Tadeusz Sarnowski
W trosce o wyższą jakość pracy radcy
prawnego
Palestra 21/5(233), 81-86
sw oisty „p rz ed są d ”, bezw zględnie w iążący sędziego, co pro w ad zi do pew nego p o m n iejszen ia ro li sędziego, lu b też za oczyw istą niesłuszność, co znów pow oduje skupienie u w ag i na zw alczaniu ro zstrzy g n ięcia sądu rew iz y jn eg o i w konsekw encji do n ied o cen ian ia tych w skazań. W każdej z tych k o n fig u ra c ji dochodzi do pew nych niezgodności procesow ych i spięć, zup ełn ie n iep o trzeb n y ch i m ożliw ych do u n i knięcia.
3. J a k w y n ik a z b ad ań i o b serw acji a d w o k a tu ry , p ra k ty k a stosow ania obo w iązujących przepisów je s t różna. Z re g u ły przy d ziela się sp ra w ę te m u sam em u referen to w i, n a w e t m im o jego oporu, ale zd arza się, że przew odniczący w ydziału uw zględnia życzenie sędziego i w ra z ie odm ow y przy d ziela sp ra w ę in n e m u sędzie mu. O b ese rw u je się też fa k ty , że k tó ra ś ze stro n procesow ych sp e cja ln ie ubiega się o zm ianę sędziego re fe re n ta , sto su jąc fo rm y zarów no procesow e (w niosek o w y łączenie) ja k i pozaprocesow e (p ry w atn e p ro śb y i rozm ow y). Nie zaw sze zabiegi te zasłu g u ją na a p ro b a tę i nie zaw sze są one u w zględniane. T rzeb a rów n ież p o d nieść, że zd a rza się. iż sędzia re f e r e n t sam ub ieg a się o p rzy d zielen ie m u o m a w ia nej tu sp raw y , stw a rz a ją c pozory jakiegoś osobistego zain te re so w an ia. P oniew aż każda z tych stosow anych form budzi ró żn e sk o ja rz en ia, nie zaw sze p rzy tym obiektyw ne d la o rganów w y m ia ru spraw ied liw o ści — sp ra w a w y m ag a rad y k aln eg o rozw iązania przez zm ianę przepisów k.p.c. i p o w ró t do ro zw ią zan ia z ro k u 1958, co ujednolici zarazem przepisy k.p.k. i k.p.c. Jeżeli n a g ru n cie k.p.k. sp ra w a innego składu sądu je s t od la t u reg u lo w a n a i w odpow iedni sposób stosow ana, to rów nież i w p ro ce d u rz e cyw ilnej pow inno się stosow ać an alogiczne rozw iązanie.
Alojzy Jeziorski
TADEUSZ SARNOWSKI
W trosce o wyższg jakość pracy radcy prawnego
S ocjalistyczny rozw ój społeczno-gospodarczy k r a ju w y m ag a m obilizacji i o p ty m alnego w y k o rz y sta n ia w szelkich rez erw sił i śro d k ó w d o sk o n a len ia system u z a rząd zan ia oraz k ie ro w a n ia w zak resie sposobów i m etod działania. T aki w łaśnie k ie ru n e k d ziała n ia został n a k re ślo n y uch w ałam i V II Z jazdu P Z P R oraz V i VI P le num KC P Z P R i m a n a celu rea liza cję zadań w za k resie p o p raw y życia społeczeń stw a, a tak że m a służyć życiow ym in te reso m o b y w ate la oraz pogłębiać elem enty socjalistycznej dem okracji. W ażnym zad an iem w d o sk o n alen iu sty lu p rac y a d m in i stra c ji c e n tra ln e j, te re n o w ej i gospodarczej będzie dalsze uproszczenie i u n ifik a c ja przepisów , tudzież lik w id o w a n ie w szelkich p rze jaw ó w fo rm a liz m u i