Badania wykopaliskowe w Opolu

Rudolf Jamka

Badania wykopaliskowe w Opolu

Ochrona Zabytków 1/3/4, 124-126

, 168

BADANIA WYKOPALISKOWE W OPOLU

R U D O LF JAMKA

N a miejscu za m k u , b a r b a r z y ń s k o zniszczonego przez N iem ców ,

n a tr a fio n o w 1930 r. n a s z cz ą tk i m ia sia wczesnopolskiego od X doX Il w.

O d k r y t o t u ulice w y k ł a d a n e tarcicam i, szczątki chat i um ocnień d r e w ­

n ia n y c h oraz o lb rz y m ią ilość przed m iotów d r e w n ia n y c h , m eta lo w y c h

i in nych , n ie z n a n y c h z w y k o p a lis k polskich. M ateriał ten n i e p u b lik o ­

w a n y , złożono w b. P a ń s tw o w y m M uzeum P r e h is to ry c z n y m w R a c i­

borzu, gdzie uległ zniszczeniu podczas d z ia ła ń w o jenn ych .

W z w ią z k u ze z b liż ają c ą się ty sią c le tn ią rocznicą w y s tą p ie n ia P o l­

ski n a arenę dziejow ą, N a c z e ln a D y r e k c ja M uzeów w W arszaw ie p o d ­

jęła się realizacji p la n u rów noczesnego p r z e p r o w a d z e n ia b a d a ń w y k o ­

p a lis k o w y c h w szeregu grodów , z n a n y c h n am z z a ra n ia n a s z y c h d z ie ­

jów. Zaznaczyć n ależy, że tego ro d z a ju p la n o w y c h b a d a ń nie p r z e p r o ­

w a d z a n o u n a s z y c h sąsiad ó w zachodnich.

O pole przy d z ielo n o do tej g r u p y grodów, k tó re m a ją b y ć z b a d a n e

w n a jb liż sz y m czasie. B a d a n ia rozpoczęto w p ierw s z y c h d n iac h lipca.

D o ty c h c z a s o d k r y to f ra g m e n ty m u ró w z a m k u oraz szczątk i starszej

osady. M u ry te n ależą do założeń o b ro n n y c h oraz bliżej nieo k reślo ny ch

b u d y n k ó w . Mu ry obronne o go-

Ryc.

z

ty c k im w ą t k u i formie cegły

cia śląsk iego

(fot W. Kocka).

(ryc

w y p e łnione b y ły w e ­

w n ą t r z d w u ok ładzin w i ą z a ­

n y c h gruzem z cegieł, połączo­

ny ch z a p r a w ą m u ra rsk ą . S ła ­

b y ten m ur, w z m o c n ion y był

s z k arp a m i. M u ry wchodzące

w s k ła d b u d y n k ó w , wzniesio­

no w czasach późniejszych.

Z tego sam ego okresu pochodzą

szczątki sklepień. Z zamkiem

z w ią z a n a jest w ie lk a ilość z a ­

b y tk ó w ru ch o m y c h , j a k kafle,

cegły

p rofilow ane,

s k o ru p y

n a czyń glinianych, kości zwie-

izęce itd.

Obecność g ru zu z cegieł

w e w n ą tr z o brębu m u r u ś w ia d ­

czy o istnieniu starszej b u d o ­

wli. po ro ze b ra n iu k tó re j z u ż y ­

to m a te ria ł do b u d o w y m u ru

obronnego. O ile chronologia

m u r u obronnego, d a to w an eg o

R yc. 86. O pole. O góln y w idok mu ni obronnego w zm ocnionego szkarpam i

(fot. W. K ocka).

