MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZ II - POZIOM ROZSZERZONY
Nr zad.
Przewidywana odpowied! Punkty Kryterium zaliczenia 28. Np.:
Uroczysto!ci religijne u grekokatolików i wyznawców prawos"awia obchodzone s#
wed"ug kalendarza julia$skiego, w którym rok kalendarzowy jest o 11 minut d"u%szy ni% rok zwrotnikowy.
U katolików od 1582 roku obowi#zuje kalendarz gregoria$ski, w którym rok kalendarzowy tylko minimalnie ró%ni si&
od zwrotnikowego.
Przy wprowadzeniu kalendarza gregoria$skiego wprowadzono
jednorazowo ró%nic& 10 dni w stosunku do kalendarza julia$skiego i od tego czasu ró%nica ta uros"a do 13 dni.
0 – 3 za podanie odpowiednich nazw kalendarzy ... 1 pkt za uwzgl&dnienie:
- ró%nicy mi&dzy rokiem zwrotnikowym a rokiem kalendarzowym ... 1 pkt - przesuni&cia dat o 10 dni przy wprowadzaniu kalendarza gregoria$skiego ... 1 pkt
29. a)
Oznaczenie kierunku z punktu A strza"k#
na SW, a z punktu B strza"k# na SE,
b) Np.:
- wp"ywa na kierunek cyrkulacji powietrza atmosferycznego,
- wp"ywa na kierunek pr#dów morskich, - powoduje na pó"kuli pó"nocnej silniejsze podmywanie prawych brzegów w korytach, a na pó"kuli po"udniowej – lewych.
0 – 3 a)
za poprawne oznaczenie odchylenia pierwotnego kierunku dla punktu A i B ... 1 pkt
b)
za wskazanie:
- 2 konsekwencji ... 1 pkt - 3 konsekwencji ... 2 pkt
30. a)
Obszary subdukcji - w strefie rowów oceanicznych, np. zach. wybrze%a Ameryk, wsch. wybrze%a Azji.
Obszary ryftowe:
- w strefie grzbietów !ródoceanicznych, np.: grzbiet pó"nocnoatlantycki,
po"udniowoatlantycki, wschodniopacyficzny,
- na l#dach, np.: we wschodniej Afryce, na Islandii.
b)
Np.: zjawiska plutoniczne, wulkaniczne, sejsmiczne, górotwórcze, l#dotwórcze.
0 – 4 a)
za ka%de podanie dwu przyk"adów obszarów po ... 1 pkt
b)
za podanie:
- 2 konsekwencji ... 1 pkt - 4 konsekwencji ... 2 pkt
31. a)
A – osuwanie, B – spe"zywanie,
b)
Osuwanie, np.:
- proces polega na gwa"townym ze!lizgiwaniu si& pokrywy skalnej lub glebowej ze stoku.
Spe"zywanie, np.:
- proces polega na powolnym przemieszczanie si& w dó" stoku zwietrzeliny o du%ym uwilgoceniu.
c)
1 –nisza osuwiskowa, 2 – j&zor osuwiskowy
d) Np.:
- wygi&te pnie drzew, pochylone s"upy lub p"oty, zmarszczki zwietrzeliny na stoku.
e) Np.:
obsadzanie ro!linno!ci#, prawid"owe
zagospodarowanie stoku (zabudowa, drogi), prawid"owe prowadzenie orki na stoku.
0 – 6 a)
za poprawne nazwanie ruchów masowych ... 1 pkt b)
za wyja!nienie istoty ruchów masowych ... 1 pkt
c)
za podanie nazw form oznaczonych na rysunku A ... 1 pkt d)
za wskazanie trzech nast&pstw spe"zywania ... 1 pkt
e)
za podanie:
- 2 dzia"a$ ... 1 pkt - 3 dzia"a$ ... 2 pkt 32. a)
Np.:
pokrywy lessowe na chi$skiej Wy%ynie Lessowej powstawa"y i powstaj# nadal w wyniku akumulacji py"ów wywiewanych z pustyni Gobi, a lessy na Wy%ynie
Lubelskiej powsta"y na przedpolu l#dolodu, w warunkach peryglacjalnych, w wyniku akumulacji py"ów wywiewanych z przedpola lodowca.
b) W#wozy Np.:
powstaj# w wyniku erozyjnej dzia"alno!ci wód opadowych.
