Scenariusz zajęć II etap edukacyjny
Temat: Uczę się ciebie…
1 Uczę się ciebie i uczę I wciąż cię jeszcze nie umiem – Ale twe ranne wesele, Twą troskę wieczorną rozumiem.
2 Jerzy Liebert
Treści kształcenia:
Uczeń:
1) Słucha wypowiedzi i wykorzystuje zawarte w nich informacje – język polski (I.1), 2) Analizuje i interpretuje teksty kultury – język polski (II.2, 3, 4),
3) Tworzy wypowiedź ustną i pisemną – język polski (III.1),
4) Poznaje wybrane elementy dziejów państwa polskiego za Piastów – historia i społeczeństwo (1.10),
5) Dostrzega cechy indywidualne najbliższych osób – etyka (1).
Cele operacyjne:
Uczeń:
● Odróżnia informacje ważne od drugorzędnych na temat średniowiecza,
● Wyciąga wnioski na podstawie scenek dramowych,
● Wyraża swój stosunek do postaci,
● Dostosowuje sposób wyrażania się do sytuacji komunikacyjnej oraz zamierzonego celu (w scenkach dramowych),
● Mimiką, gestykulacją i postawą ciała wyraża swoje emocje,
● Wczuwa się w sytuacje i stany emocjonalne innych ludzi,
● Poprzez grę dramową rozwija empatię,
● Posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: empatia, współczucie, współodczuwanie,
● Uzasadnia konieczność rozwijania zdolności empatycznych,
● Redaguje różne formy wypowiedzi,
● Utrwala podstawowe pojęcia dotyczące średniowiecza (średniowiecze, Mieszko I, plemię, rycerz, Krzyżacy, bitwa pod Grunwaldem, uczta u Wierzynka).
Nabywane umiejętności:
Uczeń:
● Komunikuje się w języku ojczystym,
● Słucha ze zrozumieniem,
● Wykorzystuje wiedzę w praktyce,
● Funkcjonuje we współczesnym świecie,
● Dostrzega związki teraźniejszości z przeszłością,
● Posługuje się poznanymi pojęciami,
● Kształtuje refleksyjną postawę wobec człowieka,
● Dostrzega różnorodne postawy i zachowania ludzi.
1
Środki dydaktyczne:
● Zasoby multimedialne: zadanie interaktywne Podarunek dla Gniewka i jego przyjaciół, karty pracy (Przenieś się w epokę średniowiecza! oraz Dziś są twoje imieniny!),
● Tablica interaktywna/komputer z głośnikami,
● Tablica, kreda/pisak,
● Instrukcje do odegrania scenek dramowych.
Metody nauczania:
● Podające: pogadanka, rozmowa,
● Problemowa: aktywizująca – drama,
● Programowana: z użyciem komputera,
● Praktyczna: ćwiczenia przedmiotowe.
Formy pracy:
● Zbiorowa jednolita,
● Grupowa zróżnicowana,
● Indywidualna zróżnicowana.
Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel wita uczniów. Opowiada im krótko, jak żyli ludzie w średniowieczu. Mówi o zwyczajach, kulturze odległych historycznie czasów. Cytuje najstarsze zdanie w języku polskim, które pochodzi z Księgi henrykowskiej, i zapisuje je na tablicy: „Day, ut ia pobrusa, a ti poziwai”. Tłumaczy je na język współczesny: „Daj, niech ja pomielę na żarnach, a ty odpoczywaj”. Zwraca uwagę na rozwój języka polskiego na przestrzeni wieków, a także na znaczenie imion staropolskich.
Prowadzący zajęcia prosi uczniów o podanie imienia pierwszego władcy Polan, uważanego za twórcę państwowości polskiej. Może dla ułatwienia dodać, że poślubił on księżniczkę czeską Dobrawę i jako pierwszy książę Polan przyjął chrzest. Zapisuje na tablicy imię księcia Polski z dynastii Piastów – Mieszko I – i wyjaśnia etymologię imienia:
Mieszko – zdrobnienie od Miecisław
Miecisław – imię męskie pochodzenia słowiańskiego, popularne w dynastii piastowskiej, znaczące „sławę miotający”
2. Karta pracy Przenieś się w epokę średniowiecza!.
Wykonanie zadań znajdujących się na karcie pozwoli uczniom przetworzyć zdobytą na lekcji wiedzę i poczuć klimat epoki. Ćwiczenie pierwsze polega na wybraniu z szeregu rozmaitych haseł tych, które wiążą się ze średniowieczem. Drugie zadanie pozwala uczniowi zapoznać się z typowymi imionami tego okresu, a także rozszyfrować ich znaczenie, natomiast trzecie – wypisanie możliwie największej liczby skojarzeń związanych z epoką (w formie listy lub mapy myśli) – daje możliwość podsumowania zdobytej dotąd wiedzy i jej uzupełnienia.
