Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISSN 2083-8611 Nr 362 · 2018
Maria Balcerowicz-Szkutnik Anna Skórska
Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
Wydział Ekonomii Wydział Ekonomii
Katedra Analiz i Prognozowania Rynku Pracy Katedra Analiz i Prognozowania Rynku Pracy maria.balcerowicz-szkutnik@ue.katowice.pl anna.skorska@ue.katowice.pl
Jarosław Wąsowicz
Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach Wydział Ekonomii
Katedra Analiz i Prognozowania Rynku Pracy jaroslaw.wasowicz@ue.katowice.pl
PLANOWANA AKTYWNOŚĆ ZAWODOWA ABSOLWENTÓW SZKÓŁ WYŻSZYCH (NA PRZYKŁADZIE UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO W KATOWICACH)
Streszczenie: Badania opinii studentów pomagają uczelniom w kształtowaniu wewnętrz- nej polityki edukacyjnej m.in. poprzez dostosowanie oferty programowej do ich oczeki- wań. Celem artykułu jest identyfikacja motywów i oczekiwań studentów związanych z kształceniem w uczelni wyższej na wybranych kierunkach ekonomicznych oraz ich pla- nowanej tranzycji z systemu szkolnictwa wyższego na rynek pracy. Uzyskane wyniki badań pokazały, że populacja studentów na dwóch kierunkach studiów w Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach (ekonomia i zarządzanie) jest silnie sfeminizowana.
Studenci kierunku zarządzanie częściej niż studenci ekonomii deklarują postawy przedsię- biorcze, tj. chcą po uzyskaniu dyplomu założyć własną firmę. Relatywnie spory odsetek studentów nie miał, w momencie przeprowadzania badań, sprecyzowanych planów zawo- dowych (ponad 12,5%). Ponad połowa studentów ekonomii nie zamierza kontynuować na- uki. W przypadku studentów kierunku zarządzanie odsetek ten jest mniejszy i wynosi 46%.
Słowa kluczowe:aktywność zawodowa studentów i absolwentów, rynek pracy młodzieży, pierwsza praca, underemployment.
JEL Classification: I21, I23, I25, J13.
Wprowadzenie
Przeobrażenia gospodarcze, zmiany struktury popytu na pracę oraz nieko- rzystne tendencje demograficzne w Polsce mają istotny wpływ na postawy i oczekiwania młodych ludzi wobec procesu kształcenia na studiach wyższych.
Wejście absolwentów na rynek pracy determinują m.in. takie zmienne, jak spe- cjalność ukończonych studiów i umiejętności praktyczne, doświadczenie zawo- dowe zdobyte w trakcie studiów (w tym także aktywność w organizacjach stu- denckich i wolontariacie) oraz skłonność do uczenia się w miejscu pracy i przez całe życie. W dobie dynamizacji procesów globalizacyjnych uczelnie wyższe muszą posiadać niektóre cechy charakterystyczne dla przedsiębiorstw komercyj- nych, np. umiejętność sprawnego reagowania na zmiany struktury potrzeb ich głównych interesariuszy, czyli obecnych i potencjalnych studentów, a także pra- codawców. W tym celu uczelnie monitorują losy swoich absolwentów, badają jakość procesu kształcenia i opinie studentów na ten temat, a także współpracują z przedsiębiorstwami, w szczególności w celu dopasowania profilu studiów do potrzeb rynkowych.
Badania opinii studentów pomagają uczelniom w kształtowaniu wewnętrz- nej polityki edukacyjnej, m.in. poprzez dostosowanie oferty programowej do ich oczekiwań. W kreowaniu oferty programowej studiów wyższych, uczelnie uwzględniają także potrzeby kadrowe pracodawców, np. poprzez inicjowanie współtworzenia kierunków studiów o profilu praktycznym i/lub poprzez współ- tworzenie oczekiwanego profilu absolwenta danego kierunku studiów. Konfron- tacja preferencji pracodawców i studentów jest jednym z warunków minimaliza- cji niedopasowań strukturalnych na rynku pracy absolwentów.
