IJsverslag: Winter 1990-1991

ministerie van verkeer en waterstaat

rijkswaterstaat

RIZA

ijsverslag

ijsverslag

winter 1990-1991

Rijksinstituut voor integraal zoetwaterbeheer en afvalwaterbehandeling Notanr. 91.053 Hoofdafdeling Afdeling Auteur Informatie en ontwikkeling Berichtencentrum Medewerk(st)ers Berichtencentrum Lelystad. oktober 1991

Inhoud

Pagina 1. Samenvatting 3 2. Inleiding 4 3. Verantwoording 5 4. Meteorologische gegevens 6 5. Usbezetting en scheepvaartmogelijkheden 7

5.1 Verloop ijsbezetting kanalen 7 5.2 Ijsbezetting op het Usselmeer en Markermeer 7

5.3 Usbezetting Waddenzee en zeearmen 9

5.4 Ijsbezetting grote rivieren 9 6. Werking ijsberichtendienst 15 6.1 Usberichtgeving binnenvaart 15 6.1.1. Vaarwegen Nederland 15

6.1.2. Grote rivieren 15 6.1.3. Usberichtgeving via de nieuwsmedia 15

6.1.4. Internationale ijsberichtgeving Zeevaart 15

Bijlage 1: Overzicht van de winter 1990/91 naar waarnemingen te De Bilt.

Bijlage 2: Overzicht van de winters 1850-1990 met aantal vorstdagen(v), ijsdagen(y). zeer koude dagen(z) en vorstgetallen (V) te De Bilt.

1. Samenvatting

De winter 1990/1991 was volgens het KNMI over het algemeen vrij zacht met een koude februari-maand. Pas in de tweede helft van januari ging de temperatuur omlaag.

In deze winter kwam een ijsperiode* voor van onge-veer 5 J week, van 17 januari tot 26 februari. Hierin ondervond de scheepvaart in het gehele land hinder van ijs en waren er vooral op de trajecten

Amsterdam-Lelystad-Lemmer en Volkerak-Kreekrak ijsbrekers nodig. In verband met het buiten gebruik stellen van een aantal stuwen ondervond de scheepvaart op de Neder-Rijn en de Lek veel hinder van lage water-standen. Op de Maas ondervond de scheepvaart geen hinder van ijs en konden de stuwen in bedrijt blijven.

Foto: RWS, directie Flevoland Konvooi-vaart Usselmeer

• Y

\

• .:.' ~ ,: ! -\

'Een ijsperiode is gedefineerd als een periode van tenminste vijf aaneengesloten dagen waarop van vijf of meer scheepvaartkanalen op onderlinge afstand van tenminste 10 kilometer ijsbezetting wordt gemeten.

2. Inleiding

Met het verschijnen van dit verslag over de winter logische gegevens. Deze documentatie bestaat uit 1990/1991 wordt de publikatie van de jarenlange kaarten; grafieken; overzichten; beschrijvingen en reeks ijsverslagen voortgezet. toelichtingen.

Het verslag geeft een documentatie van de ijsbe- Het doel is de beschikbare gegevens toegankelijk te zetting, voor zover van belang voor de maken ten behoeve van de scheepvaart, de ijsbe-scheepvaart en van terzake dienende meteoro- strijding en het beheer van de openbare wateren.

3. Verantwoording

Bij het samenstellen van dit verslag is gebruik - Watertemperatuurgegevens van Rijkswaterstaat, gemaakt van: Directie Flevoland en het RIZA.

- Het "Maandoverzicht van het weer in Nederland" - Gegevens van de ijsberichtendienst, welke dienst (publikatie 94 A van het Koninklijk Nederlands ressorteert onder de Hoofdafdeling

Meteorologisch Instituut) voor de ontlening van Informatie en Ontwikkeling van het Rijksinstituut meteorologische gegevens. voor Integraal Zoetwaterbeheer en

4. Meteorologische gegevens

Een overzicht van de winter 1990/1991 naar waar-nemingen te De Bilt geeft bijlage 1. De hiernavolgende figuur 1 geeft voor de vijf hoofdstations van het KNMI een overzicht van de afwijkingen van de maand-gemiddelden van de luchttemperatuur ten opzichte van de over een tijdvak van 30 jaren (1951 t/m 1980) berekende maandgemiddelden, de zgn.

normaal waarden'.

Een gedetailleerde overzicht van de aantallen vorst-en ijsdagvorst-en vorst-en zeer koude dagvorst-en over de periode november 1990 t/m maart 1991 voor de vijf eerder genoemde hoofdstations biedt figuur 2.

De beste karakterisering van de strengheid van een winter in Nederland geeft het vorstgetal van Unsen gedefinieerd voor het station de Bilt als:

V= 0,00275v2 + 0,0667y + 1,1112

hierin is :

v = aantal vorstdagen (d.w.z. aantal dagen dat de minimum temperatuur < 0° C).

y = aantal ijsdagen (d.w.z. aantal dagen dat de maximum temperatuur < 0° C).

z = aantal zeer koude dagen (d.w.z. aantal dagen dat de minimum temperatuur <- 10°C).

Het vorstgetal van Unsen bereikte voor deze winter de waarde 21.6 waarmee de winter 1990/1991 volgens de classificatie als normaal bestempeld moet worden.

In bijlage 2 wordt een overzicht gegeven van de winters 1850 t/m 1991 met het aantal vorstdagen(v), ijsdagen(y), zeer koude dagen(zk) en de

vorst-getallen(V).

In bijlage 3 zijn de vorstgetallen vanaf 1850 t/m 1991 grafisch uitgezet.

Ter nadere karakterisering van de maand februari zijn in figuur 3 zowel de gemiddelde gemeten lucht-temperaturen van deze maand in 1991 weergegeven, als ook het langjarig gemiddelde van februari over de periode 1951 t/m 1991.

