Guzik urzędniczy z okresu Księstwa

(1)

Guzik urzędniczy z okresu Księstwa Warszawskiego 2021-02-24

Guzik urzędniczy z okresu Księstwa Warszawskiego

Kolekcja: GUZIKI POLSKIE

Muzeum: Tyfus Darek - Moje zbiory Właściciel: tyfus

Datowanie: 1807 Miejsce pochodzenia: Polska

Stan eksponatu: Dobry

Producent: M - nie odszyfrowany Numer/sygnatura

producenta:

BERLIN *** M ***

Średnica: 22 mm

Opis: bez uszka, płaski.

Księstwo Warszawskie istniało w latach 1807-1815, zasadniczo niepodległe, jednak w rzeczywistości podporządkowane napoleońskiej Francji, było namiastką państwa polskiego.

Władcą suwerennym księstwa był król Królestwa Saksonii, które wchodziło w skład Związku Reńskiego, będącego protektoratem pierwszego Cesarstwa Francuskiego.

Herb Księstwa Warszawskiego przedstawia na tarczy dzielonej pionowo, w lewej części - herb Saksonii - poziome pasy, na których po skosie jest korona ruciana. Jest to jednocześnie herb dynastii Wettynów, z której pochodził władca Księstwa Warszawskiego Fryderyk August I.

W polu prawym - orzeł, herb Polski.

Spotyka się guziki sygnowane w owalu nazwiskiem MUNCHEIMER i skrótem nazwy miasta Warszawy, jednak jego produkcja nie zaspokajała potrzeb na te guziki, dlatego też spore ilości zamawiano i sprowadzano z Niemiec, Francji oraz Anglii.

Mój guziczek akurat pochodzi z zamówienia u wytwórcy niemieckiego w Berlinie i sygnowany jest inicjałem M.

Na ostatnim zdjęciu - kolorowy herb Księstwa Warszawskiego.

(2)

Guzik urzędnika Guberni Warszawskiej 2021-02-24

Guzik urzędnika Guberni Warszawskiej

Producent: Karol Zygmunt MUNCHHEIMER (1787-1875) lub Władysław Zygmunt MUNCHHEIMER (1837-1875)

Numer/sygnatura producenta:

* Z. MUNCHHEIMER * W WARSZ.

Waga: 3,30 g Średnica: 20,6 mm

Opis: z uszkiem (skrzywione), lekko wypukły, na rewersie widoczne ślady złoceń.

Sygnowany : * Z. MUNCHHEIMER * W WARSZ.

Gubernia warszawska (ros. Варшавская губерния) – była jedną z guberni Królestwa Kongresowego.

Istniała w latach 1844-1917.

Gubernia warszawska dzieliła się pierwotnie na 13 powiatów (ros. уездов) : błoński, gostyński, góro-kalwaryjski, grójecki, kutnowski, łowicki, nieszawski, nowomiński, radzymiński,

skierniewicki, sochaczewski, warszawski i włocławski.

W 1879 zlikwidowano powiat góro-kalwaryjski włączając go do powiatu grójeckiego.

W 1893 do guberni włączono 2 nowe powiaty: płoński z guberni płockiej i pułtuski z guberni łomżyńskiej.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Gubernia_warszawska

(3)

Guzik Marynarka Wojenna, wz. 52 2021-02-24

Guzik Marynarka Wojenna, wz. 52

Stan eksponatu: Dobry Materiał: mosiądz Numer/sygnatura

producenta:

ŁZG 109

Opis: Guzik Marynarki Wojennej, z uszkiem.

Guzik obowiązywał w latach 1952 - 1961.

AWERS : na skraju guzika pierścień symbolizujący skręconą linę. Na tle poziomo kreskowanego tła, umieszczony Krzyż Grunwaldu i tarcza, na nim kotwica admiralicji opleciona linką.

Krzyż jest z pionowym kreskowaniem.

Końce kotwicy (groty) wchodzą na ramiona krzyża.

REWERS :

nad uszkiem sygnatura Ł / ZG - czyli Łódzkie Zakłady Guzikarskie - dawne zakłady Bronisława Grabskiego.

pod uszkiem lustrzane odbicie cyfry 109 - numer kolejny matrycy.

