Mnożenie i dzielenie liczb przez 10, 100, 1000
1. Cele lekcji
a) Wiadomości1. Uczeń zna pojęcia czynników, iloczynu, dzielnej, dzielnika, ilorazu.
2. Uczeń wie, że przy mnożeniu przez 10, 100, 1000 dopisujemy zera do czynnika.
3. Uczeń wie, że przy dzieleniu przez 10, 100, 1000 opuszczamy zera w dzielnej.
b) Umiejętności
1. Uczeń mnoży liczby przez 10, 100, 1000 ….
2. Uczeń dzieli liczby zakończone zerami przez 10, 100, 1000 ….
3. Uczeń rozwiązuje zadania tekstowe z wykorzystaniem mnożenia i dzielenia przez 10, 100, 1000 …
2. Metoda i forma pracy
Metody
metoda czynnościowa Formy
- praca z całą klasą - praca w grupach - praca indywidualna
3. Środki dydaktyczne
- dziesięć monet o nominale 5 zł - metrowy liniał z podziałką
- szklane opakowanie z widocznymi koralikami - plakat z rysunkiem węgla do zapakowania - karty z zadaniami dla każdego ucznia
- papierowa wstęga z napisem „Umiemy mnożyć i dzielić przez 10, 100 i 1000”
- karteczki z „plusami”
4. Przebieg lekcji
Uczniowie piszą 10-minutową kartkówkę z obliczania średniej arytmetycznej.
a) Faza przygotowawcza
N – nauczyciel, U – uczniowie
N – Prosi o przypomnienie określeń liczb w mnożeniu i dzieleniu.
U – Podają definicje czynników, iloczynu, dzielnej, dzielnika i ilorazu.
N – Nagradza krótkie wypowiedzi uczniów plusami. Pyta, jaką liczbę otrzymamy, gdy po prawej stronie liczby 5 dopiszemy jedno zero, dwa zera, trzy zera.
U – Odpowiadają: 50, 500, 5000.
N – Prosi o zastanowienie się, jakie działanie należy wykonać, aby można było do 5 dopisać jedno, dwa lub trzy zera.
U – Odpowiadają, że należy wykonywać działania mnożenia przez 10, 100, 1000.
N – Potwierdza, że będą obliczać iloczyny, w których jeden z czynników będzie równy 10, 100, 1000 …
N – Pyta, jaką liczbę otrzymamy, gdy w liczbie 8000 opuścimy jedno, dwa lub trzy zera.
U – Odpowiadają: 800, 80, 8.
N – Prosi o zastanowienie się, jakie działania trzeba wykonać, aby w liczbie można było opuścić jedno, dwa lub trzy zera.
U – Odpowiadają, że trzeba wykonać działania dzielenia przez 10, 100, 1000.
N – Potwierdza, że będą obliczać ilorazy, gdy dzielnik będzie równy 10, 100, 1000.
U – Zapisują temat lekcji: „Mnożenie i dzielenie liczb przez 10, 100, 1000”.
b) Faza realizacyjna
N – Prezentuje uczniom 10 monet po 5 zł. Prosi o obliczenie wartości monet za pomocą działania mnożenia.
U – Zapisują 5 zł · 10 = 50 zł.
N – Zostawia jedną monetę 5-złotową i prosi o zamianę jej na grosze.
U – Zapisują 5 · 100 gr = 500 gr
N – Pokazuje drewnianą linię długości 1metra i prosi o zamianę jej długości na decymetry, centymetry i milimetry.
U – Zapisują: 1 · 10 dm = 10 dm, 1 · 100 cm = 100 cm,
1 · 1000 mm = 1000 mm.
N – Prosi o przyjrzenie się działaniom mnożenia przez 10, 100, 1000 i sformułowanie wniosków.
U – Odpowiadają, że obliczając iloczyn dowolnej liczby przez 10 dopisujemy jedno zero, obliczając iloczyn dowolnej liczby przez 100 dopisujemy dwa zera itd.
