Z A P I S K I 175
w y c h . C zy o p isa n ie k a m p a n ii se jm ik o w y c h i p rzeb iegu obrad sejm u d aje w e fe k cie p ełn y jeg o obraz? C zy p ersp ek ty w a sz e ś c iu n ie d z ie l n ie je s t zb yt k rótk a do o b se r w a c ji n a jw a ż n ie jsz e g o organ u w ła d zy R zeczyp osp olitej? S ąd zę, że u ję c ie z a sto so w a n e przez K a zim ierza L e p s z e g o : R zeczy p o sp o litej w d ob ie sejm u — daje dop iero m o żliw o ść p ełn ej e k sp o z y c ji p rzed m iotu b adań.
M. W .
S ta n isła w K . O l c z a k , S z k o ln ic tw o p a r a fia ln e w W ie lk o p o lsc e w X V I I i X V I I I w ie k u (w ś w ie tle w iz y t a c ji k o śc ie ln y c h ), K a to lick i U n iw e r sy te t L u b e lsk i R ozp raw y W yd ziału H isto ry cz n o -F ilo lo g iczn eg o n r 42, T o w . N a u k o w e K U L , L u b lin 1978, s. 179.
K sią żk a oparta zo sta ła n a z a ch o w a n y ch a k ta ch w iz y ta c ji k a n o n iczn y ch p a ra fii i k o ścio łó w w ie lk o p o lsk ie j czę śc i d iecez ji p ozn ań sk iej, o b ejm u ją cej sw y m za sięg iem d w ie trzecie tery to riu m W ielk o p o lsk i (arch id iak on aty p o zn a ń sk i, śrem sk i, p szczew ski). Jak o m a teria ł p o m o cn iczy i p o ró w n a w czy słu ż y ły a u to r o w i p o sta n o w ien ia sy n o d ó w p ro w in c jo n a ln y c h i d iecez ja ln y ch , a ta k że d ru k o w a n e m a teria ły p och o
dzące z prac K o m isji E d u k a cji N a ro d o w ej. Z e w z g lę d u n a sp e c y fik ę źród eł oraz ic h n ie p e łn e w y k o r z y sta n ie p rzez h isto r y k ó w o św ia ty , au tor sporo m ie jsc a p o św ię c ił k ry ty czn ej a n a liz ie ak t w iz y ta c y jn y c h , sposobom ic h sp orząd zan ia, zagad n ien iom k o m p letn o ści zap isów . G łó w n ą część k sią żk i sta n o w ią ro zw a ża n ia n a d sie c ią szk ół p a r a fia ln y c h w W ielk o p o lsce w X V II i X V III w . A u to r b ada ó w p rob lem w c z te rech podokresach: w p ierw szej i d rugiej p o ło w ie X V II w ie k u , w o k resie trzeciej w o jn y p ółn ocn ej oraz w cza sie d zia ła ln o ści K o m isji E d u k a cji N a ro d o w ej. U zy sk a n e w y n ik i p o zw a la ją , jeg o zd a n iem , n a p rzesu n ięcie p ro cesu za ła m a n ia się szk o ln ic
t w a p a ra fia ln eg o z la t sz e ś ć d z ie sią ty c h X V II stu le c ia , ja k p rzy jm o w a n o d o ty ch cza s, n a p oczątek X V III w ie k u . S tw ierd za ró w n ież, iż z m n ie jsz e n ie s ię liczb y sz k ó ł n a o m a w ia n y m te r e n ie n ie b y ło ta k zn aczn e, ja k su g e r u je litera tu r a przed m iotu . D la teg o te ż w in n y m ś w ie t le n a leży , zd an iem S. O l c z a k a , w id z ie ć i o c e n ia ć rozw ój s ie c i szk ół, ja k i d o k o n a ł s ię pod w p ły w e m d z ia ła ln o śc i K o m isji E du
k a c ji N arod ow ej.
D rugą część p racy s ta n o w i k ró tk a ch a ra k tery sty k a o rg a n iza cji szk o ln ictw a p a ra fia ln eg o . A u to r a n a liz u je ją p rzez o m ó w ie n ie trzech isto tn y c h d la fu n k cjo n o w a n ia szk o ły e le m e n tó w : b u d y n k u szk o ln eg o , u czn ió w i n a u c z y c ie la . N ie ste ty , ze w z g lę d u n a z d a w k o w o ść in fo r m a c ji w źród łach , g łę b s z a a n a liz a te g o p rob lem u je s t n ie m o ż liw a do p rzep ro w a d zen ia .
P raca op atrzon a zo sta ła sta r a n n ie sp orząd zon ym a n e k se m za w ie r a ją c y m d w ie ta b e le : „In form acje o szk o ła ch p a r a fia ln y c h w w ie lk o p o lsk ie j czę śc i d iecez ji p ozn ań sk iej w w iz y ta c ja c h z X V II i X V III w .” i „S zk oły w o b ręb ie p a r a fii w w ie l
k o p o lsk iej cz ę śc i d ie c e z ji p o zn a ń sk iej w e d łu g w iz y ta c ji k o śc ie ln y c h z X V II i X V III w .”
M. S.
Ig n a cy L e w a n d o w s k i , R e c e p c ja r z y m s k ic h k o m p e n d ió w h is to r y c z n y c h w d a w n e j P o lsc e (d o p o ło w y X V I I I w ie k u ), U n iw e r sy te t im . A d am a M ick iew icza w P o zn a n iu , S e r ia „ F ilo lo g ia K la sy c z n a ” n r 9, P o zn a ń 1976, s. 172, ta b l.
K a p ita ln e za g a d n ien ie w p ły w u litera tu r y a n ty czn ej n a k u ltu r ę sp o łe c z e ń stw n o w o ży tn ej E uropy od d a w n a s ta n o w i p rzed m iot z a in tereso w a ń h isto r y k ó w k u ltu r y