Dla żołnierzy Marynarki Wojennej (wzór 1952) przewidziano do noszenia na bluzach, kurtkach, półpłaszczach i płaszczach guziki mosiężne z tłoczonych na nim znakiem kotwicy i linki kotwicznej na tle Krzyża Grunwaldu - przedwojenne na tle Krzyża Kawalerskiego.

W porównaniu do guzików przedwojennych, kotwica jest węższa i ma groty umieszczone na ramionach krzyża. Różnica jest również w splocie linki kotwicznej.

Produkowane w wielkościach : 16 mm, 22 mm, 25-26 mm. Wykonane jako jednowarstwowe z

(4)

Guzik Marynarka Wojenna, wz. 52 2021-02-24

mosiądzowanej i cynku.

Guziki wzoru 1961 dla żołnierzy Marynarki Wojennej uległy pewnym zmianom. Najistotniejszą różnicą jest układ grotów kotwicy wychodzących poza obrys ramion krzyża. Zmianie uległ również rysunek samego guzika, stał się bardziej pogrubiony i masywniejszy, linka kotwiczna ma inny splot.

Guziki te tłoczono z dwóch warstw mosiądzu, umieszczając między nimi cienką tekturkę.

Wielkości pozostały bez zmian w stosunku do guzików wz. 52.

w oparciu o : "Guziki przewodnik dla kolekcjonerów" - Warszawa, 1999

(5)

Guzik Marynarka Wojenna, wz. 61 2021-02-24

Guzik Marynarka Wojenna, wz. 61

Stan eksponatu: Dobry Materiał: mosiądz Numer/sygnatura

producenta:

brak

Waga: 4,60 g Średnica: 25 mm

Opis: Guzik Marynarki Wojennej, z uszkiem.

Wzór obowiązywał od 1961 roku.

AWERS : na skraju guzika pierścień symbolizujący skręconą linę. Na tle poziomo kreskowanego tła, umieszczony Krzyż Grunwaldu i tarcza, na nim kotwica admiralicji opleciona linką.

Krzyż jest z pionowym kreskowaniem.

Końce kotwicy (groty) wychodzą poza ramiona krzyża.

REWERS : brak sygnatur.

Dla żołnierzy Marynarki Wojennej (wzór 1952) przewidziano do noszenia na bluzach, kurtkach, półpłaszczach i płaszczach guziki mosiężne z tłoczonych na nim znakiem kotwicy i linki kotwicznej na tle Krzyża Grunwaldu - przedwojenne na tle Krzyża Kawalerskiego.

W porównaniu do guzików przedwojennych, kotwica jest węższa i ma groty umieszczone na ramionach krzyża. Różnica jest również w splocie linki kotwicznej.

Produkowane w wielkościach : 16 mm, 22 mm, 25-26 mm. Wykonane jako jednowarstwowe z mosiądzu lub dwuwarstwowe, ze sprasowanych warstw mosiądzu i cynku, lub stali

mosiądzowanej i cynku.

(6)

Guzik Marynarka Wojenna, wz. 61 2021-02-24

różnicą jest układ grotów kotwicy wychodzących poza obrys ramion krzyża. Zmianie uległ również rysunek samego guzika, stał się bardziej pogrubiony i masywniejszy, linka kotwiczna ma inny splot.

Guziki te tłoczono z dwóch warstw mosiądzu, umieszczając między nimi cienką tekturkę.

Wielkości pozostały bez zmian w stosunku do guzików wz. 52.

w oparciu o : "Guziki przewodnik dla kolekcjonerów" - Warszawa, 1999

(7)

Guzik z lat 20 - dla szeregowych B.G.Ł. 2021-02-24

Guzik z lat 20 - dla szeregowych B.G.Ł.

Miejsce pochodzenia: Polska Stan eksponatu: Dostateczny

Materiał: cynk

Producent: Bronisław Grabski, Łódź Numer/sygnatura

producenta:

B.G.Ł.

Opis: z uszkiem, wypukły.

Guzik sygnowany - Bronisław Grabski Łódź (B. G. / Ł.)

