Memoriam munifici maecenatis viri nobilissimi et amplissimi domini Godofredi Krivesii [...] oratione publica et solenni d. VII. Maii. Anno CIↃ IↃ CC XXVI. [...] habenda [...] renovandam indicunt rector et professores

MEMORIAM

«J WIFN1FIC1 J M A E C E N A T I S

V I R I

NOBILISSIMI E T AMPLISSIMI

D O M I N I

G O N S V L I S O L I M X H O R V N I I PRAECLARE MERITI

ORATIONE

PYBLICA E T SOLENNI

D. VII. MAIT, A N N O c f o b CCXXVI .

HO RA X. HABENDA

GRATAQ.VE BENEF1C10RVM IN PVBL1C0S VSVS COLLATOR.VM RECORDATIONE

R E N O V A N D A M INDICVNT

R E C T O R E T P R O F E S S O R E S

t h o R V N I 1

Impreffit Ioh, Nicolai N0B1L, SENATVS & GYMNASII Typographus

/premus rerum omnium arbiter, qui iisdem u- bique praefidet, omnis quidem ipfe mutationis expers eft, miras tamen magnasque vicillitudi- nes fieri in orbe permittit, neque vero ordinem, quem arcano nutu intendit, mutatis quafi fce- nis patitur interverti. Quae etiam eft profun­

dae (apientiae altitudo, ut, cum inftar rotae ra- pidiffimo curfu omnia circumdu&a videantur, praeter opinionem confiftant, vel alitereveniant, manifefto providentiae divinae documento eidemque gloriofo. In- telligebant de his multa homines diviniori luce carentes, iuftitiae ta%

men plura, quam fapientiae veftigia, quando feveritatis aut clemen­

tiae indicia, in condendis aut exfcmdendis regnis, fuisque etiam re­

bus aliquoties immutatis intuebantur. Quare haec una maxime i- pfis fuit cura, ut de futuris penitius coniicere fcirent, ac fines exitus- que negotiorum animo regius praeviderent. Vberior aliquantum lux femper fulfit in coetu, DEO magis familiari, quando per vates divino afflatu plenos oracula panderentur. Non alio confilio,quam ut fata Regni Chrifti, quod cum mundi regnis, etiam aliquando exorituris nexu quodam coniun&um eft, luculentius profpicerentur.

Hoc modo Ecclefiam fuam, graviffimis identidem expolitam cala­

mitatibus, confolari voluit DEVS, &, ut fine prolapfionis metu con­

fideret, confirmare clementer, ac corroborare fpe firmi praefidii contra impendentem vim periculorum. Quo pa£to Ifraelitas non poterat latere, quid fibi, quid regno, quidve civitatibus eflet even­

turum , ut vel invida aliarum nationum fuperftitio, certos oraculo­

rum minime fallacium exitus contuentium, ipfis non leviter fuc- cenferet. Id quod vel exAntiochis, Syriae Regibus conftat, cum , quae abipforum crudelitate Ifraehtis eflent metuenda, aperte a Daniele praedi&a legerentur. Stupuit Alexander M, ac poft eum Ptolemae­

us Rex A e g y p t i , uterque tefte Iofepho, Hierofolymis de fuis fuc- ceffibus monitus, maxime, Ptolemaeus videns,quae cum SyriaeRege a- micitia, intervenientibus nuptiis, eflet concilianda, ac quae tolera­

bilis inde ex vaticinio Danielis vivendi conditio Ifraelitis eflet expe- ftanda. Eapropter non dubitandum, aemulatione quadam reliquas nationes, ignaras melioris do&rinae* fuifle incenfas, u t& ipfae o- racula & libros propheticos confarcinarent, quibus fata & cafus re­

gnorum fuorum defcriberentur. Nec ullum fuit regnum aut res­

publica, cui non fuerint fua ancilia,' paMadia & fecreta imperii pi­

gnora itemque & codices, ex quibus exitus confiliorum difcerent aut alia aliquando eventura. Illa omni cura cuftodiebant, ac publi­

ce circumgeftatis cultum exhibebant, rati, quod, iis manentibus, faius populi falva Sc incolumis ftaret. Callida fine dubio haec introdu­

xit fuperftitio imitandi inter Ifraelitas notum Vrim & Thum im aut ar­

cae foederis exemplum, quod divinum erat praefentis gratiae pignus»