b iu ro k ra cji. A dw okaci-radcow ie p ra w n i — zarów no z ra c ji sp raw o w an y c h fu n k c ji, ja k i z poczucia obyw atelskiego obow iązku i tro sk i o dalszy p om yślny rozw ój k r a ju — p rag n a na polu sw ojej pracy, m ianow icie obsługi p ra w n e j je d n o ste k uspołecznionych, d o konać analizy sy tu a cji i przeg ląd u w y k o rz y sta n ia p ra w a w zabezpieczeniu p ra w o rząd n ej gospodarności i zw iększeniu św iadom ości d y sc y p lin y finansow o-gospodarczej. A d w o k atu ra, k tó ra sk u p ia w sw ych szeregach około 1100 rad c ó w p raw n y ch , jest żywo za in tereso w an a sy tu a c ją i p rac ą tej w łaśn ie g ru p y kolegów , jej p rzydatnością 6 — P a le stra
82 T a d e u s z S a r n o w s k i N r 5 (233) i m a k sy m a ln y m W ykorzystaniem przy rea liz a c ji celów społeczno-gospodarczych k r a ju , k sz tałto w an iu form d em o k ra cji socjalistycznej, a ta k że przy dalszym u n ifi k o w a n iu i doskonaleniu p ra w a oraz pod n iesien iu zarazem ra n g i i a u to ry te tu z a w o d u ra d c y praw nego. K ie ru ją c się ty m i m otyw am i, organy sam orządu a d w o k a ckiego zorganizow ały w d niu 29 stycznia br. n a ra d ę K om isji do sp ra w radców p ra w n y c h przy N aczelnej R adzie A dw okackiej z udziałem przew odniczących k o m isji p rzy w ojew ódzkich ra d a c h adw okackich. W n ara d zie w ziął ta k że udział M in ister S p raw iedliw ości prof. d r hab. Je rz y B afia oraz P rezes NRA adw . dr Z dzi sław Czeszejko. N aradzie przew odniczył adw. T adeusz Sarnow ski.
P o d staw ę do d y sk u sji na n arad zie stanow iły tezy re fe ra tu pt. ,.Rola i zadania ad w o k a tó w radców p raw n y ch w ochronie interesów p raw n y ch uspołecznionych je d n o ste k org an izacy jn y ch oraz w ro zw ija n iu i doskonaleniu p ra w a ”. W to k u d y sk u sji zw rac an o uw agę na w y stę p u jąc e tru d n o ści w p rac y kom órek obsługi p raw n ej oraz analizow ano przyczyny tych trudności, w skazując jednocześnie n a środki i m etody, za pom ocą k tó ry ch m ożna by było w iele z w y stęp u jący ch niedociągnięć/ zlikw idow ać z jednoczesnym podniesieniem jakości p racy radców p ra w n y c h i ich a u to ry te tu , a tak że w y k o rzy stać m a k sy m a ln ie tę znaczną g rupę p raw n ik ó w o w y sokich k w alifik acjac h zaw odow ych oraz zaangażow aniu społecznym i politycznym do re a liz a c ji p ro g ra m u ogólnonarodow ego, dalszego dynam icznego rozw o ju gos podarczego k raju .
D la rea liz a c ji tych celów ogrom ne znaczenie m a sp raw a fachow ej obsługi p r a w nej je d n o ste k uspołecznionych, u n ifik a c ja i doskonalenie p raw a, a ta k że sp raw a w y ro b ien ia w społeczeństw ie p rze k o n an ia o potrzebie szanow ania p ra w a i p rz e strz e g a n ia go w działalności je d n o ste k uspołecznionych zarów no w ich w zajem n y ch sto su n k ach um ow nych, ja k i w stosu n k ach z o b yw atelam i i pom iędzy ty m i o b y w a telam i.