Około 1922 roku wyprodukowano jednowarstwowe, masywne guziki cynkowe z krawędziami zawiniętymi do wewnątrz, przeznaczone dla szeregowych.

Umieszczony na nich orzeł zbliżony do godła państwowego, miał nieco szerszy rysunek niż na regulaminowych guzikach wzoru 1919 i nie był umieszczony w okręgu.

Ze względu na solidną konstrukcję i staranne wykonanie guziki te cieszyły się znacznie większą popularnością.

http://wolf.pl/guziki-ramki.html

(8)

Guzik kolejowy 2021-02-24

Guzik kolejowy

Stan eksponatu: Dostateczny Materiał: cynk

Waga: 2,90 g Sygnatura: brak

Opis: Guzik z uszkiem, lekko wypukły, z początku lat 20 XX w.

Guzik Polskich Kolei Państwowych. Stylistyka orzełka bardzo podobna do orzełków stosowanych na guzikach wojskowych wz. 19

http://myvimu.com/exhibit/16858-guzik-ogolnowojskowy-wzor-1919

Również sposób wykonania jest identyczny - dwuwarstwowy, cynkowy ze stalowym uszkiem.

Niestety mój słabo przetrwał próbę czasu, ubytki i zaraza cynkowa odcisnęła na nim swoje piętno. Jednak i w takim stanie, ma swoje miejsce w mojej kolekcji.

AWERS (obwerse) :

Na brzegu guzika ozdobne przetłoczenie w formie pierścienia. U góry orzełek zbliżony wyglądem do orła wz.19, pod nim koło ze skrzydłami.

REWERS (reverse) : gładki, bez sygnatur.

---

button, knopf, kolejowy, korona, orzełek, PKP, Poland, Polska, II RP, railway, railroad, turno, Eisenbahn, Bahn, traversa, Железнодорожный, botón, bottone, Пуговица, bouton, polskie koleje, wzór 19, wz. 19.

(9)

Guzik dla Generał-Adiutantów - Królestwo Polskie 2021-02-24

Guzik dla Generał-Adiutantów - Królestwo Polskie

Stan eksponatu: Dostateczny

Producent: MUNCHHEIMER JUNIOR Numer/sygnatura

producenta:

MUNCHHEIMER JUNIOR WAR, orzełek

Opis: lekko wypukły, z uszkiem - zgięte. Guzik tego typu były noszone przez : - Sztaby - Generałowie - Generał-Adiutanci - Fligier-Adiutanci - Adjutanci u boku wlk. Księcia - Sztab główny i Adjutanci Kawalerii - Główne Dyżurstwo i Adjutanci Piechoty - Sztab Kwatermistrzostwa Generalnego - Szefowie Sztabów AWERS (obverse) : Na brzegu guzika trzy cienkie pierścienie (na moim już słabo widoczne). Na środku wizerunek orła w koronie z rozpostartymi

skrzydłami, z charakterystycznie wygiętą w łuk szyją. REWERS (reverse) : Wokół uszka, pomiędzy dwoma pierścieniami sygnowanie : MUNCHHEIMER JUNIOR WAR Nad uszkiem w pierścieniach malutki orzełek w koronie. Fragment opisu za "Guziki przewodnik dla

kolekcjonerów" - Warszawa 1999 : "Guziki srebrne dla generałów, oficerów sztabowych i adjutantów, o kształcie wypukłym, z wyrazistym, wytłoczonym wypukło (en relief) orłem w koronie, o wrzecionowatym tułowiu i wygiętej szyi, o pełnych i masywnych kształtach.

Wykonane ze srebra, mosiądzu srebrzonego lub mosiądzu pokrytego srebrna blaszką, o średnicy : duże 26 mm i małe 18 mm. Na rewersie wytłoczony napis określający wytwórcę i uszko druciane. Wyjątek stanowiły guziki dla Generałów Adjutantów, które były złote, tak jak wszystkie ozdoby i hafty na ich mundurach." MUNCHHEIMER Karol Zygmunt (JUNIOR) - 1787-1875 Syn Salomona, grawer i brązownik, wytwórca guzików i pieczęci. Założyciel i właściciel od 1816 roku "Fabryki Guzików, Kapsli i Wyrobów Metalowych" w Warszawie przy ul. Senatorskiej 474, Na Tłomackim 599 i Bielańskiej 608. Główny producent guzików dla armii Królestwa Kongresowego.