0 – 4 a)
- za wskazanie pustyni Gobi jako 'ród"a lessów chi$skich ... 1 pkt
- za wskazanie wp"ywu obecno!ci l#dolodu na powstanie lessów Wy%yny Lubelskiej ... 1 pkt
b)
za podanie
- nazwy formy ... 1 pkt - genezy formy ... 1 pkt 33. Kolejno!( 6, 7, 4, 1, 5, 3, 2 0 – 2 za podanie prawid"owej
kolejno!ci
- 5 kolejnych elementów 1 pkt - 7 elementów ... 2 pkt 34. W wyja!nieniu uwzgl&dni po"o%enie
obszaru:
- w strefie wy%ów zwrotnikowych (dynamicznych),
- w s#siedztwie zimnego pr#du Benguelskiego.
0 – 2 za podanie
- 1 przyczyny ... 1 pkt - 2 przyczyn ... 2 pkt
35. a) Np.:
porty morskie, infrastruktura turystyczna, o!rodki przemys"owe, zanieczyszczenia przemys"owe, rolnicze i komunalne przynoszone uchodz#cymi do morza rzekami, %egluga morska, eksploatacja surowców (ropa naftowa).
b) Np.:
p"ytkie morze wewn#trzkontynentalne, zlewisko du%ej ilo!ci rzek, ma"a wymiana wód z oceanem.
0 – 4 a)
za podanie:
- 2 'róde" ... 1 pkt - 4 'róde" ... 2 pkt
b)
za podanie:
- 2 przyczyn ... 1 pkt - 3 przyczyn ... 2 pkt 36. Przyk"ady dzia"a$:
- oszcz&dne gospodarowanie wod#
w gospodarstwach domowych, miejscach pracy,
- stosowanie energooszcz&dnego o!wietlenia, sprz&tu gospodarstwa domowego i innych urz#dze$,
- dbanie o zachowanie walorów lokalnego
!rodowiska przyrodniczego,
- propagowanie segregacji odpadów z gospodarstw domowych w celu pozyskiwania surowców wtórnych,
- stosowanie w gospodarstwach domowych
!rodków chemicznych przyjaznych
!rodowisku.
0 – 2 za podanie:
- 2 dzia"a$ ... 1 pkt - 3 dzia"a$ ... 2 pkt
37. Np.:
- powstawanie spi&trze$ wody na rzekach i strumieniach,
- podtapianie terenów nadbrze%nych, - powstawanie zabagnie$,
- zniszczenia w drzewostanie.
0 – 2 za podanie:
- 2 przyk"adów ... 1 pkt - 3 przyk"adów ... 2 pkt
38. a)
Kolejno!( numerów od góry: 5, 2, 1, 4, 3,
b )
Nast&pstwa przyrodnicze i odpowiednie pozaprzyrodnicze, np.:
- zmniejszenie ilo!ci ryb - zubo%enie "owisk - spadek po"owów – utrata zarobków - trudno!ci gospodarcze,
- zmniejszenie liczebno!ci ptaków
%ywi#cych si& rybami - mniejsza produkcja guana,
- gwa"towne ulewy - powodzie, sp"ywy b"otne i osuwiska - straty w ludziach, utrata zbiorów, dobytku, zniszczenia domów, infrastruktury - trudno!ci gospodarcze .
0 – 3 a)
za poprawne wype"nienie wszystkich rubryk ... 1 pkt b)
za podanie:
- 2 nast&pstw ... 1 pkt - 4 nast&pstw ... 2 pkt
39. a)
Erozja wsteczna
Np.: u podnó%a progu wodospadu, pod wp"ywem niszcz#cej si"y spadaj#cej wody powstaje zag"&bienie (kocio" eworsyjny);
szybciej podcinane jest podnó%e progu;
wy%ej le%#ce warstwy obrywaj# si& i próg cofa si& nie zmieniaj#c swojej wysoko!ci.
b)
)wiat: Angel – Wenezuela lub Wy%yna Guja$ska lub Ameryka Po"udniowa;
Polska: Siklawa – Tatry.