Celem artykułu jest identyfikacja motywów i oczekiwań studentów związa- nych z kształceniem w uczelni wyższej na wybranych kierunkach ekonomicz- nych i ich planowanej tranzycji z systemu szkolnictwa wyższego na rynek pracy.
1. Edukacja w świetle współczesnych przemian rynku pracy
We współczesnym świecie panuje przekonanie o dominującej roli wiedzy, konieczności jej zdobywania i ciągłego uaktualniania, jako jednym z podstawo- wych wymogów rynku pracy [Davenport, Prusak, 2000; Coll, Zegwaard, 2006].
Wiedza, a szczególnie umiejętność jej wykorzystywania, jest pochodną nie tylko poziomu, ale przede wszystkim jakości wykształcenia danej jednostki, a w kon- sekwencji całego społeczeństwa [Cedefop, 2010; Skórska, 2012]. Biorąc pod
Maria Balcerowicz-Szkutnik, Anna Skórska, Jarosław Wąsowicz 102
uwagę znaczenie wiedzy we współczesnym świecie oraz problemy młodych ludzi, w tym absolwentów szkół wyższych w procesie przechodzenia z sytemu kształcenia do zatrudnienia, Komisja Europejska ustanowiła jedną z inicjatyw przewodnich w ramach strategii Europa 2020 – działanie „Mobilna młodzież”
[2010]. Celem tego działania jest poprawa wyników i podniesienie atrakcyjności europejskiego szkolnictwa wyższego oraz jakości wszystkich poziomów kształ- cenia i szkolenia w UE, poprzez wspieranie mobilności studentów i stażystów oraz poprawę sytuacji młodzieży na rynku pracy. Jednym z nadrzędnych celów ustalonym przez Komisję Europejską w tym zakresie jest osiągnięcie przez co najmniej 40% osób z młodego pokolenia (w wieku 30-34 lat) wykształcenia wyż- szego. Należy przy tym zwrócić uwagę na zróżnicowanie występujące w tym zakresie pomiędzy krajami członkowskimi UE. Najniższy założony cel przyjęły Włochy (26%) i Rumunia (26,7%), podczas gdy w Luksemburgu cel ten został ustalony na poziomie 66%, a w Irlandii – 60%, co przedstawiono na rys. 1.
Powszechność kształcenia wyższego plasuje nasz kraj w europejskiej czo- łówce i jest zgodna ze światowymi trendami. Podczas gdy w 1999 r. udział osób w wieku 30-34 lat w Polsce posiadających wyższe wykształcenie wynosił zale- dwie 12,5%, to w 2017 r. wzrósł aż do 45,6%, przekraczając tym samym zało- żony cel. Wśród krajów o najwyższym odsetku osób z wyższym wykształceniem znajdują się m.in. Szwecja, Irlandia, Litwa, Luksemburg oraz Cypr.
0 10 20 30 40 50 60 70
2010 2017 Cel
Rys. 1. Udział osób z wyższym wykształceniem w populacji osób w wieku 30-34 lat Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych pochodzących z Eurostatu [www 1].
Obok zmian ilościowych zachodzących w polskim szkolnictwie wyższym, coraz ważniejszą rolę odgrywają zmiany o charakterze jakościowym. Bardzo ważna z tego punktu widzenia jest skuteczność kształcenia, która może być mie- rzona stopniem dostosowania kompetencji do życia społeczno-gospodarczego, a więc do potrzeb rynku pracy, który ostatecznie wycenia kompetencje absol- wenta m.in. w postaci zarobków. Rozumiejąc jakość jako stopień dopasowania do celu, można uznać jakość kształcenia jako poziom spełnienia wymagań doty- czących procesu kształcenia i jego efektów, formułowanych przez interesariuszy, przy uwzględnieniu uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych.
