Kafle z zamku w Dubiecku : z problematyki badawczej i konserwatorskiej zabytkowego założenia pałacowo-parkowego w Dubiecku

Józef Tomasz Frazik

Kafle z zamku w Dubiecku : z

problematyki badawczej i

konserwatorskiej zabytkowego

założenia pałacowo-parkowego w

Dubiecku

Ochrona Zabytków 23/4 (91), 294-302

1970

JÓZEF TOMASZ FRAZIK

KAFLE Z ZAMKU W DUBI ECKU

(Z PROBLEMATYKI BADAWCZEJ I KONSERWATORSKIEJ ZABYTKOWEGO ZAŁOŻENIA PAŁACOWO-PARKOWEGO W DUBIECKU)

I. D ubiecko leży na p ra s ta ry m szlaku w ęg ier­

skim , w dolinie S anu, w odległości 40 km na

zachód od P rzem yśla, na p ograniczu daw nych

ziem: sanockiej i p rzem y sk iej, u słan y ch relik ­

tam i licznych rez y d e n c ji m agnackich.

Z am ek w D ubiecku, k o lejn a siedziba K m itów ,

S tadnickich, K rasick ich i K o n arsk ich , sk ła d a ­

jąca się dziś z piętro w eg o p ała c y k u o elew ac­

jach późnoklasycystyczn y ch

z

neogotyckim

g ankiem oraz z neogotyckiej, p a rte ro w e j ofi­

cyny w zniesionej w 1909 r. (il. 1), nie budził

przez w iele

lat

w iększego zain teresow an ia

w śród h isto rykó w a rc h ite k tu ry .

W w yniku

prow adzo n ych ostatn io b adań teren ow y ch , po­

p a rty c h badaniam i arch iw aln y m i, w obrębie

istniejącego pałacu oraz na p o łu d n ie od niego

zostały o d k ry te pokaźne re lik ty m urów s ta r­

szych, niż obecny b u d y n ek h W śród n ich na

szczególniejszą uw agę z a słu g u ją fazy a rc h ite k ­

toniczne: X V I-w ieczna (renesansow a) i dwie

X V II-w ieczne. Z pierw szej pochodzą p artie

m urów naziem nych i niegdyś piw nicznych,

tkw iące w północnym tra k c ie p ałacu (il.

) oraz

piw nice, ciągnące się rów nolegle do obecnego

pałacu w odległości około 30 m n a południe

od niego '(ii. 3). Są to pozostałości po dw u oka­

załych, jed n o trak to w y ch , p iętro w y ch b u d y n ­

kach, ustaw iony ch rów nolegle w zględem sie­

bie. Oba bud yn ki, w yk onan e z tego samego

m ate ria łu i >tą sam ą tech n ik ą, m iały analogicz­

ne k am ien n e detale, oba b y ły podstaw ow ym i

elem entam i

większego,

n ieznanego

dotąd

czworobocznego, czteroskrzydłow ego założenia,

k tó re w y m aga dalszych b ad a ń archeologicz­

n y c h i arch itek to n iczn y ch . P o w sta ły one w

połow ie XVI w., gdy D ubiecko należało do

S tan isław a M ateusza S tadnickiego (zm. w 1563

r.), syn a S ta n isław a ze Żm igrodu i N atalii, sio­

s tr y stry jec z n e j P io tra K m ity. Je d n o tra k to w e

sk rz y d ła m ieszkalne, a także ich d e ta l p rz y ­

pom inają w sw y m układzie zachow any, pocho­

dzący z lat 1523—'1548 dom m ieszkalny zam ku

sanockiego. Z dyscyplinow ana kom pozycja ca­

łości bliższa jest jed n ak reg u la rn y m ro zw iąza­

niom zapoczątkow anym w ty m rejo n ie przez

zam ek w P rz em y ślu z lat 1514— 1553.

W 1588 r. D ubiecko w raz z zam kiem ku p ił od

S tadnickich

S tan isław

K rasicki,

w łaściciel

K rasiczyna. D zięki in icjaty w ie S tan isław a w

o statn im dziesięcioleciu XV I stulecia zapocząt­

kow ano pew ne prace a d a p ta c y jn e i b ud o w la­

ne, które po jego śm ierci (1603 r.) k o n ty n u o ­

w a ł'je g o am b itn y syn Je rz y , sta ro sta doliński,

b ra t słynnego „II M agnifico” rodziny, M arcina.

W ty m czasie n iew ątp liw ie pow stał „dom K ra -

siczynek” , k tó ry jeszcze w 2 połow ie X IX w.

istn ia ł w p ark u w odległości ok.

m na

w schód od starszego założenia (il. 1). M iał on

k sz ta łt graniastego dw oru lub obszernego bel­

w ed eru ogrodowego. P rzebudow ano i rozbudo­

w yw ano tak że s ta ry obiekt, o czym św iadczą

b adania teren ow e oraz o d k ry te o statn io k o n ­

tra k ty na p race k am ien iarsk o -rzeźb iarsk ie za­

w a rte w 1606, 1609 i 1611 r. przez Jerzego K ra ­

sickiego ze znanym , lw ow skim rzeźb iarzem Se­

bastian em C zeszk iem 2. Z 1611 r. d a tu je się

także k o n tra k t Jerzego K rasickiego z Jaśk iem ,

nadw orn ym snycerzem M arcina K rasickiego.

N iestety, jak dotąd nie jest jasne, czy prace

J a śk a o b ejm u jące m. in. dw oje drzw i

„do

fra m b u g i n a g a n k a ch ” m iały być w y ko n ane

do „dom u K ra sic z y n e k ” , czy do starszego zam

-1 B adania p rzeprow adzone w 1965 i 1966 r. b y ły fi- J. T. F r a z i k Z e s t u d i ó w i bad a ń n ad z a m k i e m w n a n sow an e przez P o w ia to w eg o K on serw atora Z abyt- D u b ie c k u , cz. I, „Teka K om isji U rb an istyk i i A rch i-k ó w w P rzem yślu — m gr M arię Z ięb iń si-k ą. Por.: J. T. tek tu ry ”, K rak ów 1968, t. II, s. 207— 223 oraz cz. II F r a z i k i R. F r a z i к o w a ^Wyniki b a d a ń a r c h i te k - tam że, K raków 1970, t. III, s. 159— 177.

to n ic zn y c h p r z e p r o w a d z o n y c h w o b r ę b i e za ło żen ia p a - .

t a c o w e g o w D u b ie c k u p o w . P r z e m y ś l , „M ateriały 2 K ontraktom ow ym p o św ięca m od d zieln y a rtyk u ł i Spraw ozdania R zeszow sk iego O środka A rch eologicz- (Teka K om isji U rb a n isty k i i A rch itek tu ry V, w dru-n ego za rok 1966”, R zeszów 1968, s. 248— 255; ku).

