EGZAMIN
W TRZECIEJ KLASIE GIMNAZJUM
Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH L¹dy archeologów
Instrukcja dla ucznia
1. Sprawd, czy zestaw egzaminacyjny zawiera 13 stron.
Ewentualny brak stron lub inne usterki zg³o nauczycielowi.
2. Na tej stronie i na karcie odpowiedzi wpisz swój kod i datê urodzenia.
3. Czytaj uwa¿nie wszystkie teksty i zadania.
4. Rozwi¹zania zapisuj d³ugopisem lub piórem z czarnym lub granatowym tuszem/atramentem. Nie u¿ywaj korektora.
5. W zadaniach od 1. do 20. s¹ podane cztery odpowiedzi: A, B, C, D.
Odpowiada im nastêpuj¹cy uk³ad kratek na karcie odpowiedzi:
A B C D
Wybierz tylko jedn¹ odpowied i zamaluj kratkê z odpowiadaj¹c¹ jej
liter¹ - np. gdy wybra³e odpowied "A":
6. Staraj siê nie pope³niaæ b³êdów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale je¿eli siê pomylisz,
b³êdne zaznaczenie otocz kó³kiem i zaznacz inn¹ odpowied.
7. Rozwi¹zania zadañ od 21. do 29. zapisz czytelnie i starannie w wyznaczonych miejscach. Pomy³ki przekrelaj.
8. Redaguj¹c odpowiedzi do zadañ, mo¿esz wykorzystaæ miejsca opatrzone
napisem Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie bêd¹ sprawdzane
i oceniane.
UZUPE£NIA ZESPÓ£
NADZORUJ¥CY WPISUJE UCZEÑ
dysleksja
MAJ 2002
Powodzenia!
Czas pracy:
120 minut
Liczba punktów do uzyskania: 50
GH-A1-021
KOD UCZNIA DATA URODZENIA UCZNIA
dzieñ miesi¹c rok
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Tekst I
Orszak posuwa siê jakby po gzymsie wykutym z boku ska³y, wreszcie zatrzymuje siê na obszernym placu o kilkanacie piêter nad dnem w¹wozu. Tu znajduj¹ siê drzwi prowadz¹ce do podziemnego grobu, który budowa³ sobie faraon przez trzydzieci lat panowania. Grób ten to ca³y pa³ac z komnatami dla pana, rodziny i s³u¿by, z jadalni¹, sypialni¹ i ³azienk¹,
z kaplicami powiêconymi ró¿nym bogom, a nareszcie - ze studni¹, gdzie na wieki spocznie
mumia faraona. Przy blasku jaskrawych pochodni widaæ ciany wszystkich komnat pokryte
modlitwami i obrazami, które odtwarzaj¹ wszystkie zajêcia i rozrywki zmar³ego: polowania,
budowê wi¹tyñ i kana³ów, triumfalne przejazdy, uroczystoci odprawiane na czeæ bogów, walki wojsk z nieprzyjació³mi, pracê ludu... Nie doæ na tym: pokoje bowiem s¹ zastawione sprzêtami, naczyniami, wozami i broni¹, kwiatami, miêsem, ciastem i winem, ale jeszcze znajduje siê w nich mnóstwo pos¹gów. S¹ to liczne wizerunki Ramzesa XII, jego kap³anów, ministrów, kobiet, ¿o³nierzy i niewolników. Pan bowiem i na tamtym wiecie nie mo¿e siê obejæ bez kosztownych sprzêtów, wykwintnego jad³a i wiernej s³u¿by.
Boles³aw Prus, Faraon, t. II, Warszawa 1963.
Odkrycie przez Cartera [brytyjskiego uczonego ¿yj¹cego w latach 1873-1939] niemal
nienaruszonego grobu Tutenchamona sta³o siê miêdzynarodow¹ sensacj¹. Archeologia
zyska³a obfite ród³o wiedzy o staro¿ytnym Egipcie, a cudowne wyposa¿enie grobu oczarowa³o szerok¹ publicznoæ. Carter tak opisywa³ moment wejcia do grobowca:
Wsun¹³em wiecê i zajrza³em do rodka, lord Carnarvon, lady Evelyn i Callender stali wokó³ mnie w trwo¿nym oczekiwaniu na to, co powiem. Z pocz¹tku nic nie mog³em zobaczyæ, ciep³e powietrze uchodz¹ce z wnêtrza komory spowodowa³o, ¿e p³omieñ wiecy migota³, lecz wkrótce w zasiêgu mojego wzroku wy³oni³y siê z ciemnoci szczegó³y komnaty - dziwaczne zwierzêta, pos¹gi i z³oto - wszêdzie blask z³ota. Przez chwilê, która musia³a byæ wiecznoci¹ dla tych, którzy stali obok mnie, zamar³em oniemia³y z zachwytu.