Losy zawodowe absolwentów szkół wyższych determinowane są m.in.
przez: kierunek studiów i rodzaj dyplomu (licencjacki, magisterski), zawód wy- uczony i dodatkowe umiejętności, doświadczenie zawodowe, miejsce zamiesz- kania, płeć, a także inne cechy demograficzne absolwenta i uwarunkowania śro- dowiskowe [Bożykowski i in., 2014]. Powyższe cechy są determinantami zróżnicowania rodzajów, form oraz intensywności pracy. Skutki tego zróżnico- wania odczuwają przede wszystkim ludzie młodzi, wchodzący na rynek pracy, którzy napotykają na liczne bariery. Brakuje miejsc pracy adekwatnych do po- ziomu wykształcenia i oczekiwań młodych ludzi, a dostępne miejsca zatrudnie- nia często są nisko płatne i nie gwarantują akceptowalnego poziomu życia [Pań- kow, 2012; Balcerowicz-Szkutnik, Skórska, Wąsowicz, 2016], co przyczynia się do niepełnego wykorzystania dostępnych zasobów pracy, w tym bezrobocia, underemployment, NEET’s oraz wzmożonych procesów migracyjnych [Eurofo- und, 2012; Skórska, 2015; Balcerowicz-Szkutnik, Wąsowicz, 2017].
Podobnie jak podaż, tak samo popyt na pracę cechuje heterogeniczność. Jego strukturę w dużym stopniu determinują zmiany strukturalne zachodzące w gospo- darce oraz postęp technologiczny. W wyniku automatyzacji i robotyzacji, coraz więcej czynności wykonywanych dotychczas przez ludzi, realizowanych jest przez maszyny i komputery. Wpływa to nie tylko na zmniejszanie się liczby miejsc pracy w wymiarze globalnym, ale także spadek popytu na pracę w tzw. sektorach schył- kowych, przy jednoczesnym wzroście popytu na pracę w nowoczesnych sektorach gospodarki, które absorbują wysokiej jakości kapitał ludzki. Powinno to wpływać na polepszenie sytuacji absolwentów szkół wyższych na rynku pracy, jednak coraz większa powszechność i dostępność kształcenia na poziomie wyższym, a w konse- kwencji rosnący odsetek osób posiadających dyplom wyższej uczelni stanowi coraz większy problem [Balcerowicz-Szkutnik, Skórska, Wąsowicz, 2017]. Tym bardziej, że nie każdy rodzaj zdobytej wiedzy i kwalifikacji przekłada się na atrakcyjną i do- brze płatną pracę. Ważna jest bowiem jakość kształcenia dająca możliwość wyko- rzystania posiadanej wiedzy na rynku pracy.
Maria Balcerowicz-Szkutnik, Anna Skórska, Jarosław Wąsowicz 104
Pracodawcom zależy na tym, aby cechy pracowników odpowiadały charak- terowi stanowiska pracy, tak by wykonywana praca była jak najbardziej produk- tywna. W związku z tym szukają na rynku pracy pracowników o określonych kwalifikacjach, kompetencjach i umiejętnościach. Ważne wydają się w tym kon- tekście rozważania dotyczące wchodzących na rynek pracy absolwentów szkół wyższych. Niezbędne jest dostosowanie systemu edukacji do zmieniających się warunków rynkowych, aby jak najlepiej przygotować absolwentów do przejścia z systemu kształcenia do zatrudnienia, ale również dalsza zmiana podejścia pra- codawców względem młodych ludzi
2. Metodyka badania i określenie próby badawczej
Badania empiryczne przeprowadzono w Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach w okresie od maja do września 2017 r. na drugim roku studiów magisterskich (drugiego stopnia) i objęto nimi studentów dwóch kierunków studiów, tj. ekonomii i zarządzania. Jako narzędzie badawcze wykorzystano kwestionariusz ankietowy zawierający dwadzieścia pytań. Prezentowany w ar- tykule zakres przedmiotowy badań odwołuje się w szczególności do planów zawodowych studentów po ukończeniu studiów, preferowanych form i miejsca zatrudnienia oraz skłonności do kontynuowania nauki po uzyskaniu dyplomu.