P ra w id ło w a działalność organów a d m in istra c ji państw ow ej i p rzed sięb io rstw oraz inn y ch je d n o ste k uspołecznionych o p a rta je st n a posługiw aniu się i p rz e strz e g an iu n o rm praw n y ch , n ie jed n o k ro tn ie rozproszonych w różnych ak ta c h p raw nych, p u b lik o w a n y ch i nie publikow anych. D odatkow e tru d n o ści p o w sta ją w czasie p rak ty c zn e g o stosow ania przepisów m ało precyzyjnych, zaw iłych i niejasn y ch , s tw a rz a ją c y c h duże tru d n o ści in te rp re ta c y jn e . D latego też o rgany a d m in istra c ji p a ń stw ow ej i je d n o stk i uspołecznione m uszą korzystać z pom ocy p raw n ej ek sp ertó w w różn y ch dziedzinach praw a. N iedobory k ad ro w e w zapew nieniu w szystkim p o trz e b u ją c y m organizacjom należytej obsługi p raw n ej oraz zróżnicow any bardzo poziom zaw odow y rad c ó w p ra w n y c h pow iększają ty lk o kłopoty i u tru d n ia ją p r a w idłow ą działalność a d m in istra c y jn ą i gospodarczą. W ym agania sta w ian e radcom p ra w n y m są dziś duże i będą w przyszłości jeszcze w iększe w m ia rę dalszego u s p ra w n ia n ia system u za rządzania, k tó ry ju ż dziś niezbędnie p o trze b u je dobrze zo rganizow anej i sp raw n ej oraz w ysoko kw alifikow anej obsługi p raw n ej, oraz w m ia rę rozw oju stosunków p raw n y ch i m iędzynarodow ych. Aby sprostać tym w y m ag an io m na dziś i na ju tr o konieczne je s t zapew nienie odpow iedniego dopływ u do tego zaw odu m łodych k ad r. P ra k ty cz n e szkolenie, doskonalenie zaw odow e oraz stw o rze n ie fo rm organ izacji i w y k o n y w an ia zaw odu rad c y p raw nego i kon tro li zaw odow ej stw orzą rad c y p raw n e m u w a ru n k i i m ożliwości do w yk o n y w an ia pracy na w ysokim poziom ie zaw odow ym oraz zgodnie z potrzeb am i rozw oju społecz no-gospodarczego k ra ju , poziom u w iedzy i k u ltu ry społeczeństw a.
D la p raw idłow ego w ięc w y k o n y w an ia i poziom u obsługi p ra w n e j isto tn e z n a czenie m a, ja k zaznaczono w yżej, w łaściw y dobór czy dopływ i szkolenie m łodych k ad r. P rzypadkow ość w yboru zaw odu ra d c y praw nego, b ra k odpow iednich p r e
dyspozycji psychicznych do żm udnej i tru d n e j p rac y oraz b ra k zam iłow ania do tego zaw odu — to częste przyczyny niepow odzeń i trudności, k tó re nie p o zw a lają n ie je d n o k ro tn ie na osiągnięcie w tym zaw odzie w ysokiego poziom u w iedzy p r a w n i czej i pozycji. D latego też do ap lik a c ji radcow skiej pow inni być dopuszczeni w y łącznie k an d y d a ci spośród re fe re n tó w praw n y ch , któ rzy ro k u ją p rzy d a tn o ść do p rac y w ty m zaw odzie. A p lik a c ja rad co w sk a p ow inna być w szech stro n n a i p o w ią zana in te g ra ln ie z przyszłym i zadaniam i i czynnościam i zaw odow ym i. A p lik a cja pow inna w ięc uw zględniać w szkoleniu zarów no teorię ja k i p ra k ty k ę w zak resie stosow ania p ra w a m a teria ln eg o i form alnego w sądach, a rb itra ż u , p ro k u ra tu rz e , a tak że w w y d aw an y c h opiniach i udzielanych p o rad a ch praw n y ch . W ażna je s t tu ogrom nie m etodologia p rac y ra d c y praw nego. Ja k ż e często je ste śm y św ia d k am i zak ło p o ta n ia i n ieporadności rad c ó w p raw n y ch w procesach sądow ych, w k tó ry c h rep rez en to w ali oni je d n o stk i uspołecznione, dochodzące od sp raw có w za g arn ię cia m ien ia czy spow odow ania n ied o b o ru odszkodow ań z pow odu szkód w yrządzonych w m ieniu społecznym .