Thomas Hoving, Tutenchamon za kulisami odkrycia, Warszawa 1991.
Zadanie 1. (0 – 1)
Najodpowiedniejszym synonimem wyrazu faraon jest:
A. ksi¹¿ê, B. namiestnik, C. minister, D. król.
Zadanie 2. (0 – 1)
Grób faraona znajdowa³ siê w miejscu:
A. wyklêtym,
B. trudno dostêpnym, C. dobrze oznakowanym, D. zakazanym.
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Zadanie 3. (0 – 1)
W grobie faraona informacje o jego ¿yciu by³y zawarte:
A. na ciennych malowid³ach, B. w papirusowych ksiêgach, C. na rytualnych naczyniach, D. w wyrzebionych wizerunkach.
Zadanie 4. (0 – 1)
Wyposa¿enie grobu faraona wiadczy³o o:
A. dobrym zabezpieczeniu, B. lêku Egipcjan przed mierci¹, C. ochronie pami¹tek po zmar³ym, D. trosce o ¿ycie wieczne zmar³ego.
Zadanie 5. (0 – 1)
We fragmencie Faraona B. Prusa dominuj¹:
A. powtórzenia, B. wyliczenia, C. apostrofy,
D. pytania retoryczne.
Zadanie 6. (0 – 1)
Z tekstu T. Hovinga wynika, ¿e odkrywcami grobu Tutenchamona byli:
A. Egipcjanie, B. Francuzi, C. Anglicy, D. Amerykanie.
Zadanie 7. (0 – 1)
Odnalezienie grobu Tutenchamona przyczyni³o siê do:
A. poszerzenia wiedzy o kulturze Egiptu,
B. potêpienia archeologów przez opiniê spo³eczn¹, C. zakazu badañ archeologicznych w Egipcie, D. powstania nowej ga³êzi wiedzy.
Zadanie 8. (0 – 1)
Który z cytatów wyra¿a emocjê?
A. Wsun¹³em wiecê i zajrza³em do rodka, B. z pocz¹tku nic nie mog³em zobaczyæ, C. zamar³em oniemia³y z zachwytu, D. p³omieñ wiecy migota³.
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Zadanie 9. (0 – 1)
Dla naukowców groby staro¿ytnych Egipcjan maj¹ przede wszystkim wartoæ:
A. historyczn¹, B. polityczn¹, C. religijn¹, D. ekonomiczn¹.
Tekst II
Heinrich Schliemann otworzy³ Iliadê i przeczyta³ raz jeszcze wiersze o straszliwej walce Achillesa z Hektorem. O tym, jak Hektor ucieka³ przed mia³ym biegaczem i jak obydwaj miasto potrójnym okr¹¿yli skokiem. Przeby³ opisan¹ w Iliadzie drogê i znalaz³ zbocze tak strome, ¿e musia³ zeñ z³aziæ na czworakach. To utwierdzi³o go w przekonaniu, ¿e Homer,
którego opisy terenu traktowa³ tak, jakby chodzi³o o najcilejsz¹ topografiê wojskow¹, nie
móg³ pomyleæ o tym, ¿eby jego bohaterowie zbiegali z tego zbocza potrójnym skokiem.
Z zegarkiem w jednym i Homerem w drugim rêku odmierzy³ drogê miêdzy pagórkiem, który
kryæ mia³ w sobie Trojê, a przyl¹dkiem, gdzie staæ mia³y okrêty Achajów. ledzi³ przebieg pierwszego dnia bitwy trojañskiej, tak jak opiewa j¹ Iliada od drugiej do siódmej pieni, i obliczy³, ¿e gdyby Troja le¿a³a tu, w Bunarbaszi, Achajowie musieliby w ci¹gu dziewiêciu godzin walk przebiec nie mniej ni¿ 84 kilometry! Prawdziwe lady znajdowa³y siê gdzie indziej. Schliemann odnalaz³ Trojê blisko wioski Hissarlik, gdzie wzgórze opada³o ³agodnym i szerokim stokiem, wiêc Hektor i Achilles, obiegaj¹c trzykrotnie miasto, musieli przebyæ
tylko 15 kilometrów. Odkrycie to by³o triumfem archeologa, ale i zarazem triumfem Homera,
bo zosta³o udowodnione, ¿e faktycznie niegdy istnia³o to, co przypisywano wy³¹cznie wyobrani poety.
