N. Guryna
Wszystko mówi o wielkim poecie
Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza 6, 115-122
N.Guryna
D yrektor Nowogródzkiego Muzeum Adama M ickiew icza
WSZYSTKO MÓWI 0 WIELKIM POECIE
"Adam M ickiew icz - nasz dobryj p o p u tczik w nowom w riem ien i”
Jakub Koiás Imię w ie lk ie g o m istrza l i t e r a t u r y p o l s k i e j , Adama M ickie w ic z a , gorącego bojownika o p o stę p i w o ln o ść, o s z c z ę ś c i e lu d z i , o p rzy ja źń między narodam i, j e s t szero k o znane, d ro g ie i b l i s k i e w sp ó łc z e sn e j lu d z k o ś c i. Ze szczególn ym szacunkiem od n oszą s i ę do n ieg o lu d z ie pracy Związku R a d z ie c k ie g o .
Wyrazem w d z ię c z n o ś c i, poważania i m ił o ś c i do p o ety Nowo gródka j e s t Muzeum Adama M ick iew icz a . Muzeum j e s t położone w centrum m ia s ta , wśród cie m n o z ielo n y c h t o p o l i , p o d k r eśla ją cy ch b i e l ś c ia n dawnego dworu M ickiew iczów .
Z w iedzającego Muzeum sp o tyk a na w stę p ie p o p ie r s ie Adama M ickiew icza wykonane p rzez r z e ź b ia r z a A .Z a sp ick ie g o oraz s ł o wa w ie lk ie g o p o ety : "Zwać m ian ie - M ilio n , za lu d z ie j m ilio n
c ia r p ie ć katawanni m u s z u . - z "Dziadów" c z . I I I , w tłuma c z e n iu na języ k b ia ło r u s k i M .Łużanina. O d zw iercied la ją one in t e n c j e s p o łe c z n e w tw ó r c z o ś c i Adama M ickiew icza oraz zn acze n ie p o ety jako bojownika o s z c z ę ś c i e lu d z k o ś c i.
W o k r e s ie o s t a t n i e j wojny okupanci n iem ieccy zru jn o w a li dom, w którym znajdowały s i ę zb io r y m ick iew iczo w sk ie. Po w oj n ie Władza R adziecka p o d ję ła p iln e s ta r a n ia w c e lu podźw ig- n ię c ia z gruzów Muzeum. Dom z o s t a ł odbudowany według poprzed n ic h planów , a u r o c z y s te je g o o tw a rcie n a s t ą p iło w końcu 1955 rok u , w s e tn ą r o c z n ic ę ś m ie r c i p o e ty .
116
-W t e j c h w ili w Muzeum m ie ś c i s i ę ok oło 2 t y s ią c e ekspona tów . Nowa ek sp ozycja zbiorów ch a ra k tery zu je i p od kreśla epo k ę , w k t ó r e j ż y ł i tw o rzy ł p o e ta , a je d n o c z e ś n ie mówi d o b it
n ie o ż y c iu i tw ó r c z o ś c i Adama M ick iew icza, i j e s t zarazem świadectwem c z c i i p am ięci narodu r a d z ie c k ie g o o w ielkim p o l skim p o e c ie . Ekspozycja obejmuje siedem s a l .
W Nowogródku, w domu rod zicó w , g d zie o b ecn ie m ie ś c i s i ę muzeum, Adam M ickiew icz s p ę d z ił swoje d z ie c ię c e i m łod zień cze l a t a . Tu z upodobaniem s łu c h a ł fa n ta sty c z n y c h opowiadań s t a rego s ł u g i B ła ż e ja oraz b a je k , p i e ś n i ludowych i legen d n ia n i G ą sie w sk ie j. Z teg o domu c h o d z ił c o d z ie n n ie do m iejscow ej szko ły pow iatow ej, s tą d t e ż w sp ó ln ie ze swoim p r z y ja c ie le m Janem Czeczotem od w ied zał jarm ark i, w esela w i e j s k i e , sty p y i "wie
czo ry n k i" . Zebrane w rażenia s t a ł y s i ę w p r z y s z ło ś c i źródłem jeg o n a tch n ien ia p o e ty c k ie g o .