periitque tandem inaeftimabilis pretii depolitum, populo in duram ferviendi captivitatem Babylonem deduco. Nobis recentius ali­

quod fupereft egregium providentiae divinae monumentum, futu­

ri temporis & Ecclefiae fata praenuntians, quod Ioanni Theologo re&e tribui folet. Aperuit in hoc decurfus annorum multa, latent plura, nec intelliguntur fatis, eum Iperantur* In eo tamen DEI

lapi en-

ftpientia infigne condidit decus 8cgloriam fuam, ut quando arcanorum aenigmatum nexum vis humana penetrare non valet, fcrutando mens exerceretur, & ingenii vires praefentia cum futuris comparan­

do acuerentur. Impingit hic vehementer nonnullorum arrogans fu­

tilitas, cum luperanaae obfeuritatis defperatione depolitum hoc ideo contemnunt. Sed nec minor ac plane inverecunda levitas aliorum eft, auda£fcer affirmantium, fibi folis facultatem indultam efle ad fun­

dum oraculorum penetrandi, aliis vel coecutientibus vel vaticinandi dono deftitutis, Auxit praefumptio animi aemulandi ftudium, ut»

luxuriante ingenio, fimiles cudi poffe praedi&iones ftolide exiftima- rent. Vnde t©t vaticinia, quibus unaquaeque propemodum refpu- blica gaudet, codicesque, qui emergentium eventorum feriem iti- demque imperantium fata defcripta complectuntur. Quae omnia tamen non uno eodemque animi habitu, fed diverfo plane variisque de caufis compilata deprehenduntur, quas fere fcquentes effe arbi­

tramur. Habuerunt genres fuos vates, eosdemque non raro, qui vulgo erant poetae, qui de futuris cecinerunt, faepifiime a vaferrimo impoftore, cui obnoxii erant, adiuti. Quorum vaticiniis identidem impletis, impiae credelitatis poenam permifit DEVS, alioqui mi­

nime ita eventuris. Quorfum etiam pertinet Chaldaeorum vanitas, aliorumque recentiori tempore, fideralis fcientiae praefidentia tu­

mentium, ac nefcio quo ingenii impetu oracula fundentium. Quis adeo demens crederer, inftitutionem vitae, mores, animos & regno­

rum viciffitudines, ab hominum diverfis ftudiis utplurimum ena- fcentes, afiderum profluente vi dependere. Arguto refponfo Iu- daeus Medicus Petro Caftellae Regi dato, hoc commentum delufif, inquiens: Coelo rigente, fi quis in balneo iavet, fudaturum nihil­

ominus. Alia excogitavit dolus oracula, fpeciofo religionis prae­

textu ornata, qvorum frequens fit mentio in vita Numae Pompilii, Alexandri M. aliorumque. His credebant inflammari civium ani­

mos polTe adobfequium, virtutem & folertiam, omni fedulitate ob- fcura fati mala avertentium. Ac de Tureis refert Henricus Blounti- us, eques Anglus, vaticinium penes ipfos extare, quo pomum ru ­ brum, quod urbem Romanam defignaret, ab Im peratore Turcico devi&um iri, praediceretur. Septem autem annos poli: Chrifiianos Tureis fliperiores fore, nifi omne fuum, quo valerent, robur op­

ponerent & virtutem. Iterum aliud narrat Amos Comenius, quo admonentur Turei, ut fibi a feptentrionis periculo imminente ca­

verent, fore enim, ut Graeci inde auxilio fulti Conftantinopolim peterent urbemque oppugnarent. Latet ipfos initium temporis, nec minus annorum feries, nec imprudenter lege cautum, ne quis temere iis ferutandis infudaret, quo facilius fraus obfcura & metus a Rufiis hodie fine dubio proveniens, timidos armaret. Alia ceci­

nerunt magno prudentiae argumento ii, qui iudicandi perfpicacia rerum & negotiorum caufas nexumque, locorum fitum Sc alias ra­

tiones intuiti, callidiflime de futuris coniicere didicerunt. Q uor­

fum pertinet illud Philippi Melanchthonis: Tureas per Poloniarti in Germaniam, fi venerint, penetraturos. Singulari ingenii impulfu, obftetricante melancholico fpiritu, multi varios regnorum cafus praedixerunt, multi pro affeaus & propenfionis ftatu laetiilima fa­