W kwestionariuszu ankietowym zastosowano skalę nominalną i porządko- wą. Ustalono, że badanie obejmie wszystkich studentów drugiego (ostatniego) roku studiów magisterskich ujętych w ewidencji dziekanatów. Z przyczyn nieza- leżnych od zespołu badawczego nie udało się uzyskać pełnej próby badawczej.
W rezultacie próba stanowi ok. 75% ogólnej liczebności studentów obydwu wskazanych kierunków, tj. 144 osoby (N = 144, przebadano 72 osoby na kierun- ku zarządzanie i 72 osoby na kierunku ekonomia). Ze względu na ograniczoną objętość tekstu, wyniki zaprezentowane w niniejszym artykule stanowią jedynie fragment badań empirycznych przeprowadzonych w Uniwersytecie Ekonomicz- nym w Katowicach. Struktura rozkładu próby badawczej wskazuje, że populacja studentów na dwóch kierunkach studiów w Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach (ekonomia i zarządzanie) jest silnie sfeminizowana (patrz rys. 2).
Mężczyźni stanowią średnio ponad 20% ogółu studentów tych kierunków.
79,2%
20,8%
ekonomia
Kobieta Mężczyzna
74,3%
25,7%
zarządzanie
Kobieta Mężczyzna
Rys. 2. Rozkład próby badawczej ze względu na płeć (N = 144) Źródło: Badania ankietowe własne.
Zarówno na kierunku ekonomia, jak i na kierunku zarządzanie, tylko ok. 8,5% respondentów zamierza postarać się o zatrudnienie w sektorze publicz- nym. Wydaje się, że jedną z determinant takiej preferencji są niskie, w porówna- niu z sektorem prywatnym, poziom i dynamika wzrostu wynagrodzeń w sekto- rze publicznym. Najczęściej studenci odpowiadali, że chcą podjąć pracę w sektorze prywatnym, w tym spory odsetek stanowią przedsiębiorstwa międzyna- rodowe (patrz rys. 3). Studenci kierunku zarządzanie częściej niż studenci ekonomii deklarują postawy przedsiębiorcze, tj. chcą po uzyskaniu dyplomu założyć własną firmę. Relatywnie spory odsetek studentów nie miał, w momencie przeprowadzania badań, sprecyzowanych planów zawodowych (ponad 12,5%).
1,4%
2,8%
2,8%
5,6%
5,6%
8,3%
9,7%
12,5%
25,0%
26,4%
0,0% 10,0% 20,0% 30,0%
Inne Podjęcie pracy w instytucji naukowej Wyjazd do pracy za granicę Założenie własnej firmy Praca w firmie prowadzonej przez
rodzinę Zatrudnienie w sektorze publicznym
(rządowym, samorządowym) Będę pracował/a tam, gdzie obecnie
jestem zatrudniony/a Jeszcze nie mam sprecyzowanych
planów w tym zakresie Podjęcie pracy w firmie
międzynarodowej Podjęcie pracy w firmie prywatnej
ekonomia
0,0%
1,4%
2,9%
2,9%
8,6%
10,0%
11,4%
12,9%
24,3%
25,7%
0,0% 10,0% 20,0% 30,0%
Inne Podjęcie pracy w instytucji naukowej Praca w firmie prowadzonej przez rodzinę Wyjazd do pracy za granicę Zatrudnienie w sektorze publicznym (rządowym, samorządowym)
Założenie własnej firmy Będę pracował/a tam, gdzie obecnie
jestem zatrudniony/a Jeszcze nie mam sprecyzowanych planów
w tym zakresie Podjęcie pracy w firmie prywatnej Podjęcie pracy w firmie międzynarodowej
zarządzanie
Rys. 3. Plany zawodowe studentów po ukończeniu studiów (N = 144) Źródło: Badania ankietowe własne.
1
b ry s p d Z w m c
R Ź
n c k z o z w s w 106
badan ys. 4 tano przez dem Z dek wośc międ ce w
Rys.