(10)

Guzik pocztowy z okresu Królestwa Polskiego 2021-02-24

Guzik pocztowy z okresu Królestwa Polskiego

Producent: MUNCHHEIMER Numer/sygnatura

producenta:

MUNCHHEIMER W. WARSZA : . Średnica: 24,6 mm

Opis: z uszkiem, lekko wypukły

(11)

Guzik z lat 20 - dla szeregowych B.G.Ł. 2021-02-24

Guzik z lat 20 - dla szeregowych B.G.Ł.

Stan eksponatu: Dobry Materiał: cynk

Producent: Bronisław Grabski Łódź Numer/sygnatura

producenta:

B.G.Ł.

Średnica: 23,2 mm

Opis: z uszkiem, wypukły.

Guzik sygnowany - Bronisław Grabski Łódź (B. G. / Ł.)

Około 1922 roku wyprodukowano jednowarstwowe, masywne guziki cynkowe z krawędziami zawiniętymi do wewnątrz, przeznaczone dla szeregowych.

Umieszczony na nich orzeł zbliżony do godła państwowego, miał nieco szerszy rysunek niż na regulaminowych guzikach wzoru 1919 i nie był umieszczony w okręgu.

Ze względu na solidną konstrukcję i staranne wykonanie guziki te cieszyły się znacznie większą popularnością.

(12)

Guzik ogólnowojskowy wzór 1917 2021-02-24

Guzik ogólnowojskowy wzór 1917

Materiał: cynk Numer/sygnatura

producenta:

brak

Opis: bez uszka, wypukły. Guziki wzoru 1917 wprowadzone dla Polskiej Siły Zbrojnej w kwietniu, były produkowane przez wytwórnie polskie, austriackie i niemieckie na przestrzeni wielu lat.

Guziki wzoru 1917 wykonywane były w wielkościach od 14 do 25 mm z blach mosiężnych, stalowych, cynkowych, aluminiowych i srebrnych. Wiele guzików z tego okresu spotkać można pokrytych farbami ochronnymi, a także oksydowanych, srebrzonych, złoconych,

miedziowanych i niklowanych. Rewersy produkowano z blach cynkowych, stalowych, mosiężnych lub miedzianych i opatrywano oznaczeniami producentów, łączonych często z ornamentami roślinnymi lub z rysunkami zwierząt (lwy, ptaki). Występuje również duża grupa guzików nie sygnowanych. Odnotowano ponad 200 odmian guzików wzoru 1917 różnych firm.

(13)

Guzik ogólnowojskowy wzór 1919 2021-02-24

Guzik ogólnowojskowy wzór 1919

Miejsce pochodzenia: Polska Stan eksponatu: Dostateczny Numer/sygnatura

Guzik ogólnowojskowy wzór 1928

Materiał: cynk

Producent: BRONISŁAW GRABSKI Numer/sygnatura

Guzik Policji Państwowej

producenta:

brak (rewers zniszczony)

Data i sposób nabycia:

otrzymany od znajomego Średnica: 10 mm

Opis: okres międzywojenny, guzik prawdopodobnie pochodzi z czapki (brak uszka, ślad po szpilce)

(22)

Guzik organizacji paramilitarnej Strzelec 2021-02-24

Guzik organizacji paramilitarnej Strzelec

producenta:

słabo widoczne jakieś sygnaturki, lecz niestety nie da się ich odczytać

Opis: wypukły, z uszkiem

Związek Strzelecki (popularnie nazywany „Strzelcem”) – paramilitarna organizacja społeczno- wychowawcza powstała w 1910 roku we Lwowie i działająca do 1914 r. będąca podstawą budowania struktur wojskowych Legionów Polskich.

Nazwę tę nosiła organizacja paramilitarna w okresie 1918–1939.

W 1910 r. z inicjatywy nielegalnego Związku Walki Czynnej, aby umożliwić działania

umożliwiające budowę szerszej organizacji militarnej, utworzone zostały legalne organizacje o charakterze paramilitarnym: Związek Strzelecki we Lwowie, oraz Towarzystwo "Strzelec" w Krakowie.

