ie k a je s t s ta ły m p ro g ra m e m w s z y s tk ic h k o le jn y c h z ja z d ó w M ię d z y n a ro d o w e g o Z rzeszenia P ra w n ik ó w D e m o k ra tó w . A le na o s ta tn im Z je ź d z ie za g a d n ie n ie to n a b ra ło szczególnie o s try c h k o n tu r ó w i szczególnie k o n k re tn e j w y m o w y . M o w a b y ła n ie o o c h ro n ie p ra w c z ło w ie k a w ogóle, ale o o c h ro n ie p ra w c z ło w ie k a w procesie k a rn y m , w szczegól
ności o o c h ro n ie ty c h p ra w w te j d zie d z in ie , gdzie w id z im y szczególnie b ru ta ln e fo r m y g w a łc e n ia p ra w c z ło w ie k a przez re ż im y p a ń s tw im p e r ia li
s ty c z n y c h i ic h o rg a n y w y m ia r u s p ra w ie d liw o ś c i.
S p ra w a ta została p o s ta w io n a na g ra n c ie k o n k r e t
n y c h fa k tó w i d a n ych , ilu s tru ją c y c h b e z p ra w ie , te r r o r , d y s k ry m in a c ję i ła m a n ie e le m e n ta rn y c h g w a ra n c y j p ro ce so w ych przez w ła d z e p a ń s tw k a p ita lis ty c z n y c h . F a k ty te b y ły a k te m o ska rże n ia p rz e c iw k o p rz e ja w o m t y r a n ii im p e ria lis ty c z n e j na o d c in k u procesu k a rn e g o .
K o n g re s p o s ta w ił na p o rz ą d e k d z ie n n y , w pła szczyźn ie s p ra w y w a lk i o p o k ó j, za g a d n ie n ie w a lk i n a ro d ó w k o lo n ia ln y c h i z a le żn ych o n ie p o d ległość. Z a g a d n ie n ie to p o s ta w io n e zostało m ie w a sp e kta ch fo rm a ln o -p ra w n ic z y c h ro zw a ża ń , ale na g ru n c ie p o d s ta w o w e j zasady, że t y lk o r e w o lu c y jn a , n a ro d o w o - w y z w o le ń c z a w a lk a lu d ó w k o lo n ia ln y c h i z a le żn ych o sw ą n ie p o d le g ło ś ć m o że ro z w ią z a ć i ro z w ią ż e za g a d n ie n ie su w e re n n o ś c i p a ń s tw o w e j ty c h lu d ó w , że ic h w a lk a w y z w o le ń cza p o tę g u je i w z m a c n ia p o d s ta w y p o k o ju ś w ia to w e g o . Z a g a d n ie n ie to p o s ta w io n e zostało na g ru n c ie k o n k re tn y c h fa k tó w , ilu s tr u ją c y c h u c is k k o lo n ia ln y s to so w a n y p rze z p a ń s tw a im p e r ia li-
' I \
9 c o c l 4 0 -
Str. 2
styczne, dą że n ia ic h do u z a le ż n ie n ia od siebie i z d ła w ie n ia n ie p o d le g ło ś c i in n y c h n a ro d ó w . P rz e d s ta w ic ie le k r a jó w k o lo n ia ln y c h i z a le żn ych na K o n g re s ie w ś w ie tle lic z n y c h p e łn y c h w y m o w y fa k tó w z o b ra z o w a li w a lk ę n a ro d o w o -w y z w o le ń czą s w y c h n a ro d ó w i b r u t a ln y k r w a w y te r r o r , ja k im p a ń s tw a im p e ria lis ty c z n e u s iłu ją tę w a lk ę zdusić.
Z a g a d n ie n ie w a lk i o zakaz b r o n i a to m o w e j, k tó r e b y ło c z w a rty m p u n k te m p o rz ą d k u o b ra d i k tó r e b y ło p rz e d m io te m o b ra d p o p rze d n ie g o K o n g re s u , p o s ta w io n e zo sta ło w pła szczyźn ie w a l
k i, ja k ą Z S R R i k r a je d e m o k ra c ji lu d o w e j toczą n a a re n ie m ię d z y n a ro d o w e j o p o s ta w ie n ie b ro n i a to m o w e j poza p ra w e m oraz o w y k o rz y s ta n ie e n e rg ii a to m o w e j d la d o b ra lu d z k o ś c i i s p ra w y p o stępu.
W s z y s tk ie te z a g a d n ie n ia p o s ta w io n e z o s ta ły w sposób b o jo w y w p ła szczyźn ie w a lk ja k ie to czą n a ro d y ś w ia ta , m ilio n y lu d z i na c a łe j k u li z ie m s k ie j o p o k ó j, na g ru n c ie w a lk i ja k a w im ię o b ro n y p o k o ju p ro w a d z o n a je s t p rz e c iw k o a g re so ro m w o je n n y m , p rz e c iw k o im p e ria liz m o w i am e
ry k a ń s k ie m u i je g o z m a rs h a lliz o w a n y m s a te lito m . G r u n t d la ta k ic h o b ra d i w y n ik ó w K o n g re s u z o s ta ł oczyszczony przez u su n ię c ie z M ię d z y n a ro do w e go Z rzeszenia P ra w n ik ó w - D e m o k ra tó w a g e n tu ry im p e ria liz m u anglosaskiego, w k tó r ą p rz e k s z ta łc iła się o rg a n iz a c ja ju g o s ło w ia ń s k a Z rzeszenia. K ie r o w n ic tw o te j o rg a n iz a c ji s p ra w u ją z w o li z d ra d z ie c k ie j k l i k i T ito p ra w n ic y , k tó r z y n ie w a lc z ą o p o k ó j, ale w y s tę p u ją p rz e c iw k o p o k o jo w i, k tó r z y p o p ie ra ją n ie s p ra w ę d e m o k ra c ji i p ostępu, a le k tó r z y z a p rz ę g li się da ry d w a n u
Nr 1
obozu a g re s ji i w o jn y . K o n g re s je d n o g ło ś n ie u z n a ł, że n ie m oże o rg a n iz a c ja m ię d z y n a ro d o w a w a lc z ą ca o p o k ó j, to le ro w a ć w s w o ic h szeregach s łu g u só w im p e ria liz m u , lu d z i b ro n ią c y c h fa s z y s to w s k ie go te r r o r u , u p ra w ia n e g o p rzez o b ecny re ż im w J u g o s ła w ii.
C z w a rty K o n g re s M ię d z y n a ro d o w e g o Z rz e szenia P r a w n ik ó w D e m o k ra tó w b y ł b o jo w y m k o n gresem . C e ch o w a ło go o stre , k la s o w e s ta w ia n ie s p ra w y w a lk i o p o k ó j.
J e ż e li m a m y p rz e d oczym a d o tych cza so w ą e w o lu c ję Z rzeszenia, je ż e li s p o g lą d a m y na I V K o n g re s na p o ró w n a w c z y m tle , ja k ie d a ją n a m p o p rz e d n ie k o n g re s y , to w n io s e k s ta je się ja s n y .
W n io s e k t a k i n a le ż y s fo rm u ło w a ć w te n spo
sób, że w m ia rę z a o strza n ia się w a lk i m ię d z y obo
zem p ostępu, p o k o ju i s o c ja liz m u z je d n e j s tro n y , a obozem w o jn y , a g re s ji i re a k c ji z d ru g ie j s tro n y , p o s tę p u je n a p rz ó d i p o g łę b ią się proces k r y s t a li
z a c ji o b lic z a id e o lo g iczn e g o naszej m ię d z y n a ro d o w e j o rg a n iz a c ji p ra w n ic z e j. M ię d z y n a ro d o w y ru c h p ra w n ic z y ż y je ty m sa m y m ż ycie m , tą samą w a lk ą , ja k ą ż y ją m asy p ra c u ją c e w s z y s tk ic h k r a jó w , ż y je tą sam ą p ro b le m a ty k ą , ja k a n u r t u je m i
lio n y lu d z i n a c a ły m św iecie, c a ły obóz postępu, w szędzie gd zie to c z y się w a lk a o lepsze ju tr o , o p o k o jo w ą p ra cę d la o b ecnych i p rz y s z ły c h p o k o le ń .
W ty m t k w i ż y w o tn a s iła , ja k ą w ś w ia to w y m ru c h u p ra w n ic z y m s ta n o w i M ię d z y n a ro d o w e Z rz e szenie P ra w n ik ó w D e m o k ra tó w .
