Wymagania edukacyjne z języka polskiego
Szkoła Podstawowa im. Króla Kazimierza III Wielkiego w Rudniku
Uczący: Krystyna Krzykawska
Klasa VIII a
Aby uczeń otrzymał ocenę wyższą, musi obok wymagań na daną ocenę opanować wiadomości i umiejętności przewidziane na ocenę niższą.
DOPUSZCZAJĄCY Uczeń:
- przygotowuje się do lekcji, uzupełnia braki wynikające z absencji
- tworzy wypowiedź pisemną w następujących formach: opowiadanie, opis, list, sprawozdanie, charakterystyka, rozprawka, CV, przemówienie
redaguje wypowiedzi pisemne na temat, poprawne formalnie, dostosowane do adresata, stara się nie powtarzać wyrazów w bliskim sąsiedztwie, błędy poprawia z pomocą nauczyciela - wygłasza z pamięci wskazane fragmenty tekstów poetyckich
- czyta na poziomie umożliwiającym dosłowne zrozumienie treści różnych tekstów kultury, opisuje, co zostało przedstawione na obrazie
- relacjonuje treść utworu epickiego
- określa rodzaj narracji oraz czas i miejsce akcji
- zna treść lektur (w przypadku obszernych tekstów fragmenty zlecone przez nauczyciela), odczytując sens utworu, dostrzega podstawowe wartości takie jak: np. przyjaźń, wierność, patriotyzm
- rozpoznaje w tekście aprobatę, dezaprobatę, perswazję, manipulację językową, apel, uzasadnienie - wskazuje podmiot liryczny i adresata w tekście poetyckim
- zna pojęcia: strofa, rym
- odróżnia osobę mówiącą w wierszu od autora tekstu
-zna definicje środków stylistycznych : epitet, porównanie, przenośnia, apostrofa, wyraz dźwiękonaśladowczy, ożywienie, pytanie retoryczne - stara się je znaleźć w tekście - wskazuje elementy dramatu: akt, scena, tekst główny i poboczny
- rozpoznaje przynależność rodzajową i gatunkową omawianych tekstów
- wyjaśnia pojęcia związane z filmem: kadr, plan filmowy, ujęcie, scena, montaż, scenariusz - wymienia zasady porozumiewania się i formy grzecznościowe
- wymienia odmiany polszczyzny, wskazując na różnice między odmianą oficjalną i nieoficjalną - wymienia style funkcjonujące w polszczyźnie: naukowy, urzędowy, publicystyczno - dziennikarski, retoryczny, artystyczny, potoczny
- wyjaśnia pojęcia: gwara, dialekt, wymienia istniejące w Polsce dialekty - wyjaśnia pojęcia: treść i zakres wyrazu, odróżnia treść od zakresu - wyjaśnia pojęcia: synonim, antonim, homonim, eufemizm, neologizm
- w zakresie fleksji: wymienia odmienne i nieodmienne części mowy, zna ich podstawowe formy gramatyczne, odmienia odmienne części mowy
- w zakresie słowotwórstwa: zna pojęcia: wyraz podstawowy i pochodny, temat słowotwórczy i formant, rodzina wyrazów, rdzeń, oboczności, wyrazy złożone, dokonuje podziału wyrazów pochodnych wg wzoru
- w zakresie fonetyki: zna pojęcia: głoska, litera, sylaba, upodobnienie pod względem dźwięczności,
uproszczenie grupy spółgłoskowej, wymienia zasady poprawnego akcentowania
- w zakresie składni: wymienia główne i drugorzędne części zdania, rozróżnia zdanie pojedyncze od złożonego, wymienia rodzaje zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie, rozpoznaje mowę zależną i niezależną
- zna podstawowe zasady ortograficzne i interpunkcyjne
DOSTATECZNY Uczeń:
- tworzy wypowiedź pisemną w następujących formach: opowiadanie, opis, list, list motywacyjny, sprawozdanie, recenzja, wywiad, charakterystyka, rozprawka, CV, przemówienie
- redaguje wypowiedzi pisemne poprawne merytorycznie, zgodne z zalecaną formą, spójne, logiczne, z niewielką ilością błędów i dokonuje ich korekty
- wygłasza z pamięci wskazane teksty poetyckie