R \c . 8 .. O pole. O^olnx w idok w yk op alisk . Z praw ej strony g o ty ck i mur obronny, niżej niury budow li pogotyck icli i ścia n y chat (fot. f f . Koc ka).

na 1228 r., jest słuszna, w ów czas nale ż a ło b y p r z y j ą ć p o w s ta n ie z a m k u

w c z asa c h w cześniejszych. Chronologię tego n a jsta rsz eg o z a m k u p o ­

w in n y ro zw ią z a ć dalsze p r a c e w ykopa liskow e.

Z a m ek z b u d o w a n o n a m iejscu starszej osady, po k tó re j z a c h o w a ły

się sz cz ą tk i c h a t i ulicy. C h a t y b u d o w a n e b y ły n a zrąb. W obrębie c h a t

stw ierd zon o podłogę d re w n ia n ą , w y k o n a n ą z tarcic. Setki o d k r y t y c h

k le p e k do n a c z y ń d r e w n ia n y c h i misek rów nież d r e w n ia n y c h , ś w ia d c z ą

o istn ien iu n a m iejscu p raco w n i. W śró d w ielu p r z e d m io tó w z n a le z io ­

n y c h w o sadzie n a u w a g ę z a słu g u ją p ław ik i, m in i a t u r a c z ó łe n k a (za­

b a w k a d la dzieci), szczątki obuw ia, n ie k ie d y zdobionego, k rze siw a ,

h a c z y k i do w ęd ek, grot do d zid y , grociki do strz a ł t u k u i k u s z y i w iele

in n y c h z a b y tk ó w .

B a d a n i a w y k o p a lis k o w e p ro w a d z o n e są z ram ien ia P r e h is to ry c z ­

nego D z ia łu P a ń s tw o w e g o M uzeum w e W ro cław iu . S u b w e n c jo n o w a n e

są p r z e z N a c z e ln ą D y r e k c ję M uzeów w W a rsz a w ie i K om itet B a d a ń

P r e h is to ry c z n y c h w O polu. K ierow nikiem p r a c jest prof, d r Rudoll

J a m k a , a za stę p cą d r W ojciech Kócka.

FRAGMENTY GOTYCKIE NA STARYM MIEŚCIE

JA N IN A STARZYŃSKA

N a s z a w ie d z a o z a c h o w a n y c h ele m en ta c h go ty ck ic h n a S ta ry m

Mieście d o ty c z y ła p rz e d w o jn ą p r z e d e w sz y stk im m u ró w o b ro n n y c h

częściowo odsłoniętych, w większości tk w i ą c y c h w z a b u d o w ie P odw ala,

Mostowej i Brzozowej, n a stę p n ie K atedry, wieży a u g u s tia ń sk ie j, 3 k a ­

m ienic w R y n k u , k a m ie n ic y n a N ow om iejskiej i K r z y w y m Kołe o raz

Zam ku.

Ryc. 88. W arszaw a, R yn ek St. M iasta. Ściana szczy to w a od nr. 22. W nęka g o ty c ­ ka, p ok ryta p o li­

pas. C ette m éthode est de beaucoup supérieure a u x p récédentes, cliim icpies et m écan iq u es qui a vaien t une action n ocive sur la p o ly ch ro m ie et la p e in tu ­ re. Les exp ériences d éjà opérées en ce sens ont donné des résultats positifs. LES FO U IL LE S D U WAWEL

Sur l’in itia tiv e de Ja D irectio n G én é­ rale des M'usées et de la P rotection des M onum ents, 011 a entrepris cette année des fou illes en v u e de retrouver des couches cu ltu relles anciennes, h isto ri­ ques et préhistoriques. O n creusa d eu x fossés dont l’un traverse la collin e du Wavvel. O n a trou vé les fondations de d eu x , églises du XLV-e s., des couches cu ltu relles du X U l-e ain si que de l ’é p o ­ que de la cultu re „ lu sitzien n e“ et du néolithc. D ans le second fossé, à une p ro­ fondeur d ’environ 6 111., on a trouvé le profil de l’ancien mur de d éfen se avec des reste de p alissad e du X llf - e s., lo r ­ sque le château de la co llin e du W aw el était en bois.

