Żołnierze Wyklęci - Wielcy
Bohaterowie
Kim byli
Żołnierze Wyklęci ?
Żołnierze Wyklęci byli żołnierzami polskiego powojennego podziemia niepodległościowego i
antykomunistycznego, którzy stawiali opór sowietyzacji Polski i
podporządkowaniu jej
ZSRR. Walcząc z siłami nowego agresora, musieli zmierzyć się z ogromną, wymierzoną w nich propagandą Polski Ludowej, która nazywała ich „bandami reakcyjnego podziemia”.
Z kolei osoby działające w antykomunistycznych organizacjach i oddziałach zbrojnych, które znalazły się w kartotekach aparatu bezpieczeństwa, określono mianem „wrogów ludu”. Mobilizacja i walka Żołnierzy Wyklętych była pierwszym odruchem samoobrony społeczeństwa polskiego
przeciwko sowieckiej agresji i narzuconym siłą władzom komunistycznym, ale też przykładem
najliczniejszej antykomunistycznej konspiracji zbrojnej w skali europejskiej, obejmującej teren całej Polski, w tym także utracone na rzecz Związku Sowieckiego Kresy Wschodnie II RP.
Żołnierze Wyklęci -
Bohaterowie Niezłomni
Uczestników ruchu
partyzanckiego określa się też jako „żołnierzy drugiej
konspiracji” lub „Żołnierzy Niezłomnych”.
Liczbę członków wszystkich organizacji i grup konspiracyjnych szacuje się na 120-180 tysięcy. Większość akcji
oddziałów podziemia
antykomunistycznego było
wymierzonych w oddziały zbrojne UB, KBW czy MO. Podziemie
niepodległościowe aktywnie działało też na Kresach Wschodnich,
szczególnie na ziemi grodzieńskiej, nowogródzkiej i wileńskiej.
Podstawowe organizacje niepodległościowe
• Armia Krajowa
• Armia Krajowa Obywatelska
• Armia Polska w Kraju
• Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj
• Konspiracyjne Wojsko Polskie
• Narodowe Siły Zbrojne
• Narodowe Zjednoczenie Wojskowe
• NIE
• Ruch Oporu Armii Krajowej
• Wielkopolska Samodzielna Grupa Ochotnicza Warta
• Wolność i Niezawisłość
• Wolność i Sprawiedliwość
Represje NKWD i bezpieki
W Rzeszowskiem w 1944 roku wśród bagien Kraskowa
Włodawskiego NKWD zorganizowa ło obozy koncentracyjne dla
oficerów Armii Krajowej i działaczy polskich z okresu okupacji
niemieckiej. Pod Siedlcami w miejscowości Kruślin NKWD zorganizowało obóz
koncentracyjny dla aresztowanych działaczy polskich, których
umieszczono w dołach o
głębokości 8 m i powierzchni 2 na
2 m, gdzie woda sięgała do kolan.
Ocenia się, że między listopadem 1944 roku a majem 1945 roku do obozów pracy na Syberii trafiło przynajmniej 50 tysięcy Polaków, a przynajmniej dwukrotnie więcej znalazło się w obozach utworzonych w Polsce.
W sumie zdaniem prof. Jana Żaryna ponad 20 tysięcy
żołnierzy zginęło bądź zostało zamordowanych skrytobójczo lub w więzieniach NKWD i UB, część wywieziono na Wschód, wielu skazano na kary pozbawienia wolności. W końcu lat 40.
i na początku 50. ponad 250 tys. ludzi więziono i przetrzymywano w obozach pracy.
Ostatni członek ruchu oporu - "Lalek"
• Ostatnim członkiem ruchu oporu był Józef Franczak
ps. „Lalek”, który zginął w obławie w Majdanie Kozic
Górnych pod Piaskami (woj. lubelskie) osiemnaście
lat po wojnie – 21 października 1963 roku
1 marca
Narodowy Dzień Pamięci
Żołnierzy Wyklętych
Żołnierze i dowódcy podziemia polskiego
• Marian Bernaciak – „Orlik”
• Zygmunt Szendzielarz –
„Łupaszka”
• Józef Kuraś – „Ogień”
• Stanisław Sojczyński – „Warszyc”
• Witold Pilecki – „Witold”
• August Emil Fieldorf – „Nil”
• Władysław Liniarski – „Mścisław”
• Jan Tabortowski – „Bruzda”
• Łukasz Ciepliński – „Ludwik”
• Anatol Radziwonik – „Olech”
• Henryk Flame – „Grot”, „Bartek”
• Wacław Lipiński – „Aleksander”
• Hieronim Dekutowski – „Zapora”
• Zdzisław Broński – „Uskok”
• Stanisław Kasznica – „Wąsowski”
• Władysław Łukasiuk „Młot”
• Mieczysław Dziemieszkiewicz – „Rój”
• Antoni Żubryd – „Zuch”
• Zdzisław Badocha – „Żelazny”
• Franciszek Jaskulski – „Zagończyk”
• Tadeusz Zieliński – „Igła”
• Wincenty Kwieciński – „Głóg”
• Danuta Siedzikówna – „Inka”
• Feliks Selmanowicz – „Zagończyk”
• Józef Franczak – „Lalek”
Witold Pilecki - ''Witold'', ''Druh''
Witold Pilecki herbu Leliwa ps. „Witold”, „Druh”; nazwiska konspiracyjne „Roman Jezierski”, „Tomasz Serafiński”,
„Leon Bryjak”, „Jan Uznański”, „Witold
Smoliński”; kryptonim T-IV (ur. 13 maja 1901 w Ołońcu, zm. 25 maja 1948wWarszawie) – rotmistrz kawalerii Wojska Polskiego, współzałożyciel Tajnej Armii Polskiej, żołnierz Armii Krajowej, więzień i organizator ruchu oporu w KL Auschwitz. Autor raportów o Holocauście,
tzw. Raportów Pileckiego. Oskarżony i skazany przez władze komunistyczne Polski Ludowej na karę śmierci, straconyw 1948. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990.