Uczniowie pracują samodzielnie, a po upływie czasu przeznaczonego na wykonanie ćwiczeń wspólnie z nauczycielem sprawdzają ich poprawność.
3. Zadanie interaktywne Podarunek dla Gniewka i jego przyjaciół.
Prowadzący zajęcia zaprasza dzieci do tablicy interaktywnej lub komputerów i prosi, aby wyobraziły sobie, że przygotowują prezent dla Gniewka – średniowiecznego dziecka – i jego przyjaciół. Uczniowie mają spróbować odgadnąć pragnienia dzieci z tamtej epoki i wybrać
2
odpowiedni prezent spośród następujących propozycji: komputer, jedzenie, buty, książka, zwierzę, słodycze.
4. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy i rozdaje im instrukcje do odegrania scenek dramowych:
Grupa 1
Radek, czyli Radosław – tak ma na imię nasz bohater – obchodzi dzisiaj imieniny. Niestety, wszyscy zapomnieli o jego święcie. Chłopiec nie otrzymał prezentu ani życzeń.
Grupa 2
Bronka, czyli Bronisława – tak ma na imię nasza bohaterka – bawi się z koleżankami i kolegami piękną, nową piłką, którą właśnie dostała na imieniny. Niestety, zbyt mocno kopnięta piłka dostaje się pod koła samochodu i pęka.
Grupa 3
Bogusia, czyli Bogumiła – tak ma na imię nasza bohaterka – jest sama w domu. Przychodzą do niej przyjaciele z niespodzianką. Dziewczynka jest zaskoczona, bo nigdy nikt nie dał jej prezentu z okazji imienin.
Grupa 4
Wojtek, czyli Wojciech – tak ma na imię nasz bohater – przygotowuje przyjęcie imieninowe.
Stół już nakryty, ale potrącona niechcący butelka z sokiem malinowym tłucze się. Sok cieknie po obrusie aż na dywan. Wchodzą koledzy…
Nauczyciel wskazuje w każdej grupie lidera oraz jego doradcę. Liderem powinno zostać mianowane dziecko odznaczające się przede wszystkim zdolnościami przywódczymi – jemu przypadnie rola reżysera. Na asystenta lidera należy wybrać ucznia, który wprawdzie nie przejawia zdolności zawiadywania grupą, ale posiada duży potencjał artystyczny i będzie potrafił zainscenizować scenkę. Reszta dzieci będzie aktorami, przy czym rolę kluczową – solenizanta – winno odegrać dziecko o największych zdolnościach aktorskich. Należy również pamiętać, by w każdej grupie znalazł się uczeń z deficytem społecznym, ponieważ wykonywanie zadania dramowego w grupie pomoże mu np. przełamać nieśmiałość.
Po prezentacji scenek uczniowie dzielą się spostrzeżeniami. Rozmową kieruje nauczyciel, który zadaje pytania zachęcające dzieci do wypowiedzenia się:
● Czy łatwo było ci wczuć się w rolę?
● Jak czułeś się w roli głównego bohatera?
● Jak czułeś się w roli kolegi, koleżanki?
● Który z bohaterów potrzebował pomocy?
● Jakie gesty, słowa bliskich są pomocne człowiekowi w trudnych sytuacjach?
● Co czujecie, wspierając innych?
● Dlaczego warto starać się zrozumieć innych?
5. Karta pracy Dziś są twoje imieniny!.
Dzieci wykonują zadania związane z tematem imienin, mające na celu rozwijanie słownictwa (poznawanie wyrazów pokrewnych) i umiejętności redagowania różnych form wypowiedzi (uzasadnianie własnych wyborów, pisanie życzeń).
6. Podsumowanie zajęć.
Nauczyciel pyta uczniów o ich wrażenia i poczynione obserwacje. Przypomina znane już dzieciom z poprzednich zajęć pojęcie empatii i prosi o zastosowanie definicji wyrazu w działaniach dramowych.
Podaje uczniom zadanie domowe – polecenie i fragment wiersza zapisuje na tablicy:
Zinterpretuj krótko ostatnią zwrotkę utworu poetyckiego Jerzego Lieberta Uczę się ciebie, człowieku. Zastosuj w wypowiedzi termin „empatia”.
3
3 […] Uczę się ciebie i uczę I wciąż cię jeszcze nie umiem – Ale twe ranne wesele,
Twą troskę wieczorną rozumiem.
Dodatkowo:
Uczniom mającym zainteresowania (i uzdolnienia) językowe nauczyciel może zaproponować następujące zadanie:
Czy dostrzegasz empatię w treści najstarszego zdania w języku polskim: „Daj, niech ja pomielę na żarnach, a ty odpoczywaj”? Uzasadnij swoje stanowisko.
4