W s a l i d r u g ie j s z c z e g ó ln ą uwagę zwrócono na motywy ludowe w tw ó r c z o śc i Adama M ick iew icza . A rtysta M .B ie ls k i u w ie c z n ił moment, gdy m łod zień czy Adam słu c h a opowiadań s ta r e g o s ł u g i o ob rzęd zie dziadów . Obrzęd te n p r z e d s ta w ił na rysunku g r a f ic z nym a r t y s t a P.D raczew , n atom iast o heroicznym c z y n ie L itw in k i Grażyny opowiada inny rysunek a r t y s t y W .Szarangowicza.
Adam M ickiew icz dobrze zn a ł warunki i ż y c ie chłopów b ia ło r u s k ic h , o czym zaśw iadcza n a j le p ie j l i s t Ignacego Domejki do Bohdana Z a le s k ie g o , p o d k r e śla ją c y w ie lk ą r o l ę kontaktów z ludem i je g o p ie śn ia m i w k s z ta łto w a n iu s i ę p ierw szych natchnień m łodocianego p o ety i je g o serd eczn eg o druha, Jana C zeczo ta .
W Muzeum p rzed staw ion o s z k ic e stro jó w c h ło p a , c h ło p k i, s z la c h c ic a i s z la c h c ia n k i oraz s i e r p i nahajkę jako przedmio ty o d z w ie r c ie d la ją c e pracę i u c is k lu d u . /O braz a r t y s t y M.Kar- puka "Chłop przy p łu g u " /.
Dokumenty mówiące o w ileń sk o-k ow ień sk im o k r e s ie ż y c ia poe ty są zebrane w t r z e c i e j s a l i . P r z e d sta w ia ją one kolegów u n i w ersy te c k ic h M ick iew icza , k tó r z y o d e g r a li poważną r o lę w k s z a ł-
towaniu s i ę poglądów sp o łe c z n y c h i l i t e r a c k i c h młodego Mic k ie w ic z a . Widzimy t u rów nież w czesne utwory p o ety jak ręk o p is poematu " K arto fla" , w ie r s z "Zima m iejska" i k a rtę ty tu ło w ą "Tygodnika W ileń sk ieg o " , w którym opublikowano te n w ie r s z . 0 - bok ty c h utworów znajdują s i ę inne m ło d zień cze utwory M ick
ie--
1 1 7
-w icza : "P ieśń Adama", " P ieśń F ilaretó -w " i "Oda do m ło d o ści" . D alszy c ią g e k s p o z y c ji pośw ięcony j e s t tomikowi "Ballad i ro mansów", k tó r y u kazał s i ę w W ilnie w 1822 r . I lu s t r a c j e K.Gór s k ie g o p rzed sta w ia ją b a lla d y : "Rybkę", "Św iteziankę" i "Roman- ty c z n o ść " , a rysunek K ostrzew sk iego b a lla d ę "Pani Twardowska". D z ia ł ten u zu p ełn ia w itryn a z ręk op isam i "B allad i romansów".
Dobrze rozw iązany j e s t fragm ent wystawy obrazujący d ru gi tomik p o e z j i M ick iew icza, m .in . "Grażynę" i "Dziady" c z . I I i IV. P rzed staw ion e s ą tu w czesne wydania ty ch utworów oraz r ę k o p isy i i l u s t r a c j e .
Osobny k ą c ik Muzeum obrazuje pobyt Adama M ickiew icza w Tu- hanowiczach i zapoznanie s i ę p o ety z Marylą Wereszczakówną.Ten okres ż y c ia młodego p o ety i l u s t r u j ą : f o t o g r a f ia dworu w Tuha- now iczach, akwarela W.Dmochowskiego /w ed łu g ry c in y K. R ocha/ p rz ed sta w ia ją c a brzozy sadzone ręką M ick iew icza , p o r tr e t Mary l i /w edług rysunku P a s z k ie w ic z a /, Maryla i Adam przy p a r t i i szachów i in n e . D opełnieniem ty c h pam iątek s ą obrazy: "A. Mic k ie w ic z i M.Wereszczaka" /w ed łu g m ai. Ł o s ik a /, "Napisz o tym" /w edług m ai. A .D em arina/, "Maryla g ra ją ca b ia ło r u s k ą p ie ś ń l u - dową"/według m ai. Ł . ł y s i e n k i / . W szystkie t e p a m ią tk i, obrazy i i l u s t r a c j e św iadczą wymownie o g łę b o k ic h związkach Adama Mic k iew ic za z tw ó r c z o śc ią ludową i życiem narodu. "Kącik tuhano- w ick i" u z u p e łn ia ją meble pochodzące ze wspomnianego dworu: dwa f o t e l e i s t o l i k .