1. D u biecko, pała c, f r a g m e n t s y tu a c ji, 1 — p ała c, 2 — oficyna, 3 — r e l i k t y s k r z y d ł a pd., 4 — p o ło ż e n ie „ d o ­ m u K r a s i c z y n e k ” (rys. R. F r a zik o w a )

1. D u b ieck o , pala ce; s itu a tio n f r a g m e n t: 1 — pala ce, 2 — outb u ild in g , 3 — relics of th e so u th w in g , 4 — lo catio n of „K r a s i c z y n e k ” m a n s io n (d r a w i n g b y R. F ra zik o w a )

n

j

t

■

i

-

L

O

2. D ubie cko, p ała c, r z u t p a r t e r u , 1 — „ s k a r b c z y k ”, 2 — m i e js c e w y k o p u k o n tr o ln e g o (rys. R. F ra z i k o w a ) 2. D u biecko, pala ce; g ro u n d floor pla n: 1 — „tr e a s u ­ r y ”, 2 — c ontr ol d itc h ( d r a w i n g b y R. F ra z i k o w a )

О 5

3. D u b ieck o , z a m e k , r z u t p iw n i c d a w n e g o s k r z y d ł a pd., 1 — lokalności z a s y p a n e (rys. R. F r a z i k o w a )

3. D u b ieck o , p alace; cell ar plan of th e f o r m e r south w in g : 1 — e a r t h - s w a m p e d r o o m s ( d r a w i n g b y R. F r a ­ z i k o w a )

ku. R ozstrzygnięcie tej k w estii w ym aga d a l­

szych w ykopalisk. N iem niej fw teren ie z n a jd u ­

ją się pew ne ślad y su g erujące istn ien ie k ru ż ­

ganków n a początku X V II w., p rzy n a jm n ie j w

pew nej części zam ku. N ajpraw dopodobniej z

tego o kresu pochodzą też: foruk dziedzińca za­

chow any na głębokości okołp

m poniżej po­

ziom u gazonu, tzw. ,,sk arb czy k ” , dobudow any

do w schodniej ścian y pn. sk rzydła pałacu oraz

leżące pod i przed ,,skarbczykiem ” piw nice.

P o w tó rn ie obiekt został p rzebudow any około

połow y X V II w. p rzy b ie ra jąc bardzo in te re s u ­

jącą form ę, zbliżoną w sw ej kom pozycji p rze ­

strz e n n ej do zam k u w Św irze, przerobionego

rów nież w ty m sam ym czasie. Na zespół ów

sk ład ały się: sto ją c y w głębi najokazalszy, pię­

tro w y b u d y n e k m ieszkalny,: dw ie p artero w e

o ficyny ustaw ione doń p rostopadle i tw orzące

w ten sposób dziedziniec,

k tó ry z czw artej

stro n y , od południa, z am k n ięty był jedn op ię­

tro w y m b u d y n k iem zw ieńczonym dziew ięcio­

m a m an iery sty czn y m i szczytam i. Na osi o sta t­

niego sk rz y d ła zn ajdo w ała się b ram a w jazdo­

wa. W tej rez y d e n c ji urodził się w 1735 r. Ig­

n a c y K rasicki.

>

N ależy żałować, że p raw ie nic nie zostało ze

św ietności ow ych XVI i X V II-w iecznych obiek ­

tów, podobnie zresztą, jak ńiew iele zachow ało

się z uroku następnego, k lasy cystyczn o -ro m an-

tycznego założenia pałacow o-parkow ego, zre ­

alizow anego w latach 1771 — około 1790 przez

b ra ta poety, A ntoniego i brątow ą Różę.

■

■

V

Dziś budy nek w raz ze w spaniałym niegdyś, ro ­

m anty czny m , a obecnie

zdeprecjonow anym

park iem uży tk o w an y jest na ośrodek w yp o ­

czynkow y P P Z ak ład y P ły t P ilśn iow y ch w

P rzem y ślu . N ow y gospodarz prow adzi stałe

prace rem ontow e, k tóre u rato w a ły w dużej

m ierze obiekt od grożącej m u ru in y . N iestety

zabiegi owe nie zawsze odpow iadają w pełni

w spółczesnej

m yśli

k o n serw ato rsk iej.

N ie­

m niej

dzięki

so cjalistyczn em u

m ecenatow i

p rzed sięb iorstw a i w spółpracu jącem u z nim

M uzeum Ziem i P rzem y sk iej ДО czerw ca 1969 r.

w trzech odnow ionych salach pałacu (m. in. w

„sk arb czy k u ”) została o tw a rta sta ła ekspozy­

cja, będąca zalążkiem m uzeum biograficznego

Ignacego K rasickiego. N ależy postulow ać, by

w najbliższej przyszłości na' w y staw ie pokaza­

no rów nież: zilu stro w an ą w* pełni histo rię sie­

dziby dubieckiej oraz o d k ry te podczas o sta t­

n ich badań niezm iernie in te resu jąc e , z a b y tk o ­

w e kafle.

,

II. C zerepy k a fli zostały znalezione w czterech

zasadniczych m iejscach, a m ianow icie: w g ru ­

zie zaw alon ych piw nic południow ego sk rzy d ła

(il. 3), w w ykopie sondażow ym na gazonie, w

w ykopie p rzy fu n d am en to w y m w y k o n an y m na

osi pałacu w trak cie północnym o raz w zasy p ­

ce pach sk lep ien n y ch w „skarb czy k u ” (il.

).

O ile w trzech p ierw szych p u n k tac h czerep y

b y ły bardzo drobne i nieliczne, o ty le w p u n k ­

cie czw arty m , w pachach sk lep ien n y ch „ sk arb -

czyka”, pod jego p ierw o tn ą, k am ien n ą posadz­

ką zalegało ich p aręset, a w iele z nich sta n o ­

wiło stosunkow o duże fra g m en ty ,

k tó re

po

um yciu z gliny i posegregow aniu pozw oliły na

fizyczną

re k o n stru k c ję

p a ru

im po n u jący ch

egzem plarzy nie w ym ag ający ch

w iększych

u zupełn ień o ry g in aln ej su b sta n c ji zab y tko w ej.