W ty m t k w i sens p o lity c z n y , id e o lo g ic z n y K o n g re s u . W ty m t k w i o g ro m n e znaczenie o s ta t
n ie g o P ra w n ic z e g o K o n g re s u P o k o ju . DEMOKRATYCZNY
A P E L
Międzynarodowego Zrzeszenia Prawników Demokratów
M ię d z y n a ro d o w e Zrzesze nie P r a w n i k ó w D e m o k r a t ó w , od czte rech la t p ro w a d z ą c e na c a ły m ś w ie c ić d z ia ła ln o ś ć p o d hasłem „ P ra w o w służbie P o k o ju " , w o p a rc iu o u c h w a ły , o d b y te g o w paź
d z ie r n ik u 1949 r. I V - t e g o K o n g re s u M Z P D , z w ra ca s ,ę z g o r ą c y m a pelem do w s z y s tk ic h P r a w n ik ó w D e m o k r a t ó w ca łego ś w ia ta o je d n oc z e n ie się i p o ś w ię c a n ie w s z y s tk ic h w y s i ł k ó w d la o b r o n y p o k o j u 1 bezpieczeństwa n a ro d ó w .
P ra w o w in n o z n a jd o w a ć się w słu żb ie w i e l k i e j s p r a w y p o stę pu i w o ln o ś c i, w in n o b y ć b ro n ią w Walce o p o k ó j i d e m o k r a c ję , i to zwłaszcza w o b e c n e j s k o m p l ik o w a n e j s y tu a c ji. P r a w n ic y p o w i n n i d o ło ż y ć w s z e lk ic h starań, aże b y z a p e w nić 2 j e d n e j s t r o n y p a n o w a n ie zasad d e m o k r a ty c z n y c h W ew nątrz każd e g o k r a j u , z d r u g i e j zaś — posza n o w a n ie p ra w a w sto s u n k a c h m i ę d z y n a r o d o w y c h .
A b y osiągnąć ten cel w i n n i o n i w a lc z y ć ze W sz y s tk ic h s ił p rz e c iw k o a ta k o m na p ra w a c z ło w ie k a w ic h k ra ja c h , p rz e c iw k o w s z e lk im fo r m o m u s ta w o d a w s t w a fa s z y s to w s k ie g o i p r z e c iw k o w s z e l
k i m p o g w a łc e n io m p o d s ta w o w y c h d e m o k r a ty c z n y c h zasad p ra w a n a r o d ó w i t r a k t a t ó w m ię d z y n a r o d o w y ch.
D o ś w ia d c z e n ie 11-ej w o j n y ś w i a t o w e j w s k a - zuje, j a k p r z y g o t o w a n ie a g re s ji p r z y b r a ło począt
k o w o ło rm ę zn ie sie n ia p r a w c z ło w ie k a w k ra ja c h , z n a jd u ją c y c h się pod d y k t a t u r ą fa szysto w ską , i bez
p o ś re d n ie g o p o g w a łc e n ia p o d s ta w o w y c h zasad p r a w a n a r o d ó w i zo b o w ią z a ń m ię d z y n a r o d o w y c h . Po
żar Reichstagu, w y j ę c i e spod p ra w a p a r t i i d e m o k r a t y c z n y c h i Z w i ą z k ó w Z a w o d o w y c h oraz o g ó ln y zakaz w s z e lk ic h fo r m d z ia ła ln o ś c i d e m o k r a ty c z n e j
je d n y m s ło w e m p o g w a łc e n ie n a jb a r d z ie j e le m e n
ta r n y c h p r a w c z ło w ie k a , s ta n o w iło d ziała lność p rz y g o t o w a w c z ą do p o l i t y k i agre sji.
B y li ś m y ś w ia d k a m i n a s tę p s tw te j p o l it y k i. N a na szych oczach o d b y w a ł a się in w a z ja P o ls ki, Cze
c h o s ło w a c ji, F r a n c j i i w ie l u i n n y c h k r a j ó w przez m o c a r s tw a fa s z y s to w s k ie , k t ó r y c h d zia ła n ia s ta no
w i ł y tra g ic z n e i ja w n e p o g w a łc e n ie zobow ią zań m i ę d z y n a ro d o w y c h .
W ła ś n ie d o jś c ie do w ła d z y faszyzmu w n i e k t ó r y c h k r a j a c h s t w o r z y ł o g r u n t dla p r z y g o t o w a ń w o je n n y c h i rozpoczęło ten okres b a rb a rz y ń s tw a , w k t ó r y m s tr a s z liw e zb ro d n ie p r z e c iw k o lu d z k o ś c i z a g r o z iły samemu is tn ie n iu c a ły c h n a ro d ó w , ich k u l tu r z e i c a łe j l u d z k ie j c y w il iz a c j i.
N ie m o ż e m y n i g d y zapomnieć, że k r w a w e zb ro d n ie p o p e łn io n e przez h i t l e r o w c ó w w Z w ią z k u R adzie ckim , w Polsce, w e F r a n c ji i w t y l u i n n y c h k r a j a c h stanowią, d o w ó d s tr a s z liw y c h następstw, do k t ó r y c h może d o p ro w a d z ić p o l i t y k a a g re s ji lu b s o lid a r y z o w a n ia się z agresją.
Z a c h o w u j e m y w p a m ię c i m i l i o n y n i e w i n n y c h o fia r, k t ó r e p a d ły na s k u te k a g re s ji h i tl e r o w s k i e j.
M a m y jeszcze przed oczym a ś w ia d e c tw o setek m iast i w s i zniszczonych, ż y j e m y jeszcze w ś ró d r o dzin, k tó r e n ie mogą zapomnieć s t r a t y s w y c h b lis k ic h , s p o t y k a m y każdego dnia w d o w y i sie ro ty.
M i m o ty c h tra g ic z n y c h doświadczeń, na na
szych oczach p o j a w i a ją się zn o w u s iły , k t ó r e za
in te re s o w a n e są w ro z p ę ta n iu n o w e j w o j n y , k tó r e z a jm u ją się- p r z y g o t o w a n ia m i do te j w o j n y , k t ó r y c h p ro p a g a n d a w re s z c ie jest p ropagandą w o je n ną, p r o w o k u ją c ą t y m s a m y m do n o w y c h zbrodni m ię d z y n a r o d o w y c h , do n o w y c h p o g w a łc e ń z obo
w ią z a ń m ię d z y n a r o d o w y c h , do n o w e g o u n ic e s tw ie - r
Str. 4
\
DEMOKRATYCZNY N r 1 n ia zasad d e m o k r a ty c z n y c h w u s ta w o d a w s t w iei w p ra k ty c e .
L ic z n e są n ie s te ty p r z e j a w y te j p o l i t y k i . Z j e d n e j s t r o n y s ą d y sk a z u ją p r z y w ó d c ó w p a r t ii d e m o k r a t y c z n y c h , a u s ta w o d a w s t w o n i e k t ó r y c h k r a j ó w zo sta je z m ie n io n e w d u c h u fa s z y s t o w s k im ; z d r u g i e j s t r o n y d z ia ła ln o ś ć p a r t ii d e m o k r a ty c z n y c h i r u c h u z a w o d o w e g o ora z w y k o n y w a n i e p ra w a do s t r a j k ó w n a p o t y k a j ą na coraz w ię k s z e p rz e s z k o d y i są często tłu m io n e za pom o cą m e to d p o l i c y j n y c h ; u k ł a d y j a łta ń s k ie , u k ł a d y p o c z d a m s k ie są g w a ł cone, z b ro d n ia rz e w o j e n n i — r e h a b i li to w a n i, z ja w is k o m ty m to w a r z y s z y tw o r z e n ie b l o k ó w p o l i ty c z n y c h o ce lach a g r e s y w n y c h , j a k P a k t A t l a n t y c k i oraz s y s te m a ty c z n e u n ic e s tw ia n ie u s iło w a ń z m ie r z a ją c y c h do u z n a n ia b e z p ra w ia samego is tn ie n ia b o m b y a to m o w e j.