- czyta na poziomie umożliwiającym zrozumienie treści różnych tekstów kultury, opisuje, co zostało przedstawione na obrazie i jego kompozycję
- relacjonuje treść utworu epickiego i określa jego problematykę
- określa rodzaj narracji ( pierwszo- i trzecioosobową ) i narratora czas i miejsce akcji, rozróżnia bohaterów pierwszoplanowych, drugoplanowych i epizodycznych
- odczytuje wartości wpisane w tekst
- charakteryzuje bohaterów, opisuje relacje między nimi
- rozpoznaje w tekście aprobatę, dezaprobatę, perswazję, manipulację językową, apel, uzasadnienie, przekształca tekst
- omawia elementy konstrukcyjne utworu : wers, długość wersu, strofa, tytuł, podtytuł, motto, puenta, punkt kulminacyjny
- wskazuje środki stylistyczne : epitet, porównanie, porównanie homeryckie, przenośnia, apostrofa, wyraz dźwiękonaśladowczy, ożywienie, pytanie retoryczne , symbol, alegoria, inwokacja, peryfraza, oksymoron
- wskazuje elementy dramatu: akt, scena, tekst główny i poboczny - rozpoznaje przynależność rodzajową i gatunkową omawianych tekstów
- wymienia cechy gatunkowe: powieści, noweli, epopei, ballady, komedii, tragedii, trenu, hymnu - rozpoznaje gatunki publicystyczne - reportaż, wywiad, artykuł, felieton, notatka prasowa - podaje przykłady filmów należących do poszczególnych gatunków
- dopasowuje słowa i zwroty grzecznościowe do adresata wypowiedzi
- wskazując wypowiedzi należące do odmiany oficjalnej i nieoficjalnej polszczyzny
- wskazuje cechy stylów funkcjonujących w polszczyźnie: naukowego, urzędowy, publicystyczno - dziennikarskiego, retorycznego, artystycznego, potocznego
- wskazuje różnice między gwarą a dialektem
- wyjaśnia zależność między treścią i zakresem wyrazu
- zastępuje wyrazy ich synonimami, podaje antonim do wskazanego wyrazu, wyjaśnia znaczenie homonimów, zastępuje wyraz eufemizmem, dzieli neologizmy na kategorie
- w zakresie fleksji: określa i tworzy wskazane formy gramatyczne odmiennych części mowy, wskazuje tematy oboczne i oboczności, określa funkcje składniowe wyrazów
- w zakresie słowotwórstwa: tworzy wyraz pochodny i przypisuje go do odpowiedniej kategorii znaczeniowej
- wskazuje temat słowotwórczy i formant, wskazuje wyrazy należące do jednej rodziny wyrazów, rdzeń, oboczności, wyrazy złożone, dokonuje podziału wyrazów pochodnych wg wzoru
- w zakresie fonetyki: rozpoznaje rodzaje głosek, wskazuje upodobnienie pod względem
dźwięczności i uproszczenie grupy spółgłoskowej, zna zasady poprawnego akcentowania
- w zakresie składni: wskazuje główne i drugorzędne części zdania, rozróżnia zdanie pojedyncze od złożonego, rozpoznaje rodzaje zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie, przekształca mowę zależną w niezależną i odwrotnie wg podanego wzoru
- poprawia błędy ortograficzne i interpunkcyjne, odwołując się do odpowiedniej zasady
DOBRY Uczeń:
- tworzy wypowiedź pisemną w następujących formach: opowiadanie, opis, list, list motywacyjny, sprawozdanie, recenzja, wywiad, charakterystyka, rozprawka, CV, przemówienie, podanie, życiorys - redaguje wypowiedzi pisemne poprawne merytorycznie, zgodne z zalecaną formą, spójne, logiczne, z niewielką ilością błędów i dokonuje ich korekty
- wypowiada się samodzielnie ustnie i pisemnie logicznie i spójnie, posługując się podstawowymi pojęciami, terminami swoistymi dla przedmiotów humanistycznych
- śledzi tok dyskusji, interesuje się wypowiedziami innych, przedstawia swój punkt widzenia - dokonuje próby głosowej interpretacji tekstu wygłaszanego z pamięci, stosując się do zasad poprawnej interpunkcji, dykcji