W zb io ra ch Muzeum z n a la z ł rów nież sw oje o d b ic ie u d z ia ł A. M ickiew icza w ta jn y ch o rg a n iz a cja ch stu d e n c k ic h filom atów i f i la r e tó w . Zebrane z d ję c ia : kamień f il a r e t ó w , M ickiew icz z k o le gami w c e l i w ię z ie n n e j /w g. obrazu M alczew sk iego/,k oresp on d en c j a , fragm enty akt z p ro cesu filom atów i f ila r e t ó w i in n e - w szystk o to mówi o M ickiew iczu jako o jednym z głównych z a ło
ż y c i e l i Towarzystwa Filomatów i F ila r e tó w .
Za u d z ia ł w ta jn y c h o rg a n iz a c ja c h stu d e n c k ic h Adam M ickie w ic z z o s t a ł wysłany p rzez w ładze c a r s k ie w końcu 1824 r . do c e n tr a ln y c h guberni R o s j i.
Swoje m y ś li, u czu cia i w rażenia z t e j podróży p r z e d s ta w ił p oeta w k ilk u k a p ita ln y c h w ier sza c h tw orzących w sumie e p ilo g do "Dziadów" c z ę ś c i I I I , a s z c z e g ó ln ie w w ie r sz u "Droga do R o s ji" , zaczynającym s i ę od słó w :
1 1 8
-"Po ś n ie g u , coraz ku d z ik s z e j k r a in ie L e c i k ib it k a jako w ia tr w p u sty n ie / . . . / "
Ten n a s tr ó j młodego p o ety dobrze p rzek azu je obraz a r t y s t y M .B ie lsk ie g o w "Saniach p rzez B ia ło r u ś" .
Jednak wbrew oczekiwaniom , pobyt w R o s j i o k a za ł s i ę bardzo k o r zy stn y d la k s z ta łto w a n ia s i ę poglądów i rozw oju tw ó r c z o ś c i p o e ty . W P etersb u rg u i Moskwie w itan o M ickiew icza e n t u z j a s t y c z n i e . Wkrótce M ickiew icz naw iązuje k on ta k ty z dekabrystam i K.Rylejewem i A.Bestużewem, k tó rzy z o s t a j ą je g o p r z y j a c ió łm i. P r z y ja źń t ę p rzed staw ia obraz a r t y s t y P.Kracholewa "M ickiew icz, R y lejew , Bestużew4". Eksponaty z pobytu p o ety w R o s j i s ą r o z m ieszczon e w dwóch s a la c h .
W ielką r o l ę w ż y c iu p o e ty od eg ra ły zn ajom ości i sp o tk a n ia z p isa r za m i m oskiew skim i. Zdaniem Tadeusza B o y a -Ż eleń sk ieg o b y ł t o bardzo ważny i tw órczy ok res w ż y c iu p o e ty . M iał r a c j ę poe ta r o s y j s k i I.K ozłow , gdy p o w ie d z ia ł o M ick iew iczu: " W z ię liś my go od was siln y m , a zwracamy potężnym". Ten wpływ pobytu w R o s j i na osobowość tw órczą M ickiew icza p o d k reśla odpowiednio
zesta w io n a ek sp o zy cja Muzeum.
Spod p ió ra p o ety wychodzą w o k r e s ie pobytu w R o s j i: "Sone ty" / 1 8 2 6 / , "Konrad W allenrod" /1 8 2 8 / , "Parys" oraz b a lla d y : "Czaty" i "Trzech Budrysów". N ie s t e t y , p ier w szy ch wydań ty ch utworów Muzeum n ie p o s ia d a , zw ied za jący zapozn aje s i ę z nimi p rzy pomocy a r t y s t y c z n ie wykonanych m a k iet.