Dla u d zielenia w łaściw ej p o rad y p raw n ej, w yd an ia opinii p ra w n e j czy p r z y gotow ania sp raw y do w n iesien ia jej do a rb itra ż u lub sądu isto tn e znaczenie ma ze b ran ie przez ra d c ę praw n eg o w yczerp u jący ch in fo rm ac ji o sta n ie fak ty czn y m sp ra w y oraz zgrom adzenie odpow iedniej dokum en tacji. R adca p ra w n y w ta k ic h sy tu a c ja c h p ow inien zwięźle sform ułow ać p y ta n ia i sprecyzow ać żąd an ie co do złożenia m u przez odpow iednią kom órkę o rg an iz ac y jn ą d o k u m en tó w niezbędnych do u d ow odnienia słuszności roszczenia. N iew łaściw ie u sta lo n y sta n faktyczny, n ie p ełn a d o k u m e n ta c ja są częstym i przyczynam i przew lekłości procesu, w y d aw an ia b łędnych opinii p ra w n y c h i — co gorsza — ta k że p rze g ra n ia procesu oraz n a r a żenia p rze d sięb io rstw a n a zbędne koszty. Isto tn e znaczenie w działalności rad c y p raw n eg o w tej dziedzinie m a tak że p raw id ło w a ocena roszczeń pod w zględem p raw n y m . R adca p ra w n y p ow inien m ieć odw agę przeciw staw ić się k ie ro w a n iu do sądu czy do a rb itra ż u sp ra w nie m ających w łaściw ego u za sa d n ien ia p raw nego, w noszonych ty lk o po to, żeby p rzedsiębiorstw o m iało dla siebie „p o d k ład k ę” w f o r m ie w y ro k u czy innego orzeczenia.
Duże tru d n o ści m a ją młodzi, a często n aw e t sta rsi stażem rad co w ie p raw n i w p raw id ło w y m sp e łn ia n iu obow iązków w za k resie ochrony m ien ia społecznego w to k u p o stę p o w an ia egzekucyjnego. T rudności te w y n ik a ją z fa k tu n ie d o sta te c z nej p rak ty c zn e j znajom ości postęp o w an ia egzekucyjnego, a w szczególności toku p ra c y org an ó w kom orniczych, co pow oduje często zaw ieszenie p o stę p o w an ia lub jego um orzenie, nie m ów iąc ju ż o zbytniej p rzew lekłości postępow ania.
E gzekucję w ierzy teln o ści je d n o ste k uspołecznionych pro w ad zą głów ni księgow i zgodnie z p o sta n o w ien iam i u ch w ały n r 210 R ady M inistrów z dnia 24 sie rp n ia 1973 r. w sp raw ie głów nych księgow ych i dyplom ow anych biegłych księgow ych oraz b a d a n ia i z a tw ie rd z an ia rocznych sp raw ozdań finansow ych p ań stw o w y ch je d n o ste k o rg an iz ac y jn y ch (Mon. Pol. N r 37, poz. 226). U chw ała ta u s ta la w § 2, że do obow iązków głów nego księgow ego należy m.in. sk uteczna ochrona m ien ia sp o łe cz n e go i te rm in o w e ro zliczanie osób odpow iedzialnych m a jątk o w o za to m ienie, a ta k że p ra w id ło w e i te rm in o w e dochodzenie roszczeń oraz te rm in o w e ściąganie p raw o m o c n ie zasądzonych należności. A le m im o jednoznacznego b rzm ien ia pow yższego p rz e p i su czynniki k o n tro ln e , ja k np. o rg an y k o n tro li finansow ej czy o rgany p ro k u ra to rsk ie , z reg u ły nie d o strze g ają tego p rzepisu i obciążają winą^ za nied o stateczn ą sk u te c z ność egzekucji w y łączn ie rad c ó w praw nych.