Źródło
nym czośc kieru zami odset z da w Po kani własn
W k nia e 4). O owi
z aut skło klara ci, z dzy b stru
4. Pr o: Bad
Wyn zak ci, k unka ierza tek anym olsce iu d nej
M
kont eksp Odse pona torów onno
acji któr bada uktur
refer dania
niki kresi
które ach s a ko ten mi p e [Je dyplo
sytu Maria
tekśc ponuj tek s ad 9 w, to ości l
resp rej p anym rze ro
rowa ankie
uzy e po e prz stud ontyn
jest poch
elone omu uacj
a Bal
cie ują ch
stud 90%
o jed ludz pond poch mi ki ozkł
ane m etowe
yska okryw
zepr iów nuow
mn hodz ek i u ma i na
lcero
duży hęć dentó
%. Ch dnak i mł dentó hodz
erun ładu
miejs własn
ane w wają rowa [Jel wać niejsz
ącym in., agist a ry
owic
ych przy ów w hoć k mo łodyc ów w ą, al nkam
odp
sce z ne.
w U ą się adzo lone ć nau
zy i mi z
201 tra, ynku
z-Sz
stru yszły w tym
bad ożna ch d wyni lbo w mi st powi
zatru
Uniw ę z w ono ek i i
uki.
wy z ba 14],
moż u pr
zkutn
umie ych a m pr dania a stw do w
ika t w m tudió iedzi
udnie
wersy wyni w 2 in., 2 W ynosi adań to n że w racy
nik, A
eni e abso rzypa a na wierd wyjaz też, miejs ów is
i (pa
enia (
yteci ikam 2013
2014 prz i 46 ń pr niska wyni y w
Anna
emig olwe
adku ten dzić, zdu z
że z scow stnie atrz r
(N =
ie E mi P 3 r. n
4]. P zypa 6% ( rzep a skł ikać wy
a Skó
grac entów
u (za tem że n za gr zami wości eją p rys. 4
= 144
Ekon olsk na p Pona adku
(patr row łonn z b yniku
órsk
cyjny w do arów mat n
nast ranic ierza i, w pod t 4).
4)
nomi kiej A prób
ad p u stu
rz ry wadzo
ność braku
u d ka, Ja
ych o po wno e
nie b tąpiła cę w ają o któ tym
iczn Agen
ie 3 połow
uden ys. 5 onyc ć do
u w dalsz
arosła
ludz djęc ekon
były a ist w pos
oni p rej s wzg
nym ncji 32 10
wa s ntów 5). J ch p
kon iary zego
aw W
zi m cia p
nom y wc totna szuk podj studi ględe
w K Roz 00 s stude w kie Jeśli
prze ntynu y stu o ks
Wąso
młod racy mia, ja
cześn a zm kiwan
ąć p iują em n
Kato zwoj stude entó erun zes ez in
uacj uden ształ
owic
dych y w P
ak i niej miana aniu z
pracę (Ka niew
owic oju P entó ów e nku staw nne i na tów ceni cz
po Pols zarz
real a po
zatru ę w atow wielk
cach Przed ów n ekon
zarz ić te org auki, w p ia s
200 sce (p ządz
lizow d w udni miej wice)
kie ró
w p dsięb na 1 nomi ządz e wy ganiz po popr się.
04 r.
patrz anie wane
zglę ienia ejsco . Po óżni
pew bior 597 ii nie zanie ynik zacje
uzy rawę
Jeśl ., z e) e ę-
a.
o- o- i-
w- r- 7 e e ki
e y-
ę li
uwzględnić fakt, że w opinii studentów, najważniejszym ułatwieniem wejścia na rynek pracy jest „posiadanie znajomości”, to ich niechęć do kontynuacji nauki po uzyskaniu dyplomu magistra wydaje się w dużej mierze zrozumiała.