K afle z p ach „ sk arb czy k a” , stano w ią, z m a ły ­

m i w y ją tk a m i, z w a rty zespół fo rm aln y , sty lis­

ty czn y i technologiczny. P rzew ażn ie zask ak u ­

jąco duże, o doskonałych p ro p o rcjach i p recy ­

z y jn y m w y k o n an iu , oszczędnie stosow anych

m otyw ach d ek o racy jn y ch , nie m ają z reg u ły

polew y; zachow ały się n ato m ia st na nich n ik łe

ślady w apiennej pob iały oraz

cynobrow ych

podm alów ek.

Pochodzą one na ogół z czasu

około połow y XVI w ieku, z jednego, w czesno-

renesansow ego, cnie pozbaw ionego późnogotyc-

kich rem in iscen cji pieca, k tó ry o grzew ał i zdo­

bił siedzibę S tan isław a M ateusza S ta d n ic k ie ­

go {?). Piec by ł zapew ne co n a jm n ie j dw u -

sk rzynio w y, z tarczam i herb o w y m i w n aro żn i­

k ach dolnej skrzy ni oraz z dw om a w ień czący­

mi k oro nk am i. W ielkość w pełni złożonych eg­

zem plarzy oraz liczba egzem plarzy z dużym i

u b y tk am i w skazuje, że piec m u siał być bardzo

obszerny. I tu należy znów w y razić żal, że nie

przeprow adzono w sposób k o n sek w en tn y k om ­

pleksow ych,

h isto ry czn o -arch itek to n iczn y ch

badań obiektu w p a rę la t w cześniej, gdy ów­

czesny uży tko w n ik, W K K F z Rzeszowa, roz­

poczynał rem o n t pałacu. Z ostała nie tylko s tr a ­

cona, na pew ien czas, m ożliwość ro zw iązania

kilku zasadniczych problem ów h isto ry cz n o -ar­

ch itektonicznych’, lecz także, i przede w szyst­

kim zaprzepaszczona została na zawsze pokaź­

n a część su b stan cji opisanego w yżej pieca, k tó ­

ry złożony stanow iłby u n ik aln y w Polsce za­

bytek. M ianow icie, w edług relacji jednego z

m iejscow ych robotników , podczas budow y no­

wego kom ina w 1961 roku i w yprow adzenia go

z kotłow ni przez płd.-zach. narożnik pachy

sk lepien nej

„sk arb czy k a”

w yw ieziono

stąd

około

m

zasypki złożonej praw ie w yłącznie

z identy cznych kafli. In fo rm ację

ową

czyni

w iarygodną fak t, że k o n c e n trac ja czerepów w

. tym m iejscu, gdzie dziś przebiega trzon kom i­

na, m usiała być rzeczyw iście najw iększa, bo­

w iem liczba relik tó w sy stem aty cznie zm niej­

szała się w m iarę od d alan ia się od kom ina w

k ieru n k u drugiego narożnika, co jednoznacznie

zaobserw ow ano podczas eksploracji. Szkoda, iż

ówcześni pracow n icy — nie zdając sobie sp ra ­

w y z w artości fra g m en tó w ceram icznych —

w yw ieźli je najp raw d o p o d o b n iej na ale ję do­

jazdow ą, gdzie uległy zupełnem u zniszczeniu 3.

Tego rodzaju w ypadek nie jest jed y n y w p rak ­

tyce przedsiębiorstw rem ontow ych; p rzy k ła d y

m ożna 'by mnożyć. S tąd na m arginesie n in ie j­

szego doniesienia a u to r poczuw a się do obo­

w iązku przypom nieć jeszcze raz o ponow nej

potrzebie podjęcia zw iększonej ak cji pro p ag an ­

dowej w 'tym k ie ru n k u w śród społeczeństw a,

' a zwłaszcza załóg budow lanych, w y zysk ując

w tym celu prasę, ra d io i telew izję oraz

bezpo-3 W edług relacji in n eg o robotnika k afle zostały w s y ­ pane do n aw od n ion ej fosy otaczającej pałac od p ó ł­ nocy, w schodu i zachodu.

4. a

— c.

śred nie spotkania. A kcję tak ą w in n y podjąć

przede w szystkim terenow e w ładze k o n se rw a ­

torskie, m uzea, P raco w n ie K o n serw acji Z a b y t­

ków, S tow arzyszenie H istoryków S ztu k i, O d­

działy P T T K oraz Społeczni O piekunow ie Z a­

bytków .

W śród zw artego zespołu k afli pochodzących z

jednego pieca w zasypce w „ sk arb c z y k u ” zna­

leziono p arę frag m en tó w

kafli

polew anych

g lazurą zieloną i kafli n iepolew anych z

po­

łow y XVI stu lecia, ozdobionych c e n tra ln y m

m o tyw em rozety o suchym ry su n k u i płaskim

m odelunku, um ieszczonym na stosunkow o n ie ­

dużej p łytce, u ję te j w p ro filo w an ą ram ę, oraz

p arę frag m en tó w kafli polew anych różnoko­

lorow o o m otyw ie k o n ty n u a c y jn y m z p rzeło ­

m u XV I i X V II w ieku.

U łam ki k afli znalezione na p ozostałych sta n o ­

w iskach pochodziły głów nie z p rzełom u X V I/

X V II w. lub z p oczątku X V II

stulecia.

Na

szczególną uw agę w te j grup ie zasłu g u je fra g ­

m en t późnogotyckiego kafla, zapew ne X V -w ie-

cznego, z m otyw em ażurow ej ścianki czołow ej

p o k ry te j zieloną g lazurą. W y do b y ty on został

z g ru zu zalegającego zaw alone, zasypane piw ­

nice daw nego południow ego sk rz y d ła zam ku.

P o n a d to d ro b n y fra g m en t kafla późnogotyc­

kiego z m otyw em roślin n y m znaleziono w w a r­

stw ie piasku i spalenizny pod p ierw o tn y m b ru ­

kiem dziedzińca, m niej w ięcej pośrodku dzi­

siejszego gazonu.

5. D u b ie c k o , pała c, k a fe l n a ro ż n y z ta r c z ą h e r b o w ą A2 w y d o b y t y z z a s y p k i sk le p ie n ia w „s k a r b c z y k u ” (fot. J. T. Fra zik)

5. D u biecko, pala ce; A2 corner tile a d o r n e d w i t h th e c o a t - o f - a r m s escutcheon, dug out f r o m d e b r i s c o v e ­ rin g th e „tr e a s u r y ” v a u lt in g

III. Po ogólnej c h a ra k te ry sty c e w a rto p rzed­

staw ić szczegółow iej kilka w zorów bądź n a j­

cenniejszych, bądź n a jb a rd zie j znam ien n y ch

zabytków .