R am y n iniejszych rozw ażań nie p ozw alają na szersze rozw inięcie tego tem atu . J e s t rzeczą oczyw istą, że rów nież na rad c ach p ra w n y c h ciążą o k reślo n e obow iązki
84 T a d e u s z S a r n o w s k i N r 5 (233)
w zak resie czuw ania n ad p o stę p o w an ie m egzekucyjnym , jed n ak że isto ta p roblem u ■sprowadza się tu ta j do praw id ło w eg o rozgraniczenia obow iązków i o dpow iedzial ności p rac o w n ik ó w zobow iązanych do p row adzenia tych spraw . A pow inno to n astąp ić n a p o d staw ie w ytycznych z a w a rty c h w pism ach okólnych P rezesa R ady M inistrów n r 19 z d n ia 22.11.1966 r. i n r 60 z dnia 11.VII.1968 r. Pom oc ze stro n y rad c y p raw n eg o je st n iezbędna p rz y sporządzaniu w niosku o w szczęcie i p rz e pro w ad zen ie egzekucji, a ta k że w to k u tych czynności w tedy, kiedy pow stan ą przeszkody u tru d n ia ją c e lu b un ie m o żliw iające czynności egzekucyjne. D zieje się to najczęściej w sy tu a cji, gdy d łu ż n ik zm ienia swe m iejsce p racy lub u k ry w a się albo gdy są tru d n o ści w u sta le n iu m a ją tk u , z którego m ożna by prow adzić eg z ek u cję. W toku ap lik a c ji rad co w sk iej n ależałoby więc w p ro g ra m ac h szkolenia u w zględnić w w iększym sto p n iu p rzeszkolenie przyszłego rad c y p raw n eg o w czy n nościach zw iązanych z egzekucją w ierzy teln o ści przedsiębiorstw a.
P rzy o kazji należy w spom nieć, że istn ieje duża niechęć rad có w p raw n y ch do w noszenia pow ództw cyw ilnych oraz do udziału rad c y p raw nego w p o stęp o w an iu k a rn y m w c h a ra k te rz e posiłkow ym . N iechęć ta w ogrom nej w iększości w ypadków w y n ik a z fa k tu n iedostatecznej znajom ości p rak ty czn ej p raw a m a teria ln eg o k a r n e go oraz p ro c e d u ry k a rn e j. R ów nież w ięc na ten w ycinek działalności ra d c y p r a w n e go w to k u a p lik a c ji n ależałoby zw rócić w iększą uwagę.
W ydaje się, że dla osiągnięcia celu lepszego, p raktycznego p rzy g o to w an ia do zaw odu ra d c y praw n eg o sta je się rzeczą niezbędną, żeby a p lik a c ja rad c o w sk a o d b y w ała się d la przyszłych rad c ó w p raw n y ch w jed n o stk ach o rg an iz ac y jn y ch po d b ezpośrednim k ie ru n k ie m dośw iadczonego rad cy p ra w n e g o -p a tro n a w edług u s ta lonego p ro g ra m u , k tó ry by p rze w id y w a ł p rac ę przygotow aw czą w sądzie, p r o k u r a tu rz e i w a rb itra ż u oraz pod n adzorem pow ołanej do tego organ izacji pań stw o w ej. Ten system a p lik a c ji m iałby jeszcze i tę zaletę, że pozw oliłby n a za zn a jo m ien ie się z dobrze zorganizow anym w a rsz ta te m p racy oraz na lepsze k sz ta łto w a n ie p ostaw y etycznej i społeczno-politycznej przyszłego rad c y praw nego.
D alszym w ażnym czynnikiem m a jąc y m na celu podniesienie jak o ści p ra c y r a d cy p raw n eg o je s t bieżące u zu p e łn ia n ie w iedzy i doskonalenie zaw odow e czynnych ju ż rad c ó w p raw n y ch . P ra k ty c z n ie biorąc, doskonalenie ta k ie w sto su n k u do ogółu rad c ó w p raw n y ch nie istn ieje. Z nacznie je st lepsza sy tu a cja pod ty m w zg lę dem , jeżeli chodzi o rad c ó w p raw n y ch -ad w o k a tó w , dla k tó ry ch sam orząd a d w o kacki o rg an iz u je różne form y dosk o n alen ia w ram a ch kilk u d n io w y ch k o n fe re n c ji czy sym pozjów . J e s t rzeczą n ie w ą tp liw ą , że p raw idłow e w y k o n y w an ie zaw odu ra d c y p raw n eg o je st niem ożliw e bez system atycznego sam o k ształcen ia i d o sk o n a le nia zaw odowego. O rg an y sam o rząd u adw okackiego, rea lizu jąc p ro g ra m d z ia ła n ia k a d e n cy jn eg o uch w ałą P re zy d iu m NRA z dnia 24 lutego 1977, zaleciły rad o m a d w o k ack im w y k o rz y sta n ie o p raco w an y ch przez K om isję d/s rad có w p ra w n y c h p rzy NRA zasad d o skonalenia zaw odow ego ad w o k a tó w -rad c ó w praw n y ch . D alsza s ta g n acja w tej dziedzinie m u siała b y sprow adzić rad cę p raw nego do ro li u rzę d n ik a niższego szczebla i do obniżenia poziom u obsługi p raw n ej. S p ra w a d o sk o n alen ia zaw odow ego ogółu rad có w p ra w n y c h m ogłaby być rozw iązana — w m ia rę sk u te c z nie — w ra m a c h p o stulow anej sam orządności radców praw nych.