ta, multi poenas, ardore impulfi .maturandae vindi&ae, fignifica- runc

ront. Alii fenfu incautae probitatis praeripere oracula ex fcriptu- rae documentis contenderunt, & applicare aliis, monftrata fignifi- catione, quae alio fcopo, aliisque hominibus & locis eventura inveni­

untur. Sic abundans laetiriae lenfus, acerbae calamitatis conditio, terror, metus et perpetua mentis prophetiis inhaerentis agitatio, continua de poenis ob fcelera ingruentibus meditatio, fpes & pro- mifiio divini auxilii, itidemque fiducia vindicandae a DEO iniuriae»

occafiones fuerunt non raro propheticorum libellorum a Vifioniftis, Fanaticis aliisque Vatibus fua opinione excitatis & faclis configna- torum. Non tamen negandum, ut communis interpretum (acro- rum fententia eft, effe aliquando viros, non exfortes divini auxilii, probos & magno intelligentiae dono inftru&os, qui varios cafus<5c lingulares in rebus humanis aliquando emergentes fignificarunr,

•quorum praenotiones certi comprobarunt eventus, fpeciatim qui fi- bi ipfis poterant maximo folatio effe. Facile iam inteiiigi poterit, ■ quam in. claflem forte referenda vaticinia Sibyllarum, non fpuria illa, quae iam habentur, fed deperdita maximam quoad partem, Merlini, Lichtenbergii, Ioannis Dantifcani, Erici Regis Sveciae, Za- chaei, Noftradami, aut quisquis ex fententia recentioris fcriptoris, poft eius mortem eorum au&or fuerit, loan, Capiftrani, Ioachimi, Drabicii, Grulichii, Poniatoviae, Flifci, Martini Stridonii, W arneri, fecenriorum Gebenenfium & Inlpiratorum, aliorumque praefer- tim publico calamitatis fenfu excitatorum, quos magno numero re- cenfet Hieron. Wolffius & Godofr, Arnoldus. Affinis fere ubique veritati error eft, vitium bono, felix, qui, quod infclitum admixtum eft naturali aut virtuti, deprehendit ftatim, nec decipitur incauta credulitate. Quinimo faciendum eft id, quod faceremus, fi veris ubique oraculis moneremur, orandum nempe, ac cura prudenti laborandum. Haec <5c alia meditamur inter publicas aerumnas fpe metuque futurorum fufpenfi, pleni tamen fiducia divinae provi­

dentiae, quae benignam voluntatem etiam inter arcanas periculorum vias declarat* Vetus proverbium eft, ad fata imperii qui filet ille lapit. Anfam hoc dedit Gymnafii Re&ori, Petro Iaenichio, quando probi Maecenatis, GODOFREDI K R IV E S II, Memoria, hoc anno iterum venit renovanda, in folenni Panegyri nonnulla breviter ac pro praetenti animi ftatu dicere: D e fapicntia i« ^fcrutandts, ^me­

tuendis ac tberandis fatis futuris. Noftrum autem eft iam MAGNI­

FICOS AMBLISSIMOSQVE REIPVBLICAE PROCERES, BVRG- GRAVIVM REGIVM, PRAES1DEM PRAECONSVLES, CONSV- LES, AC SCHOLARCHAS; EXPERlENTISSlMOS E T VENERA­

BILES CORPORIS E T ANIMORVM CVRATORES, SPECTABI­

LES IVDICIORVM ASSESSORES, CETEROSQVE HOSPITES ET LITERARVM CVLTORES enixe, ac pro ea, qua par eft decet, reverenda, cultu & humanitate orare, ut fi non Oratoris, faltim B. K R I V E S I I caufa conveniant frequentes, &, quanto ia pretio apud ipfos fit vir bonus 3c de patria bene meritus, folenni beneficiorum recordatione faciant teftatura. Quod fupereft, omne genus cultus, pietatis & officiorum, quicquid debemus, ex animo pollicemur, demifte ac religiole DEVM precati, ut cuilibet, rei fpe- ciatim publicae omne laetius fatum ac peraufpicatum inftare clemen*

tiffime finat! P, Ef Dom. Mifericord. Domini, A. cb b ccx x v i.