• Nie Znaleziono Wyników

Miecz brązowy antenowy z "Ziemi Dobrzyńskiej" w woj. warszawskim

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Miecz brązowy antenowy z "Ziemi Dobrzyńskiej" w woj. warszawskim"

Copied!
5
0
0

Pełen tekst

(1)
(2)

MIECZ B R Ą Z O W Y A N T E N O W Y

Z „ZIEMI D O B R Z Y Ń S K I E J " W W O J . W A R S Z A W S K I M

( L ' É P É E D E B R O N Z E À A N T E N N E S T R O U V É E D A N S LE D I S T R I C T D E D O B R Z Y Ń , V O Ï V O D I E D E V A R S O V I E ) .

W lutym 1935 r. Zakład Archeologii Przedhistorycznej Uniwersy-tetu Warszawskiego otrzymał za pośrednictwem Muzeum Etnograficz-nego w Warszawie, piękny, doskonale zachowany miecz brązowy —

Fig. 1. Fig. 2.

Mlecz b r ą z o w y z „Ziemi Rękojeść miecza brązowe-Dobrzyńskiej", ок. Ц w. n. go z „Ziemi D o b r z y ń s k i e j " .

Î4 w. n.

antenowy (nr inw. IV—1054). Miecz ten (fig. 1) znaleziony niegdyś przez ś. p. prof. Adolfa Pawińskiego, został ofiarowany do Muzeum Et-nograficznego przez p. Bronisława Chros tows kiego z wiadomością, że

(3)

284 Z O F I A P O D K O W I Ń S K A

pochodzi z „Ziemi Dobrzyńskiej", ściślejszych danych, dotyczących pochodzenia tego pięknego okazu o f i a r o d a w c a niestety nie posiadał.

Jest to miecz stosunkowo krótki. Długość bowiem całkowita tego miecza wynosi 55 cm. Długość rękojeści, wraz z antenami — 13 cm; szerokość głowni u podstawy — 3,5 cm, szerokość rękojeści u p o d s t a wy 4,5 cm; szerokość wycięcia u p o d s t a w y rękojeści — 2,4 cm. P r z e -ciętna szerokość imadła 1,6 cm, szerokość rozszerzenia imadła 2,5 cm, szerokość rozpięcia ślimacznic ( a n t e n ) — 6,2 cm, grubość podstawy ślimacznic 2,4 cm. Grubość imadła — około 1 cm, wysokość ślimacznic — 3 cm, długość kolca — 2 cm.

Rękojeść i głownia tego miecza są odlane oddzielnie i połączone nitami, przytem — jak można sądzić z rozmieszczenia nitów — głow-nia jest zakończona dość długą, wąską i płaską sztabą, wchodzącą w głąb rękojeści. Sztaba ta wyrasta z górnej, nieco szerszej, części głowni, wi-dać bowiem wyraźnie jak krawędzie jej, tuż pod rękojeścią, rozszerzają się łukowato ku górze. Sama głownia jest dość szeroka i równa, zwęża się b a r d z o nieznacznie i przechodzi w tępy, szeroki koniec. P r z e k r ó j jej jest soczewkowaty, u dołu bardziej spłaszczony. Na obu powierzchniach głowni biegną pośrodku, równolegle do obu krawędzi, dwa głębokie, po bokach zaś cztery płytkie rowki ( s t r u z i n y ) , które zaczynają się pod rę-kojeścią, ale nie dochodzą do końca. Oba ostrza głowni są mocno po-szczerbione i pofałdowane, a koniec stępiony.

