Charakter prawny weksla, jako papieru wartościowego

WEKSEL

Charakter prawny weksla, jako papieru wartościowego

 Wierzycielski – inkorporujący wierzytelność, której odpowiada zobowiązanie drugiej strony;

 Konstytutywny – prawa z weksla powstają z mocy

umowy, której elementem koniecznym jest wystawienie weksla;

 Abstrakcyjny:

– Ograniczenie zarzutów ze stosunku pokrycia (zarzutów akceptanta);

– Ograniczenie zarzutów na skutek indosu (art. 10 i 17);

 Występujący w dwóch formach:

– weksel własny;

– weksel trasowany

– UWAGA ! WEKSEL NIE MOŻE BYĆ WYSTAWIONY NA

OKAZICIELA

Weksel trasowany

OPARTY JEST O KONSTRUKCJĘ PRZEKAZU Z KODEKSU CYWILNEGO:

Polecenie zapłaty ma formę: „Do Pana Michała Kaźmierczyka/do Banku HPB S.A.

W dniu 18 stycznia 2014 r. we Wrocławiu zapłaci Pan za ten weksel kwotę 100 zł na zlecenie Pana Kamila Maciejewskiego”`

A – WYSTAWCA WEKSLA

POLECENIE ZAPŁATY, KTÓRE B MOŻE ZAAKCEPTOWAĆ

(zrobi to, jeśli A z B łączy stosunek będący po temu podstawą, np. rachunek bankowy)

C – REMITENT

(np. wierzyciel A z tytułu umowy sprzedaży na 1000 zł) WRĘCZENIE

WEKSLA, CELEM ZWOLNIENIA SIĘ ZE ZOBOWIĄZANIA NA SKUTEK JEGO SPEŁENINIA PRZEZ C

B – REMITENT, NP.

BANK PROWADZĄCY RACHUNEK LUB

UDZIELAJĄCY KREDYTU DLA A POPRZEZ

AKCEPTACJĘ I ZAPŁATĘ JEGO WEKSLI

STOSUNEK PODSTAWOWY, NP.

KRETYT, RACHUNEK BANKOWY

ZAPŁATA NA RZECZ C I TYM SAMYM

ZWOLNIENIE A WOBEC C

Weksel własny

• Jest zobowiązaniem własnym wystawcy weksla do zapłaty. Tworzy stosunek dwupodmiotowy, gdzie prawa i obowiązki trasata odnoszą się do wystawcy (sam trasat odrębnie tu nie występuje).

A – WYSTAWCA WEKSLA

B – REMITENT i jednocześnie wierzyciel A, np. z tytułu pożyczki STOSUNEK PODSTAWOWY, NP.

UDZIELENIE POŻYCZKI, KREDYT KUPIECKI

WYSTAWIENIE WEKSLA, JAKO ODRĘBNE (SKUTECZNIE ZABEZPIECZAJĄCE

WYKONANIE) ZOBOWIĄZANIE SIĘ DO ZAPŁATY TEJ SAMEJ KWOTY

Elementy treści weksla

Art. 1. Weksel trasowany zawiera:

1) nazwę "weksel" w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;

2) polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;

3) nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata);

4) oznaczenie terminu płatności;

5) oznaczenie miejsca płatności;

6) nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;

7) oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu;

8) podpis wystawcy wekslu.

Art. 101. Weksel własny zawiera:

1) nazwę "weksel" w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;

2) przyrzeczenie bezwarunkowe

zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;

3) oznaczenie terminu płatności;

4)oznaczenie miejsca płatności;

5)nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;

6) oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu;

7) podpis wystawcy wekslu.

Sam podpis osoby innej, niż wystawca i trasat na przedniej stronie uważa się za aval;

Sam podpis trasata na przednie stronie uważa się za przyjęcie;

Na tylnej uważa się za indos in blanco, jeżeli należy on do osoby mogącej indosować.

Skutki braku elementów weksla z art. 1 i 101 Prawa wekslowego

Dokument, niezawierający w/w cech nie będzie uważany za weksel z następującymi wyjątkami:

– Weksel bez oznaczenia terminu płatności uważa się za płatny za okazaniem;

– Ad miejsce zamieszkania wystawcy/trasata (dłużnika głównego) i miejsce płatności:

w braku osobnego oznaczenia, miejsce, wymienione obok nazwiska trasata, uważa się za miejsce płatności, a także za miejsce

zamieszkania trasata (trasowany) lub miejsce wystawienia wekslu uważa się za miejsce płatności, a także za miejsce zamieszkania wystawcy (własny);

– Weksel, w którym nie oznaczono miejsca wystawienia, uważa się za wystawiony w miejscu, podanem obok nazwiska wystawcy.

Dopiero brak jakiegokolwiek oznaczenia obok nazwiska wystawcy/trasata oraz (kumulatywnie) brak oznaczenia miejsca wystawienia powoduje nieważność weksla.

Casus

Jan Krawczyński wystawił na zlecenie Michała Zakrzewskiego weksel własny o następującej treści:

WEKSEL Dnia 18 stycznia 2013 r.

W pierwszym dniu Świąt Wielkanocnych Roku Pańskiego 2014 r. zapłacę na zlecenie Michała Zakrzewskiego kwotę 100 zł (słownie: tysiąca) złotych polskich.

Jan Krawczyński, Wrocław, ul. Komandorska 500/20.

[podpis własnoręczny Jana Krawczyńskiego]

Czy weksel jest ważny?

Casus cd.

1. Brak jest w wekslu oznaczenia miejsca płatności.

Zgodnie z art. 102 ust. 3 Prawa wekslowego będzie za takie uważane miejsce wystawienia weksla.

