• Nie Znaleziono Wyników

Widok Od Redakcji

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Widok Od Redakcji"

Copied!
6
0
0

Pełen tekst

(1)

Editor's Note

Kolejny, 38 tom czasopisma Niepe³nosprawnoœæ. Dyskursy Pedagogiki Spe- cjalnej w³aœnie trafia do Czytelników i jest zbiorem artyku³ów, których autorzy dziel¹ siê rezultatami w³asnych poczynañ empirycznych i rozwa¿añ teoretycz- nych. Skupiaj¹ siê one wokó³ licznych pól przedmiotowych i w¹tków, jednak¿e spaja je wspólny dla wszystkich tekstów fenomen, jakim jest niepe³nosprawnoœæ oraz doœwiadczenia podmiotów w ró¿ny sposób z nim powi¹zanych. Ostateczny wybór i uk³ad tekstów w tomie pozwoli³ na wy³onienie czterech obszarów tema- tycznych, które wytycza podejmowana przez autorów problematyka: Niepe³no- sprawnoœæ w badaniach – badania (o) niepe³nosprawnoœci, Niepe³nosprawnoœæ wzrokowa – adolescenci i doroœli wobec zadañ i wyzwañ, Niepe³nosprawnoœæ – kobieta – role – relacje, Niepe³nosprawnoœæ intelektualna – w¹tki teoretyczne i ba- dawcze ods³ony, ca³oœæ zaœ domyka sta³a rubryka Z badañ studenckich, do której trafi³y prezentacje empirycznych poszukiwañ m³odych adeptów pedagogiki (specjalnej).

I tak w czêœci Niepe³nosprawnoœæ w badaniach – badania (o) niepe³nospraw- noœci znalaz³y siê cztery artyku³y, których autorki pochylaj¹ siê nad ró¿norodnymi kwestiami. Nawoja Miko³ajczak-Matyja w swojej publikacji zatytu³owanej Wartoœæ korpusów jêzykowych jako materia³u do badania stereotypów niepe³nosprawnoœci: porów- nanie wyników zastosowania narzêdzia Kolokator ze zbiorem asocjacji s³ownych eksplo- ruje zjawisko (treœci) stereotypu zwi¹zanego z kategori¹ inwalidztwa. Badania autorki, skupione wokó³ sfery/krêgów/pól tematycznych referowanych do (stoso- wania) s³owa inwalida w zasobach korpusów jêzykowych, pozwalaj¹ zidentyfikowaæ i wskazaæ czynniki, które s¹ istotne dla konstytuowania ewaluacyjnych aspektów stereotypu inwalidztwa. Z kolei Agnieszka Drabata w artykule Kwestionariusz EDA-Q jako narzêdzie s³u¿¹ce identyfikacji cech Zespo³u Unikania Patologicznego – przy- czynek do dyskusji nad zasadnoœci¹ upatrywania w nim zmedykalizowanego narzêdzia uprawomocnienia w³adzy stawia pytanie o to „W jakim stopniu cz³owiek jest w sta- nie zachowaæ samego siebie?”. Tê wa¿n¹ kwestiê autorka odnosi do kontekstu uwik³ania w relacje miêdzy w³adz¹, wiedz¹ i dyskursem, które uobecnione w prak- tykach wyciszania/dominacji g³osu represjonuj¹ okreœlone podmioty. Patologicz- ny Syndrom Unikania/Zespó³ Unikania Patologicznego, bo o nim pisze autorka i podejmuje krytyczn¹ analizê pozycji zawartych w kwestionariuszu EDA-Q jako

(2)

narzêdzia identyfikacji kluczowych cech Zespo³u Unikania Patologicznego. Polem namys³u jest tutaj ewentualnoœæ ryzyka zaw³aszczenia podmiotowoœci cz³owieka, który ulega opresji zmedykalizowanego narzêdzia (uprawomocniania) w³adzy.