Rękojeść ma kształt typowy dla mieczów antenowych; jest owal-na w przekroju, u podstawy szeroka i posiada koliste (nieco więcej niż połowa koła) wycięcie. Ku górze p o d s t a w a łagodnym łukiem zwęża się i przechodzi w imadło, rozszerzone pośrodku, zakończone sztabą po-przeczną, zwiniętą w ślimacznice, zwane antenami. Na największym rozszerzeniu imadła w y s t ę p u j ą słabo zaznaczone dwa szeregi małych d o -łeczków, tworzących pierścień tak charakterystyczny dla starszych mie-czów antenowych. Rękojeść jest zakończona wspomnianą szeroką sztabą poprzeczną, przypłaszczoną od góry i z w ę ż a j ą c ą się znacznie ku koń-com. T e ostatnie są skręcone dość luźno ku górze w trzy zwoje ślimacz-nic. Ze środka sztaby od góry wyrasta okrągły, stożkowaty kolec. Rę-kojeść przymocowana jest do głowni przy pomocy pięciu okrągłych, pła-skich nitów, które rozłożone są w ten sposób, że dwa umieszczono po obu stronach wycięcia u podstawy rękojeści, jeden nad wycięciem i dwa na imadle. Otwory na nity w górnej części głowni i na sztabie, w y r a s t a -jącej z tej głowni, muszą być widocznie mocno przetarte, bo rękojeść jest silnie obluzowana, chociaż nity mocno w niej tkwią i nie z d r a d z a j ą rozluźnienia. Całość pokryta jest ciemnozieloną, miejscami przetartą, p a

(4)

Miecz brązowy z „Ziemi Dobrzyńskiej" jest typowym przedstawicielem mieczów antenowych końca epoki brązu. Za najbliższą j^go a n a logię możemy uważać miecz antenowy z Nieczajny w pow. d ą b r o w -skim x, do którego miecz z „Ziemi Dobrzyńskiej" zbliża się zarówno

kształtem głowni, jak i rękojeścią. Różnice polegają na braku wyraźnych pierścieni na imadle i większym skręceniu ślimacznic u miecza z „Ziemi Dobrzyńskiej". T o ostatnie zbliża go nieco d o mieczów pomorskich 2,

chociaż skręcenie ślimacznic u wyżej wymienionego miecza nie jest tak silne, jak np. u mieczów z Łepcza 3 lub Bielcina 4.

Ciekawym szczegółem, wyróżniającym miecz z „Ziemi D o b r z y ń -skiej" od innych znanych nam mieczów antenowych, jest obecność nitów na imadle rękojeści. T a k rozmieszczonych nitów nie widzimy u żadnego z mieczów antenowych, znalezionych w Polsce. Jedynie ozdoby na rę-kojeści sztyletu antenowego z Bielcina 5 p o z w a l a j ą przypuszczać, że są

one naśladownictwem podobnego rozmieszczenia nitów. Ozdoby na ima-dle rękojeści, naśladujące nity, można znaleźć również u mieczów ante-nowych w zachodniej Europie, np. u miecza, wydobytego z Rodanu koło Lyonu e.

Cechy charakterystyczne miecza z „Ziemi Dobrzyńskiej" p r z e m a -w i a j ą za tym, że reprezentuje on typ południo-wy mieczó-w anteno-wych, do którego właściwie w mniejszym lub większym stopniu należą wszyst-kie miecze antenowe w Polsce 7. Prosta głownia, rękojeść z

rozszerzo-nym pośrodku imadłem i trzykrotnie, starannie zakręcone ślimacznice w s k a z u j ą na starszy typ tego rodzaju mieczów, toteż na podstawie tych cech możemy z dużym prawdopodobieństwem odnieść miecz antenowy z „Ziemi Dobrzyńskiej" do wcześniejszej f a z y Vgo okresu b r ą z u w e -dług Monteliusa (przypuszczalnie IX wiek przed C h r . ) .

Z Zakładu Archeologii Przedhistorycznej Uniwersytetu J. P. w Warszawie.

1 ANTONIEWICZ WŁ. Miecze znalezione w b. Galicji. „Przegląd Archeo-logiczny". Tom I, rocz. I, 1919, str. 39, rys. 11.

a Porównaj: ANTONIEWICZ WŁ. Archeologia Polski. Tabl. XXII—1 ; — LISSAUER, A. Die prähistorischen Denkmäler der Provinz Westpreussen. Leipzig 1887, Taf. III, Fig. 21; — LA BAUME, W. Vorgeschichte von Westpreussen. Daneig 1920. Str. 31, Fig. 1.

s CONWENTZ H. Das Westpreussische Provinzial-Museum, 1880—1905. Taf. 50, Fig. 2.

4 Ibidem... Tabl. 50, Fig. 1.

» CONWENTZ. Das Westpreussische Provinzial-Museum. Taf. 50, fig. 1. 6 MORTILLET. G. ET A. Musée préhistorique. Paris 1903, Pl. LXXXVI — 1062.

i POD ROWIŃSKA Z. Miecze bronzowe z Wojciechowic. „Światowit" Tom

(5)

286 Z O F I A P O D K O W I Ń S K A

R É S U M É .

