PRZEDMIOTYWY SYSTEM OCENIANIA WIADOMOŚCI Z PRZYRODY W KLASIE V WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY

(1)

PRZEDMIOTYWY SYSTEM OCENIANIA WIADOMOŚCI Z PRZYRODY W KLASIE V

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY

Właściwości substancji w róŜnych stanach skupienia.

Wymagania konieczne (stopień dopuszczający) Wymagania podstawowe ( ocena dostateczna) Uczeń potrafi:

- podać przykłady ciał stałych, cieczy i gazów w najbliŜszym otoczeniu, - rysuje ułoŜenie cząsteczek w ciałach

stałych, cieczach i gazach,

- podać przykład mieszaniny jednorodnej i niejednorodnej występującej naturalnie w przyrodzie i wytworzonej przez człowieka,

- przygotować mieszaninę niejednorodną i jednorodną

- podać przynajmniej po 1 przykładzie sposobu na rozdzielenie mieszaniny jednorodnej i niejednorodnej

Uczeń potrafi:

- określić właściwości ciał stałych, cieczy i gazów,

- podać przykłady wykorzystania

właściwości tych ciał przez człowieka, - podać właściwości mieszaniny, - wymienić 2-3 właściwości wody i

powietrza

- wymienić 2 - 3 przykłady roli wody i powietrza w przyrodzie,

- wie co to jest roztwór i potrafi go

przygotować nazywając poszczególne jego składniki,

- wyjaśnić i przeprowadzić proces filtrowania,

- wyjaśnić pojęcie powierzchni swobodnej.

Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Wymagania dopełniające ( ocena bardzo dobra) Uczeń potrafi:

- porównać budowę ciał stałych, cieczy i gazów,

wyjaśnić pojęcie próŜni

- podać przykłady doświadczeń mających na celu potwierdzenie właściwości tych

ciał,

- powiedzieć co to jest korozji i w jakich warunkach zachodzi najszybciej - podać róŜnice na podstawie której

odróŜnia mieszaninę jednorodną od niejednorodnej

ć - podać sposób na rozdzielenie prostych mieszanin jednorodnych i

niejednorodnych,

- podać skład powietrza i określić rolę przynajmniej jego 2 składników,

Uczeń potrafi:

- wskazać związek między budową , a niektórymi właściwościami ciał stałych, cieczy i gazów,

- wytłumaczyć na czym polega

higroskopijność i podać przykłady z Ŝycia tego zjawiska,

- wytłumaczyć przyczynę korozji i sposoby jej zapobiegania,

- podać sposób na rozdzielenie mieszaniny składającej się z 3 składników,

- uzasadnić dlaczego woda moŜe stanowić przykład mieszaniny jednorodnej o niejednorodnej,

- wytłumaczyć co to jest krystalizacja, roztwór nasycony i nienasycony

(2)

Wybrane ekosystemy – las

Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca) Wymagania podstawowe (ocena dostateczna) Uczeń potrafi:

- Wymienić poszczególne warstwy lasu i podać przynajmniej po 3 przykłady roślinności w kaŜdej warstwie, - Powiedzieć która warstwa lasu jest

najbardziej wilgotna i dlaczego,

- Wytłumaczyć dlaczego rośliny określane są mianem producentów,

- Podać przynajmniej 2 przykłady łańcuchów pokarmowych w lesie, - Podać przynajmniej po 3 cechy lasu w

róŜnych porach roku,

- Podać 3-4 przykłady roli lasu w przyrodzie i gospodarce człowieka, - Rozpoznać najpospolitsze drzewa

liściaste i iglaste - Wymienić części liścia

Uczeń potrafi:

- scharakteryzować poszczególne warstwy lasu podając po kilka przykładów

roślinności

- określić warunki w poszczególnych warstwach lasu

- wytłumaczyć co to jest fotosynteza, - Podać 4 przykłady łańcuchów

pokarmowych w lesie,

- Wytłumaczyć pojęcie samoŜywności i cudzoŜywności,

- Patrząc na uproszczony rysunek drzewa określić w jakich warunkach ono rosło, - Określić rolę mchu w utrzymywaniu

wilgoci w lesie,

- Wytłumaczyć pojęcie producenci, konsumenci i reducenci,

- Wyjaśnić jaki wpływ na las mają szkodniki i zanieczyszczenia.

Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Wymagania dopełniające 9ocena bardzo dobra) Uczeń potrafi:

- wyjaśnić pojęcia światłolubność i cieniolubność, podać przykłady roślin charakteryzujące się tą cechą i

powiedzieć w jakiej strefie występują, - podać dokładnie gdzie zachodzi proces

fotosytezy, przy wykorzystaniu jakiego barwnika,

- wyjaśnić co to są związki nieorganiczne i organiczne,

- wytłumaczyć co to jest sieć łańcuchów pokarmowych,

- przedstawić proces krąŜenia substancji w lesie,

- ocenić stan lasu na podstawie wyglądu drzew,

- wymienić typy lasów w Polsce,

- wymienić i rozpoznać kilka przykładów grzybów w polskich lasach.

Uczeń potrafi:

- wytłumaczyć pojęcie mikroklimatu i scharakteryzować cechy mikroklimatu w lesie,

- Podać przykład sieci pokarmowej w lesie, tłumacząc jednocześnie rolę poszczególnych składników w sieci, - Opisać budowę grzybów i ich sposób

odŜywiania,

- Wytłumaczyć pojęcie ekosystem i

uzasadnić jak wielką rolę ma równowaga w ekosystemie podając przykłady

wzajemnych zaleŜności,

- Podać charakterystyczne cechy budowy komórki roślinnej,

- Wytłumaczyć pojęcie rośliny drapieŜnej, pasoŜyta, podać przykłady,

- Wymienić i scharakteryzować typy lasów w Polsce, podać przykłady największych kompleksów leśnych,

(3)

Wybrane ekosystemy – pole

- wymienić przynajmniej po 4 przykłady zbóŜ uprawianych w Polsce i roślin okopowych,

- wyjaśnić co nazywamy kwiatem pojedynczym, a co kwiatostanem, - wyjaśnić co to jest chwast, podać i

rozpoznać kilka przykładów, - Wymienić 4 korzyści jakie człowiek

czerpie z uprawy roślin,

- Podać przykłady zwierząt Ŝyjących na polu,

- Podać przykład łańcuch pokarmowego, - Wymienić 3 przyczyny zanieczyszczeń i

określić ich na otoczenie,

- Wytłumaczyć pojęcie zdrowej Ŝywności

Uczeń potrafi:

- wyjaśnić po co roślinie są kwiaty i jaki sposób zwabiają owady oraz inne zwierzęta,

- wymienić przynajmniej 4 typy kwiatostanów i podać przykłady, - podzielić rośliny na grupy biorąc pod

uwagę sposób ich wykorzystania przez człowieka,

- wymienić składniki pokarmowe zawarte w roślinach i określić ich rolę,

- podać podstawowe cechy budowy owada - wymienić 3 przykłady łańcuchów

pokarmowych

- opisać stadia rozwojowe owadów

Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra) Uczeń potrafi:

- wykryć tłuszcze w organach roślinnych - porównać warunki Ŝycia w lesie i na polu - wykryć skrobie w organach roślinnych - wskazać przystosowanie wybranych

organizmów do środowiska pobierania pokarmu, obrony i ucieczki

- zna zbierane przez siebie grzyby - wymieniając przykłady roślin podaje

korzyści jakie czerpie człowiek z ich uprawy

- ustala zaleŜności pokarmowe w ekosystemie

- wyjaśnia przyczyny niektórych zmian w ekosystemie

Uczeń potrafi:

- posługuje się terminologia z zakresu morfologii roślin

- rozpoznać szkodniki roślin

- analizuje skutki ingerencji człowieka w ekosystem

- podać przykłady róŜnorodności organizmów

- podać przykłady wzajemnych zaleŜności między składnikami ekosystemu

- Podać przykłady wegetatywnego i płciowego rozmnaŜania się organizmów - opisać budowę niektórych organizmów - wypowiadać się na temat

nieprawidłowego stosowania nawozów i ich wpływu na środowisko, oraz

Ŝywność

(4)

Wybrane ekosystemy – jezioro

- wymienić przykłady organizmów Ŝyjących w środowisku wodnym

- posługiwać się pojęciem planktonu - opisać właściwości fizyczne wody - wymienić kilka cech organizmów

wskazujących na przystosowanie się ich do tego środowiska

- wypowiedzieć się na temat czystości wody i jej znaczeniu

Uczeń potrafi:

- opisać rozwój niektórych organizmów Ŝyjących w wodzie

- wyjaśnić co to jest konkurencja i podać przykłady

- podać przykłady zaleŜności między składnikami ekosystemu

- podać przykłady łańcuchów pokarmowych w jeziorze

- stosuje róŜne sposoby oceny czystości wody

Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra) Uczeń potrafi:

- porównać wybrane organizmy, ich budowę, czynności Ŝyciowe i tryb Ŝycia - wyjaśnić dlaczego w wodach Ŝyją

głownie organizmy zmiennocieplne - porównać warunki Ŝycia na lądzie i w

wodzie

- wyjaśnić wpływ wybranych zanieczyszczeń wody na Ŝywe organizmy

Uczeń potrafi:

- ustala róŜnice między czynnikami środowiska powietrznego i wodnego - rozpoznaje stadia rozwojowe zwierząt

Ŝyjących w wodzie

- odwzorować rysunkiem kształty i ruch obserwowanych mikroorganizmów - nastawić obraz mikroskopowy

- wyjaśnić pojęcie eutrofizacji i zaleŜności przyczynowo – skutkowych.