W ty c h w a r u n k a c h p r a w n ic y całego ś w ia ta zro z u m ie ją znaczenie naszego apelu. Zrzeszenie nasze w z y w a ic h do o d d a n ia sw ych: zdolności, in te l ig e n c j i i w s z y s tk i c h u m ie ję tn o ś c i w o fi e rz e dla s p r a w y d e m o k r a c ji i p o k o j u
W z y w a m y p r a w n i k ó w całego ś w ia t a do w a l k i bez w y t c h n i e n i a w o b ro n ie s w o b ó d l u d z k ic h , do w a l k i o p r a w o d a w s t w o p r a w d z iw ie d e m o k r a ty c z n e , o s p ra w ie d liw o ś ć , o p a rtą na dążenia ch mas lu d o w y c h , o w p r o w a d z e n ie u s tr o ju , w k t ó r y m d z ia ła l
ność p a r t ii d e m o k r a ty c z n y c h i ru c h u z a w o d o w e g o n ie b y ł a b y k rę p o w a n a , do w a l k i o zaka z u ż y w a n ia e n e rg ii a to m o w e j d la c e ló w w o j e n n y c h oraz o ro z w ią z a n ie b l o k ó w p o l it y c z n y c h o celach a g r e s y w n y c h , do w a l k i w re s z c ie o p rze strze g a n ie zasad K a r t y N a r o d ó w Z je d n o c z o n y c h i o p o sza n o w a n ie p r a w a s u w e re n n o ś c i n a r o d o w e j, k t ó r a p r z y s łu g u je w s z y s t k i m w s p ó ln o to m n a r o d o w y m łą c z n ie z n a ro d a m i p o k o n a n y m i oraz n a ro d a m i z a le ż n y m i i k o lo n ia l n y m i.
P r a w n ic y D e m o k ra c i, sta ńcie w p i e rw s z y c h coraz l ic z n ie js z y c h szeregach ru c h u lu d z i w a lc z ą c y c h o postęp, o d e m o k ra c ję , o w o ln o ść.
D o n ic h n a le ż y przyszłość.
W a lc z c ie o c y w il iz a c j ę i o p o k ó j!
Prawo w służbie pokoju
M ię d z y n a ro d o w e Z rzeszenie P ra w n ik ó w D e m o k r a tó w u rz ą d z a ju ż p o ra z c z w a r ty s w ó j d o ro c z n y k o n g re s p o d p o w y ż s z y m h a słe m . W obecnej s y tu a c ji m ię d z y n a ro d o w e j za g ro że n ia n ie p o d le g ło ś c i n a ro d ó w i b e zp iecze ń stw a m ię d z y n a ro d o w e g o p rze z a m e ry k a ń s k i im p e ria liz m n ie s tr a c iło o n o od czasu p ie rw s z e g o k o n g re s u w 1946 r . n ic ze s w o je j a k tu a ln o ści. P rz e c iw n ie s ta ło się ono w y ra z e m p o trz e b y dziś b a rd z ie j p a lą c e j a n iż e li k ie d y k o lw ie k , d la z m o b iliz o w a n ia d e m o k ra ty c z n e j in te lig e n c ji p r a w - m c z e j do w a lk i z o rg a n iz a to ra m i n o w e j a g re s ji i n o w y c h z b ro d n i m ię d z y n a ro d o w y c h .
S ukces p o p rz e d n ic h trz e c h k o n g re s ó w , o d b y ty c h w' la ta c h 1946, 1947, 1948 w P a ry ż u , B r u k s e li i P ra d z e n ie d a w a ł s p o k o ju re a k c jo n is to m . s iło w a li o n i d o ko n a ć ro z ła m u Z rzeszenia. Z a m ia n y te je d n a k z a w io d ły . Z a m ia s t ro z ła m u n a s tą p iło
y lk o w z m o c n ie n ie poszcze g ó ln ych zrzeszeń n a ro d o w y c h p rze z oczyszczenie ic h szeregów z e le m e n -
° w w ro g ic h id e i szczerej w a lk i w in te re s ie p o -
° ju . W W . B r y t a n ii .,H a ld a n e S o c ie ty “ d o p ie ro uzis p o u s tą p ie n iu S haw crossa i C rip p s a o ra z in - n y c h p o m n ie js z y c h b o n z ó w la b o u rz y s to w s k ic h m o g ło ro z w in ą ć n a le ż y tą a k ty w n o ś ć . W e fr a n c u s k im
» M o u v e m e n t N a tio n a l J u d ic ia ire “ za w n io s k ie m p w y s t3 p ie n ie z M ię d z y n a ro d o w e g o Z rzeszenia ła w n ik ó w D e m o k ra tó w p a d ło z a le d w ie k ilk a g osów. N ie ś m ia ł p rz y c h y lić się do te g o w n io s k u
• P re z y d e n t Z rzeszenia p ro f. R ené Cassin, b y n ie zd e m a sko w a ć się c a łk o w ic ie ja k o p rz e c iw n ik obo
z u p o k o ju , z k tó r y m z e rw a ł w sposób n ie d w u z n a c z n y Wobec re z y g n a c ji z p rz e w o d n ic tw a Z rzeszenia
z w ią z k u z u c h w a łą o p rz y s tą p ie n iu do S w ia to - . k o n g re s u P o k o ju . W B e lg ii „R enaissance u îc ia ire “ p o m im o m e to d szantażu i te r r o r u ze i ch a d e ckie g o m in is tr a s p ra w ie d liw o ś c i p o
ra i o n ie t y lk o u trz y m a ć s w o je p o z y c je , ale i ro z sze rzyć s w o ją bazę społeczną o le w ic ę k a to lic k ą .
.... 0 sam o n a s tą p iło w in n y c h o rg a n iz a c ja c h , a i io w a n y c h do zrzeszenia, k tó r y c h ro z b ić a g e n to m im p e r ia lis tó w n ie u d a ło się n ig d z ie . B y n ie do
p u ścić do c z w a rte g o k o n g re s u , p o s ta n o w io n o w ię c zastosow ać in n e m e to d y .
P ró b ą w ie lk ie j n ie u d a n e j d y w e r s ji b y ło p o w o ła n ie „m ię d z y n a ro d o w e j“ fe d e r a c ji s to w a rz y s z e ń p ra w n ic z y c h , k tó r a p o m im o d u ż y c h s u b s y d ió w rz ą d ó w z m a rs h a liz o w a n y c h k r a jó w , zw łaszcza b S A , do zn a ła je d n a k ż e c a łk o w ite g o fia s c a n a od
b y te j w P a ry ż u w lip c u te g o r o k u p r z y p u s te j p ra w ie s a li k o n fe r e n c ji o rg a n iz a c y jn e j, a ró w n o cześnie n ie o m a l lik w id a c y jn e j.
R ó w n ie n ie u d a n ą p ró b ą d y w e r s ji b y ło w y d e le g o w a n ie p rz e z D e p a rta m e n t S ta n u d o R z y m u w s ie rp n iu rb . d e le g a c ji re a k c y jn y c h p r a w n ik ó w a m e ry k a ń s k ic h , k tó r z y k o le g o m w ło s k im p rz y w ie ź li w d arze z a m ie n io n ą ju ż w s a m y c h S t. Z je d n o czo n ych n a s trz ę p y p a p ie ru k o n s ty tu c ję U S A , w n a d z ie i, że te n u p o m in e k w z a b y tk o w y m w y d a n iu p e rg a m in o w y m w ra z z o d p o w ie d n im cze
k ie m zn ie c h ę c i ic h do o rg a n iz o w a n ia k o n g re s u m ię d z y n a ro d o w e j o rg a n iz a c ji p r a w n ik ó w d e m o k ra tó w n a p ła szczyźn ie w a lk i o p o k ó j, a w ię c w a lk i z im p e ria liz m e m . A le i ta d y w e rs ja n ie d a ła w y n ik u .
K o n g re s w R z y m ie doszedł do s k u tk u z u d z ia łe m i p o p a rc ie m p r a w n ik ó w w ło s k ic h i t o w s z e l
k ic h k ie ru n k ó w . H a s ło p ra w a w s łu ż b ie p o k o ju o k a z a ło się p rz y ty m ta k a tra k c y jn e , że fo r m a ln ie k o n g re s u n ie ś m ie li b o jk o to w a ć lu b z ry w a ć n a w e t chadecy.... i w ło s c y lib e ra ło w ie . P rz e c iw n ie posta
n o w ili a fis z o w a ć się s w o ją obecnością n a n im . A le m in y m in is tr a s p ra w ie d liw o ś c i G rassiego i p ie r w szego p r o k u r a to ra w ło s k ie g o S ądu N a jw y ż s z e g o p o w a ż n ie z rz e d ły , k ie d y ju ż n a u ro c z y s ty m o tw a r c iu k o n g re s u p a d ły s ło w a p o tę p ie n ia p o d adresem fa s z y z a to ró w p ra w a , g w a łc ic ie li zasad K a r t y N a ro d ó w Z je d n o c z o n y c h i im p e ria lis ty c z n y c h o rg a n iz a to r ó w a g re s y w n y c h b lo k ó w .