FEBRUARI (1951 ...1980)

Figuur 3 Gemiddelde luchttemperatuur van februari

De Kooy 0.0 0.8 1,0 -3,0 3,1 Afwijkingen in C t ,o.v. Weerstation EekJe De Bill V -0,1 0.4 1.1 1.0 1,4 1.2 -2,4 -3.1 3,7 4,0

de gemiddelde maandelijke luchttempert

Gemiddelde van deze stations maand De Kooy 0.0 0.8 1,0 -3,0 3,1 Afwijkingen in C t ,o.v. Weerstation EekJe De Bill V -0,1 0.4 1.1 1.0 1,4 1.2 -2,4 -3.1 3,7 4,0

de gemiddelde maandelijke luchttempert lissingen 0,6 0.6 1,0 -2,6 2,9 ltuurover 1951 Beek 0,2 -0.2 0 9 -3,0 3.5 -1980 Gemiddelde van deze stations nov '90 dec '90 jan '91 febr '91 mrt '91 Figuur 1: De Kooy 0.0 0.8 1,0 -3,0 3,1 Afwijkingen in C t ,o.v. Weerstation EekJe De Bill V -0,1 0.4 1.1 1.0 1,4 1.2 -2,4 -3.1 3,7 4,0

de gemiddelde maandelijke luchttempert lissingen 0,6 0.6 1,0 -2,6 2,9 ltuurover 1951 Beek 0,2 -0.2 0 9 -3,0 3.5 -1980 0,2 0,7 1.1 -2.8 3.4

Weerstat ion DeKooy

v y zk 2 5 -13 1 20 10 5 3

-Eelde De Bill Vlissingen Beek

Maand ion DeKooy v y zk 2 5 -13 1 20 10 5 3 -v y zk V y zk v y zk v y zk nov '90 dec '90 jan '91 feb '91 mrt '91 ion DeKooy v y zk 2 5 -13 1 20 10 5 3 10 -13 1 15 -23 9 3 7 8 12 15 20 4 8 6 3 15 -19 6 2 8 13 2 17 1 -21 11 2 3 -totaal: 43 11 68 10 59 8 37 6 2

v = vorstgetal : min. temp < 0'C y = ijsdag : max. temp < 0 C zk = zeer koude dag : min. temp <-10°C

Figuur 2: Aantallen vorst- en ijsdagen en zeer koude dagen

6

5. Usbezetting en scheepvaartmogelijkheden

5.1 Verloop ijsbezetting kanalen.

Na een periode van zacht weer daalde de temperatuur 's nachts in de tweede helft van januari gemiddeld beneden het vriespunt. Op 17 januari werd een begin van ijsvorming waargenomen op een klein aantal vaarwegen in het midden van het land. De eerste helft van februari vroor het 's nachts licht tot matig. Op 4 februari was de ijsbezetting over het gehele land sterk toegenomen. In de provincie Drenthe wer-den toen al enkele vaarverbower-den afgekondigd. Op de meeste kanalen kwam toen al middelzwaar- tot zwaar vast ijs voor. Als gevolg de aanhoudende vorst nam de ijsbezetting zeer snel toe. De scheep-vaart ondervond veel hinder en varen was in het algemeen alleen nog mogelijk met behulp van ijs-brekers. Tot de 13e februari nam de ijsbezetting toe en breidde het aantal vaarverboden zich uit. Tot de 20e februari veranderde de situatie weinig. Na de 21 e februari vond er een overgang plaats naar een ander weertype. De temperatuur ging omhoog. De scheepvaartmogelijkheden verbeterden zich snel. Geleidelijk werden de uitstaande vaarverboden opgeheven.

Na de 22e februari werd de vorst geheel verdreven door een krachtige zuidwestelijke stroming lucht van subtropische oorsprong. Als gevolg hiervan nam de ijsbezetting op de Nederlandse kanalen zeer snel af. Op 25 februari kwam er op de Nederlandse kanalen geen ijs van betekenis meer voor.

5.2 Usbezetting op het Usselmeer en Markermeer.

Op 1 februari werd op het Usselmeer en het Marker-meer een begin van ijsvorming waargenomen. Op 2 februari werd voor de invaart naar Lemmer en voor Medemblik middelzwaar vast ijs waargenomen. Op 5 februari kwam er middelzwaar vast- tot zwaar

ver-spreid drijfijs voor en was er alleen nog vaart moge-lijk voor sterk gebouwde schepen met veel motor-vermogen. Op 6 februari was vaart op het traject Amsterdam-Lelystad alleen nog mogelijk met behulp van ijsbrekers. De route Lelystad-Lemmer was moeilijk bevaarbaar. Op 9 februari werd op de route Amsterdam-Lelystad-Lemmer alleen nog onder be-geleiding van ijsbrekers gevaren. Deze situatie veranderde 15 februari toen er een aktieve de-pressie over ons land trok. De wind nam toe tot stormachtig. eerst uit het zuiden en later ruimend naar het noordoosten. Als gevolg hiervan ging het ijs kruien. Voor de haven van Stavoren vormde het kruiend ijs een ijsdam van ca. 200 meter lang, 20 meter breed en 4 meter hoog en bleef geruime tijd liggen. Pas op 5 maart was de haven weer goed bereikbaar voor de scheepvaart. Wat minder grote ijsdammen lagen op 25 februari voor de zuidelijke invaart van de Houtribsluizen en voor de inloop naar Lemmer. Als gevolg van de invallende dooi en de zuidoostelijke wind was op 27 februari de route Amsterdam-Lelystad-Lemmer weer redelijk goed bevaarbaar. Op de route Amsterdam-Enkhuizen werd ten zuiden van Enkhuizen op 28 februari nog een ijsplaat van ca. 6 km2 waargenomen.

