Teresa Kosyra-Cieślak, 2000
Program autorski klasy twórczej dziennikarsko-regionalnej
Założenia ogólne programu
I. W zakresie kształcenia
Klasa tworzona jest z myślą o uczniach o predyspozycjach i zainteresowaniach humanistycznych, którzy chcieliby w przyszłości studiować kierunki filologiczne, dziennikarstwo, kulturoznawstwo, etnografię itp.
1. Oprócz normalnego programu nauczania, przeznaczonego dla klasy liceum ogólnokształcącego o profilu podstawowym, uczniowie realizować będą program edukacyjny, obejmujący dwa nurty zagadnień: poznawanie kultury, historii i specyfiki własnego regionu (Podlasia) oraz kształcenie umiejętności reportersko - dziennikarskich i podnoszenie kompetencji językowych uczniów.
Program ten będzie realizowany jako treści fakultatywne na lekcjach języka polskiego, historii, geografii i języków obcych, a także na zajęciach terenowych, warsztatach, wycieczkach.
Przewidziana jest współpraca z redakcjami „Gazety Wyborczej”, „Dziennika”, a także „Radia Lublin” i „Katolickiego Radia Podlasia”
2. Program „Przedsiębiorczości” ma pomóc w nauce planowania i realizacji pomysłów, zapoznać uczniów ze strukturą i zarządzaniem przedsiębiorstwem, zasadami marketingu i reklamy - szczególnie zaś w odniesieniu do funkcjonowania mass mediów oraz działalności wydawniczej.
Program ten ma ponadto służyć wyrabianiu u uczniów różnych osobowościowych potrzebnych współczesnemu człowiekowi. Ważnym celem opracowanego programu jest stworzenie warunków do wszechstronnego rozwoju intelektualnego, uwzględniającego rozwój zainteresowań i uzdolnień indywidualnych uczniów. Dlatego duży nacisk położony jest na indywidualizację toku nauczania (grupy zainteresowań przedmiotowych, koła naukowe, sesje i seminaria przygotowane przez uczniów, funkcje asystenckie, udział w olimpiadach itp.) - oraz wprowadzanie różnych nietypowych metod pracy (działanie praktyczne, metoda zadaniowa drama, nagranie audycji wywiady itp.).
Szczególny nacisk został położony w programie na naukę języków obcych, informatykę, poznanie elementów kulturoznawstwa, wiedzy o sztuce, filozofii, psychologii i socjologii.
Przewidziane są kontakty z uczelniami wyższymi, a zwłaszcza z Wydziałem Humanistycznym UMCS. Mają one na celu rozszerzenie tematyki edukacyjnej , a z drugiej strony ułatwienie uczniom egzaminów wstępnych.
Wyjątkowo ważne miejsce w programie zajmuje przygotowanie do uczestnictwa w kulturze poprzez wyjazdy na spektakle teatralne, koncerty, itp., a także poprzez własną działalność artystyczną - teatr małych form, recytację poezję śpiewaną, uczestnictwo w konkursach itp.
II. W zakresie pracy wychowawczej:
W pracy wychowawczej nacisk położony zostanie na kształtowanie właściwej atmosfery, dobrze pojęte partnerstwo, umiejętność współpracy, zrozumienie, koleżeńskość, odpowiedzialność, punktualność, wytrwałość, umiejętność komunikowania się z ludźmi i prowadzenia kulturalnej dyskusji, umiejętność planowania i podejmowania decyzji w sytuacjach trudnych, budzenia wiary w siebie, poznania swoich mocnych i słabych stron. W związku ze specyfiką klasy podejmowane będą (godz. wychowawcze, j. polski, „Przedsiębiorczość”) takie zagadnienia jak waga komunikacji społecznej i jej moralne aspekty, informowanie społeczeństwa poprzez środki masowego przekazu, manipulacje językiem, propaganda i przejawy sterowania społeczeństwem poprzez język, etyka dziennikarska itp..
Celem pracy wychowawczej jest wytworzenie modelu człowieka twórczego „elastycznego”, lecz niezależnego, mającego swoje własne zdanie, okazującego szacunek innym ludziom i tolerancyjnego, mającego zrozumienie dla tych, którzy prezentują inne stanowisko. W pracy wychowawczej duży nacisk zostanie położony na naukę planowania własnych zajęć, uczenia się i przezwyciężenia stresów. Większość celów wychowawczych opisanych wyżej zwłaszcza dotyczących kształtowanego modelu osobowości ucznia, zawarta jest w programie
„Przedsiębiorczość”.
Istotną częścią programu wychowawczego jest integracja uczniów z Rodzicami poprzez udział Rodziców w planowaniu pracy i różnych przedsięwzięciach.
