1 KOD UCZNIA:
LICZBA PUNKTÓW:
XV WOJEWÓDZKI KONKURS Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW DO- TYCHCZASOWYCH GIMNAZJÓW ORAZ KLAS DOTYCHCZASOWYCH GIM- NAZJÓW PROWADZONYCH W SZKOŁACH INNEGO TYPU WOJEWÓDZTWA
ŚWIĘTOKRZYSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 ELIMINACJE POWIATOWE
II ETAP Wskazówki dla uczestnika
1. Otrzymałeś test, w którym masz okazję wykazać się znajomością szerokiej wiedzy polonistycznej; znajomością tekstów kultury oraz rozumieniem i świadomym rozpoznawa- niem pojęć z dziedziny teorii literatury, kultury i gramatyki języka polskiego.
2. Zwróć uwagę, że przy każdym poleceniu została podana liczba możliwych do uzyska- nia punktów.
3. Przestrzegaj ram czasowych – na wykonanie pracy masz 60 minut.
Powodzenia!
I TEKSTY KULTURY – WIEDZA O KULTURZE
DRAMAT
Przeczytaj fragment dramatu i zaznacz poprawne stwierdzenia:
AKT PIERWSZY SCENA I
Las blisko jeziora Gopła — chata pustelnika ustrojona kwiatami i bluszczem. — Kirkor wchodzi w karaceńskiej zbroi, bogato ubrany, z orlimi skrzydłami…
[…]
GŁOS Z CELI Kto tam?
KIRKOR Kirkor.
PUSTELNIK wychodząc z celi Witaj synu…
Czego chcesz?
KIRKOR Rady.
2 PUSTELNIK
Zostań pustelnikiem.
KIRKOR
Gdybym podstarzał dziesiątym krzyżykiem, Może bym w smutne schronił się dąbrowy;
Ale ja młody, pan czterowieżowy, Przemyślam dzisiaj, jak by się ożenić…
Poradź mi, starcze.
PUSTELNIK
Lat dwadzieścia z górą Jak żyję w puszczy…
KIRKOR Cóż stąd?
PUSTELNIK Więc ocenić
Ludzi nie mogę — ani wskazać, którą Weźmiesz dziewicę.
KIRKOR
Te, co rozkwitały
Z dzieciństwa pączków, gdyś ty żył na świecie, Są dziś pannami… czerwony li biały
Pączek na róży, taka będzie róża…
Przypomnij niegdyś najpiękniejsze dziecię, Białą, jak w ręku anielskiego stróża
Kwiat lilijowy — niech jej słowik śpiewny Zazdrości głosu, a synogarlica*
Wiernością zrówna… gdzie taka dziewica, Wskaż mi, o starcze? Mówią, że królewny Słyną wdziękami?
PUSTELNIK Nieba! to ród węża.
Żona zbrodniami podobna do męża, Córki do ojca, a do matek syny;
Jak w jednym gnieździe skłębione gadziny.
O bogdaj piorun!…
KIRKOR Nie przeklinaj.
PUSTELNIK Młody,
Przeklinaj ze mną — oni klątwy warci.
Bogdaj doznali, co pomór i głody!
Bogdaj piorunem na poły pożarci, Padając w ziemi paszczą rozdziawioną, Proch mieli płaszczem, a węża koroną.
Bogdaj! — Klnąc zbójcę potargałem siły,
3 Wściekłem się jako brytan uwiązany.
Bo też ja kiedyś byłem pan nad pany, Stutysiącznemu narodowi miły,
Żyłem w purpurze, dziś noszę łachmany;
Muszę przeklinać. Miałem dziatek troje, Nocą do komnat weszli brata zbóje, Różyczki moje trzy z łodygi ścięto!
Dziecinki moje w kołyskach zarżnięto!
Aniołki moje!… wszystkie moje dzieci!
KIRKOR
Któż jesteś, starcze?
[…]
synogarlica – gatunek ptaka z rodziny gołębiowatych, o upierzeniu sino-szaro-kremowym.
bogdaj – bodaj, bodajże; przestarzałe: oby, byleby, niech.