(5)

Wybrane krajobrazy Polski

- rozpoznać na rycinie typy terenu (równinny, falisty, pagórkowaty, ze wzgórzami)

- rozpoznać na rysunkach typowe krajobrazy w Polsce

- wskazać na mapie hipsometrycznej Polski obszary nizinne, wyŜynne i górskie

- odczytać wysokość bezwzględną punktów wysokościowych na mapie hipsometrycznej Polski

- wskazać na mapie hipsometrycznej i nazwać główne rzeki w Polsce - wskazać na mapie hipsometrycznej i

nazwać największe jeziora w Polsce - opisać dostosowanie się budownictwa w

obszarach górskich do warunków klimatycznych

- rozpoznać okazy skał: węgiel kamienny, wapień, granit, less, piasek, Ŝwir.

- opisać wybrane krajobrazy, a takŜe zwierzęta i rośliny chronione

charakterystyczne dla tych krajobrazów - wskazać przykłady obiektów

chronionych w Polsce

- odczytać treść mapy hipsometrycznej posługując się legendą mapy

Uczeń potrafi:

- wymienić piętra roślinne w krajobrazach górskich

- rozpoznać formy rzeźby w krajobrazie wysokogórskim

- odczytać na mapie krajobrazowej nazwy pasów rzeźby powierzchni w Polsce - podać przyczyny, które wpłynęły na rozwój krajobrazu przemysłowego - wskazać przykłady obiektów

chronionych w Polsce

- rozpoznać na rycinie charakterystyczne formy rzeźby powierzchni

- wskazać na przykładach walory krajobrazów dla celów turystycznych i rekreacyjnych

- uzasadnić konieczność ochrony przyrody - wymienić przykłady zabytków w

Warszawie i Krakowie

- wyjaśnić terminy: depresja, delta rzeki - przedstawić korzyści wynikające z

dostępu do morza

- rozpoznać na rycinie rodzaje brzegów - podać przyczyny, które wpłynęły na

rozwój krajobrazu przemysłowego na WyŜynie Śląskiej

- umiejscowić w krainach Polski obiekty o walorach krajoznawczych i kulturowych Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra) Uczeń potrafi:

- opisać cechy typów terenów w Polsce - umiejscowić na mapie Polski typowe

krajobrazy

- wyjaśnić zmiany następujące w

składnikach krajobrazu w następstwie działalności ludzi

- określić połoŜenie krain Polski posługując się kierunkami głównymi, pośrednimi

- odczytać na mapie hipsometrycznej Polski nazwy własne nizin, wyŜyn i pasm górskich

- odczytać wysokość bezwzględną dowolnych punktów na mapie hipsometrycznej Polski

- wyjaśnić przyczyny powstawania

Uczeń potrafi:

- określić kierunek spływu rzek w Polsce na podstawie mapy hipsometrycznej - obliczyć odległość między obiektami na

mapie Polski posługując się skalą i podziałką mapy

- odszukać informacje o obiektach chronionych i krajoznawczych w literaturze popularnonaukowej,

słownikach, czasopismach i zaplanować wycieczkę

- wyjaśnić genezę węgla kamiennego i wapienia organicznego

- wyjaśnić zmiany pięter roślinności w krajobrazach górskich

- wyjaśnić powstanie form rzeźby górskiej - przedstawić etapy tworzenia się

(6)

wybrzeŜa stromego i mierzejowego na polskim wybrzeŜu

- wykazać związki miedzy działaniami czynników zewnętrznych, a formami rzeźby na przykładzie zjawisk krasowych - wskazać na mapie hipsometrycznej

polskie miasta

- podaje przykłady działalności człowieka w danym krajobrazie

- opisuje warunki klimatyczne w poszczególnych krainach

Górnośląskiego okręgu Przemysłowego - wskazać związek między rzeźbą

powierzchni w pasie pojezierzy, a zlodowaceniami

- wyjaśnić powstanie charakterystycznych form rzeźby powierzchni w poznanych krajobrazach Polskich

- wyjaśnić i powiązać potrzebę ochrony składników środowiska

- wyjaśnić mechanizm powstawania wiatru halnego i bryzy

(7)