Figuur 4 geeft een overzicht van de water-temperatuur nabij de Houtribsluizen te Lelystad. In dit ijsverslag is voor het eerst een foto van de NOAA-satelliet (figuur 5) gepubliceerd. Ter vergelijking is een ijskaart van 4 februari 1991 (figuur 6) afge-beeld.

De temperatuurgegevens zijn relatief en geven dus niet de absolute waarden aan. Op de satellietfoto is de invloed van de relatief 'warme Ussel' op de ijsbezetting van het Usselmeer te zien.

T < c M > - T<ch5)

Figuur 5. NOAA beeld

IJSBERICHTENDIENST

IJSKAART

IJSBERICHT N° « * an * pE B 91 VOOR DE BINNENVAART OC USTOCSTANO OP 01 WADC-V E R K I A ' ^ H L G O U M ' i " ? t n ' f -D I I I M K x ' I K M -D • C " i i m c » « * c * » i UHH WMMB o*nfu>.« « - o* * ' . I . . , . > • . . . . r , -RIZA 90

8

Figuur 6. Uskaart

5.3 Ijsbezetting Waddenzee en Zeearmen

Waddenzee en de Eems

Enkele dagen nadat de vorst was ingevallen werd op zondag 3 februari voor het eerst licht drijfijs op de Waddenzee waargenomen. Ook hier verslechterde de toestand snel. Zo kwam er op 5 februari al middelzwaar drijfijs voor, dat plaatselijk door de wind opeengeschoven was. Als gevolg van het getij kon de ijstoestand plaatselijk soms sterk verschillen. Op 11 februari was de situatie voor de zeearmen zo verslechterd dat begonnen werd met de ijs-berichtgeving voor de zeevaart. Met name in de aanloop van de havens van Harlingen en Delfzijl bevond zich middelzwaar verspreid drijfijs. Vooral kleinere schepen ondervonden hinder van deze ijsgang. Na 18 februari verbeterde de situatie. Op donderdag 21 februari kwam er alleen ten noorden van de Afsluitdijk nog licht drijfijs voor. Op 22 februari was de Waddenzee weer ijsvrij.

Zeearmen (Zeeuwse Stromen).

Op de Westerschelde is gedurende deze periode slechts licht drijfijs waargenomen.

Op 7 februari werd op de Oosterschelde een begin

van ijsvorming waargenomen, deze situatie ver-anderde snel. Zo kwam op 12 februari al middel-zwaar drijfijs voor.

Op het traject Volkerak-Kreekrak had de scheep-vaart gedurende deze ijsperiode veel hinder van de ijsgang. Op 5 februari kwam er licht drijfijs voor. Mid-delzwaar opeengepakt drijfijs kwam op 12 februari voor, er werden toen ijsbrekers ingezet om de scheepvaart te begeleiden.

Op het traject Volkerak-Krammer ondervond de scheepvaart eveneens veel hinder. Hier kwam zwaar opeengepakt drijfijs voor.

5.4 Usbezetting grote rivieren

Op de grote rivieren vormde zich licht drijfijs, maar ze bleven over het algemeen goed bevaarbaar. Wel waren er beheersmaatregelen nodig. De stuwen in de Neder-Rijn en Lek werden op 7 februari geheven. Het gevolg hiervan was dat de waterstanden van de Waal, Pannerdensch Kanaal, Neder-Rijn. Lek en Geldersche Ussel aanzienlijk daalden. Deze situatie duurde voort tot 9 februari.

Op de Maas ondervond de scheepvaart geen hinder van het ijs en bleven de stuwen in bedrijf.

Figuren 7 en 8 geven een overzicht van de water-temperaturen van de Rijn en Maas.

Ijsbezetting en scheepvaartmogelijheden op de kanalen 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 I 1 A. G R O N I N G E N , FRIESLAND, DRENTHE, OVERIJSSEL 1. Eemskanaal A B D H H H H L 2. Winschoterdiep L L L L L L 3. A.G. Wildervanckkanaal M M M M M M 4. Van Starkenborqhkanaal F H L L L 5. Prinses Marqnetkanaal B B LL. _{F I 1 1} K K \ 6. Johan Frisokanaal G G M M M M M M M N

7 Van Hannxmakanaal: Harlingen - Leeuwarden C C G C F L L M M fv

Leeuwarden - Fonejacht G F M M M M fv 8. Houkesloot M M K K _N 9. Noord Willemskanaal B B B M M M M M M M K 10. Drentsche Hoofdvaart C C C M M M M M fv ' : Meppelerdiep B D D E B L L L L 12. Zwarte Water D D D L L L L 13. Zwolle - Usselkanaal A A B h

14. Twentekanalen: Zutphen - Enschede

_c

D D D C L K L L

Zijtak naar Almelo G G G G G L M M fv

B. NOORD-HOLLAND, ZUID-HOLLAND, UTRECHT, G E L D E R L A N D 1. Noordzeekanaal A A A A A A A F 2. Zaan A G K H L ! L L 3. Noordhollandsch Kanaal: M M

Den Helder - Alkmaardermeer G F F H F

M M M

Alkmaardermeer G G G M M M M M tv

4 Balgzandkanaal G G M M M M M M _fv

5. Noorderbuitenspaarne en Zijkanaal C G G G G G G G fv

6. Vaarweg Amsterdam - Rottredam via Gouda

Schinkel A G G K K K

Rmgvaarl v d Haartemmermeerpolder (oost)

_i

H L F K H Heimanswetering D E . L L Oude Rijn F F L fv Gouwe F D E L L L Hollandse Ussel D D D G F _{L L} 7 Amsterdam - Rijnkanaal