W Muzeum zgromadzono t e ż dużą i l o ś ć dokumentów o ż y c iu i d z i a ł a l n o ś c i s p o łe c z n o -p u b lic y s ty c z n e j A .M ickiew icza za g r a n i cą oraz główne je g o utwory z te g o ok resu : "Dziady" c z ę ś ć I I I /P a ry ż 1832 r . i wyd. p ó ź n i e j s z e / , "Pan Tadeusz" /Kraków 1894r., Lwów *1898 r . , P ete rsb u rg 1902 r . / , " K sięg i narodu i p ie lg r z y m - stwa p o ls k ie g o " , a r ty k u ły publikowane w "Trybunie Ludu", wykła dy " L ite r a tu r y S ło w ia ń s k ie j" w C o lle g e de France /P a ry ż 1845 r . / i in n e . P r z ed sta w ia ją one czło w iek a -b o jo w n ik a , k tó r y sw oje ży c i e p o ś w ię c ił c a łk o w ic ie w a lce o p o s tę p , w o ln o ść i s z c z ę ś c i e swego narodu.
Muzeum nowogródzkie p osiad a k op ie p o rtretó w Adama M ickie w icza z różnych okresów je g o ż y c ia , m .in . p o r t r e t w wykonaniu a r ty s ty -m a la r z a Palm ira z 1895 г» Wśród eksponatów Muzeum j e s t ta k że m akieta zaścian k a Z a o s ie , w którym u r o d z ił s i ę p o e ta .
119
-W o s t a t n i e j , siódm ej s a l i zebrano m a te r ia ły św iad czące o c z c i,j a k ą otoczon e j e s t im ię Adama M ickiew icza wśród narodów Związku R a d z ieck ieg o .
K iedyś Adam M ickiew icz m arzył o tym, aby k s ią ż k i jeg o tra f i ł y do rąk p ro sty ch l u d z i . D z ię k i Władzy R a d z ie c k ie j każdy c z y t e ln ik ZSRR może zapoznać s i ę z życiem i tw ó r c z o śc ią Mic k ie w ic z a , jako p o e t y - r e w o lu c j o n is t y , gdyż po W ie lk ie j' S o c ja l i s t y c z n e j R ew o lu cji P a źd ziern ik o w ej z o s t a ły przetłum aczone na j ę z y k i narodów ZSRR utw ory, k tó r e przedtem b y ły zabronione p rzez cenzurę ca rsk ą . Według danych s ta t y s t y c z n y c h utwory A. M ickiew icza b y ły wydane w Związku Radzieckim o k oło 40 r a z y , o ogólnym n ak ład zie ponad 750 t y s i ę c y egzem plarzy, w język ach : r o sy jsk im , ukraińskim , b ia ło r u sk im , gruzińskim i in n ych .
Wśród tłum aczy r o s y j s k ic h d z i e ł M ickiew icza można wymie n ić nazw iska: N .A siejew a , P .A n to k o ls k ie g o , M.Gołodnego, U. ś w ie tło w a ; tłum aczy u k r a iń sk ic h : M .R ylsk iego, P .T yczyn ę, Ł. P ierw om ajsk iego, Ł.Ukrainkę; tłum aczy lit e w s k ic h : E. M użełaj- t i s a , W .M ik o ła jtisa -P u tin a sa , J .M a rcin k ie w icza , E. M atuzjawi- c z u sa .
P is a r z e b ia ło r u s c y wykazują sz c z e g ó ln ą sym patię do p o ety p o ls k ie g o . Tłum aczenia jeg o utworów na języ k b ia ło r u s k i p o ja w iły s i ę j e s z c z e na początk u XIX w ieku. W incenty Dunin-M ar c in k ie w ic z jako p ierw szy p rzetłu m a c zy ł "Pana Tadeusza" na j ę zyk b ia ło r u s k i w roku 1858. B yło t o w o g ó le p ierw sze tłuma c z e n ie te g o poematu. Poza tym c z y t e ln ik b ia ło r u s k i otrzym ał p rzep ięk n e tłum aczenia dokonane p rzez J.K u p a łę. Są to:" T rzech Budrysów", "Pani Twardowska", "U cieczka", p ierw szy r o z d z ia ł poematu "Konrad W allenrod" oraz bajka "Chłop i żm ija". Ręko p is y ty c h tłum aczeń zn ajd u ją s i ę w zb io ra ch Muzeum.