Un beau spécimen d'épée à antennes (fig. 1) a été offert à l'In-stitut d'Archéologie Préhistorique de l'Université de Varsovie. Les don-nées précises concernant la découverte de cette trouvaille manquent. Nous savons seulement, qu'elle provient du district de Dobrzyń (voïvodie de Varsovie). L'épée est longue de 55 cm. La lame est fixée à la poignée p a r cinq rivets; elle a été moulée séparément. La lame s'élargit à la base et à en juger d ' a p r è s la manière dont sont disposés les rivets elle se termine par une soie plate, enfoncée dans la poignée. Vers la pointe elle ne s'amincit que légèrement. Des filets à creux en nombre de 6, p a -rallèles aux tranchants, ornent chacune des faces de la lame. Ceux du milieu sont plus prononcés, les autres sont inégaux et peu visibles. La poignée est typique pour les épées à antennes: la coupe transversale est ovale; au milieu où elle s'élargit elle est ornée de deux rangs de focettes disposés en anneaux caractéristiques, à la base elle possède une échanc-rure ronde. Le pommeau est terminé par une b a r r e transversale dont les deux bouts s'enroulent en volutes. Une épine conique se trouve au milieu.

L'épée en question se rapproche par son aspect général à un exemplaire trouvé à Nieczajna (distr. de D ą b r o w a ) , elle en diffère seu-lement par le manque d'ornement en forme d'anneau sur la poignée et par les volutes plus enroulées. La présence des rivets sur la poignée de l'épée du district de Dobrzyń constitue le trait caractéristique qui n'a pas été constaté sur aucun autre exemplaire trouvé en Pologne. C'est uniquement sur la poignée d'un poignard à antennes de Bielcin ( P o m e -r a n i e ) , que nous -rema-rquons une o-rnementation qui en toute p-robabilité imite une disposition de rivets analogues. Les ornements imitants des rivets apparaissent également sur les poignées des épées à antennes à l'Occident de l'Europe, par exemple sur celle trouvée dans le Rhône près de Lyon.

Les traits caractéristiques de l'épée du district de Dobrzyń s e m -blent prouver qu'elle représente un type méridional des épées à antennes. Il est à souligner qu'en général toutes les épées à antennes trouvées sur le territoire de la Pologne se rapprochent plus ou moins du type méri-dional. La lame aux tranchants droits, l'élargissement de la poignée au milieu ainsi que l'enroulement triple des volutes sont caractéristiques pour les épées à antennes d'un type plus ancien, ce qui permet de dé-finir l'exemplaire en question comme a p p a r t e n a n t en toute vraisemblan-ce à la phase plus ancienne de la V période de l'époque du bronze (le IX siècle avant J. C . ) .

Cytaty

Powiązane dokumenty

Powstaje jednak py- tanie, czy ekspansja jednej tendencji w teologii politycznej, zdefiniowanej przede wszystkim przez grecką i judaistyczną tradycję, nie oznacza

Further, to see the effect of reservoir architecture on doublet capacity and life time, finite element production simulations are carried out in reservoir models which

Chrétiens et musulmans, nous sommes invités à cheminer en- semble, à vivre notre vocation commune de construire une société où l’on apprend à s’aimer, à traiter le pauvre

Informator Archeologiczny : badania 7,

Ensuite, tous causèrent çà et là, par groupes; le bonhomme Meinsius était avec Mme Arnoux, sur une bergère, près du feu; elle se penchait vers son oreille, leurs têtes

Le voilà qui revient comme vous voyez, après s'être fait attendre toute la nuit; et, si vous voulez l'écouter, il vous dira qu'il a les plus grandes plaintes du monde à vous faire

w tym celu przydatne powinny być regulowane przez ustawę o ochronie środowiska i pozostawać w gestii organów administracji w zakresie o- chrony środowiska, z

Miesiąc później, 3 maja, odbyło się pierwsze posiedzenie Wydzia- łu Wykonawczego Komitetu Zachowania Pamięci Walerego Sławka 5.. Nieprzypadkowo jego przewodniczącym