Amsterdam Wijk bij Duurstede B B E Wijk bij Duurstede Tiel D B B C

8. Amstel - Drechtkanaal (A'dam-Uithoorn) G M M M M M M tv

9. Vaarweg Rotterdam - Den Haag F D D G G G G fv

10. Hartelkanaal D H

r-11 Atgedamde Maas G G G L M fv

12 Kanaal van St. Andnes C

13. Maas - Waalkanaal D F F F F

C. ZEELAND. NOORD-BRABANT LIMBURG

1. Kanaal door Walcheren en vaarweg door Veerse meer A A A D D C

2. Kanaal door Zuid-Beverland A A A G K H

3. Kanaal Terneuzen - Gent A A A A A

4. Axelse Sassing A A A A A 5 Schelde • Rijnverbindmg A A B A G G G K r 6. Donge L L L H Markka i E M M M fv 8. Wilhelminakanaal D E L D L M M fv 9. Dieze D D D D L L L L

10 Zuici Wi'i- • . .• s Hertogenbosch Veghel D D D D L L M K

Veghel - Nederweert - Bekjie B B B F G L B M M M h

1 1 . Kanaal Wessem - Nederweert E E UJ _{E G G G L}

12 Juliana kanaal 13. Lateraalkanaal

aantal dagen Totaa l • o c tr TO TO > <5 E c CU D I TO "O TO <

1

_I

• 1 3 > •o 1!

.l

> TO to € CO ro > 5 IB •e TO 10 > JD c Totaa l • o c tr TO TO > <5 E c CU D I TO "O TO < 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 ' 28

I

• 1 3 > •o 1!

.l

> TO to € CO ro > 5 IB •e TO 10 > JD c Totaa l • o c tr TO TO > <5 E c CU D I TO "O TO < L H H H H H H E 0 3 2 14 19 14 M M M M L H H H E E E A 1 3 13 5 22 18 M M M M L H H H E E E A 1 3 4 14 22 18 L L L L H H H H D D D A 1 4 16 21 16 M M M M L L L L H H O 3 2 11 7 23 18 M M M M M M M M M G G A G G G 1 7 19 27 19 M M M M M L L L H H A 4 2 7 10 23 17 M M M M M L L L L H H A 1 2 7 12 22 19 M M M M M L L L M H H O 1 9 12 22 21 M M M M M M M M M M M D 0 4 1 21 26 21 M M M M M M M M M M M M 0 4 22 26 22 L L L L L L L F E B A 4 5 13 22 13 L L L A L L L F E B A 3 5 12 20 12 A A A L A 7 4 11 4 L L L L L L L L D D D 0 3 6 14 23 14 M M M M M K K K K H H D 0 1 6 7 10 24 17 A A A A A 15 15 L L L F F F F F F 1 7 13 21 13 L L L L L L L E 0 1 5 15 21 15 19 M M M M M M M M M M M 0 1 3 19 23 15 19 M M M M M M M M G G 0 1 4 17 22 17 M M M M M L L L H H H 0 1 7 6 8 24 14 L L L L H H E E E E E A 2 7 13 22 13 L K K K K K K K E E E A 1 4 17 22 17 L L L L L L L D A 1 4 13 6 1 9 19 14 M M M M L L F D 0 1 4 13 6 1 9 20 15 L L L H L H D 0 1 4 14 19 14 L L L H H H H D 0 1 6 12 19 12 B B B D 8 1 9 D D D D 2 8 10 M M M M L E E D A A A 3 4 1 13 21 14 M M M M F F D 0 1 10 7 18 7 H H D D B 1 4 7 12 7 M F D 5 5 9 19 14 C B A 6 6 F F F E E 0 B B 2 13 1b D D D F F F D E O 5 13 18 G G D D D D D B A 0 6 9 3 18 3 A A A A A 12 12 B 0 c c c fx ri •"- r\ 6 c 3 1 "* o 9 on la o r L L L F D D 0 J i J 3 11 15 11 L L M M M M M L L 0 2 7 10 20 17 M M M M M M L L L K K 0 3 7 11 22 18 L L L L L D D 0 6 12 19 12 L L L E E E 0 7 12 2 22 14 L L L K D D O 5 6 i i 5 27 16 L L L L L D D D B B A 3 11 8 22 8 11

U s t o e s t a n d o p het Usselmeer. Markermeer en de Waddenzee

Februi

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Usselmeer 1 Lemmer C B C F F A C F F F G G L 2. Staveren A A A C C M M M M M M 3. Kornwerderzand C C G C M M M M M M 4. Den Oever

_c

C G C M M M M M M 5. Medemblik G H H M M M M M

6. Enkhuizen (Krabbersgat, N. van de sluis) C C C

_c

M M L I _{M M M}

7. Ketelmeer A A B B D M

8. Lelystad (N.O. van de Houtribsluizen) B B B D D G K L M M M M

Markermeer

1 Enkhuizen (Krabbersgat, 2. van de sluis) C G C M M C M M M M M M

2. Hoom G M M G M M M M M M

3 Amsterdam B B G G K K K K K M L L

4. Lelystad (ZW van de Houtribsluizen) C B D H K M K K M M M K

Waddenzee 1. Nieuwe Statenzijl M M M M M M M 2. Delfzijl F H H K H F 3. Lauwersoog E E H K K K L L L K 4. Hatlingen D D B D F F F L F B 5. Kornwerderzand B B E G K K K K B B F B E G K K L L 7. Den Helder B E E E E D B B 8. OudeSchild B B F G K K K F E E 9. Vlieland D D F F F F F F F lO.Terschelling D D D F F F L F B i * Ameland F F H K K L L D K 12. Schiermonnikoog M M K K K K

Verklaring van de lettercode A blank water

B licht drijfijs C licht vast ijs

D middelzwaar, verspreid drijfijs E middelzwaar. opeengepakt drijfijs F middelzwaar drijfijs in geul of slop G middelzwaar vast ijs

H zwaar, verspreid drijfijs K zwaar, opeengepakt drijfijs L zwaar drijfijs in geul of slop M zwaar vast ijs

N ijsdam of kruiend ijs

O verdwijnend ijs. niet meer hinderlijk

Maart 1991 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 01 02 03 04 i _{F F E E G} M _{F O 0} M M N N F M M M M M A A M M M A i < _A M D A K K K K D A M M M G D K (ijsplaat) M M M M M B B H L L F A K K K t. H D A M H H H D A A A A A D D D B B B B B B A A A B B B B A A A A D D B D A A A D D B D D D B B A A D A D D A B D C B D D D D 0 A

13

Watertemperatuur van het Usselmeer december 1990 - maart 1991 10 56 .