A. K afle znalezione w ,,sk a rb c z y k u ” , pochodzą­

ce z jednego pieca.

6 a 6 b 7

6 a, b. D u b ie c k o , pała c, k a fe l A3 w y d o b y t y z z a s y p k i sk le p ie n ia w „s k a r b c z y k u ” (fot. S. Z a g o r e c ) 6. a)— b) D u b ieck o , pala ce; A3 tile dug o u t f r o m d e b r is c o v e r i n g th e „tr e a s u r y ” v a u lt in g

7. K r a s i c z y n , z a m e k , ka fe l n i s z o w y z c z a s u około 1540— 1550 r. (fot. J. Filcek) 7. K r a s i c z y n , ca stle; re c e s s e d tile f r o m a b o u t 1540— 1550

A 1. P o d sta w o w y m ele m e n te m b y ł k a fe l typ u k o łn ie - rzo w o -p ły tk o w eg o (il. il. 4a, b) złożon y z w y d a tn eg o , w ew n ętrzn eg o k o łn ierza -k o rp u su oraz z części z e w ­ nętrznej, w id ok ow ej, m ającej k szta łt k w a d ra to w ej p ły tk i, na którą jest n asadzona sp łaszczon a czasza przypom inająca odw rócony do góry d n em talerz. B o ­ ki p łytk i u jęte są w ram ę o p rofilu ćw ierćw a łk a . P on ad to zarów no w zd łu ż obw odu czaszy, jak i ram y przebiega p araleln ie cien k a nitk a bardzo d e lik a tn e ­ go p ółw ałeczk a. C zęść egzem p larzy m a czaszę ozd o­ bioną um ieszczon ym k on cen tryczn ie, w ą sk im , p ierś- cien isty m pask iem w y p e łn io n y m od cin k am i fa listy ch prom ieni (il. 4c). Bok p ły tk i k afla z dolnej skrzyni w y n o si 34— 34,5 cm , z górnej zaś 26— 27 cm. P rop or­ cjo n a ln ie zm n iejsza się tak że głęb ok ość, która łączn ie z k ołn ierzem w yn osi około 20 cm , albo 16— 17 cm.

Zarów no m niejsze, jak i w iększe egzem plarze

w y stę p u ją w dw u odm ianach: bądź jako g ru

-8. D u biecko, pałac, e le m e n t w ie ń c z ą c y A5 w y d o b y t y z z a s y p k i sk le p ie n ia w „s k a r b c z y k u ” (fot. J. Filcek) 8. D ubie cko, pala ce; A5 cr o w n in g p ie ce dug out fr o m de b ris c o v e rin g th e „t r e a s u r y ” v a u ltin g

9. D u b ieck o , pala c, e l e m e n t w i e ń c z ą c y A6 w y d o b y t y z z a s y p k i sk le p ie n ia w „ s k a r b c z y k u ”, a — w i d o k z p rzodu , b — w i d o k z ty łu , с — w i d o k z b o k u (fot. S : Zagorec) ,

9. D u biecko, pa la ce; A6 c r o w n in g p ie c e du g ou t f r o m d e b ris c o v e rin g the „ tr e a s u r y ” va u ltin g : a) fr o n t v ie w , b) re a r v i e w , c) sid e v i e w

bościenne, o przełom ie g ru b o zia rn isty m oraz

jaśniejszej barw ie, bądź jako śred n io ścien ne, o

przełom ie drob niejszy m i znacznie ciem n iej­

szym kolorze. O statn ia różnica u w y d a tn ia się

zw łaszcza m iędzy k a fla m i z gó rn ej skrzyni.

W śród olbrzym iej liczby kafli n iepolew anych

znalazło się siedem frag m en tó w polew anych,

o ram ie p o k ry tej szkliw em żółtym , tró jk ą ta c h

sferycznych b łęk itn y ch , czaszy b ia łe j, ^pierście­

niu żółtym . Jed en z frag m en tó w w y kazyw ał

nieco o d m ien ny zestaw : ram a i tró jk ą ty sfe ­

ryczne b yły żółte, zaś czasza b łęk itn a . .

A 2. Z tego zesp ołu z a ch o w a ł się (n ie ste ty z n ieo d - n alezion ym i u b ytk am i) im p o n u ją cy ch rozm iarów k a ­ fe l tw orzący górny narożnik dolnej sk rzyn i (il. 5). S k ład a się on z dw u zesta w io n y ch ze sobą pod kątem prostym k a fli form atu w ię k sz e g o oraz z tarczy h e r ­ bow ej m ającej sk rajn e w y m ia ry 28 i 32 cm. Tarcza h erbow a w to p io n a głęb ok o w narożnik i odchylająca

się lek k o ku górze m a ty p o w y g o ty ck o -ren esa n so w y k szta łt, zn an y z zab ytk ów grafik i i m alarstw a 1 p o ­ ło w y X V I w . U jęta je s t id en tyczn ą, jak p ły ty k afli, ram ą, a na jej p ow ierzch n i w id n ieją cztery nieduże, u m ieszczon e rzędem znaki herbow e: Topór, S zren ia ­ w a z k rzyżyk iem (D rużyna), Szren iaw a oraz O dro­ w ą ż 4.

A 3. Z górnej skrzyni pochodzi tak że k a fe l p ły tk o w o - -k o łn ierzo w y (il. il. 6a, b) złożony z w y d a tn eg o k o ł­ nierza oraz z części w id o k o w ej, m ającej k szta łt pros­ tokątnej p ły tk i w y w in ię te j ćw ierćk o liście w jednym , krótszym końcu na zew nątrz. Szerokość p ły tk i w y n o ­ si 20 cm , d łu gość po zagięciu 31 cm , d łu gość k afla łączn ie z zagięciem 32,5 cm. P łask a część p ły tk i, ujęta ze stron w ęższy ch param i cien k ich w a łeczk ó w , ozdo­ biona jest an a lo g iczn ie m od elow an ym i obręczam i,

4 Brak w szy stk ich danych do g en ealogii S tadnickich n ie pozw ala jed n ozn aczn ie ok reślić w ła śc ic ie la owej tarczy.

tw orzącym i w su m ie m o ty w fragm en tu okna o g o ­ m ółk ow ym p rzeszk len iu . K a fel je s t gru b ościen n y o p rzełom ie gru b oziarn istym , n iep o lew a n y . Z zew n ątrz był n iegd yś bielon y. W czasie prod u k cji k ołn ierz w dw u m iejscach zo sta ł p op lam ion y szk liw em ciem n o - i br.unatnozielonym . T rudno o d p o w ied zieć na pytan ie, czy b y ł to e le m e n t sta n o w ią cy p rzejście p om iędzy skrzynią w ięk szą a m n iejszą, czy też tw o rzą cy p o d ­ sta w ę dla koronki w ień czą cej ca ły piec.

