PORTRETY
Mogłoby się wydawać, że nie ma nic bardziej oczywistego w historii sztuki niż portret i że każdy bez problemu może takie dzieło opisać.
Czym więc jest portret?
CZYM JEST PORTRET?
Portret, podobizna – artystyczny wizerunek (malarski, rzeźbiarski, graficzny, rysunkowy) konkretnej osoby lub grupy osób, ukazujący zewnętrzne podobieństwo oraz niekiedy cechy charakteru portretowanych.
Może być to wizerunek kobiety lub mężczyzny, ukazanych pojedynczo, we dwójkę lub w nieco większym gronie.
Czy jednak na pewno znasz wszystkie typy portretu, potrafisz nazwać ujęcie w jakim został ukazany portretowany?
PORTRET
1. wizerunek głowy – sama głowa modela, typ stosowany często przy ujęciach z profilu, np. na medalionach 2. popiersie – ukazana jest głowa modela z szyją i ramionami (szczególnie popularne w rzeźbie)
3. półpostać – jak sama nazwa wskazuje, postać jest ukazana w połowie, od pasa w górę
4. portret do kolan – czasami zwany ujęciem w ¾; rzadziej spotykana forma portretu, która jednak pozwala na ukazanie postaci niemal w całości, ale z zachowaniem pewnej bliskości na poziomie „kadrowania”
5. portret całopostaciowy – popularny zwłaszcza w przedstawieniach oficjalnych władców czy postaci historycznych, choć nie tylko
TYPY PORTREU – PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA UJĘCIE POSTACI
PORTRET Z FAJUM „DZIEWCZYNA Z PERŁĄ”
JAN VERMER
OLGA BOZNAŃSKA -AUTOPORTRET JEAN AUGUSTE DOMINIQUE INGRES
„PORTRET PANNY RIVIERE”
FRANCOIS BOUCHER „PORTRET MADAME DE POMPADOUR”
1. 2. 3. 4. 5.
1. en face (frontalnie) – głowa jest ukazana z przodu, centralnie
2. profil – głowa ukazana z jednego boku
3. półprofil – ujęcie miedzy en face a profilem, głowa lekko poruszona, ale nie całkiem skręcona w bok
4. w trzech czwartych – ujęcie, w którym postać zwraca się mocno w stronę widza, ale najczęściej jej ramiona są ukazane z boku, wygląda więc trochę jakby zerkała na nas przez ramię lub odwracała się w naszą stronę
5. ćwierćprofil – w tym ujęciu postać odwraca głowę od widza tak, że ten może dostrzec tylko zarys jej policzka lub nosa; dosłownie z francuskiego oznacza to „profil zgubiony”, tak jakby twarz postaci umykała nam z pola widzenia
TYPY PORTREU – PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA UPOZOWANIE GŁOWY PORTRETOWANEGO
FRIDA KHALO
„AUTOPORTRET Z CIERNIEM” FRAGMENT RENESANSOWEGO PORTRETU
PIEROO DELLA FRANCESCA
ALBREHT DURER AUTOPORTRET
„DZIEWCZYNA Z PERŁĄ”
JAN VERMER R. DEMACHY, ”PRIMAVERA”
1. 2. 3. 4. 5.