N ic te ż d z iw n e g o , że p a n o w ie spod z n a k u de G asperiego i S c e lb y w o le li się w ię c e j na k o n g re sie n ie p o k a z y w a ć .
J e d n y m z p ie rw s z y c h zagadnień, k tó re k o n g re s o w i w y p a d ło ro z s trz y g n ą ć p rz e d p rz y s tą p ie n ie m do se sji ro b o czd j, b y ła s p ra w a u d z ia łu w je g o p ra ca ch d e le g a c ji p r a w n ik ó w ju g o s ło w ia ń s k ic h .
G e n e ra ln y S e k re ta ria t s p ra w ę tę p o s ta w ił o d ra z u n a R adzie, p o n ie w a ż o tr z y m a ł szereg w n io s k ó w o rg a n iz a c ji p o szczególnych k r a jó w o w y d a le n ie p r a w n ik ó w ju g o s ło w ia ń s k ic h za s p rz e n ie w ie rz e n ie się S ta tu to m Zrzeszenia.
N a R a d zie w n io s e k te n z y s k a ł p o p a rc ie w s z y s t
k ic h d e le g a c ji, a lb o w ie m w ś w ie tle p rz e d s ta w io n y c h d o k u m e n tó w o k a za ło się, że is tn ie ją c a o fic ja l
n ie w J u g o s ła w ii o rg a n iz a c ja p r a w n ik ó w n ie zrze sza w c a le ż a d n y c h d e m o k ra tó w , s k u p ia ją c je d y n ie e le m e n ty fa s z y s to w s k ie , k tó r e n ig d y n ie u z n a ły za
Str. 6 DEMOKRATYCZNY N r 1
w ła ś c iw i p ro te s to w a ć p rz e c iw te r ro ry s ty c z n e j p o li
ty c e k l i k i T ito w e w n ą trz k r a ju , a n i je g o p o lity c e z a g ra n ic z n e j, n ie b e z p ie c z n e j d la p o k o ju .
O rg a n iz a c ja p r a w n ik ó w ju g o s ło w ia ń s k ic h n ig d y n ie p o tę p iła d z ia ła ln o ś c i d y w e rs y jn o -s z p ie - g o w s k ie j d y p lo m a c ji tito w s k ie j na W ęgrzech, w P olsce oraz w in n y c h k ra ja c h , n ig d y n ie w y s tą p iła p rz e c iw p ro w o k a c jo m tito w s k im n a g ra n ic y a lb a ń s k ie j i w ę g ie rs k ie j, z c a ły m s p o k o je m p rz e szła do p o rz ą d k u dziennego n a d fa k te m w s p ó łd z ia ła n ia sw ego rz ą d u z g re c k im i m o n a rc h o -fa s z y s ta m i w w a lc e z d e m o k ra ta m i g re c k im i, z z a d o w o le n ie m p r z y ję ła do w ia d o m o ś c i f a k t n ie le g a ln e g o p r z y z n a n ia p rze z b lo k a n g lo sa ski J u g o s ła w ii m ie js c a w R a d z ie B e zp ie cze ń stw a w b r e w p o s ta n o w ie n io m , o p a rty m na K a rc ie N a ro d ó w Z je d n o c z o n y c h i t r a d y c ja c h p ra c O N Z .
O rg a n iz a c ja p r a w n ik ó w ju g o s ło w ia ń s k ic h b ra ła c z y n n y u d z ia ł w oszczerczej k a m p a n ii p rz e c iw Z w ią z k o w i R a d z ie c k ie m u i k r a jo m d e m o k ra c ji l u d o w e j o ra z r u c h o w i ro b o tn ic z e m u na c a ły m ś w ię cie.
N ic w ię c d ziw n e g o , że po u ja w n ie n iu ta k ie g o w ła ś n ie s ta n o w is k a o rg a n iz a c ji ju g o s ło w ia ń s k ic h p r a w n ik ó w t y lk o je j w ła s n a d e le ga cja o ka za ła się z w o le n n ic z k ą p o z o s ta w ie n ia te j a g e n tu ry im p e ria lis ty c z n e j w szeregach zrzeszenia. A le na 25 dele
g a c ji, re p re z e n to w a n y c h w R adzie, poza d e le g a c ja m i W . B r y t a n ii i H is z p a n ii, Republ._ k tó r e n ie m ia ł y p e łn o m o c n ic tw i w s tr z y m a ły się od g ło so w a n ia , d e le ga cje 22 p a ń s tw g ło s o w a ły za w y d a le n ie m J u g o s ło w ia n , k tó r y c h dziesięcioosobow a d e le ga cja n ic w ła ś c iw ie n ie m ia ła do p o w ie d z e n ia w s w o je j o b ro n ie , o g ra n ic z a ją c się do d e m e n to w a n ia n a w e t są
d o w o d o w ie d z io n y c h z a rz u tó w i p o w ta rz a n ia o szczerstw . T e oszczerstw a, a zw łaszcza a rg u m e n t w d y s k ry m in o w a n iu J u g o s ło w ia n , b y ły szczegól
n ie rażące w ś w ie tle d e c y z ji R a d y o n a w ią z a n iu w s p ó łp ra c y zrzeszenia z p r a w n ik a m i ju g o s ło w ia ń s k im i, b ę d ą c y m i is to tn ie d e m o k ra ta m i i w ra z z p r a w n ik a m i d e m o k ra ta m i całego ś w ia ta g o to w y m i w a lc z y ć o p o k ó j i d e m o k ra c ję , a w ię c p rz e c iw w s z e lk ie j m aści im p e ria lis to m i fa szysto m , n ie w y łą c z a ją c ic h tito w s k ie j o d m ia n y .
J e d n o m yśln o ść k o n g re s u w s p ra w ie w y d a le n ia fa s z y s tó w ju g o s ło w ia ń s k ic h n a le ż y n ie w ą tp li
w ie do n a jw ię k s z y c h ciosów p o lity c z n y c h i m o ra ln y c h , k tó re im z o s ta ły zadane w o s ta tn im cza
sie. Z a w y d a le n ie m o b o k k o m u n is tó w i le w ic o w y c h s o c ja lis tó w g ło s o w a li lib e r a ło w ie i r a d y k a ln i de m o k ra c i, lu d z ie n a le ż ą c y do ró ż n y c h p a r t ii i bez
p a r t y jn i, p r a k t y k u ją c y k a to lic y o ra z m a h o m e ta n ie i n ie w ie rz ą c y . B y ły m in is te r fr a n c u s k i r a d y k a ł P ie r r e C o t i k a to lik b e lg ijs k i b a ro n V a n den B ra n - den de R e e th , d z ie k a n T a b o u ry z T u n is u i b. m in i
s te r Ir a n u E s k a n d a ry , s ta r y d z ia ła cz p a r t ii k o m u n is ty c z n e j W ło c h ' T e rra c in i, s o c ja lis ta Z e lio Basso i p rz e d s ta w ic ie le p o s tę p o w e j p a r t ii a m e ry k a ń s k ie j S ta n d a rd i S ilb e rs te in , m u r z y n L is e tte i A r a b S e- n o u ssi o b o k p rz e d s ta w ic ie li Z S R R , k r a jó w d e m o k r a c ji lu d o w e j p o d a li sobie ręce, b y p re cz w y p ę d z ić tito w s k ic h a g e n tó w fa s z y z m u ze sw ego otocze
n ia . D o p ie ro p o te j d e c y z ji k o n g re s p r z y s tą p ił do
n o rm a ln y c h o b ra d . C z te ry s p ra w y b y ły na p o rz ą d k u d z ie n n y m k o n g re s u :
1. P rz e s trz e g a n ie z o b o w ią z a ń m ię d z y n a ro d o w y c h ja k o w a ru n e k u tr w a le n ia p o k o ju . 2. O ch ro n a p r a w c z ło w ie k a w s ą d o w n ic tw ie
k a rn y m .