0 – 4 a)
za podanie:
- nazwy procesu ... 1 pkt - wyja!nienia ... 1 pkt
b)
za podanie nazwy ka%dego z wodospadów wraz z miejscem jego wyst&powania po ... 1 pkt lub
za podanie samych nazw dwóch wodospadów ... 1 pkt 40.
Nr Typ gleby Pod"o%e Przydatno!(
rolnicza 3 brunatna glina
morenowa
wysoka
1 r&dzina wapienie !rednia lub wysoka 5 bielicowa piaski
gliniaste, (piaski)
niska
2 czarno- ziem
less b. wysoka
0 – 6 za poprawne wype"nienie ka%dych dwu rubryk tabeli po ... 1 pkt
41. a)
Np.: Wy%yna Lessowa, Nizina Chi$ska, Himalaje, Pó"wysep Azji Mniejszej, Kaukaz, Andy, Nizina Zatokowa.
b)
Przyczyny, np.: rze'ba terenu, rodzaj ska", warunki klimatyczne (opady).
c)
Propozycje dzia"a$, np.: zahamowanie wylesiania, w"a!ciwie prowadzona orka w poprzek stoku.
0 – 6 a)
za podanie:
- 2 obszarów z ró%nych
regionów !wiata... 1 pkt - 3 obszarów z ró%nych
regionów !wiata ... 2 pkt b)
za podanie:
- 1 przyczyny ... 1 pkt - 2 przyczyn ... 2 pkt c)
za zaproponowanie:
- 1 dzia"ania ... 1 pkt - 2 dzia"a$ ... 2 pkt 42. a)
Np.:
lokalne obni%enie poziomu wód podziemnych w wyniku intensywnego poboru wody ze studni lub zmian ukszta"towania powierzchni.
0 – 4 a)
za wyja!nienie znaczenia terminu ... 1 pkt
b)
Przyczyny powstania leja depresyjnego:
rys. A – w wyniku odwadniania kopalni odkrywkowej, rys. B – w wyniku poboru wody z warstwy wodono!nej.
c)
Np.: obni%enie si& poziomu wody
gruntowej, utrudnienie zaopatrzenia w wod&, przesuszenie powierzchniowych warstw gruntu.
d)
Obszary wyst&powania, np.: GOP, Zag"&bie Be"chatowskie, Legnicko–G"ogowski Okr&g Miedziowy, du%e miasta.
b)
za wyja!nienie przyczyn powstania leja depresyjnego na rysunku A i B ... 1 pkt
c)
za wymienienie 2 nast&pstw ... 1 pkt
d) za podanie 2 obszarów wyst&powania ... 1 pkt
43. a)
*owiska
Np.: zachodnie wybrze%e Ameryki Pó"nocnej, zachodnie wybrze%e Ameryki Po"udniowej, Zatoka Meksyka$ska, wschodnie wybrze%a Ameryki Pó"nocnej, zachodnie wybrze%a Europy, po"udniowe wybrze%a Afryki, wschodnie wybrze%a Azji, Zatoka Gwinejska.
b)
Np.: wyst&powanie ch"odnych, bogatych w tlen wód powierzchniowych, mieszanie si& zimnych wód z ciep"ymi, np. w strefie upwellingu, akweny na styku pr#dów
ciep"ych i zimnych, korzystne warunki w p"ytkich, szelfowych morzach.
c) Np.:
wysoko!( po"owów na 1 mieszk. nie zawsze odpowiada wysoko!ci udzia"u danego kraju w po"owach !wiatowych, np.
w Chinach mimo pierwszego miejsca w po"owach !wiatowych na mieszka$ca przypada mniej po"owów ni% w wielu innych krajach. Pa$stwa o niewielkiej liczbie ludno!ci, np. Islandia, Norwegia, Nowa Zelandia maj# bardzo wysokie po"owy na 1 mieszk., a znacznie ni%szy udzia" w po"owach !wiatowych.
We wszystkich wymienionych krajach ryby s# przedmiotem spo%ycia, a w krajach o wysokich po"owach na mieszka$ca s#
wa%nym towarem eksportowym.
