Sprawozdanie końcowe z realizacji projektów w 2015 r.
w ramach Rządowego programu na lata 2014-2016 „Bezpieczna i przyjazna szkoła”
(dalej: Program) Województwo pomorskie
1. Opinia o nasileniu problemów i zachowań ryzykownych dzieci i młodzieży wyszczególnionych w części II Programu, w świetle wyników dostępnych badań na obszarze województwa.
W roku 2015 dokonano analizy nasilenia problemów i zachowań ryzykownych dzieci i młodzieży w szkołach i placówkach województwa pomorskiego na podstawie posiadanej wiedzy członków Zespołu oraz danych pochodzących z:
a) przeprowadzonych ewaluacji zewnętrznych szkół i placówek w zakresie wymagania państwa "Respektowane są normy społeczne",
b) diagnoz zawartych w ofertach złożonych w czasie otwartego konkursu ogłoszonego przez wojewodę pomorskiego na realizację przedsięwzięć w zakresie zwiększania skuteczności działań wychowawczych i profilaktycznych,
c) dostępnych publikacji zawierających wyniki badań przeprowadzonych przez różne instytucje w kraju w latach 2010-2015,
d) danych statystycznych w sprawie przestępstw popełnianych na terenie placówek w województwie pomorskim.
Wnioski z analizy wskazują na konieczność kontynuacji działań w ramach Rządowego programu "Bezpieczna i przyjazna szkoła" w odniesieniu do nasilania się zjawisk, takich jak:
1) zażywanie narkotyków, substancji psychoaktywnych, a szczególnie środków zastępczych tzw. dopalaczy oraz brak świadomości konsekwencji społecznych
i zdrowotnych jakie wiążą się z faktem uzależnień,
2) agresja werbalna (wyzywanie, wyśmiewanie), dręczenie ze strony rówieśników (tzw. bullying),
3) przemoc materialna (kradzieże, niszczenie własności),
4) cyberprzemoc (obrażanie, wystraszanie, dokuczanie z wykorzystaniem Internetu
i telefonów komórkowych),
5) kryzysy rozwojowe i życiowe dzieci i młodzieży, m.in. związane z wyjazdem rodziców za granicę w celach zarobkowych,
6) niewłaściwe zachowania żywieniowe oraz nieprawidłowe nawyki dbania o aktywność fizyczną,
7) brak tolerancji i szerząca się dyskryminacja wśród uczniów, 8) zachowania samobójcze.
2. Priorytetowe zadania w 2015 r.: dane liczbowe Cel szczegółowy nr 1:
Kreowanie zdrowego, bezpiecznego i przyjaznego środowiska szkoły i placówki.
1.Prowadzenie zajęć integrujących w klasach, w szczególności w klasach początkowych każdego etapu edukacyjnego oraz w grupach wychowawczych.
2. Upowszechnianie idei akceptacji różnorodności uczniów i wychowanków ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, odmiennych kulturowo i językowo, wielojęzycznych oraz idei bezpiecznej i efektywnej edukacji włączającej uczniów i wychowanków z niepełnosprawnościami.
3. Upowszechnianie programów edukacyjnych i działań alternatywnych
do zachowań ryzykownych, rozwijających umiejętności psychologiczne i społeczne uczniów i wychowanków, promowanie wolontariatu.
4. Angażowanie uczniów i wychowanków w procesy podejmowania decyzji w szkole i placówce; aktywizacja samorządów uczniowskich i innych form działalności uczniowskiej.
5. Doskonalenie kompetencji nauczycieli i wychowawców z zakresu pomocy psychologiczno - pedagogicznej dla uczniów i wychowanków ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym niedostosowanych społecznie lub zagrożonych niedostosowaniem społecznym.
6. Włączanie rodziców w procesy podejmowania decyzji w szkole i placówce oraz w ważne wydarzenia i działania na rzecz tworzenia bezpiecznej i przyjaznej szkoły
i placówki.
Cel szczegółowy nr 2:
2.1. Profilaktyka agresji i przemocy, w tym cyberprzemocy
1. Wdrażanie w szkole i placówce programów profilaktycznych rozwiązywanie konfliktów z wykorzystaniem metody mediacji i ukierunkowanych na
2. Prowadzenie zajęć z zakresu edukacji prawnej dla uczniów i wychowanków, dotyczących m. in. konsekwencji prawnych, stosowania różnych form przemocy.