Autorki kolejnych w tej czêœci tomu czasopisma tekstów skupiaj¹ siê na swoiœcie problematycznym zjawisku: wtórnych komplikacjach zdrowotnych w doœwiad- czaniu niepe³nosprawnoœci – to problematyka rozwa¿añ Marleny Dudy oraz zja- wiska przewlek³ego zmêczenia, bêd¹cego udzia³em studentów pedagogiki spe- cjalnej, nad którym z kolei pochylaj¹ siê Magdalena Boczkowska i Agnieszka Gabryœ. Pierwsza z wymienionych powy¿ej autorek zauwa¿a, i¿ osoby trwale doœwiadczaj¹ce niepe³nosprawnoœci s¹ ponadto nara¿one na wystêpowanie wtór- nych komplikacji zdrowotnych, które znacz¹co problematyzuj¹ spo³eczn¹ party- cypacjê. Tê kwestiê naœwietla szczegó³owo Marlena Duda w tekœcie Wtórne komp- likacje zdrowotne w badaniach nad niepe³nosprawnoœci¹, podejmuj¹c zadanie ich identyfikacji oraz zrozumienia. Uznaj¹c wtórne komplikacje zdrowotne za predy- katory intensyfikowania siê ograniczeñ i utrudnieñ zwi¹zanych z d³ugotrwa³¹ niepe³nosprawnoœci¹ podkreœla zarazem zasadnoœæ i wagê ich eksplorowania w (kolejnych) badaniach empirycznych. W nieco zbli¿ony sposób i traktuj¹c prze- wlek³e zmêczenie za negatywn¹ konsekwencjê pe³nienia okreœlonej roli zawodo- wej, poddaj¹ namys³owi i analizie wymienione zjawisko Magdalena Boczkowska i Agnieszka Gabryœ. W artykule Zasoby osobiste a przewlek³e zmêczenie u studentów pedagogiki specjalnej – mediacyjna rola zachowañ zdrowotnych autorki na kanwie w³as- nych badañ snuj¹ dyskusjê nad zale¿noœciami jakie mog¹ zachodziæ pomiêdzy wybranymi zasobami osobistymi: dyspozycyjnym optymizmem, samoskutecz- noœci¹ i satysfakcj¹ z ¿ycia a zmêczeniem przewlek³ym. Wskazuj¹ równie¿ na do- nios³oœæ zachowañ zdrowotnych, którym badaczki przypisuj¹ roli mediacyjn¹ po- miêdzy wyszczególnionymi zmiennymi. W kontekœcie prezentowanych analiz istotn¹ konkluzj¹ jawi siê tak¿e wskazanie do (u)kszta³towania zachowañ pro- zdrowotnych oraz umiejêtnoœci unikania zachowañ antyzdrowotnych ju¿ w trakcie formacji zawodowej pedagogów specjalnych, by tym samym uczyniæ ich zdolny- mi do obrony przed zmêczeniem przewlek³ym, które mo¿na uznaæ za swoiste za- gro¿enie w zawodzie pedagoga specjalnego.

W dalszej czêœci tomu czasopisma znajd¹ Pañstwo artyku³y skoncentrowane wokó³ problematyki niepe³nosprawnoœci wzroku i doœwiadczeñ osób z tym ro- dzajem niepe³nosprawnoœci. Autork¹ dwóch spoœród czterech tekstów jest Beata Szaba³a, która swoje zainteresowania badawcze i ich rezultaty przedstawia w opracowaniach: Osoby z niepe³nosprawnoœci¹ wzroku na chronionym i otwartym ryn- ku pracy – niektóre uwarunkowania oraz Radzenie sobie w sytuacjach trudnych a samo- ocena osób s³abowidz¹cych. Wnioski i konkluzje z badañ upowa¿ni³y autorkê, by stwierdziæ, ¿e osoby niewidome i s³abowidz¹ce dysponuj¹ pokaŸnym poten- cja³em, by moc skutecznie odnaleŸæ siê na rynku pracy i pe³niæ rolê zawodow¹.

(3)

Doroœli z niepe³nosprawnoœci¹ wzroku wypracowuj¹ i stosuj¹ zró¿nicowane oraz ró¿norodnie strategie radzenia sobie w funkcjonowaniu z niepe³nosprawnoœci¹, nacechowane ponadto indywidualnymi mo¿liwoœciami oraz jednostkow¹ sytu- acj¹ i okolicznoœciami ¿yciowymi. Z kolei Urszula Olejnik proponuje przyjrzenie siê m³odzie¿y w kontekœcie uczniowskich zapatrywañ dotycz¹cych ma³¿eñstwa:

dedykowane temu zagadnieniu badania ukazane zosta³y w artykule Gotowoœæ do zawarcia zwi¹zku ma³¿eñskiego z osob¹ z niepe³nosprawnoœci¹ a postawy dystansu versus tolerancji m³odzie¿y s³abowidz¹cej. Zrealizowane wœród uczniów szko³y specjalnej i ogólnokszta³c¹cej badania pozwoli³y ustaliæ preferencje m³odzie¿y dotycz¹ce wyboru partnera do zawarcia ma³¿eñstwa, wskazuj¹c zarazem na istotne podo- bieñstwo w deklarowanych wyborach pomiêdzy grup¹ uczniów pe³nospraw- nych i z niepe³nosprawnoœci¹. Gotowoœæ w odniesieniu do zawarcia ma³¿eñstwa z osob¹ niepe³nosprawn¹ w obu grupach dotyczy³a stopnia niepe³nosprawnoœci – wyró¿niono tu ewentualnych kandydatów s³abowidz¹cych i s³abos³ysz¹cych – o najmniejszym stopniu niepe³nosprawnoœci, osoby z niedostosowaniem spo³ecz- nym i chorobami psychicznymi zaœ lokowa³y siê wœród potencjalnych kandyda- tów o najmniejszej liczbie wyborów u badanej m³odzie¿y.