A 4. B yć m oże, że z ty m p iecem w ią że się tak że, zn a ­ lezion a w jed n ym egzem p larzu , dolna część k a fla p ó ł- cylin d ryczn ego, n iszo w eg o , otw artego. K a fe l m ia ł n ie ­ m al id en tyczn e w y m ia r y (szer. 19,5 cm) oraz bardzo zbliżoną form ę do w y ją tk o w e j w a rto ści k a fla w y k o ­ p anego w K rasiczyn ie (il. 7). S k ła d a ł się z p ółcylin d ra toczonego na k o le, za m k n ięteg o u dołu p ó łk olistą, a na górze najp raw d op od ob n iej ćw ierćk u listą ścianką oraz z p rostokątnej p ły tk i fron tow ej u jętej p ro filo ­ w a n ą ram ą. W p ły tc e w y c ię ty b y ł sto su n k o w o duży, p rostok ątn y otw ór (w K rasiczyn ie za m k n ięty górą lu ­ k iem w k szta łcie o śleg o grzbietu; p ozo sta ła ponad lu ­ k iem płaszczyzn a ozdobiona b yła w ic ią roślinną). K a ­ fe l z D u b ieck a m a n ieco in n y p rofil ram y, niż K ra- siczyń sk i, i w p r z e c iw ie ń stw ie do n iego je s t gru b o­ ścien n y i p o zb a w io n y k ołnierza. Brak na n im ja k ic h ­ k o lw iek śla d ó w p o lew y . W artość op isa n eg o relik tu jest tym w ięk sza , że w P o lsce — w jej granicach historyczn ych , X V I-w ie c z n y c h — poza W a w e le m 5, u łam k iem na S tarym M ieście w W a r sz a w ie6 i p ię k ­ nym egzem p larzem k ra siczy ń sk im p o zb a w io n y m je d ­ nak p o d s t a w y 1, n ie zn alezion o k afli teg o typ u rozpo­ w szech n io n eg o w E uropie Ś rod k ow ej w X V i X V I w iek u .

A 5. N astęp n y k a fe l (il. 8) to elem en t ozdobny, ciągły, złożony z w ew n ę tr z n e j, trójkątnej p o d sta w y , z którą zesp olon a jest część zew n ętrzn a, m ająca k szta łt n is ­ k iego pasa o k on tu rze korony „ ra d ia lis” zw ień czon ej trzem a p la sty czn y m i, ren esa n so w y m i ak roterion am i, jeszcze b lisk im i g otyck im , sty lizo w a n y m lilio m h e r a l­ dycznym . Pod każdą p a lm etk ą zn ajd u je się w y p u k ło m od elow an a, o śm io - lu b d ziew ięc io p ła tk o w a rozetka z w iru ją cy m środkiem . Z arów no tech n ik a w yrob u jak i form a, a n a w et tak i szczegół, jak d w a cien k ie w a ­ łeczki pop row ad zon e w zd łu ż górnej k raw ęd zi k oron ­ ki, w sk azu ją na in teg ra ln ą łączn ość teg o elem en tu , zach ow an ego w paru egzem p larzach , z w szy stk im i k a fla m i dotąd o p isan ym i. Jego d łu g o ść w y n o si 25,5 cm, w y so k o ść 12,5 cm . E lem en ty b y ły p o k ry te k ilk o ­ m a w a rstw a m i p o b ia ły , a rozetki w jed n ej z w a rstw p om alow an e na czerw ono. Z a ch o w a ły się tak że fr a g ­ m en ty a n alogiczn ych e lem en tó w , lecz p o tra k to w a n y ch znacznie p ry m ity w n iej i o cień szych ścian k ach . A 6. O statni z o w eg o p ieca to k a fe l ró w n ież w ie ń ­ czący (il. il. 9a, b, c), złożon y z części ty ln e j, toczonej na k ole, m ającej form ę p ółstożk a za m k n ięteg o u dołu p ółk olistą ścian k ą oraz z p ły tk i fr o n to w ej, p ro sto k ą t­ nej, za m k n iętej górą oślim grzb ietem , z p a lm etą na szczycie. Form a p a lm ety je st id en ty czn a , jak w u p rze­ dnio op isan ym e le m e n c ie w ień czą cy m . P o le całej p ły t­ ki ozdobione zostało przez C hristogram otoczon y cie r ­ niow ą koroną. K rój lite r późnogotycki. D ó ł p ły tk i ob ­ rzeża ram a o p rofilu w y p u k łeg o ć w ierćw a łk a , zaś b o ­ ki w raz z oślim grzb ietem ćw ierćw a łek w k lę s ły z p łask im i p ó łk u listy m i guzam i. N iep o lew a n y , w czesn o - ren esa n so w y k a fe l zdradza n a jsiln ie jsz e tra d y cje p óź- n ogotyck ie. Jed en egzem p larz z a ch o w a ł się w p ełn i,

z m ałym i ty lk o ub ytk am i, dw a w reliktach. Podobny k a fel, p o lew a n y szk liw em ciem n ozielon ym , zo sta ł n ie ­ gd yś zn alezion y w B ab in ie 8.

B. Inne kafle o d k ry te w ,,skarbczyku” .

В 1. K a fe l k o łn ie r z o w o -p ły to w y (il. 10) złożony z w y ­ d atn ego, cien k o ścien n eg o kołn ierza i z takiej sam ej k w a d ra to w ej p łytk i zew n ętrzn ej o boku rów n ym 21

cm. P ły tk a ozdobiona je st sześcioram ien n ą, w iru jącą rozetą g eo m etry czn o -ro ślin n ą , potraktow aną n iem al w y łą c z n ie graficzn ie. Z cen tra ln ie um ieszczon ego guza o toczon ego p ierścien iem an alogiczn ym do pierścien ia, p ozn an ego na k a fla ch z czaszą, w y sta ją na przem ian o stre trójk ącik i ram ion g w ia zd y oraz długie, eso w a te w ic i ze sch em a ty czn ie p otrak tow an ym i listk am i. N ie - glazu row an y, pochodzi z p o ło w y w ie k u X V I.

