Wymagania edukacyjne z chemii w klasie III
Zakres rozszerzony
Program nauczania: DKW-4015-43/01
Podręcznik: „Chemia ” Zakres podstawowy. Wydawnictwo Operon Nauczyciel: mgr Beata Mickiewicz
Dopuszczająca Dostateczna Dobra Bardzo dobra
DZIAŁ I: Procesy równowagowe w roztworach.
Wymienia czynniki wpływające na szybkość reakcji. Wyjaśnia pojęcie katalizatora i inhibitora. Definiuje pojęcie czasu połowicznej przemiany.
Określa cząsteczkowość i rzędowość wskazanej reakcji prostej. Definiuje pojęcie reakcje endo- i egzotermicznej, entalpii, reakcji odwracalnej i
nieodwracalnej (podaje przykłady), pojęcie hydratacji. Podaje treść prawa Hessa. Definiuje energię aktywacji, standardową entalpię tworzenia, entalpię spalania i średnią energię wiązań, dysocjacji elektrolitycznej.
Posługuje się pojęciem pH dla
określenia odczynu roztworu. Wymienia wskaźniki kwasowo zasadowe.
Posługuje się pojęciem roztworu nasyconego i nienasyconego. Dzieli sole na ulegające i nie ulegające hydrolizie. Podaje definicję kwasu i zasady według teorii Arrheniusa oraz według teorii Brönsteda – Lowry’ego.
Wyjaśnia przyczyny kwaśnych deszczów.
Podaje postać równania kinetycznego dla reakcji I i II rzędu. Definiuje pojęcie energii wewnętrznej układu. Oblicza ilość substratu pozostałą po upływie określonego czasu od zapoczątkowania reakcji. Oblicza czas potrzebny do zaniku określonej ilości substratu.
Ocenia, które reakcje są endo-, a które egzoenergetyczne. Definiuje pojęcie energii wewnętrznej układu.
Przeprowadza obliczenia
termochemiczne oparte na sumowaniu równań reakcji i układaniu cyklu.
Zapisuje wyrażenie na stałą równowagi dowolnie wskazanej reakcji. Określa, jak zmienia się położenie równowagi reakcji przy zmianie stężeń reagentów.
Dzieli kwasy i zasady na słabe i mocne.
Zapisuje równania reakcji dysocjacji:
kwasów, zasad, soli. Zapisuje wzory jonów powstałych podczas dysocjacji kwasów, zasad i soli oraz podać ich nazwy. Zapisuje wyrażenie na iloczyn jonowy wody. Podaje metody pomiaru pH roztworu. Oblicza stężenia
procentowe i molowe roztworu, przeprowadzać obliczenia związane z rozpuszczalnością. Interpretuje tabelę i
Rozróżnia katalizatory homo- i
heterogeniczne. Opisuje doświadczenia ilustrujące wpływ temperatury i stężenia substancji na szybkość reakcji. Potrafi narysować i zinterpretować wykres zależności stężenia substratu od czasu trwania reakcji. Przeprowadza
obliczenia związane z czasem
połowicznej przemiany. Rozróżnia układ i otoczenie. Przeprowadza obliczenia dla reakcji, w których w stanie
początkowym występują tylko substraty lub substraty i produkty. Określa, jak zmienia się położenie równowagi reakcji przy zmianie temperatury i ciśnienia.
Pisze wyrażenie na stałą równowagi, stałe dysocjacji kwasów i zasad.
Wyjaśnia pojęcie równowagi dynamicznej. Omawia mechanizm reakcji dysocjacji. Posługuje się wartością stałej dysocjacji. Stosuje prawo rozcieńczeń Ostwalda dla obliczenia stężeń jonów powstałych w procesie dysocjacji słabego kwasu jednoprotonowego. Oblicza stężenie jonów powstałych w wyniku dysocjacji.
Oblicza stopień dysocjacji. Oblicza pH roztworu. Opisuje doświadczenie
Potrafi zaproponować przeprowadzenie doświadczeń dotyczących omawianych zagadnień. Wyjaśnia mechanizm reakcji posługując się teorią zderzeń i
kompleksu aktywnego. Ocenia, w którą stronę przesunięte jest położenie równowagi reakcji. Wyjaśnia zdolność substancji do dysocjacji na podstawie budowy jej cząsteczki. Omawia mechanizm rozpuszczania związków niejonowych w wodzie. Przeprowadza trudniejsze obliczenia związane z rozpuszczalnością. Uwzględnia w obliczeniach efekt wspólnego jonu.
Interpretuje wpływ wspólnego obcego jonu na rozpuszczalność soli. Omawia rolę wody w reakcjach kwasowo – zasadowych. Wskazuje procesy hydrolizy zachodzące w przyrodzie i gospodarstwie domowym. Proponuje metodę zapobiegania hydrolizie danej soli.
wykres rozpuszczalności. Wskazuje reakcję zobojętniania i strącania.