Do po d n iesien ia k w a lifik a c ji zaw odow ych radców p raw n y ch n ie ad w o k ató w m o głaby się przyczynić rów nież m ożliw ość w pisu na listę adw o k ató w pod w a ru n k ie m sp raw d ze n ia przez sam orząd ad w o k a ck i określonych, a nie o bjętych przez egzam in rad c o w sk i u m ie ję tn o ści zaw odow ych. K iero w n ictw a państw ow ych je d n o ste k o rg a n iz ac y jn y ch cenią w ysoko rad c ó w p ra w n y c h adw okatów ; dotyczy to szczególnie rad có w p ra w n y c h za tru d n io n y c h w h a n d lu zagranicznym , w ubezpieczeniach i w tych dziedzinach działalności, w k tó ry c h dochodzi do tzw. sty k u z zagranicą.
P ożądane je s t rów nież, a b y w w ielkich organizacjach gospodarczych rad c o w ie p ra w n i m ieli k w a lifik a c je adw okata.
D la p raw idłow ego sp ełn ien ia doniosłych i rozległych zadań ciążących n a ra d c y p raw n y m n iezbędne je s t p osiadanie a u to ry te tu opartego na głębokiej w iedzy, na ciągle ro zw ija n ej u m ie ję tn o ści stosow ania p raw a, a także na w ysoce etycznej i sp o łecznej postaw ie. A u to ry te t nie p o w sta je sam z siebie. Nie z a p ew n ia ją go rów nież żadne ro zw ią zan ia p raw n e. A u to ry te t m usi być w y p raco w an y przez sam ego ra d c ę praw nego, k tó ry pow inien stale troszczyć się o jego u zy sk an ie i u trz y m a n ie n a p rz y szłość. A u to ry te t bow iem m ożna łatw o utracić, ale tru d n o odzyskać.
R adca p ra w n y , k tó ry m a ta k i a u to ry te t, cieszy się w zakładzie p ra c y pow agą l zau fan iem k a d ry kierow niczej oraz pracow ników . R zetelność i zgodność z p r a w em udzielan y ch po rad i opinii praw n y ch , sta ra n n o ść w p rzy g o to w a n iu i p ro w a dzeniu procesów sądow ych i arb itra żo w y ch , znajom ość p ro b le m a ty k i p rz e d się biorstw a, jego tru d n o ści i kłopotów oraz zaangażow anie się w ich rozw iązan ie pod w zględem p raw n y m — to n ajlep sza droga do zdobycia a u to ry te tu . N ie bez znaczenia będzie tu rów n ież n ależy ta postaw a społeczna, godność oraz w łaściw e postęp o w an ie i zachow anie w sto su n k ach z p raco w n ik am i za k ła d u pracy. A u to ry te t ra d c y p raw n eg o przyczynia się do lepszego stosow ania i p oszanow ania p raw a, często zapobiega kon flik to m w ew n ątrz za k ład o w y m pom iędzy p ra c o w n ik a m i a przedsiębiorstw em . J a k w ielk ą ro lę odgryw a a u to ry te t rad c y praw n eg o , niech św iadczy n astęp u jący , nie odosobniony b y n ajm n ie j, przy k ład z p ra k ty k i p ra c y r a d cy praw nego. Je d n a ze spółdzielni m ająca u siebie obsługę p ra w n ą została p o zw a na do sąd u o odszkodow anie w w ysokości k ilk u set tysięcy złotych. S p ra w a była dość skom plikow ana. Z arząd spółdzielni postanow ił pow ierzyć pro w ad zen ie tego procesu nie ra d c y p raw n e m u spółdzielni, lecz rad cy p ra w n e m u -a d w o k a to w i z in n e go p rzed sięb io rstw a. Na py tan ie, dlaczego spółdzielnia nie k o rzy sta z u słu g w ła s n e go ra d c y praw nego, p ad ła n a s tę p u ją c a odpow iedź: „Nie m am y z a u fa n ia i pew ności, czy nasz ra d c a p ra w n y poprow adzi tę sp raw ę p raw id ło w o ”. O pinia ta — trz e b a uczciw ie stw ierdzić — b y ła uzasadniona. R adca p ra w n y spółdzielni b ow iem nie ty lk o nie m ia ł niezbędnego a u to ry te tu , ale ponadto w iele było w sto su n k u do niego zastrzeżeń co do praw idłow ości w yd an y ch przezeń opinii p raw n y ch i w ogóle co do jego w iedzy p raw niczej.