Stowarzyszenia działały legalnie na podstawie statutu zatwierdzonego przez władze austriackie.

Organizacje strzeleckie działające w zaborze pruskim i Królestwie Polskim pozostawały w konspiracji.

W Galicji Związek Strzelecki organizował szkoły podoficerskie i oficerskie, mógł korzystać ze strzelnic wojskowych, odbywać ćwiczenia oraz kupować broń i amunicję. Jego członkami byli przedstawiciele wszystkich warstw społecznych, kierunków i partii politycznych.

W chwili wybuchu I wojny światowej Związek Strzelecki liczył 6.449 przeszkolonych strzelców.

Po I wojnie światowej powstał Związek Strzelecki. Nawiązywał do tradycji Związku Strzeleckiego z lat 1910-1914. Zrzeszał pozaszkolną, przedpoborową młodzież, głównie

(23)

Guzik organizacji paramilitarnej Strzelec 2021-02-24

Związków Sportowych. Ściśle związany z obozem J. Piłsudskiego.

W 1939 ZS liczył ok. 500 tys. członków, którzy w czasie kampanii wrześniowej 1939 wykonywali zadania zlecone przez władze wojskowe.

Do tradycji Związku nawiązują istniejące obecnie organizacje paramilitarne.

(24)

Guzik ogólnowojskowy wzór 1928 2021-02-24

Guzik ogólnowojskowy wzór 1928

Miejsce pochodzenia: Polska Stan eksponatu: Dobry Materiał: cynk

Producent: GUZPOL WARSZAWA Numer/sygnatura

producenta:

GUZPOL WARSZAWA

Opis: bez uszka, wypukły.

Guzik cynkowy dla szeregowych.

(25)

Guzik kolejowy - II RP 2021-02-24

Guzik kolejowy - II RP

Materiał: miedź Waga: 2,90 g

Sygnatura: "UNION" MASYWNY Średnica: 21,8 mm

Opis: z uszkiem, wypukły, wierzch guzika lekko pęknięty.

Guzik Polskich Kolei Państwowych z okresu II RP.

AWERS : na górze napis : P. K. P. , pod nim wizerunek orła w koronie, pod orłem - koło ze skrzydłami.

REWERS : sygnatury góra : "UNION"

na dole : MASYWNY

---

button, knopf, kolejowy, korona, orzelek, pkp, poland, polska, II RP, railway, railroad, turno, Eisenbahn, Bahn, traversa, Железнодорожный, botón, bottone, Пуговица, bouton.

(26)

Guzik ogólnowojskowy wzór 1928 2021-02-24

Guzik ogólnowojskowy wzór 1928

Miejsce pochodzenia: Polska Stan eksponatu: Dobry

Producent: BRONISŁAW GRABSKI Numer/sygnatura

producenta:

BRON. GRABSKI / 823 / ŁÓDŹ

Opis: Zawsze wielką radość i zadumę sprawiają mi takie przedmioty, związane z historią Polski i II wojną światową ... myślę wtedy o tych wszystkich żołnierzach, którzy oddali życie za wolną i niepodległą Polskę. Niestety wielu z nich nie doczekało tej chwili ... jaka ta nasza Ojczyzna była po wojnie, każdy wie ... z uszkiem, wypukły. Sygnowany : BRON. GRABSKI / 823 / ŁÓDŹ Dekretem z 13 grudnia 1927 roku Prezydent R.P. zmienił godło państwowe. Należało więc zmienić rysunek orła również na guzikach. Rozkaz regulujący tę kwestię został wydany w roku 1928. Cały opis guzika, zarówno dla oficerów jak i szeregowych pozostawiono bez zmian, wprowadzono do niego tylko nowy rysunek orła. Guziki wzór 28 produkowane były przez wiele wytwórni sygnujących swoje wyroby, choć nie było to regułą i jest duża grupa guzików nie sygnowanych. Największym producentem guzików wzór 28 był Bronisław Grabski i należy poświęcić jego wyrobom więcej miejsca. Firma ta sygnowała guziki: B.G. B.G.Ł. B.GRABSKI ŁÓDŹ BRON. GRABSKI ŁÓDŹ BRONISŁAW GRABSKI ŁÓDŻ GAT. MARS B.GRABSKI ŁÓDŹ MARS B.G.Ł. SYRENA Ł SYRENA B.G.Ł Matryce do wybijania rewersów opatrzone były kolejnymi numerami. Spotyka się trzy systemy oznaczania guzików (poza oznaczeniami literowymi ) : - tylko rok (pełna data) - numer serii (matrycy) i ostatnie dwie cyfry roku - tylko numer serii (matrycy) http://wolf.pl/guziki.html#B7