Zapisuje równania reakcji strącania, zobojętniania, hydratacji. Zapisuje wyrażenie na iloczyn rozpuszczalności wskazanej soli. Zapisuje jonowe równanie reakcji strącania. Klasyfikuje podane związki do kwasów lub zasad Arrheniusa oraz Brönsteda –
Lowry’ego. Omawia wpływ nawozów sztucznych na skład gleby.
ilustrujące zobojętnianie i strącanie, proces hydrolizy. Oblicza stężenia molowe i procentowe w bardziej skomplikowanych zadaniach. Opisuje doświadczenie ilustrujące wpływ stężenia roztworu na możliwość wytrącania się osadu. Oblicza, czy przy danych stężeniach jonów nastąpi wytrącenie osadu. Oblicza
rozpuszczalność w wodzie soli trudno rozpuszczalnej. Zapisuje równanie reakcji kwasu z zasadą w konwencji Brönsteda – Lowry’ego. Podaje przykład kwasu i zasady Arrheniusa oraz Brönsteda – Lowry’ego. Wskazuje sprzężone pary kwas – zasada.
Przeprowadza doświadczenie w celu określenia zawartości różnych soli w wodzie.
DZIAŁ II: Procesy zachodzące z wymianą elektronów.
Definiuje pojęcie stopnia utlenienia, utleniacza, reduktora, procesu
utleniania i redukcji. Wymienia typowe utleniacze i reduktory. Omawia budowę i działanie półogniwa I rodzaju. Definiuje siłę elektromotoryczną ogniwa. Podaje wzór Nernsta dla półogniw I rodzaju.
Opisuje budowę i działanie ogniwa Volty oraz ogniwa Leclanchego.
Definiuje pojęcie korozji chemicznej i elektrochemicznej. Wymienia czynniki przyspieszające korozję. Wymienia metody zapobiegania korozji. Definiuje pojęcie napięcia rozkładowego. Opisuje proces elektrolizy stopionej soli. Podaje treść I i II prawa Faradaya. Wymienia przemysłowe zastosowania procesu elektrolizy, pierwiastki otrzymywanie dzięki elektrolizie.
Oblicza stopień utlenienia pierwiastka.
Określa, czy dane równanie reakcji opisuje proces redoks. Wskazuje procesy utleniania i redukcji oraz utleniacz i reduktor. Zapisuje równania reakcji kwasów z metalami. Zapisuje równania reakcji przebiegających z udziałem tlenu i chloru. Opisuje budowę półogniwa wodorowego, budowę i działanie ogniwa Daniella. Oblicza siłę elektromotoryczną ogniwa a napięciem występującym między elektrodami.
Oblicza potencjał półogniwa I rodzaju.
Opisuje budowę i działanie akumulatora i ogniwa paliwowego. Omawia
mechanizm korozji elektrochemicznej.
Wyjaśnia mechanizmy zapobiegające korozji. Opisuje doświadczenie ilustrujące korozję żelaza. Omawia mechanizm elektrolizy stopionych tlenków lub soli. Zapisuje równania elektrolizy stopionej soli lub tlenku.
Podaje różne sposoby zapisu równań połówkowych. Przeprowadza bilans elektronowy i materiałowy oraz uzgodnić współczynników prostym równaniu reakcji oraz rówaniu jonowym.
Zapisuje równania połówkowe w pełnej wersji. Wskazuje w podanych
przykładach reakcje dysproporcjonowania i
synproporcjonowania. Omawia właściwości redoks nadtlenku wodoru.
Opisuje utleniające właściwości wybranych pierwiastków, jonów i tlenków. Posługuje się szeregiem elektrochemicznym metali dla
określenia procesów zachodzących w ogniwie. Zapisuje równania procesów elektrodowych w ogniwie Daniella.
Zapisuje schemat ogniwa Daniella zgodnie z konwencją sztokholmską.
Wykonuje obliczenia siły
elektromotorycznej wybranych ogniw
Przeprowadza bilans elektronowy i materiałowy oraz uzgodnić
współczynników w trudniejszym równaniu reakcji oraz trudniejszym równaniu jonowym. Wyjaśnia pojęcie przeciwutleniacza. Samodzielnie przewiduje produkty reakcji redoks przebiegającej z udziałem typowych utleniaczy i reduktorów. Konstruuje ogniwo Daniella. Zapisuje schemat i omawia działanie dowolnego ogniwa zbudowanego z dwóch półogniw I rodzaju. Proponuje doświadczenie ilustrujące reakcję metalu z kwasem lub solą. Oblicza masy produktów
wydzielonych na elektrodach za pomocą stechiometrycznej interpretacji równań elektrodowych. Oblicza masy produktów wydzielonych na elektrodach elektrolizerów połączonych szeregowo.
Opisuje proces elektrolizy wodnego roztworu soli i omawia jej mechanizm.
Pisze równania elektrolizy wodnego roztworu soli. Opisuje proces elektrolizy wodnego roztworu kwasu i zasady.