Kolejny zbiór artyku³ów, który wy³ania osobn¹ czêœæ w prezentowanym to- mie czasopisma, stanowi problematyka zogniskowana wokó³ pojêæ kobieta i nie- pe³nosprawnoœæ. Julia Dziukiewicz proponuje, by bli¿ej przyjrzeæ siê sytuacji ko- biet stawiaj¹cych czo³a chorobom onkologicznym, wi¹¿¹cym siê z koniecznoœci¹ amputacji piersi. Mastektomia i co dalej? – Funkcjonowanie kobiet po leczeniu choroby nowotworowej: oto pytanie, które stawia w tytule opracowania autorka i snuje wokó³ niego dyskusjê bêd¹c¹ analiz¹ zrealizowanych przez siebie badañ empiry- cznych. Z treœci artyku³u dowiemy siê jakie s¹ doœwiadczenia „Amazonek”, które przesz³y przez kompleksowe i wieloetapowe leczenie nowotworu piersi oraz co oznacza i z czym wi¹¿e siê dla nich powrót do zwyczajnej aktywnoœci w codzien- nym ¿yciu. Rehabilitacja po mastektomii to proces wielotorowy, obejmuj¹cy cia³o i psychikê. W jaki sposób doœwiadczy³y go badane kobiety – wyczytamy w arty- kule. Realizowanie siê w rolach kobiet przez osoby z niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹.

Raport z badañ fokusowych – to artyku³ autorstwa Katarzyny Æwirynka³o, która na- œwietla obszar rozpoznany badawczo w nik³ym stopniu, zwi¹zany z polem aktyw- noœci osób z niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹, które ulega wyraŸnej deprywa- cji, czy wrêcz jawi siê opresjonowane. Dzieje siê tak, pomimo i¿ – o czym zaœwiad- czaj¹ badania autorki – badane osoby z niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹ czuj¹ siê kobietami i pragn¹ realizowaæ siê w rolach zwi¹zanych z w³asn¹ to¿samoœci¹ (p³ciow¹). To na ile i w jaki sposób mog¹ realnie zaistnieæ w „kobiecych rolach”, jawi siê pochodn¹ kontekstu (œrodowiska) ich ¿ycia oraz wsparcia jakiego mog¹ (b¹dŸ nie) – oczekiwaæ w d¹¿eniach do wype³nienia okreœlonych ról spo³ecznych i zwi¹zanych z nimi zadañ. Kobietom z niepe³nosprawnoœci¹ poœwiêci³y swoje

(4)

badania empiryczne tak¿e Agnieszka Gabryœ i Magdalena Boczkowska, których rezultaty ukazuj¹ w artykule zatytu³owanym Znaczenie oceny niepe³nosprawnoœci dla si³y relacji interpersonalnej kobiet z uszkodzeniem rdzenia krêgowego. To interesuj¹ce opracowanie przybli¿a perspektywê kobiet z nabyt¹ niepe³nosprawnoœci¹, po- zwalaj¹c przekonaæ siê co respondentki identyfikuj¹ jako utratê/stratê, jak widz¹ w³asn¹ niepe³nosprawnoœæ oraz rolê jak¹ ta odgrywa w subiektywnej percepcji siebie, w relacjach spo³ecznych i zwi¹zanych z nimi doœwiadczeniach. Kontekst relacji interpersonalnych – realizowanych w ma³¿eñstwach, w których mê¿czyzna jest osob¹ z Zespo³em Aspergera – znalaz³ siê w polu zainteresowañ i badawczych poszukiwañ Agnieszki £aby-Horneckiej. Analizy i konkluzje z w³asnych eksplo- racji empirycznych autorka przedstawia w artykule Satysfakcja z aktualnie prze¿y- wanego ¿ycia a satysfakcja ma³¿eñska w zwi¹zkach z partnerem z zespo³em Aspergera.