2. Miejsca wystawienia również nie zawarto.

Jednakże w dalszej kolejności zgodnie z art. 102 ust. 4 za miejsce

wystawienia będzie uważane miejsce podane obok nazwiska wystawcy (a to już oznaczono)

3. W wekslu nie wskazano, że jest to weksel własny.

Dla ważności weksla trasowanego nie jest wymagane określenie jego rodzaju, tzn. trasowany, przekazany, ciągniony.

I. Heropolitańska, Prawo wekslowe i czekowe. Komentarz praktyczny, Warszawa 2011

4. Dokument posiada jednak wyłącznie oznaczenie „weksel” w nagłówku.

Nazwa "weksel" powinna być umieszczona w tekście dokumentu.

Nie jest dopuszczalne napisanie słowa "weksel" tylko w nagłówku

dokumentu jako jego tytuł. Będzie to traktowane na równi z brakiem tego słowa. Ibidem.

Indos

• Indos w znaczeniu:

– Formalnym – to pisemna wzmianka na wekslu;

– Materialnym – czynność prawna wierzyciela wekslowego z indosatariuszem

• Musi być bezwarunkowy, pod rygorem bezskuteczności warunków;

• Rodzaje indosu: własnościowy, pełnomocniczy, zastawniczy.

• Formy indosu:

– Pełny (imienny) – ze wskazaniem indosatariusza Ma formę: „na zlecenie Pana Tomasza Kałuży”

– In blanco – bez wskazania indosatariusza.

Ma formę „ustępuję na zlecenie” i podpis, bądź sam podpis – Na okaziciela – określa indosatariusza, jako okaziciela.

Ma formę: „ustępuję na zlecenie okaziciela”. Wywołuje identyczne skutki, jak indos in blanco.

Indos – skutki

• Indosatarusz uzyskuje legitymację formalną. Dłużnik nie ma

obowiązku, ani też prawa badania zasadności żądania względem stosunku podstawowego.

• Wierzyciel ma obowiązek jedynie zbadać istnienie nieprzerwanego szeregu indosów;

• Ograniczenie zarzutów ze stosunku formalnego do złej wiary indosatariusza (art. 17 Prawa wekslowego)

• Indosant odpowiada sam za zapłatę weksla w ramach zwrotnego poszukiwania wierzyciela – art. 15.

• Indosant może ograniczyć swoją odpowiedzialność:

– poprzez zakaz dalszego indosowania (klauzula „nie na zlecenie”), co wyłącza dalsze indosowanie na zlecenie: „ustępuję Janowi Nowakowi, ale nie na jego zlecenie” – co oznacza wyłączenie odpowiedzialności względem dalszych indosatariuszy (ale nie „Jana Nowaka”).

– Poprzez zastrzeżenie klauzuli: „bez obliga”/ „bez odpowiedzialności” – co umożliwia dalsze indosowanie, ale wyłącza wszelkie (w tym

indosatariusza) roszczenia regresowe wobec tego indosanta

Nieprzerwany szereg indosów

Treść zobowiązania w wekslu: w dniu 18

stycznia 2014 r. zapłacę we Wrocławiu za ten weksel 100 zł Kowalskiemu bez protestu.

Czapliński Marian.

Ustępuję na zlecenie Nowaka. Czapliński Ustępuję Józefowiczowi bez obliga. Nowak Ustępuję Matkowskiemu. Józefowicz.

Matkowski.

Ustępuję na zlecenie Krzyżanowskiego, bez protestu. Tomasz Kamiński.

Ustępuję Stankiewiczowi, lecz nie na jego zlecenie. Krzyżanowski.

Dalej weksel będzie można już przenieść wyłącznie ze skutkami przelewu.

ZWROTNE

POSZUKIWANIE WIERZYCIELA (REGRES

WEKSLOWY)

Aval – poręczenie wekslowe

• nie stosuje się przepisów z k.c. dot. umowy poręczenia (regulacja samoistna);

• Zobowiązanie poręczyciela ma charakter samoistny

• avalista odpowiada za osobę, za którą poręczył. W braku wskazania, uważa się, że poręczył za wystawcę.

Art. 32. Poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył.

Zobowiązanie poręczyciela jest ważne, chociażby nawet zobowiązanie, za które poręcza, było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny z

wyjątkiem wady formalnej.

• Dla skuteczności dochodzenia roszczeń od poręczyciela wierzyciel nie musi najpierw zwracać się do osoby, za którą poręczono;

• Poręczenie może mieć charakter abstrakcyjny. Zobowiązanie poręczyciela może powstać nawet, gdy podpis osoby, za którą

poręcza jest sfałszowany – istotnym jest, że avalista chce zaciągnąć

własne (samoistne) zobowiązanie wekslowe

Najważniejsze klauzule wekslowe

Bez protestu (bez kosztów) – zwalnia z obowiązku zaprotestowania weksla;

Bez obliga – w wekslu trasowanym zwalnia z odpowiedzialności za przyjęcie;

Nie na zlecenie – tworzy tzw. rekta – weksel, którego nie można indosować, a tylko

przenieść prawa z niego ze skutkiem przelewu.

Weksel in blanco (niezupełny)

• Jest to weksel, który z woli stron (a nie np. przez przeoczenie) nie zawiera wszystkich wymaganych elementów, np. kwoty, daty, miejsca płatności;

• Wystawiany jest najczęściej na zabezpieczenie roszczeń, których wysokości nie da się ustalić w momencie

wystawiania weksla (np. odsetki do pożyczki, koszty egzekucji);

• Strony jednocześnie zawierają tzw. porozumienie wekslowe (czasem w formie deklaracji wekslowej), dot. Sposobu

wypełnienia weksla. Zarzut z tego porozumienia wystawca może podnosić względem remitenta, a także tych

indosatariuszy, którzy działali w złej wierze (art. 10 Prawa

wekslowego)