W zak resie d oskonalenia i ro zw ija n ia p ra w a ro la rad c ó w p ra w n y c h — ja k dotychczas — je st raczej znikom a. A je st to w ielk a szkoda dla sy stem u praw nego. J e s t bow iem rzeczą w iadom ą, że stosow anie obow iązującego p ra w a w różnych dziedzinach i sta n ac h fak ty c zn y c h pozw ala ra d c y p ra w n e m u w cześnie uśw iadom ić sobie e w e n tu a ln ą niedoskonałość i niead ek w atn o ść przepisów w z e sta w ien iu z p o trze b am i rozw ijająceg o się życia społeczno-gospodarczego. R adca p ra w n y w swej codziennej p ra k ty c e m a u ła tw io n ą m ożliw ość u chw ycenia m om entu, gdy przepis z a m ia st sty m u la to ra rozw o ju sta je się ham ulcem zarów no ze w zględu na p rz e s ta rz a łą treść, ja k i ze w zględu n a w ad liw ą fo rm ę czy luki, bądź n a w e t ze w zględu na z b y tn ią sztyw ność ro zw iązań w zestaw ieniu z d y n am ik ą ro zw o ju oraz n ie w łaściw ą in te rp re ta c ją a k tó w niższego rzędu. R adca p ra w n y p o w in ien sy g n alizo w ać sw oje spostrzeżenia w ty m w zględzie w łaściw ym organom sp ra w u ją c y m n a d zór n a d obsługą p raw ną.
D la praw idłow ego fu n k cjo n o w a n ia obsługi p raw n ej podstaw ow e znaczenie m a ją p ra w n e rozw iązan ia dotyczące organ izacji i działania tej obsługi oraz jej p o d p o rzą d k o w a n ia. U chw ała n r 533 R ady M inistrów z dnia 13 g ru d n ia 1961 r. w sp raw ie obsługi p ra w n e j p rze d sięb o rstw państw ow ych, zjednoczeń oraz b a n k ó w p a ń s tw o w ych (Mon. Pol. N r 96, poz. 406) i w y d an e na jej p o dstaw ie p rzepisy w ykonaw cze w fo rm ie zarządzenia P re ze sa R ady Min. z dnia 3 lipca 1962 r. w sp ra w ie ogólnych
86 J e r z y S a s k i N r 5 (233)
zasad org an izacji obsługi p ra w n e j p rze d sięb io rstw państw ow ych, zjednoczeń i b a n ków pań stw o w y ch (M. P. N r 57, poz. 270) w ciągu o statn ich k ilk u n a stu la t sp e ł niły n ie w ą tp liw ie sw oje zadanie, lecz dziś są ju ż niedostosow ane do potrzeb. D la te go niezbędne je st obecnie dostosow anie m odelu obsługi p ra w n e j i sta tu su radcy p raw n eg o do a k tu a ln y c h p otrzeb i przyszłego rozw oju społeczno-gospodarczego k ra ju . F o rm y org an izacy jn e działalności rad c ó w p raw n y ch pow inny być tego r o dzaju, żeby um ożliw iały i u ła tw iały osiąganie przez tę g rupę zaw odow ą z a k re ślo nego jej celu działalności dla ty m w iększej korzyści społecznej. Do n ajisto tn iejszy c h p o stu la tó w w zakresie w ym ienionych w yżej rozw iązań zaliczyć należy: w łaściw y dobór i system szkolenia m łodych k ad r, u sy tu o w a n ie organizacyjne ra d c y praw n eg o przez p o dporządkow anie bezpośrednio d y rek to ro w i zakładu pracy, zag w aran to w a n ie stab iln o ści oraz niezaw isłości w zak resie