1

CD 3 E CD S4 2 ' / Houtribsluizen 10 20 10 20 1 20 10 20

december 1990 januari 1991 lebruari maart

Figuur 4. Verloop van de watertemperatuur te Lelystad (Houtribsluizen)

Watertemperatuur van de Rijn

december 1990 • maart 1991

Ti5 ?

december 1990 januari 1991

Figuur 7. Verloop van de watertemperaturen van de Rijn

14

Watertemperatuur van de Maas

december 1990 maart 1991 1 b -1 4 -

r

1 2 - /

i

o -= 10-TO & 8 * E -§ 6 -3 4 . \ LXN

IT

A

\ \

r^

V A

• 1

J f

L^_

2. Eysden Keizersveer Eysden

r\

10 20

december 1990 januari 1991 10 20 10 20 februari 10 20 maart

6. Werking ijsberichtendienst

6.1 Usberichtgeving binnenvaart

6.1.1 Vaarwegen Nederland

De berichtgeving voor de binnenvaart is in werking geweest van 2 februari tot en met 28 februari 1991. In dat tijdvak zijn in totaal op 17 dagen ijskaarten uitgegeven. De Ijsberichtendienst krijgt haar infor-matie van de ijscentra. Een ijscentrum krijgt van de diverse waarnemers haar informatie. Elke ijskaart gaf voor de ochtend van de dag van verzending (al-leen op werkdagen) de ijstoestand op de vaarwe-gen in Nederland weer. Dagelijks werden er ca. 850 verzonden. Van de mogelijkheid telefonisch bij de

Ijsberichtendienst inlichtingen omtrent de vaarmo-gelijkheden in te winnen werd veelvuldig gebruik ge-maakt.

Figuur 9 geeft de indeling van de ijscentra en de routekaart van 1990 weer.

6.1.2 Grote rivieren

Dit winterseizoen zijn er 4 rivierenkaarten uitgeven in de periode van 13 februari tot en met 18 februari. De rivierenkaart gaf de ijsbezetting op de Duitse-Belgische- en Nederlandse rivieren weer.

Een voorbeeld van een rivierenkaart is opgenomen in figuur 10.

6.1.3 Usberichtgeving via de nieuwsmedia.

Een overzicht van de ijstoestand en de scheep-vaartmogelijkheden ten behoeve van de radio-nieuwsdienst werd dagelijks verstrekt van 1 februari tot en met 28 februari.

Deze berichten zijn uitgezonden in de Mededelingen-rubriek om 17.55 uur. op radio 5.

Bedoelde berichten werden eveneens verstrekt aan NOS teletekst (pag. 725), het ANP ,De Wasser- und Schiffahrtsambten in Wurzburg, Mainz en Miinster.

6.1.4 Internationale ijsberichtgeving Zeevaart.

Op 11 februari was de situatie in de noordelijke Ne-derlandse zeehavens en hun aanloop zodanig ver-slechterd, dat werd besloten ook de Internationale ijs-berichtgeving voor de Zeevaart in werking te laten treden.

Er werden totaal 9 berichten verstuurd, die informatie verschaften over de aanlopen en havens van Delf-zijl, Harlingen, Den Helder en Amsterdam/Zaandam. Deze berichten werden verstuurd naar:

- de Kustwacht

- SMHI/Norrkbping in Zweden - Hydrodienst in Hamburg

Een overzicht van de ontvangen en de uitgezonden ijsberichten voor de zeescheepvaart is opgenomen in figuur 11.

De gebruikte code is die welke is samengesteld door de gezamenlijke Oostzeelanden en vastge-steld tijdens de Xlle Baltic Sea Ice Meeting in 1979 te Gdansk en voor dit gebied aanvaard door de "Com-mission for Marine Meteorolgy' van de meteorolo-gische wereld Organisatie (WMO) te Geneve. De code wordt gebruikt in Finland, Zweden, Polen, Noorwegen, Rusland, Denemarken, Duitsland en Nederland.

De berichten omvatten de gegevens betreffende de ijstoestand en de bevaarbaarheid van de zeeha-vens met hun toegangen. Een overzicht van de in-deling van de havens en hun aanlopen is opge-nomen in figuui .2.

IJSBERICHTENCENTRUM

INDELING IJSCENTRA

ENROUTEKAART1990

I M • / , . 30Q <?

<?

X

W I MM • l » * * l i H ' . A M • tVHMH VM*1 M "**««« ( j j » *

S. \

56 lift I • '

~ X ""-•' _ 2a

#

^ ! \

A

67

/v

6

*/ ^••••••.•••••;:\ V>f

Verklaringen: 76 = ijscentrum © - ® = route = waarnemingspunt ruim vaarwater 80 1p #Jf

nza

niksinsliluul voor imegraal zoetwaterOeheer en afvalwaterDehandelmg

Usberichtencentrum Maerlant 16 8224 AC Lelystad

Tel. 03200-44011 of 70411 Figuur 9.

IJSBERICHTENDIENST

IJSBEZETTING OP DE GROTE RIVIEREN IJSBERICHT No. 5 van 13 FEB 91

•

STUW BWlf J* M D « h ,

VA;--•

OEM V£RSTHe«TV1»

HADK>5 I E 1 t » uui « « "Mf-ueOEUNaes

• . i wacMT v i * reic^ooMKAHiwcxmicM -• ... ^ . • 1 -z o Figuur 10.