C. W. Ceram, Bogowie, groby i uczeni, Warszawa 1967.
Zadanie 10. (0 – 1)
Schliemann szuka³ w Iliadzie informacji o:
A. bohaterach wojny, B. po³o¿eniu Troi, C. flocie Greków, D. przebiegu wojny.
Zadanie 11. (0 – 1)
Przywo³uj¹c postacie Hektora i Achillesa, Schliemann analizowa³:
A. psychikê bohaterów, B. taktykê walki, C. czas pojedynku, D. przebyt¹ odleg³oæ.
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Zadanie 12. (0 – 1)
W odnalezieniu Troi pomog³o Schliemannowi:
A. zapoznanie siê z histori¹ Grecji,
B. ustalenie miejsca postoju greckich okrêtów, C. wykonanie dok³adnych pomiarów terenu,
D. wykorzystanie mapy terenu opisanego w Iliadzie.
Zadanie 13. (0 – 1)
Odkrycie Troi by³o triumfem Homera, poniewa¿ potwierdzi³o:
A. barwnoæ jego wyobrani, B. prawdziwoæ jego opisu Troi, C. istnienie Achillesa i Hektora, D. przebieg wojny trojañskiej.
Zadanie 14. (0 – 1)
Potêga staro¿ytnej Grecji opiera³a siê na:
A. rolnictwie i hodowli, B. dyplomacji,
C. kolonizacji i handlu, D. sztuce.
Zadanie 15. (0 – 1)
Wyrazem o innej budowie s³owotwórczej ni¿ trzy pozosta³e jest:
A. grafolog, B. archeolog, C. kulturoznawca, D. historyk.
Tekst III
Gdy od dawna drzemi¹cy wulkan Wezuwiusz wybuch³ 24 sierpnia 79 r. n.e., mieszkañcy rzymskich miast Pompejów i Herkulanum zostali zupe³nie zaskoczeni. Gor¹cy popió³ godzinami pada³ na Pompeje, a¿ zakry³ je ca³kowicie na kilka metrów.
Z czasem o Pompejach zapomniano. W V wieku n.e. upad³ Rzym, ale legenda o zaginionym miecie przetrwa³a ponad tysi¹c lat. W 1860 roku profesor archeologii Giuseppe Fiorelli zaj¹³ siê wykopaliskami w Pompejach. Po ods³oniêciu ulic przyst¹pi³ do sporz¹dzenia planu miasta.
W jego zachodniej czêci znajdowa³y siê: forum otoczone wi¹tyniami i budynkami u¿ytecznoci publicznej (by³y to m. in. ³anie) oraz teatr i na wschodnim krañcu - amfiteatr.
Pozosta³¹ czêæ miasta wype³nia³y budynki prywatne. Poza murami przy wybrukowanych drogach znajdowa³y siê cmentarze. Pompeje otacza³ trzykilometrowej d³ugoci mur z omioma bramami. Od pó³nocy i wschodu w murze zbudowano wie¿e obserwacyjne.
Miasto le¿a³o zaledwie piêæset metrów od morza. Po wprowadzeniu w cesarstwie tak
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
zwanego pax Romana (pokoju rzymskiego) czêciowo rozebrano mury obronne, a na ich miejscu powsta³y usytuowane na tarasach eleganckie wille z piêknym widokiem na morze.
Fiorelli jest znany przede wszystkim jako twórca odlewów gipsowych postaci zasypanych w Pompejach. W popio³ach przetrwa³y bowiem odciski cia³, tote¿ do zachowanych wg³êbieñ wlewa³ on pod cinieniem p³ynny gips. W ten sposób odtwarza³ równie¿ przedmioty i korzenie drzew. Przyczyni³ siê do poznania warunków ¿ycia w antycznym miecie rzymskim.
Peter Connolly, W Pompejach, Wroc³aw 1992.