3. Doskonalenie nauczycieli i wychowawców z zakresu przeciwdziałania agresji i przemocy rówieśniczej, w tym cyberprzemocy, rozwiązywania konfliktów, podejmowania interwencji profilaktycznych, reagowania w sytuacjach kryzysowych.
4.Prowadzenie spotkań dla rodziców z zakresu metody profilaktycznej oraz edukacji prawnej, w tym konsekwencji różnych form przemocy.
2.2. Przeciwdziałanie używaniu substancji psychoaktywnych przez uczniów i wychowanków oraz profilaktyka uzależnienia od gier komputerowych, Internetu, hazardu.
1. Zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży, ze szczególnym zwróceniem uwagi na rozwijanie ich pasji i zainteresowań w ramach zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych.
2. Wdrożenie systemu wsparcia psychologicznego dla nauczycieli i wychowawców w formie m.in. superwizji, coachingu, grup wsparcia z zakresu poprawy jakości systemu oddziaływań profilaktycznych.
3. Realizacja edukacji zdrowotnej w szkołach i placówkach w zakresie przeciwdziałania uzależnieniom.
4.Upowszechnianie programów rozwijających kompetencje wychowawcze i profilaktyczne rodziców w zakresie przeciwdziałania narkomanii.
2.3 Kształtowanie umiejętności uczniów i wychowanków w zakresie prawidłowego funkcjonowania w środowisku cyfrowym, w szczególności w środowisku tzw. Nowych mediów.
1.Wdrazanie programów edukacyjnych dla uczniów i wychowanków dotyczących bezpiecznego korzystania z Internetu oraz sposobów reagowania w sytuacjach zagrożenia.
2.Upowszechnianie informacji o punktach konsultacyjnych i liniach pomocowych dla uczniów i wychowanków, w których można zgłaszać przypadki niebezpiecznych zdarzeń w Internecie.
3.Współpraca z rodzicami uczniów i wychowanków w zakresie bezpiecznego korzystania z nowych mediów przez ich dzieci.
2.4. Rozwiązywanie kryzysów rozwojowych i życiowych uczniów i wychowanków, między innymi związanych z wyjazdem rodziców za granicę w celach zarobkowych, a także przemocą w rodzinie.
1.Monitorowanie sytuacji uczniów i wychowanków związanej z wyjazdem rodziców za granicę w celach zarobkowych oraz udzielanego im wsparcia w zakresie rozwoju emocjonalnego, poznawczego i społecznego.
2. Udostępnianie rodzicom i opiekunom materiałów informacyjnych i edukacyjnych na tematy związane z kryzysami rozwojowymi i życiowymi dzieci i młodzieży.
Cel szczegółowy nr 3:
1.Upowszechnianie i realizacja w szkole i placówce programów służących promocji zdrowego stylu życia.
2.Podejmowanie działań w celu zwiększenia zaangażowania uczniów w zajęciach wychowania fizycznego.
3.Zagospodarowanie czasu wolnego ze szczególnym uwzględnieniem aktywności fizycznej w szkole i placówce oraz poza nią.
4. Podnoszenie kompetencji nauczycieli, wychowawców i innych pracowników szkoły i placówki w zakresie realizacji edukacji zdrowotnej, w szczególności zdrowego żywienia oraz zapobiegania zaburzeniom odżywiania.
5. Popularyzacja programu sieci szkół promujących zdrowie.
3. Data ogłoszenia konkursu/ów: 21 kwietnia 2015 r
Data składania ofert: 13 maja 2015 r.
Data rozstrzygnięcia konkursów: 16 czerwca 2015 r.
4. Temat konkursu:
"Zwiększenie skuteczności działań wychowawczych i profilaktycznych na rzecz bezpieczeństwa i tworzenia przyjaznego środowiska w szkołach i placówkach"
Cele konkursu/ów:
Wyłonienie najkorzystniejszych ofert podmiotów, które będą realizowały priorytetowe zadania rekomendowane w 2015 r. na terenie woj. pomorskiego i w oparciu o przeprowadzoną, diagnozę w zakresie szeroko rozumianego bezpieczeństwa w szkole i/lub placówce.