17

Ontvangen en uitgezonden berichten voor de zeescheepvaart (in code) Datum AA BB

cc

DD Datum 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 1 2 3 4 5 6 11/02/91 3122 3122 2211 2111 4222 4222 4222 4222 12/02/91 3312 3312 2211 3312 4222 3222 3211 3211 13/02/91 3312 3311 1000 1000 4222 4222 3211 3211 2000 1000 1000 2100 1000 1000 1402/91 3210 3210 2000 2000 4222 4222 3222 0000 3210 3210 2000 1000 1000 2100 1000 1000 15/02'91 1100 1100 2100 1000 3222 4222 3222 2110 3210 3210 2000 1000 1000 2100 1000 1000 16/02/91 2100 2100 0110 0110 2000 1000 1000 2100 1000 0110 17/02/91 3222 3222 3211 1000 0110 0110 0110 0110 0110 0110 18/02'91 0110 0110 2100 1000 2110 3222 3222 1000 1000 1000 19/02'91 0110 0110 1000 1000 1000 0110 1100 0110 0110 0110

18

Figuur 11.

Groepen met hun codeletters onderverdeling der groepen

met hun cijfers (1ste cijfer der code) AA = Aanloop en haven Delfzijl en Eemshaven 1 haven Delfzijl

2 Eemshaven

3 Eems: Oterdum tot Eemshaven 4 Eems: Eemshaven tot Huibertgat BB = Aanloop en haven Harlingen

CC = Aanloop en haven Den Helder

1 haven Harlingen 2 langs de Pollendam 3 Blauwe Slenk

4 Vliestroom en Stortemelk 1 haven Den Helder 2 Texelstroom en Marsdiep 3 Schulpengat

DD = Aanloop en havens Amsterdam en Zaandam

EE = Aanloop en havens Rotterdam

1 Zijkanaal G en de haven Zaandam 2 Amsterdam Oostelijk havengebied 3 Amsterdam Westelijk havengebied 4 Zijkanaal A (Beverwijk)

5 Noordzee-kanaal

6 Sluizen Umuiden tot uiterton 1 Nieuwe Maas en havens 2 Botlek-havens

3 Europoort

4 Nieuwe Waterweg

5 Hoek van Holland tot uiterton FF = Aanloop en havens Dordrecht en Moerdijk

GG = Aanloop Schelde-havens

1 Moerdijk-haven 2 Moerdijk tot Dordrecht 3 haven Dordrecht 4 Oude Maas 5 Noord

1 havengebied Antwerpen

2 Schelde: Antwerpen - Hansweert 3 Schelde: Hansweert - Vlissingen 4 Sloehaven

5 Oostgat 6 Wielingen

7 Kanaal van Terneuzen naar Gent

2e CIJFER 3e CIJFER AB - HOEVEELHEID EN RANGSCHIKKING VAN HET

ZEEIJS 0 Usvrij

1 Open water - ijsconcentratie minder dan 1/10 2 Zeer verspreid drijfijs - ijsconcentratie 1/10 tot

minder dan 4/10

3 Verspreid drijfijs - ijsconcentratie 4/10 tot 6/10 4 Aaneengesloten drijfijs - ijsconcentratie 7/10 tot

8/10

5 Dicht aaneengesloten drijfijs - ijsconcentratie

9/10 tot 9+/10*)

6 Compact drijfijs met aaneengevroren drijfijs -ijsconcentratie 10/10

7 Vast ijs overgaand naar buiten in drijfijs 8 Vast ijs

9 Slop in dicht aaneengesloten of compact drijfijs, of langs de vastijsrand

/ Geen opgave mogelijk

*) 9+/10 betekent: 10/10 ijsconcentratie met

openingen

SB - FASE VAN ONTWIKKELING VAN HET IJS

0 Nieuw ijs of nieuwe, donkere ijskorst (minder dan 5 cm dik)

1 Licht gekleurde ijskorst of ijsvlies (5 tot 10 cm dik)

2 Grijs ijs (10 tot 15 cm dik) 3 Grijs-wit ijs (15 tot 30 cm dik) 4 Wit ijs (30 tot 50 cm dik) 5 Wit ijs (50 tot 70 cm dik)

6 Middelzwaar eerstejaars ijs (70 tot 120 cm dik) 7 Us overwegend dunner dan 15 cm, met enig

dikker ijs

8 Us overwegend grijs-wit (15 tot 30 cm dik) met enig ijs dikker dan 30 cm

9 Us overwegend dikker dan 30 cm, met enig dunner ijs

/ Geen informatie of geen opgave mogelijk (b.v. wegens slecht zicht)

4e CIJFER 5e CIJFER

TB - GESTELDHEID OF TOESTAND VAN HET IJS

0 Pannekoekijs, ijsschotsen, ijsbreccie (stukken kleiner dan 20 m)

1 Kleine ijsschollen (20 tot 100 m diameter) 2 Middelgrote ijsschollen (100 tot 500 m diameter) 3 Grote ijsschollen (500 tot 2000 m diameter) 4 Usvelden (meer dan 2000 m diameter) of vast ijs 5 Pakijs

6 Opeengedreven dikke sneeuwbrij, klontijs of compact ijsbreccie

7 Usheuvels of tot ruggen opeengeschoven ijs 8 Dooigaten of plassen op het ijs

9 Voos ijs

Geen informatie of geen opgave mogelijk N.B. a. De cijfers 0 tot 4 kunnen uitsluitend worden gebruikt als de ijsconcentratie minder is dan 7/10 en als geen samengedrukt (compact) ijs aanwezig is;