w y d aw an y ch opinii praw n y ch , odpow iednie w y n agrodzenie, rozkład czasu p ra c y w zakładzie uw zględniający specy fik ą p racy ra d c y praw nego, org an izacja system atycznego d oskonalenia zaw odowego, system k o n tro li p ra c y rad c y p raw n eg o i zasady jego odpow iedzialności d y scy p lin arn ej. M o del przyszłego p raw nego u reg u lo w a n ia obsługi p raw n ej pow inien zapew nić n a j b a r dziej efe k ty w n e w spółdziałanie w p rze strzeg a n iu porząd k u praw nego w o b słu g iw a nych je d n o stk a ch , W ochronie i ro zw ija n iu uspołecznionej gospodarki, k sz tałto w an iu dy scy p lin y finansow ej i p ożądanych postaw . R ozw iązania pow yższe będą zależne od w yciągnięcia p rak ty c zn y c h w niosków z obecnego sta n u w za kresie fak ty c zn y c h p o trze b kad ro w y ch , praw idłow ego doboru oraz — przy o parciu się na system ie u m o w nym — podnoszenia jakości obsługi p raw n ej, o rg anizacji doskonalenia zaw odowego i k sz ta łto w a n ia w łaściw ych p o sta w etyczno-zaw odow ych.
S fe ra sto su n k ó w objętych działalnością radców p raw n y ch je st bardzo szeroka. K ształto w an ie przez obsługę p ra w n ą stosunków gospodarczych na podstaw ie s y ste m u um ow nego oraz poczynania organów w ładzy w ram a ch obow iązującego p r a w a są in te g ra ln ie zw iązane z ogółem stosunków p raw n y ch oraz z rolą i ra n g ą p r a w a w pań stw ie. D latego też niezbędne sta je się pogłębianie zw iązku działalności obsługi p ra w n e j z reso rte m spraw iedliw ości, ste ru jąc y m stosow aniem p ra w a w p ań stw ie. P ozw oliłoby to na stw orzenie jednolitego ośrodka dyspozycyjnego w z a k re sie tw o rze n ia p ra w a i jego w y k ład n i na u ży tek gospodarki, je d n o ste k u sp o łecz nionych i org an ó w władzy.
W ażność problem u, ogólnopaństw ow y zasięg i kom pleksow y c h a ra k te r z a g ad n ien ia , a tak że p o trzeb a o k reśle n ia podstaw ow ych obow iązków i u p raw n ie ń rad c ó w i re fe re n tó w p ra w n y c h w sk azu ją n a potrzebę w y d an ia w om aw ianych sp ra w a c h a k tu norm aty w n eg o rzęd u ustaw y. P o stu la t ustaw ow ego norm o w an ia p ro b le m a ty k i obsługi p ra w n e j w y n ik a zarów no z uchw ały V III Z jazdu Z P P ja k i z decyzji n r 93/72 P re zy d iu m R ządu oraz u ch w ały n r 46/74 R ady M inistrów .
Z M O T A T I M I K A O B R G I Í I C Y
Uwagi na temat art. 2 0 9 i 218 k.p.k.
J e d n y m z pow ażniejszych osiągnięć now ej u sta w y karn o -p ro ceso w ej je st w p ro w ad zen ie przez tę u sta w ę zm iany k ry te rió w stosow ania aresztu tym czasow ego. Z m iany te stw a rz a ją zdecydow anie lepsze w a ru n k i realizow ania w to k u procesu k arn e g o zasad hum anizm u. Z m iany te — to przede w szystkim w prow adzenie no