Wysokość środków finansowych na realizację zadania/ń publicznego/ych:
Ogólna kwota dofinansowania lub finansowania zadań - 233 068,00 zł 5. Liczba projektów wybranych do realizacji ogółem 9, w tym:
Liczba projektów wpisujących się w cel nr 1 Programu 5 Liczba projektów wpisujących się w cel nr 2 Programu 2 Liczba projektów wpisujących się w cel nr 3 Programu 2 6. Finasowanie zadań publicznych:
Sumaryczna wartość projektów (kwota dotacji +kwota wkładu własnego)
259.514,23
Kwota dofinansowania projektów 198.068,00
Kwota wkładu własnego w projektach 63.353,85
Wykorzystana kwota dotacji ogółem 196.160,38
Niewykorzystana kwota dotacji (do zwrotu) 36.907,62
7. Zasięg projektów:
Liczba szkół i placówek do których były kierowane projekty
41 Liczba szkół i placówek prowadzących działania dla 4
rodziców
8. Uczestnicy bezpośredni projektów:
Liczba uczniów uczestniczących w projektach ogółem 3453 Liczba nauczycieliuczestniczących w projektach ogółem 291 Liczba rodziców uczestniczących w projektach ogółem 52 Liczba przedstawicieli środowiska lokalnego
uczestniczących w projektach ogółem
17 9. Uczestnicy pośredni projektów:
Liczba uczniów uczestniczących w projektach ogółem 90 Liczba nauczycieliuczestniczących w projektach ogółem 30 Liczba rodziców uczestniczących w projektach ogółem 270 Liczba przedstawicieli środowiska lokalnego
uczestniczących w projektach ogółem
226 10. Ewaluacja projektów:
Liczba projektów, w których przeprowadzono ewaluację opartą na dowodach (ankiety, kwestionariusze, wywiady fokusowe itp.)
9
Cel szczegółowy nr 1
Kreowanie zdrowego, bezpiecznego i przyjaznego środowiska szkoły i placówki.
1.Projekt pt. "Szkoła moim przyjacielem" miał na celu wsparcie uczniów, nauczycieli i rodziców w budowaniu bezpiecznego i przyjaznego środowiska w jednej ze szkół podstawowych, w której uczy się 273 uczniów i pracuje 37 nauczycieli.
W ramach zadania Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna zorganizowała zajęcia integracyjne i warsztaty umiejętności psychologicznych, w których wzięło udział ponad 218 (80%) uczniów, 30 (81%) nauczycieli i około 20 rodziców. Uczestnicy zajęć podkreślili: wzrost kompetencji wychowawczych nauczycieli (wiedzą, jak skutecznie komunikować się z uczniami i rodzicami, potrafią lepiej rozwiązywać sytuacje problemowe i konfliktowe oraz radzą sobie z zachowaniami agresywnymi uczniów); wzrost kompetencji wychowawczych rodziców uczniów (znają sposoby wspierania rozwoju swoich dzieci i skutecznej komunikacji z nimi); większą integrację zespołów klasowych (dzieci lepiej współpracują ze sobą w zespole klasowym, wiedzą jak rozwiązywać konflikty na drodze budowania porozumienia,
starają się akceptować
i okazywać zrozumienie swoim rówieśnikom); wzrost umiejętności psychologicznych
i społecznych wśród uczniów (dzieci poznały lub przypomniały sobie zasady skutecznego komunikowania się, potrafią skuteczniej rozwiązywać konflikty, zachowując asertywność).
2. Projekt pt. "HOL-PLAYERS. Profilaktyka agresji i przemocy na przerwach międzylekcyjnych" miał na celu poprawę bezpieczeństwa uczniów w zespole szkół (podstawowej i gimnazjalnej - razem 1501 uczniów), szczególnie w czasie długich przerw międzylekcyjnych, podczas których obserwowano narastanie zachowań agresywnych. Zadania projektu zrealizował Szkolny Zespół Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej (6 osób) z udziałem 10 uczniów wolontariuszy.
Przeprowadzono zajęcia integracyjne dla 804 (54%) uczniów i zajęcia rozwijające umiejętności psychologiczne i społeczne dla 1501 (100%) uczniów. Wzbogacono szkolną bazę gier i zabawek, dzięki czemu na szkolnych holach wzrosła z 3 do 10 liczba tzw. centr odpoczynku i aktywności dzieci i młodzieży. Przyczyniło się to do wzrostu liczby uczniów-wolontariuszy z 10 do 32, pełniących na przerwach rolę animatora gier planszowych i zabaw. Badania ankietowe na próbie 159 uczniów
pokazały, że 37%
z nich bierze udział w grach podczas przerw. Swoje zadowolenie z udziału w Hol -
Players uzasadniali m.in. tym, że to sposób na nudę i bezpieczne spędzanie przerw oraz na samotność, wypoczynek i zabawę.