Wyjaśnia pojęcie nadpotencjału.
Oblicza masę substancji wydzielonej na elektrodzie podczas elektrolizy. Opisuje otrzymywanie wodorotlenku sodu podczas elektrolizy wodnego roztworu chlorku sodu metodą przeponową i rtęciową. Omawia proces
elektrorafinacji metali i galwanicznego pokrywania powierzchni. Omawia procesy elektrolizy prowadzące do otrzymania pierwiastków. Porównuje metody otrzymywania miedzi, żelaza i glinu.
oraz dla ogniwa stężeniowego. Pisze równania reakcji metali z kwasem solnym, stężonym i rozcieńczonym kwasem siarkowym (VI) oraz kwasem azotowym (V). Przewiduje kierunek reakcji pomiędzy metalem a roztworem soli. Zapisuje równanie reakcji
pomiędzy metalem a roztworem soli.
Opisuje doświadczenie ilustrujące reakcje metalu z kwasem lub solą.
Proponuje doświadczenie ilustrujące proces korozji i zapobieganie korozji.
Potrafi oszacować napięcie rozkładowe z pominięciem nadpotencjałów i spadku potencjału spowodowane oporem elektrolitu. Opisuje i proponuje doświadczenie ilustrujące przebieg elektrolizy wodnego roztworu soli.
Przewiduje kolejność wydzielania się produktów na katodzie. Zapisuje równania elektrolizy wodnego roztworu kwasu i zasady. Opisuje przebieg elektrolizy prowadzonej na różnych elektrodach. Oblicza czas trwania elektrolizy lub natężenie prądu niezbędne do uzyskania określonej masy produktu. Przeprowadza obliczenia związane z elektrolizą w pojedynczym elektrolizerze.
DZIAŁ III. WŁAŚCIWOŚCI WYBRANYCH METALI I NIEMETALI – UKŁAD OKRESOWY PIERWIASTKÓW
Zapisuje konfigurację elektronową pierwiastków bloku s, bloku p. Wymienia ważniejsze związki sodu, związki wapnia, związki glinu, związki krzemu i ich zastosowanie. Określa położenie tlenu i azotu w układzie okresowym. Wymienia ważniejsze związki azotu i tlenu. Określa położenie siarki, chloru w układzie okresowym. Wymienia ważniejsze związki siarki, chloru.
Wyjaśnia, dlaczego litowce i berylowce należą do pierwiastków bloku s.
Wymienia najważniejsze związki pierwiastków bloku p. Określa właściwości i zastosowanie
ważniejszych związków wapnia, glinu, krzemu. Wyjania, dlaczego borowce, węglowce, azotowce, tlenowce, fluorowce i helowce należą do pierwiastków bloku p. Określa właściwości i zastosowanie tlenu i azotu, związków siarki, chloru. Wyjaśnia
Wskazuje najwaniejsze związki z tlenem pierwiastków bloku s. Uzasadnia zmianę aktywności litowców i berylowców zależnie od położenia w grupie. Określa właściwości sodu, wapnia, glinu, tlenu i azotu, siarki, chloru na podstawie
doświadczeń i położenia sodu w układzie okresowym. Określa właściwości i zastosowanie ważniejszych związków sodu i wapnia, stopów glinu, krzemianów.
Uzasadnia zmianę aktywności pierwiastków bloku p zależnie od
Określa znaczenie makro- i mikroelementów w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu oraz skutki ich nadmiaru i niedoboru. Przedstawia obieg tlenu i azotu w przyrodzie.
Wykrywa jony chlorkowe. Potrafi zaproponować sposób otrzymywania i zbadania właściwości wodorotlenku żelaza (II) i wodorotlenku żelaza (III).
Proponuje sposób otrzymywania i zbadania amfoterycznych właściwości wodorotlenku miedzi (II). Potrafi
pojęcie pasywacji, zjawisko alotropii tlenu, zjawisko alotropii siarki. Zapisuje konfigurację elektronową pierwiastków bloku d. Proponuje sposób otrzymania wodorotlenku chromu (III)
położenia w grupie i w okresie. Wyjaśnia bierność chemiczną helowców. Zapisuje cząsteczkowo i jonowo równanie reakcji strącania chlorku srebra. Potrafi
zaproponować sposób zbadania amfoterycznych właściwości
wodorotlenku chromu (III). Przeprowadza reakcję termicznego rozkładu Cu(OH)2. Potrafi sprawdzać doświadczalnie zachowanie się dichromianu (VI) potasu w środowisku kwaśnym. Zapisuje i bilansuje równania reakcji
przeprowadzonych w doświadczeniach.
wykonywać odpowiednie doświadczenia, przeprowadzać reakcję miedzi z
stężonym HNO3. Potrafi sprawdzać doświadczalnie zachowanie się manganianu (VII) potasu w środowisku kwaśnym i zasadowym. Zapisuje i bilansuje równania reakcji
przeprowadzonych w doświadczeniach.