(27)

Guzik ogólnowojskowy wzór 1919 2021-02-24

Guzik ogólnowojskowy wzór 1919

producenta:

brak

Opis: dwuwarstwowy, z uszkiem, lekko wypukły.

Uszko stalowe - rzadko zachowuje się w dobrym stanie.

(28)

Guzik wojskowy 2021-02-24

Guzik wojskowy

Miejsce pochodzenia: Polska Stan eksponatu: Dobry Materiał: cynk

Opis: Guzik cynkowy, z uszkiem, wypukły. Rant podwinięty. AWERS (obverse) : Wizerunek orła z rozpostartymi skrzydłami i z koroną na głowie. Inny kształt korony, niż na guzikach cynkowych dla szeregowych z lat 20 :

http://myvimu.com/exhibit/4816117-guzik-z-lat-20-dla-szeregowych-b-g-l oraz guzikach wz. 17 : http://myvimu.com/exhibit/13057417-guzik-ogolnowojskowy-wzor-1917 REWERS (reverse) : sygnowany - nad uszkiem B R - pod uszkiem I S ? Reszta opisu w przygotowaniu

(29)

Guzik z nr 6 Księstwo Warszawskie 2021-02-24

Guzik z nr 6 Księstwo Warszawskie

Stan eksponatu: Dostateczny Waga: 2,2 g Średnica: 17,4 mm

Opis: Guzik najprawdopodobniej 6 Pułku Piechoty Liniowej z okresu Księstwa Warszawskiego 1807-1815.

Guzik płaski, stanowiące całość z guzikiem pojedyncze, płaskie uszko z przewierconym otworem. Cyfra pułku mocno wytarta.

Wzorowany na guzikach francuskich jednakże różniący się od nich detalami : labrami, krojem cyfr czy samym uszkiem.

AWERS (obverse):

Na środku cyfra pułku 6 w otoczeniu labrów. U góry kropka. Na brzegu guzika pierścień.

Rewers (reverse):

Gładki, bez sygnatur z pojedynczym uszkiem.

6 Pułk Piechoty został sformowany w 1806 r. w Dobrcu pod Kaliszem.

Ważniejsze bitwy i potyczki:

- Raszyn (19 kwietnia 1809) - Radzymin (25 kwietnia 1809) - Góra (3 i 30 maja 1809) - Sandomierz (13 i 17 maja 1809) - Zamość (20 maja 1809)

- Wrzawa (12 czerwca 1809)

- obrona Sandomierza, Borysów (21 listopada 1812)

(30)

Guzik z nr 6 Księstwo Warszawskie 2021-02-24

- obrona Zamościa (1813)

(31)

Guzik wojskowy z gorejącym granatem 2021-02-24

Guzik wojskowy z gorejącym granatem

Materiał: miedź lub mosiądz Waga: 3,40 g

Opis: Guzik bez uszka, lekko wypukły.

AWERS (obverse) :

Wizerunek gorejącego (płonącego) granatu na gładkim polu.

REWERS (reverse) :

Sygnowany po owalu wokół uszka lecz sygnatury słabo widoczne. Jedynie co można odczytać, to:

... R WARS...

Podejrzewam, że chodzi o sygnaturę: MUNCHHEIMER WARSZAW lub jej podobną.

Guzik prawdopodobnie pochodzi z okresu Królestwa Polskiego, mimo że ma sygnaturę owalną, którą używano w okresie Księstwa Warszawskiego.

Prawdopodobnie przeznaczony dla zwykłych żołnierzy i Korpusu Kadetów.

Guzik stanowi odlew razem z uszkiem.