Kontynuując dawne tr a d y c je , p o e c i B ia ło r u s i R a d z ie c k ie j tłum aczą c z ę s t o w sp a n ia łą p o e z ję Adama M ick iew icza . N ależą do n ich : J .K o ła s , K.Krapiwa, M.Tank, A .K uleszów, P .P ie s t r a k , S. D z ie r h a j, J.Hawruk, M.Łużanin, M.Awramczyk, A .W ielu g in , N .Ta r a s , A .B ie le w ic z , J .S ie m ie ż o n , M .K ołaczyński, H .B aradulin i i n n i . Obecnie s ą przetłum aczone na języ k b ia ło r u s k i w c a ło ś c i : "B allady i romanse", "Sonety krym skie", poemat "Grażyna", w ię k sz o ść sonetów m iło sn y ch , w ie le w ie r sz y lir y c z n y c h ,n ie k t ó r e b a j k i oraz urywki z "Konrada W allenroda","Dziadów" i rtPana
120
-Tadeusza". Wymienione utwory w eszły do tomu opublikowanego przez Państwowe Wydawnictwo BSBR /" G o siz d a t" / z o k a zji' s e t n e j r o c z n i cy ś m ie r c i Adama M ick iew icza. Tom ten zn ajd u je s i ę rów nież w o- pisywanym muzeum.
Prace poetów b ia ło r u s k ic h nad przekładam i utworów Adama Mic k ie w ic z a s ą kontynuowane. Wzrost lic z b y przekładów można tłuma czy ć w ielkim zainteresow an iem sp o łecze ń stw a b ia ło r u s k ie g o twór c z o ś c ią g en iu sza l i t e r a t u r y p o l s k i e j .
Dużo zrobiono t e ż d la zaznajom ienia c z y te ln ik ó w z ż y c io rysem Adama M ick iew icza. W ielką r o lę o d eg ra ły przy tym artyku ł y opublikowane w g a z eta c h i czasopism ach oraz prace naukowe re d z ie c k ic h h istoryk ów l i t e r a t u r y .
Muzeum Adama M ickiew icza w Nowogródku ma rów nież sw oje wy d a n ia . Barwny p la k a t "Pa rodnych m ieścin a ch Adama M ick iew icza” /P o o jc z y s ty c h m iejsca c h Adama M ick iew icza / k rótk o in form u je o m ie jsco w o śc ia ch Nowogródczyzny, w k tó ry ch bywał p o eta -ro d a k .N ie w ie lk a k s ią ż e c z k a , ta k że w język u b ia ło r u sk im : "Ścieżkam i w ia - lik a h a p o e ta ” /Ś cieżk a m i w ie lk ie g o p o e t y / u ła tw ia zwiedzającem u poznanie M ickiew icza i k ra ju je g o l a t d z ie c in n y c h .B ia ło r u s c y pi sa r z e J .B r y l i W .Kaleśnik w y d a li album ilu str o w a n y "Miż ty ch po- lou" /Wśród ty ch p ó l / . P u b lik a c ja ta c i e s z y s i ę dużym popytem wśród lu d n o ś c i. W przygotow aniu do wydania zn a jd u je s i ę p r z e - w odnik-inform ator "Dom-muziej Adama M ickiew icza w Nowogródkie”
i k sią ż e c z k a "Tut żyu M ickiew icz" /Tu m ie s z k a ł M ic k ie w ic z /. Warto t e ż dodać, że w Związku R adzieckim odbyły s i ę u roczy s t e s e s j e naukowe Akademii Nauk ZSRR i w ie c z o r n ic e z o k a z j i 85 i 100 r o c z n ic y ś m ie r c i p o ety i 1 5 0 - le c ia u r o d z in . Zorganizowano w ie le wieczorów l i t e r a c k i c h , sp otk ań z c z y te ln ik a m i i t d .
Muzeum razem z uczniam i s z k ó ł ś r e d n ic h r e jo n u nowogródzkie go o rg a n izu je co roku w spólne u r o c z y s t o ś c i, na k tó ry ch w ygła szan e s ą r e f e r a t y o ż y c iu i tw ó r c z o śc i Adama M ick iew icza , a w c z ę ś c i a r ty s t y c z n e j w ystęp u ją z e s p o ły a m a to rsk ie. D yskusje o utworach p o ety s t a ł y s i ę n ieo d łą c zn ą c z ę ś c ią w pracy MuzeumJFra- s y w ycieczek szk o ln y ch z re g io n u nowogródzkiego u w z g lęd n ia ją m ie jsc o w o śc i zw iązane z życiem i tw ó r c z o ś c ią A .M ickiew icza.Z w ie d za ją cy z zainteresow an iem o g lą d a ją produkowane w sp ó łcześn ie na B ia ło r u s i wazony z p ortretem u lu b ion ego p o ety -ro d a k a .