1. Podany fragment pochodzi z dramatu:………...……1 p.
A. Romeo i Julia B. Antygona C. Balladyna D. Skąpiec
2. Kirkor przyszedł do Pustelnika, aby:………...1p.
A. wsparł go w sprawowaniu rządów.
B. sprawdzić, jak służy mu samotność.
C. pomógł mu dokonać wyboru żony.
D. zachęcić go do powrotu na dwór.
3. Stosunek Pustelnika do królewskich cór jest:………...….1p.
A. pozytywny B. obojętny C. negatywny D. umiarkowany
4. W podanym fragmencie dramatu o miejscu wydarzeń: ………...1 p.
A. dowiadujemy się tylko z didaskaliów.
B. dowiadujemy się z didaskaliów i tekstu głównego.
C. dowiadujemy się tylko z tekstu pobocznego.
D. brak informacji.
5. Kirkor mówi: uzbrajam chamy. Oznacza to, że:……….1 p.
A. wypowiada się pogardliwie o ludziach niższego stanu
B. mobilizuje do walki ludzi, którzy należą do niższej warstwy społecznej C. mobilizuje do walki ludzi, którzy zachowują się bezczelnie, ordynarnie D. jest zdenerwowany i używa wulgarnego słownictwa
4
6. Tragedię osobistą Pustelnika najpełniej wyraża wers:………..1 p.
A. Żyłem w purpurze, dziś noszę łachmany;
B. […] klnąc zbójcę potargałem siły, C. Różyczki moje trzy z łodygi ścięto!
D. Bo też ja kiedyś byłem pan nad pany,
7. W ostatniej wypowiedzianej kwestii Pustelnik podkreśla swój gniew, używając po- wtórzenia bogdaj, które jest:………...1 p.
A. wykrzyknikiem B. partykułą C. spójnikiem D. zaimkiem
8. Słowa synogarlica, czterowieżowy to:………1 p.
A. złożenia B. zestawienia C. zrosty
D. kolokwializmy POEZJA
Leżenia, Miron Białoszewski, Mylne wzruszenia 1961 1
naprzeciw nocnych szpar ciemno-ja
mieszkanio-ja leżenio-ja 2
leżenie
w wydłużanie się
bez jednej poprzeczki złości która skraca idzie się tylko na długość idzie się idzie puszcza się w dobrze sobie bycie nie kończy się
3
kiedy leżę nie nadaję się do wstania leżenie zapuszcza korzenie
nie wierzę w poruszanie się zawsze do wyrwania zielony 4
takie leżenie-myślenie jak ja lubię to jest niedobre z natury
bo niech ja w naturze tak sobie leżę-myślę
to zaraz napadnie mnie coś i zje
5 5
leżąc w łóżku chcę być dobrym przez sen rośnie dużo dobroci leżenie dobroć wygrzewa ale wstanie ją zawiewa
9. Podmiot liryczny ujawnia się w słowach:………1 p.
A. leżenie/ w wydłużanie się B. ciemno-ja
C. takie leżenie D. leżąc w łóżku
10. Dokończ zdanie: Tytuł wiersza………1 p.
A. sugeruje refleksje związane z sytuacją leżenia.
B. zdefiniowany jest wyrazem złożonym w strofie piątej.
C. sugeruje sukcesy podmiotu lirycznego po wstaniu.
D. wiąże się tylko z negatywnymi emocjami.
11. Wiersz jest przykładem wiersza białego, ponieważ………...1 p.
A. jest ciągły.
B. jest pozbawiony rymów.
C. w kolejnych wersach występuje jednakowa liczba sylab.
D. w kolejnych wersach występuje jednakowe rozłożenie akcentów.
12. Wiersz nie posiada:………...1 p.
A. rymów wewnętrznych B. frazeologizmów C. przerzutni D. hiperboli
13. Ostatnie słowa wiersza kojarzą się z:………..1 p.
A. morałem B. spekulacją C. konkluzją D. wskazówką PLAKAT
14. Plakat to rodzaj sztuki. Wyznacznikami plakatu nie są:………...1 p.
A. elementy graficzne B. elementy tekstowe
C. pouczenie i nieostra struktura D. prostota i symbol
15. Dobry plakat nie posiada:………1 p.
A. tytułu
B. wielu informacji C. koncepcji
D. logicznej konstrukcji
6
16. Plakat do filmu Kamienie na szaniec pełni rolę:………...1 p.
A. reklamy B. anonsu C. ciekawostki D. informacji
17. Elementy graficzne na plakacie nie korespondują bezpośrednio z lekturą Alek- sandra Kamińskiego, ponieważ:………...…………..1 p.