В 2. K a fel k o łn ie r z o w o -p ły to w y (il. 11) złożon y z c ie n ­ k o ścien n eg o kołn ierza i z takiej sam ej k w ad ratow ej p ły tk i zew n ętrzn ej o boku rów n ym 19,1— 19,4 cm. P ły tk a ozdobiona je s t ośm ioram ien n ą, bardzo suchą rozetą liścia sto -g eo m etry czn ą , potrak tow an ą płasko. Jej środek a k cen tu je w y d a tn y guz k o listy , w y p e łn io ­ n y m a ły m i guzkam i. T akie sam e guzki leżą na n ie ­ regu larn ych rom bach, które ciągną się szeregiem na dość szerok iej, ukośnej bordiurze, nadającej całem u k a flo w i k szta łt p ły tk ieg o k asetonu. P ły ta czołow a, glazu row an a b rą zo w o -zielo n y m szk liw em , zach ow ała się w około бО^/о. S ty listy czn ie rep rezen tu je jeszcze w ie le z późn ogotyck ich ten d en cji. K a fel datow ać m oż­ na na p o ło w ę X V I stu lecia. P rzyp om in a fragm en t k a ­ fla p o lew a n eg o , zn alezion ego w 1966 r. na zam ku w O drzykoniu 9.

В 3. N ie w ie lk ie relik ty k a fla k o łn ierzo w o -p ły to w eg o , p o zw a la ją ce jednak na rek on stru k cję rysu n k ow ą (il. 12) k w ad ratow ej p ły tk i o boku rów n ym 18,5 cm , oto ­ czonej stos.unkow o Szeroką, p łask o p rofilow an ą ram ą. P ole ozdobione jest cen tra ln ie u m ieszczon ym guzem , z k tórego w y ra sta osiem prostych łodyżek a k cen to ­ w a n y ch na osiach g łó w n y ch suchym i listk a m i, na p rzek ątn ych zaś sty lizo w a n y m i p ękam i nasion ostów . C en traln y guz oraz pęki nasion pok ryte są m ałym i g u zk am i, graficzn ie potrak tow an a ornam entyka, z ie - lo n o -b rą zo w a , opalizu jąca p o lew a czynią ów k a fel b lisk im k a flo w i op isan em u pod poz. В 2. Pochodzi z 3 ćw ierci X V I w .

В 4. K a fel k o łn ie r z o w o -p ły to w y złożony z w y d a tn eg o , śred n io ścien n eg o k ołn ierza i z takiej sam ej p łytk i k w a d ra to w ej o b oku rów n ym 21 cm. C en traln y jej m o ty w sta n o w i sty lizo w a n y ow oc granatu z liśćm i, o toczon y dw om a odcinkam i p asów falistej kraty. O d­ d ziela ją one n arożniki p ły tk i, z k tórych każdy ozdo­ b ion y je s t jed n ym drobnym listk iem . C ałość p o tra k to ­ w a n a zu p ełn ie p łask o pokryta jest glazurą: tło i ow oc gran atu białą, listk i zielon ą, n ieb iesk ą i brązow ą, zaś k rata i ozdobne zak oń czen ie granatu złożone z trzech tró jk ą tó w — żółtą. Do okon tu row an ia u żyto b arw y brązow ej. P ły tk a je s t jed n ym z elem en tó w d ekoracji cią g łej, tzw . ta p eto w ej. Z n alezion o rów nież fra g m en ­ ty k a fli o id en ty czn y m rysu n k u , lecz o m o ty w ie p rze­ s u n ięty m o p ół rytm u, oraz fragm en ty pok ryte w c a ­ ło ści p o lew ą zielon ą. K a fle o tym w zorze datow ać m o ­ żna na początek X V II stu lecia.

В 5. F ra g m en t elem en tu w ień czącego. C ien k ościen n a, o p rzełom ie d robnoziarnistym , n iep o lew a n a p ły tk a w

5 M. P i ą t k i e w i c z - D e r e n i o w a K a f l e w a w e l ­ sk ie o k r e s u w c z e s n e g o r e n es a n su , „Studia do D ziejów W a w elu ”, t. II, K rak ów 1961, s. 309.

e A. S w i e c h o w s k a K a f l e w a r s z a w s k i e , „Szkice S ta ro m iejsk ie”, W arszaw a 1955, s. 163.

7 J. T. F r a z i к Z a m e k w K r a s i c z y n ie , „Z eszyty N a u ­ k o w e P o litech n ik i K ra k o w sk iej, A rch itek tu ra z. 22”, K rak ów 1968, s. 156— 157.

8 J. S a s - Z u b r z y c k i K a f l a r s t w o pols k ie, L ublin 1915, tab l. X III.

9 J. J a n o w s k i P r z y c z y n k i do histo rii z a m k u w O d ­ r z y k o n i u p o w . K r o s n o w ś w i e t l e bad a ń a rc h e o lo g ic z­ nych , „M ateriały i S praw ozdania R zeszow skiego O ś­ rodka A rch eologiczn ego za rok 1966, s. 98.

10

form ie drobnego, zęb atego k ren elaża ozdobionego g u z ­ kam i oraz zygzakam i m a z ty łu paski, w ąsk i i krótki trzpień. P ochodzi z 1 p ołow y X V I w .

B. 6. F ragm en t p łytk i kafla gru b ościen n y, o p rzeło ­ m ie gruboziarnistym z orn am en tem rybiej łuski, p o ­ lew a n y glazurą n ieb iesk ą i białą pochodzi z X V I/X V II w iek u (?).

C. Inine kafle.

С 1. W gruzie skrzydła pd. zn alezion o jed n e z n a j­ starszych, jeśli nie n ajstarsze na tym terenie, relik ty k afla w ień czą ceg o (?), zam k n iętego ażurow ą p łytk ą otoczoną w ą sk ą listew k ą o przekroju prostokątnym (il. 13). D iagon aln ie w p isa n y w p ole p ły tk i k w adrat oraz narożne trójk ąty w y p ełn io n e są cztero i tró jlist- nym i m asw erk am i. Z ach ow ała się dolna część p ó łsto ż- ka w ew n ętrzn eg o z fragm en tem p łytk i frontow ej oraz jed en oddzielny u łam ek płytk i. Część w ew n ętrzn a m a przełom gruboziarnisty, p łytk a zew n ętrzn a n atom iast drobnoziarnisty i jest p okryta soczystą, zielon ą p o le ­ w ą. K afel datow ać m ożna jeszcze na w iek X V . С 2. Z gruzu p iw n ic skrzydła p o łu d n iow ego pochodzą tak że fragm en ty k ołn ierza i p ły tk i profilow an ej p o ­ krytej linearną, p ry m ity w n ą dekoracją geom etryczną, p olew an ą bardzo nierów n o, zielon ą glazurą. Są to n a j­ praw dopodobniej resztki elem en tu d zielącego z X V I (?) w .