Tablica z kościoła farnego w Nowogródku; stan współczesny
Fragment Sali 2 Muzeum Popiersie Mickiewicza w hallu Muzeum
Fragment zbiorów Sali 7 Muzeum Kącik tuhanowicki w Muzeum
Okładki z wydawnictw Muzeum Nowogródzkiego o Mickiewiczu Współczesne białoruskie wazony z podobizną Mickiewicza
121
-Im ieniem A .M ickiew icza nazwano w Związku Radzieckim w ie le u l i c i placów w różnych m ia sta c h , np. Baranow iczach, G rodnie, W iln ie , Lwowie, Nowogródku i in n ych .
R ze źb ia r ze i a r t y ś c i p o św ięca ją w ie le swych prac w i e l k i e mu p o e c ie . N ależą do n ic h : P .U lja n o ^ , A .Z a s p ic k i, M.Roberman, P.K rochalew , A .Szybniew , M .B ie lsk i i in n i . W szystkie t e p race
z n a la z ły sw oje o d b ic ie w e k s p o z y c ji Muzeum.
Z a in ter eso w a n ie polsk im p o etą w ciąż s i ę zw ięk sza . Świad czy o tym i f a k t , że co roku w zrasta lic z b a zw ied zają cych Mu zeum.* Tylko w roku ubiegłym Muzeum z w ie d z iło ponad 26 t y s i ę c y osób . Z w iedzający r e k r u tu ją s i ę spośród pracowników uiqyslovych i f iz y c z n y c h oraz m ło d zieży z różnych regionów i r e p u b lik . P r z y je ż d ż a ją nawet m ieszkańcy z d a le k ie g o św ierd ło w sk a , Mur mańska, A strach an ia oraz innych m ia s t. C zęstym i gośćm i Muzeum s ą t u r y ś c i p o ls c y .
W ielu ze zw ied za ją c y ch w p isu je s i ę do k s i ę g i pam iątkow ej. N iek tó re z ty c h wpisów d la p rzykładu przytaczam p o n iż e j .
"Bardzo p rzy jem n ie, że w Nowogródku r o b i s i ę w szy stk o co m ożliw e, aby zachować pamięć o p o e c ie d la pokoleń". - Te słow a w p is a ł do k s i ę g i stu d e n t B ia ło r u s k ie g o Państwowego U niw ersy t e t u im. W ł.Lenina w Mińsku, A .A r c iu sz k ie w ic z .
S tu d e n c i U n iw ersy tetu W arszawskiego z dużym z a in te r e so w a niem o b e j r z e l i e k s p o z y c ję . N a stęp n ie w p i s a li do k s i ę g i : " J es teśmy bardzo zad ow olen i i w d z ię c z n i, że z tak ą tro sk ą i umie j ę t n o ś c ią przechow uje s i ę pamięć o naszym w ielk im p o e c ie na z ie m i, na k t ó r e j on s i ę u r o d z ił i k tó ra dawała mu n a tc h n ie n ie ” .
" Poezja Adama M ickiew icza wzywała do w a lk i z caratem , za w oln ość i n ie p o d le g ło ś ć ! D la teg o Adam M ick iew icz j e s t n ie ś m ie r te ln y i b l i s k i d la w s z y s tk ic h narodów. Chylę n isk o c z o ło p rzed m iejscem i z c a łe g o s e r c a s ła w ię z ie m ię , g d z ie m ie s z k a ł, r ó s ł i tw o r z y ł p o eta " . - Tymi słow am i zak oń czy ł swój w pis p i s a r z b ia ło r u s k i S .S z u s z k ie w ic z .
D z i e s i ą t k i i t y s i ą c e ży czeń i o p i n i i . A w n i c h - m iło ś ć do w ie lk ie g o p o ety i zad ow olen ie z t e g o , co z r o b i l i lu d z ie pracy R e p u b lik i B ia ło r u s k ie j , aby zachować na zawsze pamięć o Ada mie M ick iew iczu .
M ickiew icz b y ł p o etą-b o jo w n ik iem ,w ielk im p a t r io t ą i twór cą n ie ś m ie r t e ln e j p o e z j i. Takim p o z o s ta je on d la lu d z i ra d z ie c k ic h , ta k ie g o c z c i i ch ro n i pam ięć.
122
-z ję-zyk a b ia ło r u s k ie g o i r o s y j s k ie g o p r z e ło ż y ł M ichał Kondratiuk