0 – 6 a)
za podanie i poprawne zaznaczenie na mapie:
- 3 przyk"adów ... 1 pkt - 6 przyk"adów ... 2 pkt
b)
za podanie:
- 2 przyczyn ... 1 pkt - 3 przyczyn ... 2 pkt
c)
za porównanie ... 1 pkt za wskazanie roli ... 1 pkt
44. a)
ogó"em w mld z"
import 265,1 eksport 208,9
KWR Import 69,3%, Eksport 74,8%
Kraje Europy )r.-Wsch. 17,7%, i 19,6%
KSR - 13,0% i 5,6%
b)
Saldo: -56,2 mld c)
KWR, Kraje Europy )r.-Wsch.
d) Np.:
- zarówno w imporcie, jak i eksporcie najwi&kszy udzia" maj# KWR,
a najmniejszy KSR,
- saldo obrotów handlowych Polski ze wszystkimi grupami krajów jest ujemne.
0 – 6 a)
za wykonanie oblicze$ do tabeli ... 1 pkt za wykonanie diagramów po ... 1 pkt
b)
za obliczenie salda ... 1 pkt c)
za podanie grup krajów ....1pkt d)
za sformu"owanie dwu
wniosków ... 1 pkt
45. a)
Najcz&!ciej wymieniane grupy towarów:
- produkty przetwórstwa przemys"owego, - maszyny, urz#dzenia i sprz&t
transportowy.
b)
Wskazanie na np.: rozwój gospodarki, wzrost wspó"pracy mi&dzynarodowej, kooperacji w produkcji, wzbogacanie asortymentu dóbr konsumpcyjnych, rozwój banków, handlu i komunikacji.
0 – 4 a)
za podanie wskazanych grup towarów ... 1 pkt
b)
za podanie:
1 argumentu ... 1 pkt 2 argumentów ... 2 pkt 3 argumentów ... 3 pkt 46. a)
Np.:
w !wiecie nast&puje spadek wydobycia w&gla kamiennego a wzrost wydobycia ropy naftowej.
b)
Przyczyny zmian, np.:
- w&giel kamienny zaczynaj# zast&powa(
ta$sze no!niki energii i mniej zanieczyszczaj#ce !rodowisko,
- wysokie koszty wydobycia, np. w Europie (wyczerpywanie si& z"ó%);
- znaczenie ropy naftowej wzrasta ze wzgl&du na du%# kaloryczno!(, niskie koszty wydobycia i transportu, tani#
destylacj&.
c)
Wzrost wydobycia w&gla – Stany
Zjednoczone, Australia, Indie, RPA, Rosja Przyczyny: niskie koszty wydobycia i transportu, op"acalny eksport, wysoki krajowy popyt.
0 – 6 a)
za sformu"owanie wniosku dotycz#cego zmian wydobycia ... 1 pkt
b)
za podanie przyczyny zmian wydobycia:
- w&gla kamiennego ... 1 pkt - ropy naftowej ... 1 pkt
c)
za podanie:
- 2 krajów z ka%dej
grupy... 1 pkt - przyczyn dla ka%dego
surowca po ... 1pkt
Spadek wydobycia ropy naftowej Arabia Saudyjska, Stany Zjednoczone, Wenezuela, Wielka Brytania, Kuwejt.
Przyczyny np.: wyczerpywanie si& z"ó%, ochrona zasobów.
47. a)
Najwy%szy PKB - Luksemburg; najni%szy PKB - Indie (w obu grupach).
Dysproporcja PKB:
- wed"ug kursu walut – 1 : 100 (99,9) - wed"ug PSNW - 1 : 21 (20,7) b) Np.:
- PKB na 1 mieszk. (liczony wed"ug kursów walut) jest prawie 100 razy wy%szy
w Luksemburgu (kraju najbogatszym) ni%
w Indiach i ponad 20 razy wy%szy liczony wg PSNW,
- dysproporcje gospodarcze okre!lone na podstawie PKB na 1 mieszk. wed"ug PSNW s# prawie pi&ciokrotnie ni%sze ni%
wed"ug kursów walut.
c) Np.:
ró%nice rozwoju demograficznego, zró%nicowanie dost&pu do zasobów naturalnych, zró%nicowanie tempa
przyrostu PKB, wysokie zad"u%enie KSR, spadek cen surowców naturalnych
b&d#cych przedmiotem eksportu tych krajów.