A. eksponują jednego z głównych bohaterów książki.
B. akcentują ważne wartości dla młodzieży z „Szarych Szeregów”.
C. pokazują w tle szare i burzliwe niebo.
D. nawiązują w swojej formie do czasów wojny i okupacji.
18. Najsłynniejsza akcja w wykonaniu Alka to:………...1 p.
A. akcja pod Sieczychami – zlikwidowanie sieci posterunków żandarmerii niemieckiej B. zamach na dowódcę SS Franza Kutscherę w Warszawie
C. akcja w Celestynowie – uwolnienia więźniów przewożonych transportem kolejowym D. usunięcie niemieckiej tablicy z pomnika Mikołaja Kopernika w Warszawie
19. Słowo szaniec w tytule książki i plakatu odwołuje się do:……….1 p.
A. nazwy miejscowości
B. budowli przypominającej redutę
C. fragmentu wiersza Juliusza Słowackiego D. symbolu Polski Walczącej
7 LITERATURA
20. Przyporządkuj do każdej postaci z lektury: tytuł utworu, z którego pochodzi, autora tekstu, cechę charakteru, którą posiada, słowa, które wypowiada oraz pojęcia, które jej dotyczą. ………...………...5 p.
Tytuł: Mały Książę, Krzyżacy, Skąpiec, Zemsta
Autor: Molier, Henryk Sienkiewicz, Antoine de Saint Exupéry, Aleksander Fredro Cecha charakteru: tchórzliwy, poszukujący, wybuchowy, mężny
Cytaty:
1. Złodziej! złodziej! rozbójnik! morderca! Ratunku! Kto w Boga wierzy! Jestem zgubio- ny, zamordowany! Gardło mi poderżnęli: wykradli mi pieniądze! Kto to być może?
2. Giną za mną te kobiety! Bo ja szczęście mam szalone tylko spojrzę, każda moja
3. Dorośli są zakochani w cyfrach. Jeżeli opowiadacie im o nowym przyjacielu, nigdy nie spytają o rzeczy najważniejsze. Nigdy nie usłyszycie: „Jaki jest dźwięk jego głosu? W co lubi się bawić? Czy zbiera motyle?”
4. Nie równaj mnie z psem, komturze — […] — bo czci ujmujesz tym, którzy potykali się ze mną i z mojej ręki polegli.
Pojęcia: ekspiacja, tragifarsa, eksploracja, egocentryzm
A. B.
http://www.edu.com.pl/lekcje/zemsta/zemsta/6.htm https://www.ceneo.pl/42285281
C. D.
https://www.skapiec.pl/site/cat/2408/comp/5890604 http://culture.pl/pl/dzielo/krzyzacy
8 Odpowiedzi:
Nr
ilustracji Tytuł utworu Autor Cecha
charakteru
Cytat
(wstaw numer) Pojęcie
A.
B.
C.
D.
TEATR
21. Dopasuj do pojęć właściwe definicje ………16 p.
A. katharsis
to
1. osoba podpowiadająca aktorowi zza kurtyny lub ze spe- cjalnego miejsca na scenie
B. parodos 2. zasada antycznej estetyki, zakładająca, że utwór pomaga widzowi w rozładowaniu emocji, wzruszeń
C. koryfeusz 3. wypowiedź jednej osoby wyraża myśli i uczucia mówią- cego
D. stasimon 4. wyraz twarzy mówiący o stanach ducha, emocjach i do- znaniach bohatera
E. didaskalia
5. pieśń znajdującego się na orchestrze chóru F. rekwizyt
6. osoba, która czuwa nad techniczną stroną przedstawienia G. monolog
7. widowisko bez słów
H. inspicjent 8. przerwa między aktami przedstawienia teatralnego, ope- ry, częściami koncertu muzycznego
I. pantomima
9. tekst poboczny
J. mimika 10. pieśń wejściowa chóru, pierwsza pieśń śpiewana przez chór
K. antrakt 11. przedmiot potrzebny w przedstawieniu teatralnym lub na planie filmowym
L. foyer 12. plastyczna oprawa sztuki teatralnej, filmu widowiska teatralnego, baletowego lub telewizyjnego
Ł. scenografia 13.
