Kazus I.
1Państwo X rozpoczęło intensywną budowę sztucznych wysp na rafach na obszarze Morza P i umieszczanie na nich wojska. W pobliżu sztucznych instalacji znajdowało się również pasmo naturalnych formacji i wysp należących do państwa X. Zgodnie z Konwencją z Montego Bay wokół takich obszarów, które nadają się do zamieszkania przez ludzi lub do samodzielnej działalności gospodarczej można ustanowić wyłączna strefę ekonomiczną o promieniu 200 mil morskich.
Sztuczne wyspy nadawały się do zamieszkania przy zewnętrznym wsparciu z kontynentu i rzeczywiście zostały zajęte przez wojsko państwa X, z kolei wyspy naturalne były zamieszkiwane tymczasowo przez ludzi, jednak obecnie zostały opuszczone.
Obszar działań państwa X pokrywa się również z wyłączną strefą ekonomiczną wyspiarskiego państwa Y wynoszącą 200 mil morskich.
Państwo Y stoi na stanowisku, że państwo X nie miało prawa budować sztucznych instalacji na obszarze jego WSE, ponadto działalność państwa X spowodowała poważne i nieodwracalne szkody w rafie koralowej i ekosystemie Morza P (m.in.
przez dopuszczenie do poławiania żółwi morskich na wielką skalę).
Czy państwo X mogło rościć sobie prawa do wyznaczenia WSE na spornym obszarze i czy mogło podjąć budowę sztucznych wysp i instalacji?
1 Opracowanie własne na podstawie wyroku Stałego Trybunału Arbitrażowego w sprawie Morza Południowochińskiego (Filipiny p. Chinom), zob. http://www.pcacases.com/pcadocs/PH-CN%20-
%2020160712%20-%20Award.pdf
Kazus II.
215 lutego 2012 r., w odległości ok. 30 mil morskich od wybrzeża państwa I, dwóch strzelców marynarki państwa W pozbawiło życia dwóch rybaków (obywateli I). Straż nabrzeżna państwa I aresztowała statek handlowy EL, na którym przebywali strzelcy.
Również obaj strzelcy zostali aresztowani i postawieni w stan oskarżenia, co stanowiło początek sporu między dwoma państwami odnośnie do jurysdykcji w sprawie.
Państwo W twierdziło, że strzały oddano w związku z zachowaniem sugerującym próbę abordażu na EL oraz utrzymywało, że pozwani są objęci zakresem immunitetu jurysdykcyjnego.
Państwo I twierdzi, że na łodzi rybackiej nie było broni, a pomijając dwie ofiary pozostała część załogi spała. Prokurator państwa I domagał się zastosowania zasady terytorialności w sprawie, a nie zasady wyłącznej jurysdykcji państwa bandery (w tym wypadku W).
Obaj strzelcy przez kilka lat przebywali w areszcie państwa I. Tymczasowo zostali zwróceni państwu W, jednak w celu uniknięcia zaogniania konfliktu, państwo W odesłało obu swoich obywateli z powrotem do państwa I, pod obietnicą niestosowania kary śmierci.
Państwo W dążyło do ostatecznego wydania żołnierzy marynarki. Wpierw zwróciło się z wnioskiem do Międzynarodowego Trybunału Prawa Morza, który nakazał zawiesić wszelkie postępowania w obu państwach do czasu wydania decyzji przez Stały Trybunał Arbitrażowy, który miał rozpatrzyć kwestie dopuszczalności środka tymczasowego, jakim był zakaz opuszczania terytorium państwa I przez obu strzelców.
1) Które z państw ma jurysdykcję w sprawie?
2) Jaką decyzję powinien wydać Stały Trybunał Arbitrażowy w sprawie stosowania środka tymczasowego?
2 Opracowanie własne na podstawie publikacji internetowych i wyroków sądów międzynarodowych w sprawie statku „Enrica Lexie” (w tym przed STA, Case no. 2015-28 oraz wcześniej przed Międzynarodowym Trybunałem Prawa Morza, Case no. 24, Order of 24 August 2015, dostępne w Internecie odpowiednio tu: http://www.pcacases.com/web/view/117 i tu:
https://www.itlos.org/fileadmin/itlos/documents/cases/case_no.24_prov_meas/C24_Order_24.08.2015 _orig_Eng.pdf
Kazus III.
3Okręt wojenny państwa W otarł się na morzu terytorialnym państwa T o skałę podwodną, która nie była naniesiona na mapy żeglugowe. Kolizja spowodowała konieczność dokonania stosownych napraw. Rząd państwa W zażądał od państwa T zwrotu kosztów naprawy.
Czy na państwie T ciąży obowiązek odszkodowawczy?
3 Opracowano na podstawie P. Filipek, B. Kuźniak, Prawo międzynarodowe publiczne, Wyd. 5, Warszawa 2014.