• Nie Znaleziono Wyników

Techniki radzenia sobie ze stresem

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Techniki radzenia sobie ze stresem"

Copied!
28
0
0

Pełen tekst

(1)

Techniki radzenia sobie

ze stresem

(2)

Stres – co to takiego?

(3)

W pierwszej kolejności, kojarzy się każdemu z nas - z czymś co negatywnie wpływa na nas i nasz organizm,

- z czymś co przynosi ujemne skutki, a my sami nie czujemy się z tym dobrze.

(4)

Stres - historycznie:

Termin "stres" pochodzi z fizyki i odnosi się do różnego typu napięć, nacisków lub sił, które działają na system. Pojęcie to w 1926 roku po raz pierwszy wprowadził do nauk o zdrowiu H. Selye.

Stres według niego to "nieswoista reakcja organizmu na wszelkie stawiane mu żądanie", którą nazwał zespołem ogólnego przystosowania (GAS - General Adaptation Syndrome) lub zespołem stresu biologicznego.

W zespole tym wyróżnia trzy stadia:

1. stadium reakcji alarmowej - organizm mobilizuje swoje wszelkie dostępne siły (np. następuje wzrost ciśnienia krwi, podwyższenie temperatury ciała);

2. stadium odporności - adaptacji, człowiek względnie dobrze znosi czynniki stresujące, ale słabiej toleruje inne dodatkowe bodźce, które uprzednio były nieszkodliwe;

3. stadium wyczerpania - pojawia się wtedy, gdy czynniki stresujące działają zbyt intensywnie lub zbyt długo. Człowiek zaczyna tracić zdolności obronne, co powoduje rozregulowanie funkcji fizjologicznych. W ostatnim stadium może dojść do trwałych zmian patologicznych, które mogą doprowadzić nawet do śmierci.

(5)

W 1989 roku Gatchel R.J., Baum A., Krantz D.S. w swojej pracy

„An introduction to health psychology.” opisali stres jako:

„proces, za pomocą którego czynniki środowiskowe zagrażają równowadze organizmu lub ją naruszają i za pomocą którego organizm reaguje na zagrożenie”.

(6)

Z punktu widzenia psychologii można wyróżnić trzy nurty w określaniu stresu:

1. stres jako bodziec (stresor) czy wydarzenie o określonych właściwościach;

2. stres jako reakcja, zwłaszcza emocjonalna;

3. stres rozpatrywany w kategoriach relacji między czynnikami zewnętrznymi a ich odbiorem przez podmiot.

Ten ostatni nurt "relacyjny" pojawił się najpóźniej, do niego należy teoria stresu psychologicznego R.S. Lazarusa i S. Folkman, która zyskała duże uznanie i jest najczęściej cytowana w literaturze przedmiotu.

Teoria stresu psychologicznego prezentowana przez tych badaczy ma charakter transakcyjny.

Według nich stres to "określona relacja między osobą a otoczeniem, która oceniana jest przez osobę jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby i zagrażająca jej dobrostanowi". Lazarus i Folkman

twierdzą, że stres psychologiczny nie jest "umiejscowiony" ani w samej sytuacji, ani w osobie, pomimo że jest uwarunkowany przez cechy środowiska i przez właściwości człowieka znajdującego się w

określonej sytuacji. W sytuacji stresu następuje konfrontacja posiadanych przez człowieka przekonań, wartości i umiejętności z wymaganiami, ograniczeniami i zasobami, jakie wnosi sytuacja. Relacja ta określona jest mianem transakcji, ponieważ nie tylko otoczenie wpływa na osobę, ale również osoba wpływa na otoczenie (relacja przebiega w obu kierunkach).

(7)

Stres – pojęciowo:

Stres to fizjologiczna reakcja organizmu w odpowiedzi na różnego rodzaju czynniki środowiskowe (stresory).

Źródłem stresorów mogą być:

- czynniki fizyczne (np. hałas, choroby),

- czynniki społeczne (np. brak zatrudnienia, ciąża i poród, problemy rodzinne, utrata bliskiej osoby).