III. Założenia organizacyjne:
Program dydaktyczny klasy opiera się na siatce godzin profilu podstawowego, konieczne jest jednak wprowadzenie pewnych korekt:
- zwiększenie liczby godzin języków obcych (częściowo płatnych przez rodziców uczniów ) ,
- wprowadzenie w klasie pierwszej 1 godz. tygodniowo na realizację programu
„Przedsiębiorczość”.
- przyspieszenie rozpoczęcia nauki informatyki i jej stopniowe rozszerzanie od klasy I (zajęcia dodatkowo płatne przez rodziców),
- położenie nacisku na kształtowanie sprawności językowej, umiejętności posługiwania się nowoczesnym sprzętem dziennikarskim, redagowanie podstawowych form wypowiedzi publicznej,
- wprowadzanie zajęć zblokowanych na obozach naukowych, warsztatach, seminariach w terenie itp. (2 wyjazdy dłuższe 7-10 dniowe i 4 wyjazdy 1-2 dniowe w ciągu roku szkolnego),
- powołanie zespołów uczniowskich i zespołów rodzicielskich, - wprowadzenie funkcji asystenckich powierzonych uczniom, - powołanie wychowawcy klasowego,
- wprowadzanie oceny opisowej na koniec semestru i roku szkolnego obok oceny tradycyjnej.
Prowadzącej klasę zależy na współpracy wszystkich nauczycieli uczących w klasie poprzez stałe i regularne spotkania w ramach Rady pedagogicznej. Klasy z udziałem uczniów i rodziców (4 razy w roku). Klasa już została objęta opieką „Gazety w Lublinie” - lokalnego wydania „Gazety Wyborczej”. Podejmowane są starania o pozyskanie innych opiekunów i sponsorów (Fundacja Stefana Batorego, Radio Lublin). Program autorski stanowi pewną „ramę”, która musi być korygowana i na bieżąco uzupełniana. Szczegółowy program zostanie zatwierdzony przez rodziców i uczniów klasy po dokonaniu naboru - we wrześniu 1994 roku, prowadząca dopuszcza możliwość zmian.
IV. Program edukacyjny, regionalno-dziennikarski klasy.
Wykaz planowanych zagadnień
Proponowane zagadnienia zmierzają do zainteresowania uczniów kulturą, historią, specyfiką wyznaniową, językową itp. Podlasia - regionu, z którego pochodzą i który powinien być ich
„ziemią najbliższą” i „Małą ojczyzną”. Poznanie regionu i zdobywanie wiadomości powinno następować poprzez aktywne działania uczniów poszukiwaczy i początkujących dziennikarzy, a więc wywiady rozmowy z ludźmi spotkania z regionalistami, pisanie reportaży poszukiwania źródłowe, zwiedzanie obiektów, lekcje Dziedzictwa Kulturowego
A. Problematyka Regionalna KLASA I
1. Archeologiczne odkrycia na Podlasiu:
- Ścieranie się wpływów polskich, litewskich, ruskich jaćwieskich;
- cmentarzyska i kurhany;
- ślady dawnych grodzisk;
- tajemnicze obiekty (głazy, kamienne baby itp.)
2. Turystyczne, krajoznawcze i ekologiczne walory Podlasia:
- parki krajoznawcze;
- flora i fauna Doliny Nadbużańskiej;
- Bug - jego historyczne znaczenie komunikacyjne i współczesna rola rzeki granicznej;
3. Różnorodność wyznaniowa Podlasia jej przyczyny i wpływ na historię regionu;
- sanktuaria maryjne na Podlasiu np. Kodeń , Leśna Podlaska;
- martyrologia unitów podlaskich, ślady unickie w literaturze;
- parafia unicka w Kostomłotach;
- klasztor w Jabłecznej - ośrodkiem kultu prawosławnego;
- św. Józefat Kuncewicz i dzieje jego kultu;
- ślady reformacji;
- Janów Podlaski - stolica biskupów 4.Tatarzy na Podlasiu:
- pozostałości w Studzience, Kościemewiczach, Lebiedziewie;
- tatarskie formacje wojskowe i ich związek z historią polskiego oręża;
- losy polskich Tatarów.
KLASA II
1. Wielcy i znani Polacy na Podlasiu, ich ślady, muzea, groby, domy (J .I .Kraszewski, St.
Żeromski, A. Naruszewicz, J. U. Niemcewicz, J. Bartosiewicz, J. Wężyk, K.Sawczuk, T.
Kościuszko, A. Zamoyski, współcześni malarze, aktorzy, literaci).
2. Wielkie rody i ich wkład w rozwój ziemi podlaskiej (Biała Radziwiłłów, Radzyń Potockich, Kodeń Sapiehów, Jabłoń Zamoyskich itp.,).