3. W a lk a n a ro d ó w z a w is ły c h i k o lo n ia ln y c h o n ie p o d le g ło ś ć a w a lk a o p o k ó j.
4. W a lk a o zakaz p r o d u k c ji e n e rg ii a to m o w e j d la c e ló w w o je n n y c h a w a lk a o p o k ó j G e n e ra ln y m re fe re n te m p u n k tu p ie rw s z e g o b y ł n a c z e ln y p ro k u r a to r U k r a in y R u d ie n k o , d r u g ie g o se n a to r T e rra c in i, a dw . S o tg iu i p ro f. V a s- s a li z W ło c h , trz e c ie g o m u r z y n L is e tte z A f r y k i Z w r o tn ik o w e j i E s k a n d a ry z Ir a n u oraz T a ie b z T u n is u o b o k p rz e d s ta w ic ie li in n y c h k r a jó w z a w is ły c h i k o lo n ia ln y c h , c z w a rte g o d r M u s z k a t.
W d y s k u s ji n a d r e fe ra ta m i b ra ło u d z ia ł k i lk u d z ie s ię c iu m ó w c ó w .
W im ie n iu d e le g a c ji p o ls k ie j p rz e m a w ia li 0 s p ra w ie ju g o s ło w ia ń s k ie j d r L e r n e ll i d r M u s z k a t, o w a lc e o p ra w o rz ą d n o ś ć w s to su n ka ch m ię d z y n a ro d o w y c h d z ie k a n T o m o ro w ic z , o o c h ro n ie p ra w c z ło w ie k a p ro k . P o d la s k i, o a sp e kta ch p ra w n y c h w a lk i o n ie p o d le g ło ś ć prezes J o d ło w s k i.
D y s k u s ja w n io s ła c e n n y w k ła d do p ra c k o n g re s o w y c h , p o g łę b ia ją c a n a liz ę z a w a rtą w g e n e ra ln y c h re fe ra ta c h , w k tó r y c h z p ra w n e g o p u n k tu w id z e n ia z a ryso w a n e z o s ta ły w s z y s tk ie n a jis to tn ie js z e e le m e n ty obecnej s y tu a c ji m ię d z y n a ro d o w e j 1 d w ó c h is tn ie ją c y c h dziś w ś w ie cie obo zó w : coraz b a rd z ie j słabnącego, tra w io n e g o p rze z w e w n ę trz n e sprzeczności i n a ra s ta ją c y k ry z y s obozu im p e r ia li
stycznego, n a c ie ra ją c e g o na zdobycze s o c ja ln e i p o lity c z n e o ra z stopę ż y c io w ą m as lu d o w y c h i p rą cego do z b ro jn y c h k o n f lik t ó w o ra z coraz b a rd z ie j p o tę żn ie ją c e g o obozu p o k o jo w e g o , n a czele k tó re g o s to i Z w ią z e k R a d z ie c k i, obozu d e m o k ra c ji i w a lk i 0 p ra w o rz ą d n o ś ć i b e zp ie cze ń stw o w s to s u n k a c h m ię d z y n a ro d o w y c h o ra z o d e m o k ra c ję i p o stę p w sto s u n k a c h w e w n ę trz n y c h .
K o n g re s b y ł ż y w io ło w ą m a n ife s ta c ją ro s n ą c y c h s ił obozu p o k o jo w e g o i ś w ia d e c tw e m p rze ch o d ze n ia na je g o p o z y c je w im ię o c h ro n y g odności c z łw ie k a 1 c y w iliz a c ji n a w e t ty c h o d ła m ó w in te lig e n c ji p ra w n ic z e j, k tó r e do n ie d a w n a jeszcze t k w i ł y w obozie p rz e c iw n y m .
W y ra z e m te g o b y ło s p ra w o z d a n ie g e n e ra ln e g o s e k re ta ria tu , będące ś w ia d e c tw e m o g ro m n e g o w z ro s tu w p ły w ó w Z rze sze n ia ja k o in te g ra ln e g o o g n iw a obozu p o k o ju , w z ro s tu , k t ó r y o b ją ł n ie t y lk o o rg a n iz a c je p ra w n ic z e w C h in a c h , K o r e i o ra z N ie m ie c k ie j R e p u b lic e D e m o k ra ty c z n e j, a le i na F ilip in a c h o ra z w W e n e z u e li, n a K u b ie i w In d o n e z ji, w A fr y c e Z w r o tn ik o w e j i na B l i s k im o ra z Ś ro d k o w y m W schodzie, w P o łu d n io w e j A m e ry c e , w K a n a d z ie i A u s tr a lii.
T e le g ra m p r a w n ik ó w c h iń s k ic h o akcesie do Z rze sze n ia , o ra z w y s tą p ie n ie m in is tr a s p r a w ie d li
w o ś c i N ie m . R e p u b l. D e m o k ra ty c z n e j M a x a F e c h - n e ra , w k tó r y m w s k a z a ł on, że d e m o k ra c ja n ie m ie c k a u c z y n i w s z y s tk o , b y n a p ra w ić k rz y w d y , w y rz ą d z o n e p rz e z h itle r y z m i na g ra n ic y n a O drze
i N y s ie u m o c n ić z rę b y p a ń s tw a m iłu ją c e g o p o k ó j i d e m o k ra c ję , k o n g re s p o w ita ł b u rz ą d łu g o n ie m ilk n ą c y c h o k la s k ó w . W p o d o b n y sposób w ita n o d e le g a c ję e g z e k u ty w y Ś w ia to w e g o K o n g re s u O b ro ń c ó w P o k o ju , k tó r e j p rz e w o d n ic z ą c y m u r z y n d ‘Ą rb ó u s s ie r w y g ło s ił p ło m ie n n e p rz e m ó w ie n ie , W z y w a ją c e Z rze sze n ie i p r a w n ik ó w całego ś w ia ta do n ie u s ta n n e j w a lk i o d e m o k ra c ję i p o k ó j.
K o n g re s w it a ł ró w n ie serdecznie p rz e d s ta w i
c ie lk ę Ś w ia to w e j F e d e ra c ji K o b ie t d e m o k ra ty c z n y c h i d e le g a tk ę Ś w ia to w e j F e d e ra c ji M ło d z ie ż y D e m o k ra ty c z n e j.
J e d y n y m i p ra w ie o s a m o tn io n y m dysonansem w chórze g ło s ó w k o n g re s o w y c h s ta n o w iło p rz e m ó w ie n ie la b o u rz y s ty H e rv e y M o o r‘a.
N ie m o g ło o n o je d n a k ż e n ic p rz e c iw s ta w ić p o s tu la to m k o n s tr u k ty w n e j p o lit y k i obozu p o k o jo w e g o , a n a liz o w a n y m na k o n g re s ie z p u n k tu w i d ze n ia ic h a s p e k tó w p ra w n y c h i w k o n te k ś c ie ty c h a s p e k tó w z a w ie ra ją c y c h d ruzgocącą k r y t y k ę p o li
t y k i ang losa skie g o im p e ria liz m u , je g o p o lit y k i lik w id a c ji d e m o k ra c ji na w e w n ą trz i n ie b e zp ie cz
nego d la p o k o ju d e p ta n ia zo b o w ią z a ń m ię d z y n a ro d o w y c h .
Je d yn e , n a co M o o r się z d o b y ł, b y ł d a re m n y a p e l o za n ie c h a n ie k r y t y k i a n g lo s a s k ic h im p e r ia li
s tó w , u z a s a d n io n y w e d łu g n ie g o ty m , że to n ie o n i g w a łc ą p ra w o , a le że p ra w o u le g a sa m o u n ic e s t
w ie n iu p rze z b r a k p r e c y z ji i m o c y w ią ż ą c e j je g o P o sta n o w ie ń ,
O b o k n e g a c ji p ra w a n a ro d ó w M o o r w y s tą p ił z a p o lo g ią k o s m o p o lity z m u , d o m a g a ją c się u p o w s z e c h n ie n ia p ra w a , o c zyw iście p ra w a a n g losa skie go, ja k o n a jb a rd z ie j, ja k on sądzi, d e m o k ra ty c z n e go na św ie cie , d la te g o ch yb a , że s a n k c jo n u je ly n c h , r e p re s je z w ią z k ó w za w o d o w y c h , d zia ła ln o ś ć i n k w i - zy c y jn ą k o m is ji b a d a ń d z ia ła ln o ś c i a n ty a m e ry k a ń - s k ie j i p ro c e s y n a m o d łę ś re d n io w ie c z n ą w y to c z o n e id e o m , ja k to zostało za d e m o n stro w a n e na ro z p ra w ie p rz y w ó d c ó w k o m u n is ty c z n e j p a r t ii U S A .