Stresory aktywują złożone mechanizmy reagowania zarówno fizjologicznego, jak i psychologicznego.

W niebezpieczeństwie aktywuje się autonomiczny układ nerwowy.

Zaczyna wydzielać hormony stresu, takie jak kortyzol, a także adrenalinę.

(8)

Hormony odpowiadają za pobudzenie (wzmożona reakcja układu krążenia, intensywne oddychanie, zwiększony przepływ krwi do aktywnych mięśni, zwiększona aktywność

umysłowa i fizyczna) organizmu, a tym samym ułatwiają szybszą jego reakcję na niebezpieczeństwo.

Organizm przygotowuje się do ucieczki lub walki. W związku z tą reakcją zostają zatrzymane energochłonne procesy organizmu, które nie są w tym momencie potrzebne:

- trawienie i funkcje płciowe zahamowane, - mięśnie jelitowe zostają rozluźnione,

- zmniejsza się aktywność układu immunologicznego i produkcja przeciwciał.

Wymienione hormony wydzielane w nadmiarze przez zbyt długi czas mogą zakłócić funkcjonowanie organizmu i doprowadzić do jego wyczerpania.

Krótkotrwały stres ma charakter adaptacyjny i nas mobilizuje, z kolei długotrwały osłabia zdolności immunologiczne organizmu.

(9)

Stres jest reakcją organizmu na sytuacje, kiedy musimy dostosować się do nowych warunków lub na nie zareagować.

Jest doświadczeniem, które może wynikać z powodu sygnałów wysyłanych

z otoczenia, naszego ciała lub własnych myśli. Nawet pozytywne wydarzenia, takie jak awans, zakup domu czy narodziny dziecka mogą powodować wzrost poziomu stresu.

Stres to reakcja organizmu na różnego rodzaju doświadczenia i zdarzenia, najczęściej o charakterze nieprzyjemnym.

Stres może działać mobilizująco lub deprymująco.

Przedłużający się bądź wyjątkowo silny stres o wektorze negatywnym (demobilizujący) ma fatalne skutki dla zdrowia człowieka i funkcjonowania jego organizmu.

(10)
(11)

Rodzaje stresu:

1. Stres biologiczny (somatyczny)

występuje w sytuacjach zagrażających życiu, lub zdrowiu.

Przyśpieszeniu ulega tętno, więcej krwi płynie do mięśni i mózgu a mniej do skóry i narządów trawiennych.

Proces ten angażuje zwiększone wydzielanie adrenaliny.

(12)

Rodzaje stresu:

2. Stres psychologiczny

wywołany jest postrzeganiem niebezpieczeństwa

w otoczeniu - może być ono realne lub wyobrażone; presją z zewnątrz postrzeganie postawionego zadania, jako zbyt trudne, nieodpowiedniego do

umiejętności.

Źródło stresu tkwi w nas.

Może wywoływać go pośpiech, bądź też złe stosunki z partnerem.

(13)

Rodzaje stresu:

3. Stres moralny (psychospołeczny)

jest związany ze strukturą życia społecznego i z oceną naszego postępowania przez innych ludzi.

Każdy człowiek w swoim życiu kieruje się określonymi normami etycznymi, przyjaźnią, uczciwością – jednym słowem uczuciami według ustalonych i

powszechnie przyjętych wartości w danym społeczeństwie.

Gdy ktoś ocenia nasze postępowanie, wywołuje w nas stres.

(14)

Formy stresu:

Dystres

- negatywny długotrwały stres zakłócający równowagę psychiczną,

obniżający jakość działania, często prowadzący do chorób układu nerwowego.

Eustres

- - tzw. „dobry stres” - krótkotrwały stres, lekki i przyjemny, pozytywny i wręcz potrzebny do działania zdrowego organizmu.

(15)

Schemat przedstawiający próg pozytywnego

działania stresu:

(16)
(17)

Fazy stresu:

(18)

Stres jako reakcja:

(19)

W roku 1967, dwaj psychiatrzy – Thomas Holmes oraz Richard Rahe ogłosili alternatywną koncepcję stresu, bazującą na pojęciu stresora.