wyodrębnione pomieszczenie w teatrach i innych salach widowiskowych, przeznaczone dla kilku osób, rodzaj wewnętrznego balkonu
M. sufler
14. przewodnik chóru N. loża
15. hol teatralny
O. afisz 16. informacja pisemna o mającym się odbyć przedstawie- niu teatralnym; jest sposobem reklamy
9 Odpowiedzi:
Pojęcie A. B. C. D. E. F. G. H.
Nr definicji
Pojęcie I. J. K. L. Ł. M. N. O.
Nr definicji
22. Utwór dramatyczny może być zbudowany ze scen, odsłon i aktów. Przeczytaj uważnie podane wyjaśnienia i zaznacz P, jeśli odpowiedź jest prawdziwa, F, jeśli infor- macja jest fałszywa………...3 p.
A. akt część dramatu zawierająca zdarzenie lub zespół zdarzeń;
aktów jest zwykle od 3 do 5 P F
B. odsłona fragment akcji dramatu wyznaczony przez liczbę osób
biorących w nim udział P F
C. scena część spektaklu teatralnego rozgrywająca się przy tej
samej dekoracji P F
23. Rozpoznaj znaczenia związków frazeologicznych………...10 p.
A. sceniczny szept
1. scena teatralna, teatr
B. nie schodzić z afisza 2. okoliczności, szczegóły ukryte przed oczami innych, zamaskowane
C. grać od kulisy do kulisy 3. zespół aktorski dający przedstawienie w róż- nych miejscach; nie mający stałej siedziby D. deski teatru 4. o sztuce lub filmie, który przez dłuższy czas
utrzymuje się w repertuarze E. trupa teatralna
5. ujawniło się, jaki ktoś jest naprawdę F. teatralne gesty
6. wycofać się z czynnego życia G. kulisy sprawy
7. grać zbyt swobodnie, nadużywając gestów H. zniknąć z widowni
8. nienaturalność, poza
I. maska z kogoś spadła 9. ponieść klęskę, wyreżyserować kiepskie przedstawienie
J. zrobić klapę 10. mowa cicha, ale bardzo wyraźna i daleko sły- szana
Odpowiedzi:
Oznaczenie
frazeologizmu A. B. C. D. E. F. G. H. I. J.
Znaczenie frazeologizmu (wstaw właściwy punkt)
10 FILM
24. Połącz pojęcie z właściwą definicją………12 p.
A. ujęcie 1. jeden ze składników dzieła filmowego czy teatralnego, wzbogacający akcję o wrażenia słuchowe
B. ekranizacja
2. najmniejsza dynamiczna jednostka tworząca film C. kino 3. pierwsze na świecie lub w jakimś kraju publiczne wysta-
wienie opery, sztuki teatralnej lub wyświetlenie filmu D. premiera 4.
rodzaj sztuki widowiskowej uwiecznionej na taśmie fil- mowej lub wideo, ale też miejsce, w którym film jest wy- świetlany
E. prapremiera 5. pierwszy publiczny pokaz sztuki teatralnej, opery, filmu itp.
F. muzyka 6.
przedstawienie utworu, np. powieści, noweli, w formie filmu fabularnego; przenosi na ekran utwór literacki w spo- sób możliwie wierny oryginałowi
G. kadr 7. plan pokazujący z bliska twarz bohatera, rekwizyt lub przedmiot istotny dla akcji filmu
H. detal 8. bardzo szybka, najczęściej pozioma panorama, nagły zwrot kamery
I. zbliżenie
9. spojrzenie kamery z dołu; służy wyolbrzymieniu postaci J. szwenk 10. spojrzenie kamery z góry; służy pomniejszeniu, ale też
powiększeniu zakresu widzenia K. perspektywa
żabia 11.
najmniejsza jednostka statyczna filmu, jedna klatka na- świetlonej taśmy lub jeden pełen obraz zarejestrowany na taśmie
L. perspektywa
ptasia 12. szczególna forma zbliżenia, plan szczegółu ciała, np. oczy Odpowiedzi:
Pojęcie A. B. C. D. E. F. G. H. I. J. K. L.