Z ro z u m ia łe , że M o o r n ie b y ł w s ta n ie z d o b yć się n a żadną re p lik ę , zw łaszcza k ie d y m u p rz y p o m n ia n o p ow yższe f a k t y i n ie p rz e m ilc z a n o ró w n ie ż a n i M o n a c h iu m , a n i p ró b a n g losa só w d o g a d a n ia Sl$ z H itle re m , a n i „p o m o c y " u d z ie lo n e j Polsce w czasie in w a z ji, a n i J a łty i P o czd a m u i o s ta tn ie j P a ry s k ie j se sji M in is tr ó w S p ra w Z a g ra n ic z n y c h .
G ło s M o o r‘a w o s ta tn im w ię c rzę d zie p o tw ie r d z ił, a p o te m je g o m ilc z e n ie ty m d o b itn ie j p o d k re ś liło , g d zie t k w i ź ró d ło n ie b e z p ie c z e ń s tw d la d e m o k ra c ji i p o k o ju ...
K o n g re s u w y p u k lił je w s w o ic h re z o lu c ja c h . D o ty c z y ły one w s z y s tk ic h p u n k tó w p o rz ą d k u ob ra d , a n a d to p ra c k o m is y jn y c h ., w k tó r y c h o b o k p r o b le m a ty k i p ra w a m o rs k ie g o , ro d z in n e g o , k o n s ty tu c y jn e g o i p ra w a p ra c y p o ru szo n o s p ra w ę h a n ie b n e g o w y r o k u na p rz y w ó d c ó w k o m u n is ty c z n y c h w U S A , r e h a b ilita c ji p rze z im p e ria lis tó w z b ro d n ia rz y w o je n n y c h , e g z e k u c ji w e fr a n k is to w - s k ie j H is z p a n ii i m o n a rc h o -fa s z y s to w s k ie j G re c ji, re p r e s ji d e m o k ra tó w w E g ip c ie , A rg e n ty n ie , Ira n ie , Ir a k u , S y r ii i całego szeregu in n y c h s p ra w b e z p o śre d n io z w ią z a n y c h z p ra c a m i K o n g re s u .
P o d o k o n a n iu w y b o ru n o w y c h w ła d z , na czele k tó r y c h s ta n ą ł n ie z a le ż n y poseł a n g ie ls k i P r i t t i w s k ła d k tó r y c h w e s z li m ię d z y in n y m i w ic e p re zes Z e jd in z Z S R R , C lif f o r d D u r r z U S A , V a n den B ra n d e n de R e e th z B e lg ii, p ro f. L y o n -C a e n z F ra n c ji, d z ie k a n T o m o ro w ic z i p ro f. J o d ło w s k i z P o ls k i i in n i, w y ło n io n o n o w y s e k re ta ria t gene
r a ln y (N o rd m a n n — F ra n c ja , M u s z k a t — P o ls k a i S ilb e rs te in — U S A ) o ra z re d a k c ję o rg a n u (M a ń k o w s k i — Z S R R , S ta n d a rd — U S A , N o rd m a n n — F ra n c ja , M u s z k a t — P o lska ) i p rz y ję to m a n ife s t do p r a w n ik ó w d e m o k ra tó w całego ś w ia ta .
M a n ife s t te n je s t w y n ik ie m p ra c K o n g re s u i w y ra z e m je d n o ś c i w s z y s tk ic h p r a w n ik ó w d em o
k r a tó w całego ś w ia ta , p r a w n ik ó w — lu d z i d o b re j w o li, b ia ły c h , ż ó łty c h i cz a rn y c h , w ie rz ą c y c h i a te is tó w , c z ło n k ó w p a r t ii i b e z p a rty jn y c h , g o to w y c h n ie z a le ż n ie od ic h p o g lą d ó w , p o chodzenia, n a ro d o w o ści, ra s i ję z y k ó w b ro n ić w s p ó ln ie n a jc e n n ie j
szego d o b ra posiadanego p rze z lu d zko ść, d o b ra w a ru n k u ją c e g o n ie ty k a ln o ś ć godności lu d z k ie j, o ch ro n ę c y w iliz a c ji i postęp c z ło w ie k a , d o b ra , k tó re m u na im ię p o k ó j.
C z w a rty K o n g re s M ię d z y n a ro d o w e g o Z rz e szenia P ra w n ik ó w D e m o k ra tó w n a le ż y u zn a ć za p o z y ty w n y w k ła d do d z ie ła w a lk i o p o k ó j. W y d a n y m a n ife s t zaś, w k tó re g o o p ra c o w a n iu ja k zre s z tą i w o p ra c o w a n iu re z o lu c ji i in n y c h p ra c a c h o g ó ln y c h k o n g re s u d e le ga cja p o ls k a b ra ła n a d e r c z y n n y u d z ia ł, je s t d o b itn y m te g o ś w ia d e c tw e m .
E M
Sir. 8 DEMOKRATYCZNY N r 1
Rezolucje IV Kongresu Międzynarodowego Zrzeszenia Prawników Demokratów w Rzymie
Rezolucja N r 1
I V - t y K o n g re s M ię d z y n a ro d o w e g o Z rze s ze n ia P r a w n ik ó w D e m o k ra tó w :
1. S tw ie rd z a z n a c is k ie m , że p o s za n o w a n ie zobo
w ią z a ń m ię d z y n a ro d o w y c h je s t je d n y m z p o d s ta w o w y c h w a ru n k ó w u tr z y m a n ia i o ch ro n y p o k o ju .
B io rą c pod u w a g ę , że tro s k a o o bronę p o k o ju n a k ła d a n a p r a w n ik ó w p a lą c y o b o w ią z e k n ie ty lk o s ta w a n ia w o b ro n ie t e j zasady w te o rii, lecz ró w n ie ż a n a liz o w a n ia i u ja w n ia n ia a k tó w , k tó re p rz e z p o g w a ł
cenie p ra w a m ię d z y n a ro d o w e g o z a g ra ż a ją u tr z y m a n iu p rz y ja z n y c h sto s u n k ó w m ię d z y n a ro d a m i, u w a ż a , że o b o w ią z e k te n c ią ży w szczególności n a p ra w n ik a c h k r a jó w n a obszarze lu b w im ie n iu k tó ry c h podobne a k ty g w a łtu są p o p ełn ia n e .
2. U z n a je za is to tn e i zasadnicze w c h w ili obec
n e j zo b o w ią z a n ia z a c ią g n ię te w J a łc ie i P o c zd a m ie o ra z z a w a rte w K a rc ie N a ro d ó w Z je d n o c zo n y ch , a w szczególności z o b o w ią za n ia :
a) p o s za n o w a n ia zasady ró w n o u p ra w n ie n ia i s a m o s ta n o w ie n ia n a ro d ó w (a r t. 1 i 2 K a r t y N a ro d ó w Z je d n o c zo n y ch ),
b) za chęcenia do p o s za n o w a n ia p r a w c z ło w ie k a i p o d s ta w o w y c h sw obód (a r t. 1 i 3 K a r t y N .Z .), c) p o w s trz y m a n ia się w stosun kach m ię d z y n a ro d o w y c h od sto sow an ia g ro źb y lu b u ży c ia s iły p rz e c iw k o n ie ty k a ln o ś c i te r y to r iu m a lb o n ie podległości p o lity c z n e j k tó re g o k o lw ie k p a ń s tw a , lu b w s ze lkie g o in n e g o sposobu, niezgodnego z c e la m i N a ro d ó w Z je d n o c zo n y c h (a rt. 2 p u n k t 4 K a r ty ),
d) w y tę p ie n ia pozostałości fas zy zm u ,
e) d e m ilita r y z a c ji N ie m ie c , z a p ro w a d z e n ia w ty m k r a ju u s tro ju d e m o k ra ty c z n e g o i u tr z y m a n ia je g o jedn ości.
U w a ż a , że do u tr z y m a n ia b ezp ie c zeń s tw a m ię d z y n aro d o w e g o i p o k o ju n a le ż y d ążyć p rze z lo ja ln e sto
s o w a n ie p o s tan o w ie ń K a r t y N a ro d ó w Z je d n o c zo n y ch . 3. S tw ie rd z a , że zasada s u w eren n ości n a ro d ó w z a c h o w u je w obecnej s y tu a c ji p a ń s tw s w ą p e łn ą w a r tość w o b lic zu p ra w a m ię d z y n a ro d o w e g o .