KB - NAVIGATIEMOGELUKHEDEN IN IJS

0 Scheepvaart niet belemmerd

1 Scheepvaart moeilijk of gevaarlijk voor houten schepen zonder ijsversterking

2 Scheepvaart moeilijk voor zwak gebouwde, ijzeren of stalen schepen met gering motor-vermogen. Scheepvaart voor houten schepen zelfs met ijsversterking niet raadzaam

3 Scheepvaart zonder hulp van een ijsbreker is alleen mogelijk voor sterk gebouwde schepen met een groot motorvermogen en geschikt voor navigatie in ijs

4 Scheepvaart is zonder ijsbrekerhulp mogelijk in renne of gebroken slop

5 Ijsbrekerhulp kan alleen worden gegeven aan schepen die geschikt zijn voor navigatie in ijs en van bepaalde tonnage zijn

6 Ijsbrekerhulp kan alleen worden gegeven aan schepen met ijsklasse en van bepaalde ton-nage

7 Ijsbrekerhulp kan alleen worden gegeven aan schepen na speciale vergunning

8 Scheepvaart is tijdelijk gesloten 9 Scheepvaart gestremd

/ Geen gegevens bekend

november 1990 WAARNEMINGEN TE DE BILT 3 4 5 6 7 8 9 10 1! 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 3C I0SC • : • • • : I 0 3 t 102C I01C lOOt 980 no 170 ?5 20 ' 5 10 5 0 5 10 20 ' 5 • 0 20 15 10 •oo 75 50 26 200C ISOC nor. 500 13 10 S 0 • J NO o 2 0 Z ZW vv NW '. 40 15 30 25 20 15

F

^

^

Li.

1

I ^ T

-3 4 5 6 7

1

n

16 17 18 19 20 21 22 23 2*25

_•_

r - n

r-^ r l l ^

ZH

26 27 28 29 30 datum 1050 1040 1030 1020 1010 1000 990 LUCHTDRUK (m hPa) zes-uuriigkse m v i i m l n o M i 280 970 28 20 15 10 5 0 TEMPERATUUR etmaal-aemiddeiden maitma en minima 5 10 20 - 5 - 1 5 HOEVEELHEID NEERSLAG ( i n m m j etmaal-sommen 0 SNEEUWDAGEN 20 •5 10 ! DUUR NEERSLAG (in uren) etmaal-sommen 0 _ONWEERSDAGEN 100 50 RELATIEVE VOCHTIGHEID ( i n % ) etmaal-Qemiddelden ?•-2000 1500 1000 500 GLOBALE STRALING (in Joule ' c m ' ) etmaal-sommen 0 15 10 5

ZONNESCHUN (In uren) etmaal-sommen e n langst mogeli|fce duur

0 8

0 3 6 0 '

BEWOLKING (m achtste delen gemiodelden uit uufiijkse waamemingen 3 5 90 135 180 225 WINDRICHTING (ofaden en streken) zes-uuriijkse waamemingen • vanaDet. w.i-ij 270 315 3 6 0: 40 35 10 2S 20 WINDSNELHEID (in nv's) gemiddeiden en maximale a n e t i a d M : . - • tijoVakKen van zes uur 15

•c 5 0 datum

december 1990 WAARNEMINGEN TE DE BILT IOSC •"•-., -• D3C I02C 1011 10C( 9 7 0 25 20 IS 10 5 10 20 15 10 -o 20 15 •n 5 0 •00 n 50 25 200C 1S0C 100C 500 I" "5 10 5 a N M 0 7 0 z zvv W NW N 40 35 30 25 20 •5 10 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 - « = •

=il

_•_

L/

- u ~ _L,

i

I

nJ

_ j

-i_n

n

datum 1050 1040 1030 1020 1010 1000 see 980 '"'•' 25 20 15 10 5 0 5 10 20 •5 10 5 0 20 15 ' 0 5 0 •oc 75 50 25 2000 1500 1000 500 0 15 '0 5 0 : 0 360 «5 M 135 180 225 270 315 360 LUCHTDRUK (in hPa) zes-uurli|kse waarnemmgen TEMPERATUUR (in C) etmaal gemiddelden maxima en minima HOEVEELHEID NEERSLAG I in mm) etmaal-sommen SNEEUWDAGEN DUUR NEERSLAG lin urenl etmaal-sommen ONWEERSDAGEN RELATIEVE VOCHTIGHEID ( i n t i ) etmaal-gemidderden GLOBALE STRALING (in Jouit-etmaal-sommen

ZONNESCHUN (in urenl olmaalsommen e n langst mogeiijke duur

BEWOLKING (in acntste defani gemiddelden uit uurii,kse waarnemmgen WINDRICHTING Igraden en s f e k e n ) zes-uurlljkse was - • ' vanaoei. windstii WINDSNELHEID (in nVs| gemiddelden en maximale sneiheden over tqCvakken van zes uur

januari 1991 WAARNEMINGEN TE DE BILT LUCHTDRUK tin hPa) • waarnemmgen TEMPERATUUR (in -C) etmaal-gemtfldeiden maxima en minima HOEVEELHEID NEERSLAG im mm) etmaal-sommen SNEEUWDAGEN DUUR NEERSLAG (in uren) etmaal-sommen ONWEERSDAGEN RELATIEVE VOCHTIGHElD (kn%) eimaal-gemKtoeklen GLOBALE STRALING tin J o u l e / c m * J etmaal-sommen

ZONNESCHUN (in uren; etmaal-sommen e n langst mogeiifhe duur

BEWOLKING (m acntste delen)

gemtoaeloep uit uurtijkse

waarnemmgen WINDRICHTING (g/aden en streken) zes-uurii|*ise waarnemmgen " vanatoeJ wmdsW WINDSNELHEID ( m m s ) gemKldetden en meximaie s n e t n e « n over tqdvaKken van zes uur

februari 1991 WAARNEMINGEN TE DE BILT 1050 I04< 103C 102C I01C i GO; 990 980 970 25 20 15 II i 5 to 20 15 i r 5 0 20 15 II 5 0 too '5 50 25 200C 150C 100C 50.0 •5 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 2 2 23 24 25 26 27 28