N – Wyjmuje pęk kredek i pyta, jak zapisać układanie pięćdziesięciu kredek do pudełek, tak aby w każdym było po 10 sztuk.
U – Wyznaczeni uczniowie rozdzielają kredki i zapisują 50 : 10 = 5.
N – Wyjmuje przezroczyste opakowanie z koralikami i pyta, ile sznurów trzeba przygotować do nawleczenia 300 paciorków po 100 sztuk na każdy sznur.
U – Zapisują 300 : 100 = 3.
N – Pokazuje ilustrację z hałdą węgla i stosem worków z napisem: masa 100 kg. Informuje , że masa 100 kg jest nazywana kwintalem i pyta, ile worków trzeba przygotować, aby zapakować do nich 4 tony węgla.
U – Zapisują 4 · 1000 kg = 4000 kg, 4000 kg : 100 kg = 40.
N – Prosi o przeanalizowanie działań dzielenia przez 10, 100, 1000 i podanie wniosków.
U – Odpowiadają, że obliczając ilorazy liczb przez 10, 100, 1000 opuszczamy jedno, dwa lub trzy zera.
N – Dzieli klasę na grupy, w których uczniowie pracują w tym samym tempie. Każdemu dziecku w grupie daje kartę z zadaniami (załącznik a). Przypomina zasady pracy w grupie.
U – Rozwiązują zadania;
N – Zwraca uwagę uczniów na estetykę zapisu, pomaga najwolniej pracującym. Po upływie umówionego czasu prosi uczniów z każdej grupy o podanie rozwiązań i treści swoich zadań.
U – Oceniają, której grupy zadania są najciekawsze. Sprawdzają wyniki pozostałych zadań.
c) Faza podsumowująca
N – Pyta, kto z uczniów obliczył z ostatniej lekcji średni krok całej klasy.
U – Podają wynik w centymetrach.
N – Prosi o obliczenie, ile metrów, a ile kilometrów, przeszedłby uczeń po zrobieniu 1000, 10 000 i 1000 000 kroków.
U – Uczniowie wykonują działania samodzielnie, podają wyniki.
N – Zachęca do sprawdzenia w domu przy użyciu mapy, dokąd można dojść po zrobieniu miliona kroków. Ocenia pracę uczniów na lekcji, zadaje pracę domową. Prosi, aby każdy uczeń, który zrozumiał lekcję i będzie umiał samodzielnie odrobić pracę domową, napisał, wychodząc z klasy, swoje imię na papierowej wstędze z napisem „Umiemy dzielić i mnożyć liczby przez 10, 100 i 1000”.
5. Bibliografia
H. Lewicka, E. Rosłon, Matematyka wokół nas. Podręcznik dla klasy czwartej, WSIP, Warszawa 2000.
6. Załączniki
a) Karta pracy ucznia
1. Do hurtowni przywieziono 120 worków cukru po 100 kg w każdym. Ile kilogramów cukru przywieziono do hurtowni? Ile to ton?
2. Do tira załadowano 40 worków po 100 kg mąki w każdym. Ile kilogramów mąki przewoził tir? Ile to ton?
3. Z gospodarstwa rolnego zebrano 85 000 kg zboża. Ile ton zboża zebrano z tego
gospodarstwa? Ile worków 100-kilogramowych potrzeba do zapakowania tej ilości zboża?
4. Ułóż zadanie do działań: 5000 : 10.
5. Ułóż zadanie do wymyślonego przez siebie działania mnożenia i dzielenia przez 10, 100, lub 1000.
b) Zadanie domowe Zadania 3, 4, 5, 6, 7 str. 31.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Scenariusz lekcji matematyki „Mnożenie i dzielenie liczb przez 10, 100, 1000” z działu „Działania na liczbach naturalnych” jest przeznaczony do realizacji w klasie czwartej szkoły podstawowej, pracującej z podręcznikiem Matematyka wokół nas H. Lewickiej, E. Rosłon.
W trakcie lekcji stosujemy ocenianie cząstkowe, wręczając uczniom karteczki z „plusem”. Dziesięć karteczek można wymienić na ocenę bardzo dobrą.