Holmes i Rahe opracowali skalę 43 wydarzeń życiowych, którą wolontariusze uszeregowali według tego, jak wielkiego przystosowania wymaga każde wydarzenie.

Badacze badali względną siłę działania sytuacji stresujących, przypisując bodźcowi odpowiednią wartość umowną jednostek stresu w skali od 0 do 100.

W ten sposób powstał popularny kwestionariusz Social Readjustment Rating Scale (SRRS).

Lista stresujących wydarzeń życiowych Thomasa Holmesa i Richarda Rahe’a.

(20)
(21)
(22)

Wyniki badania wykonanego na podstawie kwestionariusza symptomów stresu:

150 - 199 jednostek= 37% szansa choroby w ciągu2 lat 200 – 299 jednostek= 51% szansa choroby

ponad 300 jednostek= 79 % szansa choroby

Siła stresu jest zależna od siły działającego bodźca, naszej interpretacji zaistniałej sytuacji oraz naszej indywidualnej wrażliwości.

Chorobę nowotworową uznaje się za krytyczne wydarzenie życiowe, które w konsekwencji niesie za sobą kryzys psychologiczny. Silny stres spowodowany jest nową sytuacją, w której znajduje się zarówno jednostka chorująca jak i jego rodzina oraz opiekunowie. Stan napięcia, przewlekły stres spowodowany chorobą dziecka towarzyszy opiekunowi przez cały czas

trwania choroby.

(23)
(24)

Stres powoduje zmiany w funkcjonowaniu organizmu w trzech płaszczyznach:

1. wskaźników fizjologicznych

przejawiających się m.in. poprzez:

- przyśpieszony puls, - rozszerzenie źrenic, - wzmożona potliwość, - kołatanie serca,

- napięcie mięśni rąk i nóg, - sztywność karku,

- suchość w jamie ustnej, - ucisk w gardle,

pobudzenie psychoruchowe,

- naprzemienne uczucie gorąca i zimna, - gonitwa myśli;

(25)

Stres powoduje zmiany w funkcjonowaniu organizmu w trzech płaszczyznach:

2. wskaźników psychologicznych

przejawiających się m.in. poprzez:

- rozdrażnienie, - podejrzliwość, - wrogość,

- odczuwanie nieokreślonego lęku, - ataki złości,

- apatia,

- przygnębienie,

- poczucie osamotnienia,

- trudności z podejmowaniem decyzji, - zachwiane poczucie własnej wartości;

(26)

Stres powoduje zmiany w funkcjonowaniu organizmu:

(27)
(28)

Cytaty

Powiązane dokumenty

W ramach niniejszego artykułu, poruszone zostały tylko niektóre, najbardziej podstawowe zagadnienia, takie jak: samodzielność prawotwór- cza samorządu a konstytucyjna

H ipoteza 2: Cechy tem peram entu, dotyczące charakterystyki czasowej zachowania, takie jak, Perseweratywność, Reaktywność Em ocjonalna, wpływają na podjęcie w procesie

Rezultaty naszego badania wskazują, że brak współpracy między poszczególnymi członkami zespołu terapeutycznego istot- nie częściej warunkował wybór strategii radzenia sobie

Najniższe wartości w kategorii dyspozycyj- nego radzenia sobie ze stresem w grudniu w obu grupach dotyczyły koncentracji na emocjach, w grupie eksperymentalnej – 1,64 punktu,

Podaj warunek, jaki musza ι spe lnia´ c promienie, aby ustawienie piramidy by

Opierając się na literaturze przedmiotu dotyczącej radzenia sobie ze stresem oraz problematyki osobowości, sformułowano następujący problem badawczy: Czy istnieje związek

W tym kontekście ciężar oceny tego co jest możliwe z medycznego punktu widzenia i co jest sensowne, szczególnie w przypadkach kontrowersyjnych czy spornych, jest w pewnym.

Przeniesienie siedziby biblioteki centralnej z ul. Dąbrowskiego w Wirku jest konieczne z powodu złego stanu technicznego dotychcza- sowego budynku, który niszczony