X i ^

datum 1050 1040 1030 1020 1010 1000 LUCHTDRUK (in nPa) zes-uurlijkse waarnemmgen 990 980 970 25 20 15 10 5 0 •TEMPERATUUR (in C) etmaal-gemiddolden maxima en minima •5 10 20 15 10 5 HOEVEELHEID NEERSLAG (in mm) etmaal-sommen 0 SNEEUWDAGEN 20 •5 •o 5 DUUR NEERSLAG (in uren) etmaal-sommen 0 ONWEERSDAGEN 100 75 50 RELATIEVE VOCHTIGHEID (in %) elmaai-gemidde'den 25 2OO0 1500 10O0 500 GLOBALE STRALING (in Joule cm-etmaal-sommen 15 to

ZONNESCHUN (in uieni etmaai-sommen en langst mogelijke duur

BEWOLKING (m BChttb gemiddelden uit uurhjkse waarnemmgen WINDRICHTING (grader, en sueken) zes-uuriiikse waarnemmgen " vanaoel, windstil WINDSNELHEID gemiOdelden en maximale snelheden over tt)dvakken van zes u u '

Bijlage 2 winter v _y z V W M M

v

y z V winter v _y z V 1850 81 24 7 41.9 97 75 12 23.5 44 63 5 14,3 51 53 - - 7,7 98 41 1 5,3 45 43 10 3 15.1 52 64 1 12,0 99 57 3 3 14.3 46 64 13 1 21.1 53 64 12 2 21.5 1900 66 16 4 27,1 47 82 48 13 76.1 54 90 18 7 42,1 01 70 20 8 35.7 48 45 3 2 9.8 55 94 _{33 24} 73,0 02 73 3 3 20,0 49 63 4 13,6 56 77 8 .; 26,1 03 52 19 3 23.4 1950 49 7 2 13.5 57 63 17 6 28.9 04 75 18 - 27,5 51 53 8 4 17,5 58 74 5 4 22.9 0 5 50 4 2 11.8 52 4 7 _{- -} 6.1 59 52 3 2 11.7 06 67 5 _- 15,7 53 84 13 _- 28,1 1860 88 8 3 30,0 07 68 J4 8 31.0 54 57 15 11 31,2 61 61 22 8 38.8 08 68 16 6 30.1 55 79 13 1 27,0 62 53 9 3 17,1 09 84 11 6 33,4 56 69 25 18 49,8 63 32 1 - 3,5 1910 62 _{- -} 10.6 57 43 5 8.4 64 66 12 ₇ 27.8 11 51 3 _- 9.2 58 62 4 3 16,6 65 100 18 9 49.5 12 36 7 4 12.7 59 56 11 _- 16,0 66 45 2 _- 6,9 13 48 1 _- 7.0 1960 56 7 _- 13.3 67 54 9 2 16.3 14 48 7 1 12,1 61 35 3 _- 5.4 68 57 15 2 21.2 15 52 1 - 8,1 62 74 10 4 26.2 69 54 ₆ 1 13,1 16 54 4 _- 10,7 63 97 44 24 81,9 1870 73 14 _•t 28,5 17 83 21 13 47,4 64 76 18 4 32,4 71 75 31 M 51,7 18 73 7 1 20,5 65 70 6 3 20,8 72 74 3 2 19,3 19 67 9 3 21.7 66 65 19 3 27,6 73 47 4 8,8 1920 49 4 _- 9,3 67 32 2 4 8,6 74 53 3 1 10,8 21 66 8 1 18,4 68 67 5 3 19,0 75 82 12 2 28,7 22 84 '5 11 41.7 69 82 18 5 36,1 76 70 21 4 31,9 23 38 3 6.0 1970 88 18 7 41,1 77 38 4 1 7,8 24 103 16 4 44,3 71 59 16 9 30.3 78 46 1 6.5 25 56 5 12.0 72 52 5 1 11.9 79 91 19 1 36.6 26 61 '4 8 28.5 73 58 3 _- 11,3 1880 85 24 10 47,0 27 49 3 - 8.6 74 45 4 2 10,5 81 72 12 8 31,2 28 72 14 6 30.3 75 41 _- 4.6 82 39 3 6.2 29 97 26 16 61,0 76 54 6 2 14,3 83 74 2 - 16,4 1930 51 3 - 9,2 77 45 4 8,2 84 31 2 - 4,0 31 75 4 1 19,3 78 42 7 9,5 85 72 6 2 20,5 32 73 5 1 19.1 79 87 33 8 51.7 86 107 9 3 40,9 33 69 12 6 27,8 1980 54 _B 1 14,5 87 84 10 4 30,5 34 68 15 6 29,4 81 66 4 1 15.8 88 78 25 8 42.3 35 43 2 _- 6,4 82 74 18 8 36.0 89 70 5 1 17,9 36 50 2 1 9,3 83 45 3 _- 7,6 1890 67 12 20,4 37 54 4 _- 10.7 84 63 4 13.6 91 96 35 20 70,9 38 60 3 2 14,1 85 70 22 16 45.9 92 72 10 1 22,1 39 51 12 7 22.9 86 77 24 7 40,1 93 61 18 7 30,3 1940 87 41 19 69,3 87 73 '5 8 33.6 94 54 6 2 14,3 41 79 30 6 49.3 88 35 2 _- 4,7 95 81 22 15 49,4 42 92 44 20 74.9 89 16 - - 2,0 96 54 4 10,7 43 53 9 13.7 1990 91 29 59 1 8 6 3,0 21,6

s g s 8 8 8

I

CO