Nr definicji
11
25. Oceń prawdziwość podanych zdań:………7 p.
A. Film dokumentalny to dzieło oparte na autentycznych obrazach
rzeczywistości, połączonych z twórczą jej interpretacją. P F B. Reportaż filmowy opisuje rzeczywistość realną i fikcyjną. P F C. Felieton może interpretować rzeczywistość, wprowadzać ocenę i
żart. P F
D. Thriller to gatunek filmu sensacyjnego o akcji nasyconej tajemni-
czością, grozą. P F
E. Scenograf – osoba odpowiedzialna za napisanie scenariusza.
P F
F.
Film krótkometrażowy to film, którego czas projekcji nie prze-
kracza 30–60 minut. Granica ta nie jest ściśle określona. P F
G. Klatka filmu to zespół zdjęć na taśmie filmowej.
P F
26. Dopasuj tytuły kultowych filmów do gatunków filmowych, które reprezentują:
………...10 p.
A. Przeminęło z wiatrem 1. komedia
B. Maska 2. familijny
C. Sherlock Holmes 3. sensacja
D. Tożsamość Bourne’a 4. melodramat
E. Hobbit 5. katastroficzny
F. Kevin sam w domu 6. musical
G. Titanic 7. komediodramat
H. La La Land 8. kryminał
I. Forrest Gump 9. fantasy
J. Helikopter w ogniu 10. wojenny
Odpowiedzi:
Tytuł filmu A. B. C. D. E. F. G. H. I. J.
Gatunek filmowy
27. Z której dziedziny sztuk film nie korzysta?...1 p.
A. plastyka B. muzyka C. literatura D. rzeźba
12
28. Frazeologizm czeski film oznacza:………...1 p.
A. sytuację, w której nie wiadomo, o co chodzi.
B. sytuację, która jest bardzo zabawna.
C. sytuację, w której ludzie zamieniają się rolami.
D. sytuację, która jest dwuznaczna.
II TEORIA LITERATURY
29. Przeczytaj uważnie podane fragmenty wierszy, a następnie zaznacz w tabeli, któ- ra odpowiedź jest prawdziwa, a która fałszywa………...12 p.
A.
Tęś nadzieję już po sobie okazowała, Nowe piosnki sobie tworząc, nie zamykając Ustek nigdy, ale cały dzień prześpiewając,
J. Kochanowski Tren VI B.
popycham ludzi rzeczy popędzam skracają mi się skracają
aż ich nie ma
biada mojej uwadze krótkostki życia
M. Białoszewski Niecierpliwość C.
Weź mnie stąd, z górnej półki, zza szkła biblioteki, Wyjmij z opraw skórzanych i wyprowadź z ksiąg.
Chcę wrócić, jak emigrant, z podróży dalekiej, Z papieru, z martwych liter, żywy, do twych rąk.
K. Wierzyński Rozmowa w bibliotece D.
A potem ustawiono wszelki stół i odbyła się wspaniała weselna uczta. Księżniczka była tego dnia jeszcze piękniejsza niż zwykle.
Grała muzyka. Dziewczęta śliczne jak księżyce tańczyły na dole.
No dobrze, ale co było przedtem?
Z. Herbert Od końca
1. Fragment C zawiera rymy żeńskie i męskie. P F
2. Fragment C zawiera porównanie. P F
3. Tylko fragment C zawiera metaforę. P F
4. We wszystkich fragmentach można odnaleźć przykłady epitetów. P F
5. Wyraz krótkostki z fragmentu B to neologizm. P F
6. Fragmenty A i D zawierają przerzutnię. P F
7. Fragment C zawiera mocny apel podmiotu lirycznego. P F 8. Fragment D kończy się pytaniem, które trudno nazwać retorycznym. P F 9. Fragment D jest przykładem liryki bezpośredniej. P F
10. Słowo ustek we fragmencie A jest zgrubieniem. P F
11. Słowo tęś we fragmencie A jest przykładem archaizmu. P F 12. Fragment D w swojej treści odwołuje się do mitu. P F
13
III WIEDZA O JĘZYKU Przeczytaj uważnie zdanie i wykonaj polecenia:
1) Gdy piszę ważny test konkursowy, 2)staram się być mocno skupiony, 3) ponieważ dobra koncentracja umożliwia mi zrozumienie wszystkich poleceń, 4) a także powoduje, 5) że umysł pracuje jasno i 6) wtedy w pełni wykorzystuję swój potencjał.