P o d k re ś la , że zasada ta , b ędąca p o d sta w ą K a r t y O N Z zo sta ła p o tw ie rd z o n a w p ro je k c ie d e k la ra c ji p r a w i o b o w ią z k ó w p a ń s tw a , p r z y ję ty m p rz e z K o m is ję P r a w a M ię d z y n a ro d o w e g o O N Z n a posiedzen iu o d b y t y m w m iesiącach od k w ie tn ia do c z e rw c a 1949 r .,
że zasada ta n ie je s t b y n a jm n ie j n ie zg o d n a z u s ta n o w ie n ie m p ra w o rz ą d n o ś c i m ię d z y n a ro d o w e j, lecz że p rz e c iw n ie is tn ie n ie t e j p ra w o rz ą d n o ś c i je s t n ie do p o m y ś le n ia bez z a w a rc ia i p o s za n o w a n ia u k ła d ó w p od"
p is a n y c h d o b ro w o ln ie p rz y z a c h o w a n iu ró w n o ś c i i w z a je m n o ś c i p ra w .
4. a) S tw ie rd z a , że rz ą d y p a ń s tw zacho dn ich, z a m ia s t u tw o rz y ć je d n o lite , d e m o k ra ty c z n e i p o k o jo w e p a ń s tw o n ie m ie c k ie , p o d ję ły k r o k i z m ie rz a ją c e do p o d z ia łu N ie m ie c , k tó re d o p ro w a d z iły do u tw o rz e n ia t a k zw a n e g o „ p a ń s tw a z a c h o d n io -n ie m ie c k ie g o “;
b) o św iad cza, że u tw o rz e n ie tego „ p a ń s tw a “ je s t sprzeczne z u k ła d e m z a w a r t y m w J a łc ie i P o cz
d a m ie o raz z d e c y z ja m i z a p a d ły m i n a k o fe re n - c ji M in is tr ó w S p ra w Z a g ra n ic z n y c h w c ze rw c u
1949 r.
O ś w iad c za , że P a k t P ó łn o c n o -A tla n ty c k i je s t n ie zg od ny z p o s ta n o w ie n ia m i K a r t y O N Z ,
że P a k t te n n ie z n a jd u je p o d s ta w y a n i w a r t. 51 d o ty c z ą c y m p r a w a sam o o b ro n y „ w p rz y p a d k u n a p a ś ci z b ro jn e j n a k tó re g o k o lw ie k c zło n k a N a ro d ó w Z je d noczon ych “ a n i w a r t. 52 i 53 d o ty czą c y c h p o ro z u m ie ń re g io n a ln y c h ,
że w isto cie p a k t te n w ią ż e p a ń s tw a , k tó ry c h p o ro z u m ie n ie d o ty c z y o b y d w u p ó łk u l, że n ie m a on n a celu z a jm o w a n ia się s p ra w a m i lo k a ln y m i, a n i u n ie
m o ż liw ie n ia n o w e j a g re s ji n ie m ie c k ie j,
że w p ro w a d z a ją c w p e w n y c h , d a ją c y c h się zre s z
tą ła tw o s p ro w o k o w a ć w y p a d k a c h , m e c h a n iz m z b io r o w e j in t e r w e n c ji w m iejsce p ro c e d u ry o d w o ła w c z e j do R a d y B e zp ie c ze ń s tw a — p a k t te n b u rz y system b ezp ieczeń stw a, z o rg a n iz o w a n y p rz e z K a r t ę i z d ra d z a ty m s a m y m s w ó j a g re s y w n y c h a ra k te r.
S tw ie rd z a , iż zn aczen ie tego p a k tu u w y d a tn ia ją ś ro d k i n a t u r y p o lity c z n e j, e k o n o m ic z n e j i w o js k o w e j, p o d ję te w celu je g o sto sow an ia (u k ła d y w o js k o w e , p ro g ra m y p om ocy w o js k o w e j, k o m b in o w a n e m a n e
w r y etc).
O ś w ia d c za , że P a k t P ó łn o c n o -A tla n ty c k i je s t r ó w n ie ż n ie zg o d n y z u k ła d a m i z a w a r t y m i ze Z w ią z k ie m R a d z ie c k im p rze z A n g lię w r. 1942 i p rz e z F ra n c ję w r. 1944, j a k i z u k ła d a m i z a w a r t y m i w J a łc ie i P o cz
d a m ie ,
że is to tn ie te o sta tn ie k o n w e n c je z o b o w ią z u ją ic h s y g n a ta riu s z y do w s p ó łp ra c y n a d u m o c n ie n ie m d e m o k ra ty c z n e g o p o k o ju i b ezp ie c zeń s tw a m ię d z y n a ro dow ego ,
c) w y r a ż a o p in ię , że m ia n o w a n ie w o s ta tn im c z a sie J u g o s ła w ii c z ło n k ie m R a d y B e zp ie c ze ń s tw a O N Z n ie m oże b yć zgodne z in te r p r e ta c ją w d o b re j w ie rz e (a r t. 2 § 2) a r t y k u łu 2 3-g o K a r t y ,
d) w y r a ż a o p in ię , że z a w a rte z p e w n y m i p a ń s t
w a m i t r a k t a t y p o k o ju , w k tó ry c h M o c a rs tw a S p rz y m ie rz o n e i S to w a rzy szo n e z o b o w ią z a ły się p o p ie ra ć w n io s k i ty c h p a ń s tw o p rz y ję c ie do O N Z , p o c ią g a ją za sobą o b o w ią z e k p rz y ję c ia ty c h p a ń s tw p rz e z M o c a r s tw a S p rz y m ie rz o n e i S to w a rzy s zo n e do O N Z bez d ys k r y m in a c ji p o lity c z n y c h i e k o n o m ic zn y c h .
S tw ie rd z a , że szereg M o c a rs tw S p rz y m ie rz o n y c h i S to w a rz y s z o n y c h u c h y b iło s p e łn ie n iu tego obo
w ią z k u .
R e z o lu c ja N r Z d o tycząca P r a w C z ło w ie k a I V - t y Kongres:
B io rą c pod uwagę, że M ZP D ju ż n ie je d n o k ro t
nie i niezm iennie staw ało na stanow isku m iędzynaro
dowego efektyw nego stosowania zasady poszanowania P ra w Czł ow ieka,
zważywszy, że w okresie trzech la t niew iele zdziałano w powyższej k w e s tii w łonie ONZ,
że istotnie systematycznie odrzucano propozycje Szeregu delegacji, zmierzające
cio uzupeim enia powszechnej d e k la ra c ji P ra w C złowieka k o n k re tn y m i gw a ra n cja m i je j rzeczy
wistego stosowania i
do ochrony P ra w Człow ieka i swobód! dem okra
tycznych przed naw rotem , z każdym dniem groź
niejszym , do metod faszyzmu,
zważywszy, że propozycje te są ty m niezbędniej
sze, że w w ie lu k ra ja c h uświęcone swobody ko n sty
tu cyjn e są od now a kw estionow ane;
że w k ra ja c h tych na p rz y k ła d mnożą się w yp a d k i P o licyjn ych gw ałtów , że zaprzecza się istn ie n iu Praw s tra jk u i zrzeszania się, że mnożą się a rb itra ln e aochodżenia sądowe, któ re zagrażają wolności prasy 1 że władze ad m in istra cyjn e mieszają się do w y m ia ru spraw iedliw ości, zagrażając niezawisłości sędziów,
zważywszy, że pogwałcenie P ra w Człowieka lest szczególnie w idoczne w koloniach i kra ja ch , znaj
dujących się w stanie zależności od in n ych ,
że proces jedenastu am erykańskich przyw ódców kom unistycznych jest objawem pow ro tu do procesów obliczonych na oddziaływ anie na opinię publiczną, Jakakolw iek b yła b y m askująca je, form a —
p o s t a n a w i a t o c z y ć w a l k ę , gdziekolw iek zajdzie k u tem u potrzeba, w obronie swobód i P ra w Człowieka, udzielać czynnej pomocy w szystkim prze
śladowanym dem okratom .