C. 3. R esztki k a fla heraldycznego: fragm en t p łytk i z ram ą, koroną i k a w a łk iem skrzydła orła — herbu z ie ­ m i p rzem ysk iej, o p o lew ie zielon ej. D w a fragm en ty o p o lew ie n ieb iesk o -żó łtej i białej zn alezion o na g łę b o ­ kości około 2 m na osi skrzydła pn.

C. 4. F ragm en t p ły tk i k a fla ozdobionego ram ą p op ro­ w adzoną w ew n ą trz pola. K ontur ram y X V III-w ieczn y , p o lew a biała.

С 5. F ragm en t p łytk i k a fla ozdobionego głów k ą a n io ł­ ka ujętą w ram ę o k szta łcie w czesn ob arok ow ym , n ie - p olew an y. O koło 1630 r.

D 1. Pod brukiem dziedzińca ren esan sow ego, w w a r­ stw ie piasku i sp alen izn y, zn alezion o drobny fra g ­ m en t p łytk i k afla pok rytego ornam entem roślin n ym w y p u k ły m , o u k ład zie sym etryczn ym (?), p o tra k to w a ­ nym sucho. P o lew a zielona. W iek X V (?).

E 1. Z w yk op u w y k on an ego w sali położonej na osi pałacu w y d o b y to m. in. fragm en t elem en tu d zielą ce­ go. D łuższe boki p ły tk i u jęte są w p ó łw a łek z u sk o ­ kiem , pole zaś sym etryczn ie zdobione ornam entem geom etryczn ym p rzyp om in ającym k im ation oraz ro ­ zetk am i, stra w esto w a n y m i w duchu ornam entu ok u - ciow ego. P o le w a ciem n ozielon a. Jed en fragm en t m a w tle p o lew ę nieb iesk ą, na ornam en tach zaś białą.

10. D ubie cko, p a ła c , kafel BI w y d o b y t y z z a s y p k i sk le p ie n ia w „ s k a r b c z y k u ” (fot. S. Zagorec)

10. D u bie cko, pala ce; BI tile dug out fr o m d e b ris coverin g th e „ tr e a s u r y ” va u ltin g

11. D ubie cko, pa ła c, kafel B2 w y d o b y t y z z a s y p k i sk lepien ia w „ s k a r b c z y k u ” (r e k o n s tr u k c ja autora) 11. D u biecko, pala ce; B2 tile du g out fr o m d e b ris c o ­ v e rin g th e „ tr e a s u r y ” v a u lt in g (r econ stru ction b y th e author)

12. D ubie cko, pała c, k a fe l B3 w y d o b y t y z z a s y p k i sklep ien ia w „ s k a r b c z y k u ” (r e k o n s tr u k c ja autora) 12. D ubie cko, pala ce; B3 tile dug out f r o m d e b r i s co v e rin g th e „ tr e a s u r y ” v a u lt in g (r econstr uction b y th e author)

О 5

13. D u bie cko, pa ła c, f r a g m e n t y p ł y t k i p ó ź n o g o t y c k ie - go kafla w ie ń c z ą c e g o (?) C l w y d o b y t e g o z w y p e ł n i s k a z a g r u z o w a n y c h p i w n i c d a w n e g o pd. s k r z y d ł a z a m k u (r e k o n s tr u k c ja auto ra) • 13. D u biecko, pala ce; f r a g m e n ts of th e C l la t e - G o t h i c c r o w n in g tile (?) du g o u t f r o m d e b ris layin g in cellars o f th e c a s t le ’s f o r m e r south w in g ( r e c o n str u c tio n by th e auth or)

E 2. F ragm en t ele m e n tu d zielącego z g łó w k ą a n io ł­ ka. P o lew a w tle n ieb iesk a , na aniołku i ram ie b iała. P ierw sze trzy d ziesto lecie X V II w ieku.

W o sta tn im w ykopie spo ty k an o także zupełnie

m ałe ułam ki kafli niepolerow anych z c h a ra ­

k te ry sty c z n ą czaszą na p ły tc e 10.

IV. P e n e tra c ja przeprow adzona w D ub ieck u w

1965 i 1966 r. stanow i zaledw ie część w stęp n ą

badań naukow ych, zap ro jek to w an ych na w ięk­

szą skalę. C ałkow ita ich rea liz a c ja pow inna

p rzynieść w przyszłości m. in. także o d k ry ­

cia dalszych n iem n iej — być m oże — cennych

kafli. Spodziew ać się należy, że zaleg ają one

p a c h y kolebkow ego sklepienia n ak ry w ająceg o

„ sk arb c z y k ” , pach y sklepień trz e ch pom iesz­

czeń piw nicznych zachow anych jeszcze pod po­

łudn iow ym ,

w czesnorenesansow ym skrzydle

zam ku, w ypełnisko w szystkich zagruzo w any ch

piw nic daw nego sk rzy d ła południow ego i pół­

nocnego; z n a jd u ją się n a pew no pod p ierw o t­

nym b ru k iem dziedzińca, w fosach o taczają­

cych tere n daw nego zam ku oraz w zasypisku

piw nicy „dom u K rasiczy n ek ” . W ydobyte i eks­

ponow ane m ogą stanow ić w ielką, dodatkow ą

a tra k c ję n a jed n y m z ru ch liw szych szlaków

tu ry sty cz n y c h , ko resp o n d u jący ch z Bieszcza­

dam i. D la tu ry stó w należałoby tak że udo stęp­

nić re lik ty południow ego skrzy dła, nieznanego

zupełnie ogółowi. W zw iązku z ty m p o stu lu je

się: k o n se rw ac ję trzech zachow anych lokalno-

ści p iw nicznych, odgruzow anie trz e c h n a stę p ­

ny ch, zasypan y ch oraz odbudow anie ich sk le ­

pień. T u w łaśn ie, w bardzo p rz e strz e n n y c h pod­

ziem iach, m ożna by było zorganizow ać e k s­

pozycję i to n ie tylk o kafli, lecz tak że innego

ro d za ju znalezisk archeologicznych, oraz do da­

tkow o urządzić a tra k c y jn ą k aw iaren k ę.