3. Projekt pt. "Bezpieczna i przyjazna szkoła - Kreowanie zdrowego, bezpiecznego i przyjaznego środowiska szkoły" miał na celu profilaktykę w zakresie zagrożeń dla bezpieczeństwa uczniów poprzez doskonalenie ich umiejętności w planowaniu i organizowaniu aktywnego, zdrowego i twórczego czasu wolnego. Cel osiągnięto poprzez realizację zajęć profilaktyczno- terapeutycznych dla uczniów nt. „Mój świat bez przemocy, agresji i uzależnień" oraz zajęć dla rodziców nt. „Być przyjacielem i rodzicem dziecka”. W zajęciach wzięło udział 231 uczniów klas I-IV (ok. 38% uczniów całej szkoły) i 20 rodziców. 9 z 34 (27%) nauczycieli wzięło udział w zajęciach z zakresu udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Uczniowie, obok ogólnego zadowolenia z zajęć, wskazali, m.in. na następujące wartości odnoszące się do ich potrzeb: "jestem bardziej odważny", "kultura i dobre zachowanie zawsze wygrywa", "każdy jest inny, co nie znaczy, że jest zły", "pokonywać lęki i strach". Około 80% uczniów zaczęło w większym stopniu przejawiać zaangażowanie i kreatywność w pomysłach na przebieg lekcji i na aktywne spędzanie czasu wolnego. Ponadto zajęcia spowodowały u około 20% rodziców wzrost zaangażowania w pracę świetlicy profilaktyczno-terapeutycznej. Wzrosło o ponad 20% zainteresowanie rodziców
udziałem w zajęciach otwartych
i spotkaniach w ramach "Klubu Rodzica".
4. Projekt pt. "Okiem dziecka - Organizacja zajęć fotograficznych" miał na celu zagospodarowanie czasu wolnego uczniów szkoły podstawowej zainteresowanych nauką fotografowania i pragnących tę pasję rozwijać. W zajęciach pozalekcyjnych, zorganizowanych przez dwóch nauczycieli - pasjonatów fotografowania, uczestniczyło 20 uczniów. Zaangażowanie dzieci biorących udział w zajęciach pozwoliło na rozszerzenie zasięgu działania projektu na całą szkołę, do której uczęszcza 829 uczniów, m.in. dla ok. 200 (24%) uczniów, uczestników szkolnego balu mikołajkowego, zorganizowano studio fotograficzne, wszystkim dzieciom (150) z klas pierwszych w trakcie pasowania na ucznia wykonano zdjęcia grupowe.
Fotografując lokalne imprezy i wydarzenia, uroczystości związane z historią miasta i regionu, młodzi adepci tej sztuki przyczynili się do promocji swojej małej ojczyzny, m.in. poprzez zamieszczanie zdjęć na stronie internetowej szkoły.
5. Projekt pt. „Zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży, ze szczególnym zwróceniem uwagi na rozwijanie ich pasji i zainteresowań w ramach zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych” miał na celu zachęcenie uczniów do aktywnego spędzania czasu wolnego poprzez rozwijanie ich pasji i zainteresowań tradycją i kulturą łowiecką oraz pogłębianiem wiedzy na temat ochrony przyrody. W ramach zadania zrealizowano zajęcia pozalekcyjne nauki gry na sygnałówkach myśliwskich dla 30 uczniów ze szkół podstawowych i gimnazjów powiatu bytowskiego. Dla tej grupy uczniów zorganizowano konkursy, przeglądy oraz festiwale muzyki myśliwskiej. Taka forma publicznego propagowania muzyki połączona z możliwością pogłębienia wiedzy na temat tradycji, kultury łowieckiej wpłynęła na szersze zainteresowanie uczniów aktywnym spędzaniem wolnego czasu na łonie natury.
Cel szczegółowy nr 2
Zapobieganie problemom i zachowaniom problemowym dzieci i młodzieży.