27,3%
27,3%
45,5%
0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0%
Dodatkowe studia magisterskie lub licencjackie
Studia doktoranckie Studia podyplomowe
ekonomia
6,7%
13,3%
80,0%
0,0% 50,0% 100,0%
Dodatkowe studia magisterskie lub licencjackie
Studia doktoranckie Studia podyplomowe
zarządzanie
Rys. 5. Kontynuacja edukacji po ukończeniu studiów (N = 144) Źródło: Badania ankietowe własne.
Uzyskany rozkład deklaracji studentów o kontynuacji edukacji po ukończe- niu studiów wskazuje istotne różnice pomiędzy badanymi kierunkami. Studia podyplomowe znalazły się na pierwszym miejscu pod względem częstości od- powiedzi. Studenci zarządzania częściej niż studenci ekonomii deklarują podję- cie studiów podyplomowych (patrz rys. 5). Studenci kierunku ekonomia częściej niż studenci kierunku zarządzanie deklarują kontynuację edukacji na studiach doktoranckich i dodatkowych studiach magisterskich lub licencjackich. Wyniki te są zbieżne z deklarowanymi planami zawodowymi studentów (por. rys. 3 i 5) i weryfikują prawdziwość odpowiedzi udzielonych w poprzednich pytaniach.
Podsumowanie
Postrzeganie pracy skoncentrowane głównie na aspektach ilościowych (wy- rażanych np. w ilości przepracowanych godzin, stawce płacy na godzinę, wydaj- ności nakładu pracy itp.) często nie uwzględnia aspektu jakościowego. Praca jednak charakteryzuje się złożonością, wielowymiarowością i określoną specy- fiką, wynikającą m.in. z uwarunkowań, które ją determinują. Odpowiednia praca
Maria Balcerowicz-Szkutnik, Anna Skórska, Jarosław Wąsowicz 108
stanowi nie tylko podstawę statusu ekonomicznego człowieka, pozwalając za- spokajać jego podstawowe potrzeby, ale także determinuje realność życiowych marzeń i planów z nimi związanych. Oczekiwania młodych ludzi względem miejsca zatrudnienia, warunków i treści pracy ewoluują, co potwierdzają wyniki badań empirycznych. Ważne, że wchodzący na rynek pracy absolwenci mają świadomość zarówno istniejących oczekiwań pracodawców, jak i problemów towarzyszących zdobyciu pierwszego zatrudnienia. Ponad 90% badanych stu- dentów woli podjąć zatrudnienie w sektorze prywatnym ze względu na wyższy oczekiwany poziom wynagrodzeń. Wydaje się, że po dynamicznej fali emigra- cyjnej młodych ludzi związanej z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej nastąpiła wyraźna zmiana postaw studentów w tym zakresie. Ponad 90% studen- tów kończących studia na kierunkach ekonomia i zarządzanie wyraża chęć po- szukiwania zatrudnienia w Polsce. Sporym problemem dla uczelni wyższych i dla całej gospodarki jest relatywnie mała skłonność młodych ludzi do kontynu- acji nauki. Około połowa studentów nie zamierza uczyć się po ukończeniu stu- diów, często wyjaśniając ten stan brakiem ich faktycznego wpływu na własną sytuację na rynku pracy.
Duża konkurencja oraz niewystarczająca liczba miejsc pracy dla osób o wy- sokich kwalifikacjach powodują, że dyplom wyższej uczelni nie jest już gwaran- cją szybkiego znalezienia zatrudnienia. Rosnącym oczekiwaniom i wyzwaniom powinny starać się sprostać także uczelnie wyższe (zwłaszcza publiczne), będą- ce szczególnym rodzajem instytucji, w których ważną rolę odgrywają wartości i misja społeczna.
Obecnie zachodzi proces kolejnej transformacji wizji uniwersytetu po to, by odpowiadał on współczesnym wymogom, w tym przygotowywał studentów do pomyślnego wejścia na rynek pracy i nie tracił swojego akademickiego charak- teru.