realistyczny – postać jest ukazana realistycznie, ze wszystkimi cechami charakterystycznymi i ewentualnymi defektami idealizowany – postać jest upiększona, twarz harmonijna o dostojnym wyrazie
historyzowany – portrety osób współczesnych artyście, przedstawionych jako postaci historyczne, mitologiczne lub biblijne, w odpowiednich strojach i z charakterystycznymi dla nich atrybutami, np. Henryk Lubomirski jako Amor Antonia Canovy lub Autoportret jako św. Paweł Rembrandta
karykatura – postać ukazana jest w sposób przejaskrawiony, wyolbrzymiający cechy jej wyglądu lub charakteru, ten rodzaj portretu ma najczęściej na celu ośmieszenie portretowanego
portret syntetyczny – twórca ogranicza się do ukazania najważniejszych cech fizjonomii (i anatomii) portretowanego, bez przywiązywania wagi do znaków charakterystycznych; tego typu portrety dominowały wśród przedstawień faraonów w starożytnym Egipcie; niekiedy używa się tego określenia w szerszym znaczeniu by opisać twarz niewyrażającą emocji (ujęcie bardzo oficjalne)
portret psychologiczny – portret, w którym mimika i fizjonomia portretowanego zdradzają jego charakter lub stan emocjonalny czy duchowy, np. zaciętość, okrucieństwo, smutek, radość, ekstaza religijna; można je rozpoznać po detalach typu zmarszczone brwi, lekki uśmiech, rozwarte usta i nieobecny wzrok, np. Błogosławiona Ludwika Albertoni dłuta Berniniego
Istotną część historii sztuki stanowią także autoportrety artystów.
TYPY PORTREU – PODZIAŁ ZE WZGLĘDU METODĘ TWORZENIA I SPOSÓB UJĘCIA POSTACI
BŁOGOSŁAWIONA LUDWIKA ALBERTONI BERNINI
LEONARDO DA VINCI AUTOPORTRET NEFRETETE
RYSUNEK CLOUDE MONET’A
AUTOPORTRET REMBRANDT’A DAMA Z ŁASICZKĄ
LEONARDO DA VINCI PORTRET CHOPINA
• Oto portret Mariany, żony króla Hiszpanii Filipa IV, który panował w XVII w.
• Hiszpański artysta Velazquez namalował królową ubraną w strój wspaniale zdobiony.
• Jak sądzicie, czy królowa Mariana czuje się dobrze w tej paradnej sukni? Jeśli uważnie spojrzysz na jej twarz, być może domyślisz się, że królowa jest znudzona, a suknia jest okropnie niewygodna?
Portret Mariany Austriackiej, królowej Hiszpanii, namalowany przez hiszpańskiego artystę Diego Rodrigueza de Silva’y Velazqueza.
PORTRET OFICJALNY
• Zwyczajni ludzie także mogą na portrecie wyglądać pięknie i dostojnie.
• Popatrz na obrazek przedstawiający japońską dziewczynę. Artysta ukazał ją w fałdzistej szacie, która wdzięcznie ją otula. Kolory są bardzo subtelne.
• Również kwiat obok niej jest delikatny i pełen wdzięku. Układ kształtów i kolorów sprawia, że dziewczyna także wydaje się piękna.
„Dziewczyna z chryzantemami” barwny drzeworyt japońskiego artysty Utagawa Kuniyoshi
PORTRET PRYWATNY
PORTRET RENESANSOWY DYPTYK
Giuseppe Arcimboldo
PORTRET SYMBOLICZNY
PORTRET w XX w. – przedstawienia portretowe, podobnie jak inne tematy, stają się przede wszystkim polem do eksperymentów artystycznych – postaci są rozbijane na bryły (kubizm), powielane (futuryzm), deformowane lub drastycznie upraszczane (ekspresjonizm); niekiedy takie ujęcia służą podkreśleniu psychologii portretowanego;
PORTRET W XX W.
ANDY WARHOL „MARYLIN MONROE’
ANDY WARHOL „ELIZABETH TAYLOR’
AUTOPORTRET – CZY ROZPOZNAJESZ AUTORA?
DÜRER ALBRECHT, AUTOPORTRET, 1498 — MUSEO DEL PRADO
GOGH VINCENT VAN, AUTOPORTRET, 1890 — LUWR, LEONARDO DA VINCI, AUTOPORTRET, OK. 1512 —
BIBLIOTECA REALE
AUTOPORTRET – CZY ROZPOZNAJESZ AUTORA?
WITKIEWICZ STANISŁAW IGNACY, AUTOPORTRET, 1938 PICASSO AUTOPORTRET FRIDA KHALO „AUTOPORRTRET Z NASZYJNIKIEM”