- dokładnie zna treść lektur oraz informacje o autorach (wskazanych przez nauczyciela) - zna kontekst historyczny omawianych lektur
- potrafi określić problematykę tekstu, scharakteryzować świat przedstawiony, wyjaśnić motywy postępowania bohaterów, ocenić ich zachowania i postawy, nazwać wartości, wyszukać argumenty do uzasadnienia swojej opinii
- określa sytuację liryczną, wskazuje obrazy poetyckie
- wskazuje środki stylistyczne i podejmuje próbę określenia ich funkcji: epitet, porównanie, porównanie homeryckie, przenośnia, apostrofa, wyraz dźwiękonaśladowczy, ożywienie, pytanie retoryczne , symbol, alegoria, inwokacja, peryfraza, oksymoron
- wskazuje elementy dramatu: akt, scena, tekst główny i poboczny, elementy budowy wewnętrznej - rozpoznaje przynależność rodzajową i gatunkową omawianych tekstów
- wymienia cechy gatunkowe: powieści, noweli, epopei, ballady, komedii, tragedii, trenu, hymnu - redaguje wypowiedź o charakterze publicystycznym
- podaje przykłady cech gatunków filmowych
- wskazuje wypowiedzi, w których zostały złamane zasady grzecznościowe - wyjaśnia różnice między normą wzorcową a użytkową języka
- rozróżnia style funkcjonujące w polszczyźnie: naukowy, urzędowy, publicystyczno - dziennikarski, retoryczny, artystyczny, potoczny, rozpoznaje styl podanej wypowiedzi - wskazuje różnice między gwarą a językiem ogólnopolskim
- porównuje treść i zakres w podanych przykładach
- wyjaśnia różnice między wyrazami wieloznacznymi a homonimami - wyjaśnia znaczenie neologizmów
- tworzy pary wyrazów i zwrotów antonimicznych
- w zakresie fleksji: określa i tworzy wskazane formy gramatyczne odmiennych części mowy, wskazuje tematy oboczne i oboczności, określa funkcje składniowe wyrazów
- w zakresie słowotwórstwa: dokonuje analizy słowotwórczej wyrazów pochodnych, nazywa typ formantu, wskazuje oboczności, tworzy rodzinę wyrazów, rozpoznaje rdzeń, rozróżnia typy wyrazów złożonych
- w zakresie fonetyki: rozpoznaje sylaby otwarte i zamknięte, wskazuje i nazywa upodobnienia pod względem dźwięczności i uproszczenie grupy spółgłoskowej, poprawnie akcentuje wyrazy stanowiące wyjątek od powszechnej reguły
- w zakresie składni: nazywa typ podmiotu, orzeczenia, rozróżnia rodzaje przydawek, dopełnienie bliższe i dalsze, rodzaje okoliczników, przekształca zdanie pojedyncze w złożone,
sporządza wykresy zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie, dostrzega stylistyczną funkcję równoważników zdań i imiesłowowych równoważników zdania, przekształca mowę
zależną w niezależną i odwrotnie
- stosuje w praktyce zasady ortograficzne i interpunkcyjne
BARDZO DOBRY Uczeń:
- podejmuje temat w wypowiedziach ustnych i pisemnych logicznych, spójnych i uporządkowanych, odwołując się do niektórych kontekstów: np. biograficznych, historycznych, filozoficznych,
religijnych, literackich, plastycznych, muzycznych
- tworzy wypowiedź pisemną w następujących formach: opowiadanie, opis, list, list motywacyjny, sprawozdanie, recenzja, wywiad, charakterystyka, rozprawka, CV, przemówienie, podanie, życiorys - redaguje wypowiedzi pisemne poprawne merytorycznie, zgodne z zalecaną formą i dostosowane do adresata, spójne, logiczne, zgodne z wzorcową odmianą języka, z wykorzystaniem środków retorycznych
- przygotowuje referaty, prezentacje
- uczestniczy w dyskusji, potrafi polemizować z poglądami innych, udowadnia swoje racje za pomocą rzeczowych argumentów ułożonych w logiczny wywód
- interpretuje głosowo tekst wypowiadany z pamięci - zna problematykę lektur oraz informacje o ich autorach