Literatura
Balcerowicz-Szkutnik M., Skórska A., Wąsowicz J. (2016), Młodzież na rynku pracy – wybrane problemy. Analiza komparatywna regionalnych rynków pracy na przykła- dzie dolnośląskiego, śląskiego i opolskiego [w:] A. Zagórowska (red.), Edukacja młodzieży a rynek pracy, Uniwersytet Opolski, WUP w Opolu, Opole, s. 66-78.
Balcerowicz-Szkutnik M., Skórska A., Wąsowicz J. (2017), Perspektywy zatrudnienia absolwentów na polskim rynku pracy, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, nr 316, s. 7-17.
Balcerowicz-Szkutnik M., Wąsowicz J. (2017), Pokolenie NEETs na rynku pracy – aktualne problemy, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Eko- nomicznego w Katowicach”, nr 312, s. 7-17.
Bożykowski M. i in. (2014), Monitorowanie losów absolwentów uczelni wyższych z wykorzystaniem danych administracyjnych zakładu ubezpieczeń społecznych.
Raport końcowy, IBE, Warszawa.
CEDEFOP (2010) Skills Supply and Demand in Europe: Medium-Term Forecast up to 2020, Publications Office of the European Union, Luxembourg.
Coll R., Zegwaard K.E. (2006), Perceptions of Desirable Graduate Competencies for Science and Technology New Graduates, „Research in Science & Technological Education”, Vol. 24, No. 1.
Davenport T.H., Prusak L. (2000), Working Knowledge. How Organizations Manage What They Know, Harvard Business School Press.
Eurofound (2012), NEETs. Young People not in Employment or Training: Characteristics, Costs and Policy Responses in Europe, Luxembourg.
Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, Bruksela, KOM(2010)2020, 2010.
Jelonek M., Antosz P., Balcerzak-Raczyńska A. (2014), Przyszłe kadry polskiej gospo- darki. Na podstawie badań studentów oraz analizy kierunków kształcenia zrealizo- wanych w 2013 roku w ramach IV edycji projektu Bilans Kapitału Ludzkiego, Pol- ska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, https://www.parp.gov.pl/images/PARP_
publications/ pdf/20014.pdf., s. 6-97 (dostęp: 25.01.2018).
Pańków M. (2012), Młodzi na rynku pracy, Raport z badań. ISP, Warszawa.
Skórska A. (2012), Wykształcenie jako determinanta zatrudnienia młodzieży w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej [w:] A. Zagórowska (red.), Perspektywy mło- dzieży. Młodzież w perspektywie. Region − Polska − Europa − Świat, Część I:
Młodzież a edukacja i rynek pracy, Politechnika Opolska, Opole, s. 83-98.
Skórska A. (2015), Employment or Underemployment in the Context of “Europe 2020”
Strategy Implementation [w:] Economics of the 21st Century 4(8), UE Wroclaw 2015, s. 30-46.
[www1] http://ec.europa.eu/eurostat (dostęp: 20.03.2018).
PLANNED PROFESSIONAL ACTIVITY OF GRADUATES OF HIGHER EDUCATION (ON THE EXAMPLE OF THE UNIVERSITY
OF ECONOMICS IN KATOWICE)
Summary: Student opinion surveys help universities to shape their education policy, including by adapting the program offer to their expectations. The goal of the paper is to identify motives and expectations of students concerning higher education at selected majors and their transitions from the higher education system to the labour market. The research results showed that the student population in two majors of study at the Univer-
Maria Balcerowicz-Szkutnik, Anna Skórska, Jarosław Wąsowicz 110
sity of Economics in Katowice (economics and management) is strongly feminised.
Students of management major more often than students of economics major declare entrepreneurial attitudes, i.e. they want to start their own business after graduating.
A relatively large percentage of students did not have, at the time of the research, speci- fic career plans (over 12.5%). More than half of students of economics major do not intend to continue their education. In the case of students of management major, this percentage is smaller and amounts to 46%.
Keywords: activity of students and graduates, youth labour market, first job, underem- ployment.