1. Projekt pt. „Cyberprzemoc w szkołach - zrozum, zobacz, reaguj!”. Warsztaty edukacyjne dla uczniów były odpowiedzią na zdiagnozowaną niewielką wiedzę i nikłą świadomość uczniów gimnazjów na temat niebezpieczeństw występujących w cyberprzestrzeni. W przeprowadzonych 75 warsztatach uczestniczyło 1678 uczniów z 25 gimnazjów (około 70% wszystkich uczniów). W opinii wszystkich uczniów zajęcia były odpowiedzią na ich potrzeby w zakresie sposobu postępowania w sytuacji zagrożenia cyberprzemocą, m.in. umiejętności szukania
źródeł pomocy i reagowania na to zjawisko. Wszyscy uczestnicy deklarowali, że doświadczyli trwałej refleksji nad zjawiskiem cyberprzemocy i dokonali zmiany postaw w ocenie jej negatywnych skutków dla bezpieczeństwa własnego i rówieśników. Większość przyznała, że wcześniej bagatelizowała zagrożenia związane z korzystaniem z mediów społecznościowych, zwłaszcza w kontekście przemocy w Internecie.
2.Projekt pt. "Doskonalenie kompetencji diagnostyczno-interwencyjnych nauczycieli, wychowawców, rodziców, pedagogów i psychologów w celu zapobiegania zamachom samobójczym dzieci i młodzieży". W projekcie wzięło udział 205 nauczycieli, wychowawców i pedagogów szkolnych z 10-ciu ośrodków województwa pomorskiego. Przed zajęciami 89,5% słuchaczy projektu zadeklarowała niski poziom wiedzy z dziedziny samobójstw dzieci i młodzieży szkolnej. Natomiast po zajęciach 98,7% biorących udział nauczycieli, wychowawców i pedagogów szkolnych stwierdziło, że szkolenie przyczyniło się do wzrostu poziomu ich wiedzy i kompetencji oraz dodało im odwagi do zmierzenia się z problemem samobójstw ich wychowanków. Stwierdzili, że jeśli zaistnieje taka potrzeba, nie będą czuli się bezradni.
Cel szczegółowy nr 3
Promowanie zdrowego stylu życia wśród dzieci i młodzieży.
1.Projekt pt. "Siłownia na wolnym powietrzu". Jego celem była kontynuacja działań nad zmianą przeznaczenia terenu w okolicach szkoły, który służył głównie osobom przejawiającym patologiczne zachowania. Powstanie siłowni na wolnym powietrzu umożliwiło nauczycielom zróżnicowanie form szkolnych zajęć
sportowych dla 260
z 530 uczniów (dla ok. 50%) oraz rozszerzenie oferty zajęć pozalekcyjnych dla 120 (23%) uczniów. Z siłowni korzystają również absolwenci szkoły i okoliczni mieszkańcy. Wszyscy uczestnicy korzystający z siłowni wysoko ocenili pomysł oraz ofertę zajęć sportowych. Efekty zrealizowanego zadania mają charakter trwały, wpływają m.in. na poprawę stanu ich zdrowia i promocję zdrowego stylu życia.
Zdecydowanie zmniejszył się negatywny wpływ osób zdemoralizowanych na dzieci i młodzież przebywającą po południu na terenie szkoły.
2.Projekt pt: „Zdrowy styl życia jest OK!”. Jego celem było zwiększenie skuteczności działań wychowawczych i profilaktycznych z zakresu zdrowego stylu życia wśród 435 uczniów szkoły podstawowej. Przeprowadzono warsztaty dla 100% uczniów nt. zasad zdrowego odżywiania, które wpłynęły na zmianę złych nawyków żywieniowych, np. uczniowie częściej przynoszą na drugie śniadanie jabłko oraz ciemne pieczywo. W szkoleniu na temat zagrożeń współczesnej cywilizacji wzięło udział 41 (100%) nauczycieli. Dzięki tym zajęciom wzbogacili swoją wiedzę z zakresu zdrowego stylu życia i włączyli ją do tematyki prozdrowotnej realizowanej w czasie prowadzonych lekcji. W ramach projektu
zrealizowano również zadanie polegające
na przystosowaniu terenu przyszkolnego do zajęć wychowania fizycznego (brak sali gimnastycznej w szkole) oraz dla okolicznych mieszkańców do aktywności sportowej
i rekreacyjnej. Zaobserwowanym efektem powstania terenu do uprawiania sportu jest odnotowany 30% spadek liczby zwolnień z zajęć wychowania fizycznego. Aby dotrzeć z promocją zasad zdrowego stylu życia do szerszego grona odbiorców w środowisku szkolnym wydano gazetkę szkolną oraz 500 sztuk profesjonalnego informatora dla rodziców uczniów i nauczycieli.