W ypow iedziane pod koniec uw agi należy tr a ­

ktow ać jako jeden z d ezy d erató w k o nserw a­

to rsk ich w y su n ię ty c h dla całego założenia pa-

łacow o-ogrodow ego, któ re ze w zględu na w a r­

tości zabytkow e i history czne zasłu g u je na p ie­

czołow itą opiekę k o n serw ato rsk ą oraz a k ty w ­

niejszą pod ty m w zględem postaw ę m iejscow e­

go społeczeństw a, a zwłaszcza, zain tereso w a­

nych i k o m p eten tn y ch czynników .

doc. dr hab. J ó z e f T om asz F razik

Inst. H istorii A rch itek tu ry i K on serw acji Z abytków P o litech n ik a K rak ow sk a

K raków

10 T ego rodzaju k a fle w dużej liczb ie w y stę p u ją ró w - Za ob ejrzen ie k a fli z D u b ieck a oraz cen n e uw agi nież w K rasiczynie. je ste m w in ie n w d zięczn o ść P ani dr M arii P ią tk ie w ic z

--D eren io w ej.

TILES FROM DUBIECKO CASTLE (A CONTRIBUTION TO THE RESEARCH AND CONSERVATION PROBLEMS OF A MONUMENTAL PALATIAL AND PARK ASSEMBLY IN DUBIECKO NEAR PRZEMYŚL)

T he N e o -c la s sic a l p a la ce in D ub ieck o, in cou rse o f the la ter recon stru ction s g rea tly d eprived o f its original sty le featu res, for good m any years did n ot aw ak e in te r e sts of con servators and art h istorian s n either. It w a s m ain ly k n ow n as th e b irth -p la ce o f Ign atiu s K rasicki, P o lish p oet o f th e second h a lf of th e 18th cen tu ry. O w ing to o n -th e - spot research es carried out in 1965— 1966 b u ilt in to th e w a lls and w ith in th e porch area a con sid erab le both as to th eir num ber and size q u a n tity of th e a b ove-grou n d le v e l w a lls h a v e been d iscovered and also a series of ea rth -sw a m p e d cella rs

and fo u n d a tio n s goin g back to th e R en a issa n ce tim e. U sin g tech n o lo g ica l m ethod the a u th or w a s ab le to se le c t in th is ob ject sev era l arch itectu ra l sta g es of w h ich m ost in te r e stin g are th e tw o o ld e st ones. A s th e first sh ou ld be nam ed here th e ea rly R en a is­ san ce stage of ca stellu m erected in th e m id -cen tu ry b y S ta n isla u s M atth ew Stad n ick i. It h a s been b u ilt on a square p lan w ith a courtyard w ith in it. D uring th e second stage, on th e turn of the 16th century, s e ­ v era l con stru ction w ork s w ere carried out by S ta n i­

slau s and G eorge K rasicki. It w a s th e tim e w h en the fo llo w in g w ere built: so called trea su ry , courtyard cloisters and those ad ja cen t to th e ca stle, w h ile in th e park an am ple m ansion of bricks, so called „K ra- sic z y n e k ”, p layin g th e part of a gard en b elved ere. In con n ection w ith th e a b o v e -m e n tio n e d tw o stages rem ain th e tiles w h ich h a v e b een fou n d in form of sev era l h u ndreds of fra g m en ts v a ry in g con sid erab ly as to th eir sizes. O f particu lar in te r e st are th e tiles d iscovered under th e treasu ry floorin g. W ith few ex cep tio n s th ey form a co h eren t set of sa m p les w ith regard to th eir form s, sty le and tech n o lo g y of m ake. T he set co n sists m o stly of en orm ou sly large, p erfectly p roportioned and scarcely d ecorated tile s w h ich at the sam e tim e e x h ib it high p recision of th eir m ake and are, as a ru le, to ta lly d ep rived of glazin g; in stea d th ey sh o w som e b arely p ercep tib le tra ces o f lim e engobe and v erm illio n p ain t grounding. In g en era l th ey com e from th e m id -six te e n th cen tu ry and seem to be once com p on en ts o f an early R en a issa n ce sto v e w h ich p re­ su m ab ly w a s not free of th e la te G othic rem in iscen ces in its sty lin g . From th e fra g m en ts on hand it is p o ssi­ b le to a ssu m e th at th e sto v e w a s com p osed of at least tw o fir e -b o x e s the lo w er of w h o m w a s adorned w ith co a t-o f-a r m s escu tch eo n s w h ile th e s t o v e ’s top trim ­ m ed w ith tw o coronets. B oth th e sizes of fu lly set to g eth er tile s and th e num ber of p ie c e s w ith co n si­ d erable d ecrem en ts p rovid e th e e v id e n c e th at th e sto ­ v e m ust h a v e b een rather big one as to its size.

In a coh eren t set of tiles com ing from th e a b o v e -m e n ­ tioned stove q uite a sm all group of fragm en ts m igh t be isolated d ating as far back as to th e second h a lf of th e 16th century; th ey are coated w ith g r e e n -c o lo u ­ red glazing, som e of th em w ith no glazin g at all, and decorated w ith a cen tral m otive of rosette. In a d d i­ tion, a group of m u lti-co lo u r tile s from the turn of the 16th cen tu ry w a s found h avin g con tin u ou s d e c o ­ rative m otives. From am ong th e tile s dug out of th e debris sw am p in g th e dam aged cella rs o f th at w h a t once w a s th e south w in g of th e ca stle d eserve sp ecial atten tion fragm en ts of a la te-G o th ic, probably 16th century tile ornated w ith th e op en -w o rk tracery fron t w a ll glazed in green.

The 1965 and 1966 ex a m in a tio n s are to be handled as p relim in aries to a series of in ten d ed la r g e -sc a le researches. It is ex p ected th a t th eir fu ll realization should, apart from d iscoverin g of u n k n o w n a rch itec­ tural fragm en ts, resu lt in fin d in g of furth er, by no m eans less v a lu a b le tiles. T hose fou n d and properly preserved sh ou ld be ex p o sed in a b iograp h ical m u se ­ um w h o se th ree room s are en tirely d evoted to th e m em ory of Ig n a tiu s K rasicki. T his m u seu m has b een called in to b ein g as th e branch of th e e x is tin g P rze­ m yśl R egional M useum w h ich w a s organized w ith a con siderable support g iv en by th e H ardboard F actory, P rzem yśl w h o are u sin g th e p alace to g eth er w ith th e surrounding m on u m en tal park as a recreation al c e n ­ tre for th eir w orkers.