0 – 4 a)
za obliczenie dysproporcji ... 1 pkt
b)
za sformu"owanie wniosku ... 1 pkt
c)
za podanie:
- 1 przyczyny ... 1 pkt - 2 przyczyn ... 2 pkt
48. a)
Tr#d, AIDS
b) Np.:
- zapewnienie opieki medycznej, - poprawa warunków higieny,
- wprowadzenie edukacji prozdrowotnej, - wykszta"cenie lekarzy i piel&gniarek.
0 – 4 a)
za rozpoznanie ka%dej z chorób po ... 1 pkt b)
za podanie:
- 2 dzia"a$ ... 1 pkt - 3 dzia"a$ ... 2 pkt
49. Cechy gospodarki centralnie sterowanej, np.:
- dominuj#ca rola pa$stwa,
- dominacja w"asno!ci pa$stwowej, - brak konkurencji na rynku,
- ceny ustalane przez pa$stwo, - niska jako!( dóbr i us"ug na rynku, - niskie bezrobocie rejestrowane, bezrobocie ukryte,
- dominacja zatrudnienia w przemy!le i rolnictwie.
0 – 3 za podanie:
- 2 cech... 1 pkt - 3 cech ... 2 pkt - 4 cech ... 3 pkt
50. Cechy ró%ni#ce, np.:
- wysoka towarowo!( rolnictwa, - wysoka wydajno!(,
- wysoka produktywno!( na jednego zatrudnionego w rolnictwie,
- niski udzia" rolnictwa w strukturze zatrudnienia (poni%ej 10%),
- du%a kapita"och"onno!(, - wysoki poziom mechanizacji,
- niewielki udzia" rolnictwa w tworzeniu PKB,
- przewaga prywatnej w"asno!ci,
- przewaga !rednich i du%ych gospodarstw, - wysoki poziom kultury rolnej.
0 – 3 za podanie:
- 2 cech ... 1 pkt - 3 cech ... 2 pkt - 4 cech ... 3 pkt
51. a)
W latach 1991 1995 najwi&ksz# dynamik&
wzrostu mia"a Finlandia , a w latach 1995- 1999 Szwecja.
b)
Np.: w!ród wymienionych krajów Polska znajdowa"a si& w grupie trzech krajów o najni%szym wspó"czynniku dost&pu do Internetu ("#cznie z Grecj# i W"ochami).
W 1999 roku mniejszy od Polski wspó"czynnik mia"a tylko Grecja.
0 – 3 a)
za podanie:
wskazanych krajów po .... 1 pkt
b)
za podanie oceny dost&pu do internetu ... 1 pkt
52. a)
45 lat i powy%ej.
b) Np.:
wi&ksza umieralno!( m&%czyzn ni% kobiet w tych grupach wiekowych w wyniku chorób, wypadków i udzia"u w dzia"aniach wojennych (w grupie powy%ej 60 lat).
c)
Wci&cie u podstawy piramidy – np.:
zmniejszanie si& liczby urodze$ od pocz#tku lat 90. - pó'niej i mniej zawieranych ma"%e$stw, wi&cej rodzin bezdzietnych lub z jednym dzieckiem.
Wci&cie w przedziale wiekowym 30 – 40 lat – np.: zmniejszenie si& liczby urodze$
po okresie wy%u kompensacyjnego, zmiana modelu rodziny w drugiej po"owie lat 60.
Wci&cie w przedziale wieku ok. 60 lat – np.: wp"yw II wojny !wiatowej - mniej liczne roczniki, wi&ksza umieralno!( dzieci.
Wci&cie w wieku ok. 85 lat – wp"yw I wojny !wiatowej.
0 - 6 a)
za podanie przedzia"u wieku ... 1 pkt b)
za podanie przyczyny ... 1 pkt
c)
za podanie wyja!nienia dla ka%dego wci&cia w piramidzie po ... 1 pkt