- barwnie opowiada treść utworu, omawiając kontekst oraz wskazując na celowość działań bohaterów - czyta krytycznie (wartościuje, rozpoznaje perswazję, manipulację, ewentualne przejawy agresji, nawiązania) i świadomie (przynależność rodzajowa, gatunkowa) różne teksty kultury
- interpretuje tytuł utworu ( Ziele na kraterze, Syzyfowe prace, Quo vadis) - analizuje przesłanie utworu
- interpretuje wiersz i dokonuje analizy jego budowy - omawia funkcję elementów konstrukcyjnych utworu
- rozpoznaje intencję wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację, manipulację)
- omawia funkcję użytych w utworze środków stylistycznych z zakresu słownictwa, składni i fonetyki:
epitet, porównanie, porównanie homeryckie, przenośnia, apostrofa, wyraz dźwiękonaśladowczy, ożywienie, pytanie retoryczne , symbol, alegoria, inwokacja, peryfraza, oksymoron, zdrobnienie, zgrubienie, anafora
- redaguje wypowiedź o charakterze publicystycznym - ocenia wybrane dzieło filmowe ( recenzja)
- tworzy wypowiedzi zgodne z wzorcową odmianą języka
- rozróżnia style funkcjonujące w polszczyźnie: naukowy, urzędowy, publicystyczno - dziennikarski, retoryczny, artystyczny, potoczny, tworzy tekst we wskazanym stylu - przekształca tekst gwarowy na ogólnopolski
- zestawia wyrazy o bogatszej treści i szerszym zakresie
- wyjaśnia różnice między wyrazami wieloznacznymi a homonimami
- wyjaśnia znaczenie neologizmów i zapożyczeń
- tworzy pary wyrazów i zwrotów antonimicznych
- w zakresie fleksji: określa i tworzy wskazane formy gramatyczne odmiennych części mowy, wskazuje tematy oboczne i oboczności, określa funkcje składniowe wyrazów, świadomie wykorzystuje różne części mowy odpowiednio do stylu wypowiedzi
- w zakresie słowotwórstwa: dokonuje analizy słowotwórczej wyrazów pochodnych, w tym wyrazów złożonych, tworzy wyrazy pochodne z wykorzystaniem różnych formantów, tworzy wyrazy należące do różnych kategorii znaczeniowych, tworzy wykres rodziny wyrazów, rozpoznaje rdzeń, wskazuje oboczności rdzenia, tworzy zrosty i złożenia
- w zakresie fonetyki: rozpoznaje sylaby otwarte i zamknięte, wskazuje i nazywa upodobnienia wewnątrzwyrazowe i międzywyrazowe, wskazuje kierunek upodobnienia pod względem dźwięczności wskazuje kierunek upodobnienia, koryguje błędy w akcentowaniu
- w zakresie składni: rozpoznaje wszystkie części zdania i rodzaje zdań ze względu na budowę i cel wypowiedzi, sporządza wykresy zdań, w tym wielokrotnie złożonych, tworzy wypowiedzenia zgodnie z podanym wykresem przekształca mowę zależną w niezależną i odwrotnie, wykorzystując różne rodzaje zapisu mowy niezależnej
- stosuje w praktyce zasady ortograficzne i interpunkcyjne
CELUJĄCY Uczeń:
- opanował pełen zakres wiadomości i umiejętności określony podstawą programową - samodzielnie poznaje teksty kultury /literatura piękna, popularnonaukowa,
malarstwo, film, teatr, muzyka, itp. i wykorzystuje je w wypowiedziach ustnych i pisemnych - wypowiedzi są zgodne z regułami systemu języka, dojrzałe, oryginalne, cechują się bogactwem słownictwa, stylu, użyciem środków retorycznych
- podejmuje samodzielne próby tworzenia utworów literackich lub ich przekształcania np. tworzenie
scenariusza filmowego, słuchowiska na podstawie fragmentu utworu literackiego - poszerza swoją wiedzę poprzez udział w Małopolskim Konkursie z Języka Polskiego dla lub innych
konkursach tematycznych, osiągając wysokie wyniki
- realizuje samodzielnie lub w zespole projekt związany z określonym zagadnieniem, wykazując się oryginalnością i stosowaniem różnorodnych technik