LES FO U IL LE S D E O PO LE

Lors des fo u illes com m encées cette année à O pole, on a d écou vert des fr a g ­ m ents des m urs d ’un ch âteau -fort aimsi que les restes d ’une station p lu s a n cien ­ ne. C es m urs rem ontent â diverses ép o ­ ques, du X III-c au X V -e s. La station constitue la couche la plus basse du ter­ rain étu d ié; on y a retrouvé des restes de chaum ières et de rues, ainsi qu’une grande quantité d’objets en bois et en m étal.

D EC O U V ER TES D ’A R C H IT E C T U R E G O T H IQ U E A V AR SOVIE

A près la destruction barbare de la V ieille V ille de V arsovie par les A lle ­ m ands, on a découvert, lorsq u ’on en le­ v a it les décom bres et que l’on renforçait les murs, de nom b reu x fragm ents d ’ar­ chitecture bourgeoise gothique, tout à fait inconnus auparavant. Ce sont, pour la plupart, des p ortails, des niches

et des parties de constructions de

murs

gothiques. O n en tiendra com pte lors de la reconstruction p rojetée de V arso­ vie.

L’A R C H IT E C T U R E ET LA SC U L PTU R E DE STYLE R E N A ISSA N C E D U C H A ­ TEA U D E P IE SK O W A SK AŁA

Le ch âteau de P iesk o w a S k ała a é té construit par la grande fa m ille des Sza- franiec. Il p erdit entièrem ent son carac­ tère p rim itif après les transform ations opérées au X V II-e, X V III-e et au X IX -c s. O11 a réu ssi actu ellem en t, lors de tra ­ v au x de conservation entrepris à une grande éch elle, à découvrir les galeries à arcades — entièrem ent m urées — de la cour R enaissance, arcades appuvées sur des p iliers quadrangulaires en p ier­ re. O11 a m is à jour dans les p endentifs des arcs de la cour d eu x rangs de m asca- rons scu lp tés en pierre, m agn ifiq u es de caractère et de force dans l ’exp ression . LES SA R C O P H A G E S D E S SIE N IA W SK I D A N S LES C O L LE C T IO N S

D U WAW EL

Les collection s du W aw el renferm ent des sarcop h ages scu lp tés en étain qui p rovien n en t de l’ancienne ch a p elle du château de B rzeżany. Q uatre d’entre eu x ont, sur le couvercle, des figures scu lp tées des m em bres d éfu n ts de la fa ­ m ille des S ien iaw sk i. A la su ite d ’une an a ly se p rofon d e de style, l’auteur id en ­ tifie les diverses figu res des sarcop h a­ ges avec les personnes de A dam Jérôm e, N icolas, A lexan d re et Procope S ien ia w ­ ski. T. M ańkow ski attribue le sarcophage de P rocope au ciseau de Jean P fister, les trois autres à celu i de Bernet D e- cam bos (D ikeruin). Les sarcophages abîm es par la lèpre de l’étain, son t soum is actu ellem en t à des tra v a u x de conservation dans l ’atelier de K. P ień ­ kow sk i. On leur a rendu, à cette occa­ sion, leur p o ly ch ro m ie prim itive, or et argent.

C E N A N r 3/4 zł 200.—

W arunki prenum eraty: prenum erata roczna — 450 zł. — P renum eratę przyjm u je A d m i n i s t r a c j a : K raków , ul. Jagielloń sk a 8, S p ółd zieln ia P racy i U ż y tk o w n ik ó w

„ C z y t e l n i k “. — Konto P. K. O. K raków IV - 5162. W y sy łk a w prenum eracie następuje po dokonaniu p rzed p łaty.

M - 44844 — P apier kl. V, 70 X 100 ilustr. 90 g PK ZG TK raków, W ielopole 1 — 2.000 — Żarn. 1581 — XI. 48.