R e z o lu c ja N r 3
P r a w a C z ło w ie k a w p o s tęp o w a n iu k a r n y m
! V - t y Kongres:
Po zapoznaniu się z treścią oświadczenia zlożo- ego na ten tem at przez delegację włoską, przedłożo
nego przez p. B e rlin g n e r,
zważywszy, że p o lic ja śledcza pewnego k ra ju osuje in k w iz y to rs k ie m etody faszyzmu,
. P o tęp ia u ż y w a n ie w s z e lk ie j p rz e m o c y fiz y c z n e j m o ra ln e j w obec o b y w a te li ściganych za p o p e łn ie n ie P zestępstw a p ra w a pow szechnego lu b p rze s tę p s tw a p olityczn ego ,
u z n a je za nied op uszczalne to r tu r y p o z b a w ie n ia yw nosci, n a p o jó w , u n ie m o ż liw ie n ia snu, t a k z w a n e u z e s łu c h iw a n ie trzeciego s to p n ia i in n e m e to d y ś le d ztw a .
S tw ie rd z a , że o d p o w ie d z ia ln i za stosow anie ta k ic h m etod n ic m ogą u n ik n ą ć s a n k c ji k a rn y c h ; że n a g lą - _y l n , 0 k ° y ią z k ie m w s z y s tk ic h n a ro d ó w je s t u sunięcie
•eh u s ta w o d a w s tw a p rze p is ó w , k tó re m ogą z a c h ę c ę do sto sow an ia ta k ic h m e to d lu b je u s p r& w ie d li-
*ac ?ra z Pr *e p is ó w z a p e w n ia ją c y c h b ezkarno ść w in - W j m lcl1 sto sow an ia, że ró w n ie n a g lą c y m je s t o bo - gw *Z . w p ro w a d z e n ia do u s ta w o d a w s tw a n ie zb ę d n y ch t . a ra n c j ‘ n ie d op uszczających do u tr z y m y w a n ia się . m etod, p rze z p rzy s to s o w a n ie do zasady d e m o - n r C'*1 * s p ra w ie d liw o ś c i p rze p is ó w o a re s z to w a n iu
e w e n c y jn y m p rz e z p o lic ję o ra z w s z e lk ic h in n y c h
« » ty c zą c y c h w o ln o ś c i je d n o s tk i. «
R e z o lu c ja N r 4
R e p re s je za p rz e k o n a n ia p o lity c z n e I V - t y Kongres:
Sadn^WraCa • UwaSó ha fa k t w ytoczenia postępowania P a r ti^ c ? - s^ azan ia k ie ro w n ik ó w kom unistycznej nań p o lity c z ^ c h je d n o c z o n y c h za w yrażanie przeko
n a ^ tw ie r d z a , że tego ro d z a ju d ochodzenia są s p rze e z- ezapviv»YSSd a m i^ Iia T *,y N a ro d ó w Z je d n o c zo n y c h d o ty - z -irf \ > i a ^ ^ z* ° w ie k a i sw obód p o d s ta w o w y c h o raz
a r t y k u ła m i 19 i 20 D e k la r a c ji P r a w C z ło w ie k a . p „ t _ ;r a3a 0 p in i(;' ze docho dzen ia ta k ie m uszą b yć n a n.i. ne p rz e z u c zc iw y c h p r a w n ik ó w , bez w z g lę d u n a ich p rz e k o n a n ia p o lity c z n e .
vv>;/<o m T '* l ^ e'^ re t a r h it ° w i Z rz e s z e n ia zasto sow an ie dorh.» i C - dos^ P n y cb ś ro d k ó w w o b ro n ie o fia r ty c h 23cdnocZeoni ych.rÓWna W ° N Z ia k 1 u w ładz Stanów
R e z o lu c ja N r 5 o p ra w a c h służących o bron ie I V - t y Kongres:
w y ra ż a pog ląd , ze niezależność a d w o k a ta je s t is to tn ą zasadą w s z e lk ie j o rg a n iz a c ji są d o w e j ś w ia ta c y w iliz o w a n e g o .
Ostro protestuje przeciw w y ro k o w i skazującemu adw okatów broniących przewodniczących K o m u n i
stycznej P a rtii Stanów Zjednoczonych, ściganych za przestępstwa polityczne.
Podkreśla w szczególności surowość w y ro k u i okoliczność, że skazani adw okaci nie zostali przesłu
chani we w łasnej obronie.
W z y w a p ra w n ik ó w całego ś w ia ta do zje d n o c ze n ia się w o b ro n ie sw obód a d w o k a c k ic h , za sad n iczej g w a r a n c ji p r a w oskarżonego o raz w o b ro n ie s p r a w ie d li
w ości i p r a w d em o k ra ty c z n y c h .
Poleca S e kre ta ria to w i Zrzeszenia podać do wia-;
domości niniejszy protest władzom Stanów Z jedno
czonych.
R e z o lu c ja N r 6
dotycząca w a lk i o ró w n o u p ra w n ie n ie n a ro d ó w oraz o niepodległość i sw obody d e m o k ra ty c z n e k r a jó w k o lo n ia ln y c h , n a p o ły k o lo n ia ln y c h i za leżn ych
I V - t y Kongres M iędzynarodowego Zrzeszenia P ra w n ik ó w D em okratów : biorąc pod uwagę poważną ro lę ja ką o dgryw ają w obozie dem okracji lu d y ko lo nialne, napoły kolonialne' lu b w in n y sposób uzależ
nione, w w alce o ich niepodległość narodową, przekonany, że istn ie je ścisła łączność ńtiędzy w a l
ką wyzwoleńczą w tych kra ja c h i ogólną w a lką p ro wadzoną przez dem okratów w m etropoliach o pokój, swobodę i spraw iedliw ość społeczną, gdyż ludność k ra ju , którego rząd uciska inne narody, jest z koniecz
ności rów nież uciskana lu b na ucisk narażona,
s tw ie rd z a że je s t w ie r n y zasadom s fo rm u ło w a n y m w K a rc ie N a ro d ó w Z je d n o c zo n y ch s ta n o w ią c y c h p o d s ta w ę p r a w a m ię d zy n a ro d o w e g o , a m ia n o w ic ie :
zasadzie sa m o s ta n o w ie n ia lu d ó w , z k tó re j w y n ik a d la n ic h p ra w o s uw eren n eg o i e fe k t y w nego p ro w a d z e n ia s w y ch s p ra w o raz zasadzie
sw obodnego s ta n o w ie n ia o sobie n aro d ó w , z k tó r e j w y n ik a d la n ic h p ra w o , lecz n ie o b o w ią ze k , u n ie z a le ż n ie n ia się.
Stw ierdzając, że w większości k ra jó w k o lo n ia l
nych ruch w yzw oleńczy jest systematycznie zwalcza
n y a rozw ój p o lityczn y systematycznie ham ow any z pogwałceniem powyższych zasad a naw et i zobo
w iązań pow ziętych wobec tych kra jó w ,
że pogwałcenia te przyb ie ra ją różne fo rm y (w o j
n y kolonialne, represje wojskowe, policyjn e i sądowe wobec ru ch ó w dem okratycznych i narodowych, od
m ów ienie uznania swobód dem okratycznych, ja k w o l
ność słowa, wolność zrzeszania się i wolność stow arzy
szeń zawodowych, stan oblężenia, środki d yste rm i- n a c ji rasowej, b ra k ustaw odawstwa społecznego i ubezpieczeniowego).
S tw ierdzając że w k ra ja c h napoły k o lo n ia ln ych i zależnych, k tó ry m uznano lu b przyznano ..niepod
ległość“ ko n stytu cyjn ą , „niepodległość“ ta posiada je dynie c h a ra kte r fo rm a ln y ; że ich faktyczna^ zależność p rze ja w ia się na p rz y k ła d przez zajm owanie lu b za
chowanie kluczow ych pozycji ekonomicznych przez k ra je obce,
że ich główne bogactwa narodowe lu b podstawo
we śro d ki p ro d u k c ji należą do k ra jó w obcych lu b zo
sta ły im oddano w eksploatację,
że życie ekonomiczne jest finansowo opanowane przez k ra je obce, k tó re mieszają się zwłaszcza do snraw h a n d lu zagranicznego lu b posiadają jego mo
nopol,
że obce m ocarstw a u trz y m u ją siły zbrojne na te
ry to riu m narodow ym , posiadają tam bazy strategicz
ne, zachłannie w y k u p u ją surowce lu b m a te ria ły stra
tegiczne, spraw ują p ra w d ziw ą polityczną k o n tro lę za pośrednictw em oddanych im niew olniczo rządów,