Pośmiertnie, w 2006 otrzymał Order Orła Białego, a w 2013 został awansowany do stopnia pułkownika.
Danuta Siedzikówna - ''Inka''
Danuta Siedzikówna, właśc. Danuta Helena Siedzik, ps. „Inka” (ur. 3
września 1928 w Guszczewinie, zm. 28
sierpnia 1946 w Gdańsku) – sanitariuszka 4.
szwadronu odtworzonej na Białostocczyźnie 5 Wileńskiej Brygady AK, w 1946 w 1 szwadronie Brygady działającym na Pomorzu, pośmiertnie mianowana podporucznikiem Wojska Polskiego.
Kiedy umierała powiedziała ''powiedzicie mojej babci że zrobiłam jak trzeba''.
Hieronim Dekutowski - ''Zapora '',''Odra'', ''Reżu'',''Stary'',''Henryk'',
''Zagon'',''Mieczysław'', ''Piątek''
• Hieronim Kazimierz Dekutowski, ps. „Zapora”,
„Odra”, „Reżu”, „Stary”, „Henryk”, „Zagon”,
„Mieczysław”, „Piątek” (ur. 24
września 1918 w Dzikowie, zm. 7 marca 1949 w Warszawie) – major Polskich Sił
Zbrojnych, cichociemny, dowódca oddziałów partyzanckich Armii Krajowej, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj i Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość
August Emil Fieldorf -
"Nil"
August Emil Fieldorf, ps. „Nil” (ur. 20 marca 1895 w Krakowie, zm. 24
lutego 1953 w Warszawie) – generał brygady Wojska Polskiego, organizatori dowódca Kedywu Armii Krajowej, zastępca Komendanta Głównego AK. Pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego.
Zbigniew Herbert jest autorem niezwykłego hołdu dla
zapomnianych bohaterów:
Wilki
(fragment)
Ponieważ żyli prawem wilka historia o nich głucho milczy
pozostał po nich w kopnym śniegu żółtawy mocz i ten ślad wilczy
szybciej niż w plecy strzał zdradziecki trafiła serce mściwa rozpacz
pili samogon jedli nędzę tak się starali losom sprostać
Miejsca
upamiętniające Żołnierzy
Wyklętych
Warszawa - na Bemowie, na rogu ul. Żołnierzy Wyklętych i
Pirenejskiej,
odsłonięty w 2011 roku
Pomnik Żołnierzy Wyklętych w Rzeszowie przy Alei Łukasza Cieplińskiego. Upamiętnieni członkowie Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość: Łukasz Ciepliński, Adam Lazarowicz, Mieczysław Kawalec, Józef Batory, Franciszek Błażej, Józef Rzepka, Karol Chmiel.
Obelisk przedstawia wizerunek Henryka
Wieliczki „Lufy”, członka 5. Wileńskiej Brygady AK, podkomendnego
Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”.
• Gdańsk - u zbiegu ulic 3 Maja i gen. Henryka Dąbrowskiego, w okolicach Cmentarza
Garnizonowego, na którym są pochowani Danuta Siedzikówna
„Inka” i Feliks Selmanowicz
„Zagończyk”
Lublin
• Pomnik stoi przy ul. Lipowej 25 przed Gimnazjum nr 9 noszącym imię mjr Hieronima Dekutowskiego ps.“Zapora”.
• Odsłonięty został 9.X.2003 r. w hołdzie dowódcy i jego podkomendnych zamordowanych przez
funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa w więzieniu mokotowskim w Warszawie 7.III.1949 r. Podkomendni to: kpt. Stanisław Łukasik ps.“Ryś”, por.Roman Groński ps,”Żbik”, por. Edmund Turduj ps.“Mundek”, por.Jerzy Miatkowski ps.“Zawada”, por.Arkadiusz Wasilewski ps.“Biały”, por.Tadeusz Pelak ps. “Junak”.