Niepe³nosprawnoœæ intelektualna oraz powi¹zane z tym zjawiskiem w¹tki i doœwiadczenia to czêœæ tomu czasopisma, w którym znalaz³y siê cztery artyku³y.

Anna Gawe³ i Sylwia Opozda-Suder w opracowaniu zatytu³owanym W poszuki- waniu wzorców i wyznaczników jakoœci ¿ycia osób z niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹.

Przegl¹d ujêæ teoretycznych i wybranych badañ empirycznych identyfikuj¹ trzy zasad- nicze wymiary jakoœci ¿ycia – niezale¿noœæ, udzia³ w ¿yciu spo³ecznym, dobro- stan. Autorki uznaj¹ wymienione kategorie za kluczowe w kreowaniu polityki spo³ecznej i praktyk wsparcia osób z niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹, zw³aszcza w kontekœcie znacz¹cego podnoszenia jakoœci ich ¿ycia. Wsparcie wymienionej grupy spo³ecznej to problematyka bêd¹ca w polu zainteresowañ Iwony Lindy- berg, która zabiera g³os w opracowaniu zatytu³owanym Miejsce terapii zajêciowej we wsparciu doros³ych osób z g³êbsz¹ niepe³nosprawnoœci¹ intelektualna, czyli o (nie)pew- nych scenariuszach dzia³añ rehabilitacyjnych w Warsztatach Terapii Zajêciowej. Autorka skupia siê w nim na swoistych dylematach zwi¹zanych z praktykami orzekania o niepe³nosprawnoœci i projektowania trajektorii rehabilitacyjnych w œrodowisku doros³ych z niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹. Terapia zajêciowa wydaje siê tu pe³niæ specyficzn¹ rolê „poœrednictwa”/poœredniczenia w drodze do hipotetycz- nego odnalezienia siê docelowo na rynku pracy. Czy jest to konstrukt w³aœciwy – dowiemy siê z dyskusji zaproponowanej w tekœcie. Problematyka doros³oœci z g³êbsz¹ niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹ zaprz¹ta uwagê kolejnej badaczki – Iwony Myœliwczyk, która znacz¹co wyró¿niaj¹c g³os samych badanych przez sie- bie narratorów, nakreœla ich punkt widzenia w artykule Uznanie jako kluczowa kate- goria w procesie (re)konstruowania swojej to¿samoœci przez osoby z niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹. Autorka proponuje (u)wa¿ne spojrzenie na doros³oœæ osoby z nie- pe³nosprawnoœci¹ z g³êbsz¹ intelektualn¹, z którego p³ynie czytelny komunikat o tym, jak donios³¹ rolê pe³ni w ich ¿yciu uznanie: jakie doœwiadczenia w p³asz- czyŸnie uznania s¹ ich udzia³em, a które naznaczone s¹ deprywacj¹ czy wrêcz nieobecne. O pe³nym napiêæ i niejednoznacznoœci zjawisku przemocy seksualnej

(5)

wobec osób z niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹ pisze Marta Jurczyk w artykule Domniemanie (nie)prawdomównoœci i poczucie (nie)kompetencji – przemoc seksualna wobec osób z niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹ w narracjach pedagogów i terapeutów.

Autorka nakreœla w nim punkt widzenia nauczycieli, terapeutów i psychologów dotycz¹cy przemocy seksualnej. Akcentuje wy³aniaj¹ce siê z wywiadów ich po- czucie niekompetencji w polu zwi¹zanym z seksualnoœci¹ niepe³nosprawnych intelektualnie, które ponadto wspó³istnieje z biernoœci¹ w obszarze codziennych praktyk, które kadra pedagogiczno-psychologiczna mog³aby zaprojektowaæ, a w konsekwencji podj¹æ w ramach dzia³añ profilaktycznych czy przeciwdzia³aniu nadu¿yciom. Z kolei rodzicielskiej perspektywie doœwiadczania niepe³nospraw- noœci intelektualnej w³asnego dziecka w kontekœcie poczucia (nie)szczêœcia przygl¹da siê Anna Porczyñska-Ciszewska w artykule Poczucie szczêœcia u rodziców dzieci z niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹. To ciekawe opracowanie teoretyczne, któ- re przywodzi autorkê do konkluzji, z której wynika, ¿e dotychczasowy zasób wie- dzy o rodzicach uwik³anych w wychowanie niepe³nosprawnego dziecka nakreœla raczej doœæ ponury obraz ich doœwiadczeñ, naznaczonych trudem i stanowi¹cych wyzwanie. Tymczasem warto – ku czemu zmierza autorka – podj¹æ trud empiry- cznych badañ w kierunku rozpoznania mechanizmów generuj¹cych pozytywne stany emocjonalne rodziców dzieci z niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹.