30. Powyższe zdanie składa się z następujących zdań składowych. Zaznacz prawi- dłową odpowiedź………..1 p.
A. zdanie nadrzędne, zdanie podrzędne okolicznikowe czasu, zdanie podrzędne okolicz- nikowe przyczyny, zdanie współrzędne łączne, zdanie podrzędne dopełnieniowe, zdanie współrzędne łączne
B. zdanie podrzędne okolicznikowe czasu, zdanie nadrzędne, zdanie podrzędne okolicz- nikowe przyczyny, zdanie współrzędne łączne, zdanie podrzędne dopełnieniowe, zdanie współrzędne łączne
C. zdanie podrzędne okolicznikowe czasu, zdanie nadrzędne, zdanie współrzędne łączne, zdanie podrzędne okolicznikowe przyczyny, zdanie podrzędne dopełnieniowe, zdanie współ- rzędne łączne
D. zdanie podrzędne okolicznikowe czasu, zdanie nadrzędne, zdanie podrzędne okolicz- nikowe przyczyny, zdanie współrzędne łączne, zdanie podrzędne przydawkowe, zdanie współrzędne łączne
31. Dokończ zdania: A., B., C. tak, aby powstały prawidłowe definicje spośród wy- powiedzi: 1., 2. ………,.……….…...2 p.
A. Rozbiór gramatyczny polega na…
B. Rozbiór logiczny polega na…
1. wskazaniu i omówieniu każdej części zdania.
2. wskazaniu i omówieniu form gramatycznych występujących części mowy.
Odpowiedzi:
Zdanie A. Nr definicji:
Zdanie B. Nr definicji:
32. W zdaniu 1. słowo gdy jest:………..1 p.
A. zaimkiem B. partykułą C. spójnikiem D. przyimkiem
14
33. W zdaniu 2. słowo skupiony jest:……….1 p.
A. przymiotnikiem
B. imiesłowem przymiotnikowym biernym C. imiesłowem przymiotnikowym czynnym D. czasownikiem w formie osobowej
34. W zdaniu 3. zaimek mi pełni rolę:………...1 p.
A. okolicznika B. przydawki C. orzecznika D. dopełnienia
35. Zaznacz wyraz, który nie jest synonimem słowa potencjał………...1 p.
A. efektywność B. inercja C. intelekt D. sprawność
36. Zaznacz zdania, które jednoznacznie są prawdziwe………2p.
A. Zdania wielokrotnie złożone są stosowane, aby dokonać szybkiego i precyzyjnego przeka- zu.
B. Zdania wielokrotnie złożone są stosowane, aby dogłębnie rozwinąć myśl.
C. Krótkie zdania pojedyncze są stosowane, aby dokonać szybkiego i precyzyjnego przekazu.
D. Krótkie zdania pojedyncze są stosowane, aby dogłębnie rozwinąć myśl.
37. Oceń prawdziwość poniższych informacji. Zaznacz P, jeśli informacja jest praw- dziwa lub F – jeśli jest fałszywa………...4 p.
1. Wypowiedzenie wielokrotnie złożone składa się z co najmniej trzech
wypowiedzeń P F
2. Zdanie pojedyncze nie musi zawierać orzeczenia.
P F
3. Przydawka, dopełnienie i okolicznik – to nie określenia, jak zwykło się
mawiać. P F
4. Zdania pojedyncze są połączone tylko spójnikami
P F
38. Zaznacz liczbę okoliczników w zdaniu:………1 p.
A. 3 B. 2 C. 4 D. 6
Suma punktów: 110