3. Szlachta podlaska XVI-XVII wieku.
4. Powstanie styczniowe na Podlasiu (patriotyczne tradycje, ważni przywódcy, najważniejsze bitwy, cmentarze).
5. Pałace, dworki, parki, ogrody, ich zabytkowy charakter, piękno, związek z krajobrazem
kulturowym, stan dzisiejszy i wykorzystanie (np. Czemiermki, Witulin, Jabłoń, Roskosz i inne).
KLASA III
- 1.Tradycje ludowe na Podlasiu:
- etnograficzna charakterystyka terenu - rola Muzeum Okręgowego;
- tradycje ludowe stroje, obrzędy, zwyczaje, pieśni;
- mieszanie się wpływów językowych, gwar i dialektów;
- twórcy ludowi i „prymitywni” (rzeźbiarze, tkaczki, plecionkarze);
- budownictwo wiejskie;
- kultywowanie tradycji i działania zmierzające do jej zachowania;
- współczesne teatry obrzędowe, zespoły artystyczne (Dołhobrody, Dołholiska, Ratajewicze);
- konkurs „Sztuka Ludowa Południowego Podlasia” i jego znaczenie.
2. Podlaskie nekropolie (cmentarzyska prehistoryczne, cmentarze zabytkowe np. w Wisznicach, cmentarze po epidemiach, groby powstańców styczniowych, cmentarze a okresu I i II wojny światowej - polskie, rosyjskie, austriackie, niemieckie, żydowskie itp. Katolickie, unickie, prawosławne);
3. Żydzi w miastach i wsiach podlaskich, ich historia i kultura.
KLASA IV
1. Podlasie w czasie II wojny światowej i w latach powojennych:
- nagłośnienia, przemilczenia, „białe plamy”, przekłamania;
- trudna historia najnowsza i obiektywizm w jej opisywaniu (pomnik w Siemieniu, groby w Kąkolewnicy, bitwa pod Kiełbaskami, losy AK-owców, WiN-owców, BCH - owców).
2. Szanse i zagrożenia Regionu w dniu dzisiejszym:
- przygraniczne położenie szansą gospodarczą;
- walory ekologiczne i ich wykorzystanie:turystyka , ochrona środowiska ; - czy „Polska B”?
3. Krajobraz kulturowy i architektura:
- kościoły i pałace (gotyk , barok , klasycyzm itp. );
- zabudowa historyczna miast i miasteczek;
- zabudowa wiejska;
- budownictwo współczesne - ocena efektów estetycznych
B. Umiejętności dziennikarsko reporterskie
Program zakłada aktywność uczniów w zdobywaniu wiadomości o Regionie i docieraniu do źródeł informacji. Ma ona polegać na realizowaniu zadań reportersko - dziennikarskich, przydzielonych zespołom i indywidualnym uczniom. Zdobyte wiadomości prezentowane będą w formie wypowiedzi publicystycznych (esej, reportaż, felieton, wywiad notatka prasowa, audycja film dokumentalny itp.) - najlepsze z nich trafią na łamy prasy i na antenę (w ramach współpracy z lokalnymi gazetami i stacjami radiowymi).
Program zakłada opanowanie przez uczniów podstawowych umiejętności dziennikarskich:
- przeprowadzenie wywiadu z wykorzystaniem notatnika i dyktafonu;
- zredagowanie artykułu przeznaczonego dla określonego działu gazety (publicystyczny, aktualno- informacyjny, kulturalny, sportowy itp.);
- namiętności posługiwania się sprzętem technicznym: dyktafon, magnetofon, kamera filmowa,mikrofon, aparat fotograficzny;
- poznanie specyfiki różnych pism i gazet (dziennik, tygodnik, dwutygodnik wydanie specjalne, gazeta sobotnio-niedzielna, pisma specjalistyczne i adresowane do różnych odbiorców);
- zasady funkcjonowania gazety na rynku, sposoby zdobywania czytelników marketing i promocja;
- redagowanie nowoczesnego pisma: wykorzystanie komputerów, programy komputerowe, przesyłanie wiadomości;
- działania mass mediów ogólnopolskich i regionalnych.
Program zakłada zdobywanie tych wiadomości poprzez aktualne zajęcia w terenie, spotkania z dziennikarzami, wizyty w redakcjach, w studio, warsztaty prowadzone przez specjalistów. Na praktyczne działania dziennikarskie przeznaczone są zajęcia terenowe: dwa dłuższe 7-10 dniowe, 4 krótsze 1-2 dniowe w ciągu roku. Formy tych zajęć wyjazdowych to: obozy naukowe, warsztaty, seminaria wyjazdowe, lekcje Dziedzictwa Kulturowego, itp.