Zadanie 16. (0 – 1)
Odkrycie Pompejów pozwoli³o lepiej poznaæ:
A. ¿ycie w rzymskim miecie, B. ród³o potêgi cesarstwa, C. przyczynê klêski Rzymu, D. legendy o zaginionym miecie.
Zadanie 17. (0 – 1)
Z tekstu wynika, ¿e Rzymianie:
A. lekcewa¿yli higienê osobist¹, B. chowali zmar³ych w obrêbie miasta, C. nie interesowali siê sztuk¹,
D. budowali brukowane drogi.
Zadanie 18. (0 – 1)
S³awê przynios³o G. Fiorellemu:
A. podanie przyczyny zag³ady Pompejów, B. opisanie swoich odkryæ,
C. odnalezienie dawnej kultury, D. stworzenie odlewów cia³ i rzeczy.
Zadanie 19. (0 – 1) Tekst III zawiera:
A. streszczenie, B. opis,
C. wywiad, D. dialog.
Zadanie 20. (0 – 1)
W staro¿ytnych miastach forum by³o miejscem:
A. wystêpów teatralnych, B. zgromadzeñ,
C. walk gladiatorów, D. modlitw.
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Georgio de Chirico, Dwóch archeologów, [za:] Wielcy malarze, nr 133.
Zadanie 21. (0 – 1)
Siedz¹ce postacie s¹ podobne do pos¹gów. Wyjanij, co wiadczy o tym podobieñstwie.
...
Zadanie 22. (0 – 1)
Dlaczego archeolodzy nie maj¹ twarzy, a miniatury zabytków przys³aniaj¹ ich cia³a?
...
...
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Zadanie 23. (0 – 1)
Na trzech fotografiach przedstawiono przyk³ady dzie³ nawi¹zuj¹cych do sztuki egipskiej, greckiej i rzymskiej. Jak¹ funkcjê pe³ni³y w staro¿ytnoci obiekty architektoniczne, które zainspirowa³y twórców tych dzie³?
Fotografia A Fotografia C
Piramida stoj¹ca przed Luwrem w Pary¿u Fotografia B
Kolumna Zygmunta III Wazy w Warszawie
Wielki £uk w dzielnicy La Defense w Pary¿u
Fotografia A - ...
Fotografia B - ...
Fotografia C - ...
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Tekst IV
Stanis³aw Grochowiak Archeologia (...)
Widzia³em we nie l¹d archeologów, Gdy obracaj¹c wiatrakami ³opat, Z popio³ów krêc¹c konopiaste bicze, Grób otwierali jak królewski poród.
Wreszcie u g³ównej katakumby progu Stanêli ufni, a gdy kurz ju¿ opad³, Starczyæ musia³y za ca³e zdobycze Koci wiec¹ce w pustelni otworu.
Nie po to przyszli. Ale po cz³owieka Przydatki pró¿ne1, którymi obrasta Odmiennoæ nasza na ³¹kach cmentarzy,
Czy dzie³em bêdzie, czy skargi wiadectwem. (...)
Stanis³aw Grochowiak, Nie by³o lata II, Warszawa 1994.
1 pró¿ne przydatki – przedmioty wk³adane do grobowców
Zadanie 24. (0 – 1)
Wypisz cytat, w którym zosta³ przedstawiony w³aciwy cel poszukiwañ archeologów.
...
...
Zadanie 25. (0 – 1)
W opisie pracy archeologów poeta wykorzysta³ przenonie. Wypisz z tekstu jedn¹ z nich.
...
Zadanie 26. (0 – 1)
Na podstawie jednego z tekstów zamieszczonych w arkuszu wyjanij zwiêle, dlaczego archeolodzy uwa¿aj¹ pró¿ne przydatki za najwa¿niejsze.
...
...
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Zadanie 27. (0 – 2)
Napisz tekst, który zosta³by zamieszczony w encyklopedii jako objanienie has³a
„archeologia”.
archeologia - ...
...
...
...
...
Zadanie 28. (0 – 5)
Napisz notatkê do kroniki szkolnej zawieraj¹c¹ informacje o przebiegu wycieczki do muzeum sztuki staro¿ytnej. Uwzglêdnij tak¿e swoje wra¿enia z pobytu w tym muzeum.
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Zadanie 29. (0 – 17)
Warto poznawaæ dorobek naszych przodków.
Napisz rozprawkê, w której ustosunkujesz siê do tej opinii. Odwo³aj siê do trzech przyk³adów osi¹gniêæ cywilizacyjnych (jednego z arkusza i dwóch w³asnych).
Pamiêtaj, ¿e twoja praca zostanie sprawdzona, jeli bêdzie zgodna z tematem i zajmie co najmniej po³owê wyznaczonego miejsca.
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Brudnopis
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