Ca³oœæ tomu czasopisma wieñcz¹ trzy opracowania bêd¹ce g³osem m³odych adeptów pedagogiki specjalnej, którzy dopiero zapocz¹tkowali swoje poczynania zwi¹zane z aktywnoœci¹ badawcz¹. Swoimi dokonaniami dziel¹ siê Olga Rodzeñ, Natalia Szymkowiak oraz Paulina ¯uber. Autorki zaproponowa³y ró¿ne w¹tki i eksploracje naukowe. Pierwsza z wymienionych przedstawia postrzeganie zwi¹zków partnerskich przez kobiety z niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹, przy- bli¿aj¹c znaczenia jakie przypisuj¹ mi³oœci, relacjom pomiêdzy kobiet¹ i mê¿- czyzn¹, kontekstowi bliskich znacz¹cych w odniesieniu do zwi¹zków partner- skich osób z niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹. Szczegó³ow¹ dyskusjê nad zasygnalizowanymi tu w¹tkami autorka prezentuje w artykule Zwi¹zki partnerskie w perspektywie kobiet z niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹. Natalia Szymkowiak zaœ osadzi³a swoje penetracje naukowe w nieco zbli¿onym polu, gdy¿ jej uwaga kon- centruje siê na kwestiach kobiecoœci splecionej z niepe³nosprawnoœci¹, która staje siê dostêpna za spraw¹ wpisów kobiet z niepe³nosprawnoœci¹ na dostêpnych stronach internetowych. Autorka pisze o tym w artykule Kobiecoœæ i niepe³nospraw- noœæ – krytyczna analiz dyskursu konstruowanego przez autorki blogów internetowych, wydobywaj¹c na jaw znaczenia zwi¹zane z cielesnoœci¹, definicjami, normami i rolami spo³ecznymi oraz ich uwik³aniem w praktyki dyskryminowania i opresji.

Paulina ¯uber podejmuje w swoim artykule problematykê sportu osób z nie- pe³nosprawnoœci¹, eksponuj¹c w¹tki emancypacyjne tego rodzaju aktywnoœci.

Droga ku emancypacji – sport kontaktowy w ¿yciu osób z niepe³nosprawnoœci¹ narz¹du

(6)

ruchu – to ciekawe opracowanie bêd¹ce pok³osiem jakoœciowych wywiadów ze sportowcami uprawiaj¹cymi hokej na sledgach. Z jego treœci dowiemy siê jak ba- dani widz¹ aktywnoœæ sportow¹ w indywidualnych d¹¿eniach do niezale¿noœci i w³asnego miejsca w spo³eczeñstwie.

Bogactwo, ró¿norodnoœæ i wieloœæ tropów, w¹tków i interpretacji jakie wy³a- niaj¹ siê z treœci ujêtych w tomie czasopisma artyku³ów, z pewnoœci¹ bêdzie dla Pañstwa nie tylko interesuj¹c¹ lektur¹, ale byæ mo¿e sk³oni do podjêcia kolej- nych penetracji i poszukiwañ naukowych. Zachêcamy do podzielania siê ich wynikami w kolejnych numerach Czasopisma Niepe³nosprawnoœæ. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej.

Dorota Krzemiñska Redaktor tomu

Cytaty

Powiązane dokumenty

The simulation results validated the claim that the SOSRE CgLp is behaving linear in terms of steady state output at the frequency of higher order notch and also has better

the very first question that this stipulation evokes concerns doubts about the possibility of a successful reconstruction of ancient Greek imagery (stressed already by

Tyczewski P., Analiza zużycia węzłów tarcia sprężarek chłodni- czych pracujących w obecności gorących gazów czynnika chłodniczego, Logistyka 06/2011, s. Tyczewski P.,

Szczególnym zadaniem w ramach osi Progress jest prowadzenie badań i eksperymentowa- nie w zakresie polityki społecznej oraz polityki zatrudnienia, ze szczególnym uwzględnieniem

Also chlorophyll fluorescence indices (Fv/Fm and PI) in plants cultivated without the use of plough tillage showed higher values than in plants cultivated in rotation, which

Ocena czynności – korzystanie z toalety (rycina 4) Przed terapią 8% badanych było niezdolnych do sa- modzielnego korzystania z toalety, 46% korzystało z częściowej pomocy, 46%

Kongresy (nie tylko UK) zostały wskazane jako miejsce nabywania książek esperanckich przez 139 osób (39% wszystkich, 55% ku- pujących książki w języku esperanto).. W związku z