Ocena korzyści ekonomicznych i społecznych wynikających z budowy infrastruktury informacji przestrzennej

ROCZNIKI GEOMATYKI 2010 m T VIII m Z 5(41)

OCENA KORZYŒCI EKONOMICZNYCH

I SPO£ECZNYCH WYNIKAJ¥CYCH Z BUDOWY

INFRASTRUKTURY INFORMACJI PRZESTRZENNEJ

ASSESSMENT OF ECONOMIC AND SOCIAL BENEFITS

OF IMPLEMENTING SPATIAL INFORMATION

INFRASTRUCTURE

Agnieszka Zwirowicz-Rutkowska

Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie Instytut Geodezji i Kartografii, Warszawa

S³owa kluczowe: korzyœci ekonomiczne, korzyœci spo³eczne, INSPIRE, infrastruktura infor-macji przestrzennej

Keywords: economic benefits, social benefits, INSPIRE, spatial information infrastructure

Wprowadzenie

Infrastruktury informacji przestrzennej tworzone przez pañstwa cz³onkowskie, stano-wi¹ce podstawê Infrastruktury Informacji Przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (IN-SPIRE), maj¹ podlegaæ dostosowywaniu do wspólnych przepisów wykonawczych, uzupe³-nianych przez dzia³ania na szczeblu Wspólnoty, a tak¿e okresowemu (rocznemu) monitoro-waniu oraz sprawozdawczoœci w cyklu trzyletnim. Pierwsze wyniki monitorowania i spra-wozdania przekazywane by³y przez poszczególne pañstwa cz³onkowskie do 15 maja 2010 r. Sprawozdawczoœæ dotyczy tworzenia, funkcjonowania i rozwoju infrastruktury i obej-muje takie zagadnienia, jak (Dyrektywa L 108/1, art. 21, 2007):

m sposoby koordynowania dostawców z sektora publicznego oraz u¿ytkowników

zbio-rów danych i us³ug przestrzennych, oraz organów poœrednicz¹cych, a tak¿e opis stosunków z osobami trzecimi oraz opis organizacji zapewnienia jakoœci,

m wk³ad organów publicznych lub osób trzecich w funkcjonowanie i koordynacjê

infra-struktury informacji przestrzennej,

m informacje na temat korzystania z infrastruktury informacji przestrzennej,

m porozumienia o wspólnym korzystaniu z danych zawieranych pomiêdzy podmiotami

publicznymi,

W art.14c) i 16 (Decyzja Komisji L 148/18, 2009) mowa jest o tym, aby przedstawiæ w

miarê dostêpnoœci, dowody korzystania z infrastruktury informacji przestrzennej przez ogó³ spo³eczeñstwa, a tak¿e przyk³ady zaobserwowanych korzyœci, w tym przyk³ady pozytywnych skutków dla ustalania, wdra¿ania i oceny polityki, przyk³ady poprawy us³ug oferowanych obywatelom oraz przyk³ady wspó³pracy transgranicznej.

Wed³ug I. Masera (2007) wyró¿niæ mo¿na nastêpuj¹ce korzyœci wynikaj¹ce z wdro¿enia infrastruktur informacji przestrzennej:

1) ekonomiczne:

m pobudzenie wewnêtrznego rynku na produkty i us³ugi geoinformacyjne,

m wiêksza konkurencyjnoœæ oraz wiêksze mo¿liwoœci eksportowania us³ug i produktów

geoinformacyjnych,

m nowe mo¿liwoœci stosowania geoinformacji w sektorze prywatnym, m zwiêkszenie efektywnoœci dzia³ania administracji publicznej,

m doskonalenie systemów transportowych i zarz¹dzania infrastruktur¹.

2) spo³eczne:

m pozytywny wp³yw na rozwój spo³eczeñstwa informacyjnego,

m zwiêkszenie partycypacji spo³ecznej w procesach decyzyjnych dotycz¹cych

gospo-darki przestrzennej,

m podniesienie bezpieczeñstwa wewnêtrznego,

m poprawa mo¿liwoœci funkcjonowania grup spo³ecznych i rozwoju obszarów o

,,spe-cjalnych potrzebach”,

m szybsze dzia³anie w sytuacjach kryzysowych.

3) œrodowiskowe:

m wspomaganie zrównowa¿onego rozwoju,

m usprawnienie monitoringu œrodowiska i zarz¹dzania zasobami naturalnymi, m usprawnienie zarz¹dzania obszarami nadmorskimi.

Identyfikacja korzyœci ekonomicznych, jak równie¿ studia nad spo³ecznym wymiarem funkcjonowania infrastruktur s¹ zagadnieniami z³o¿onymi i w wielu aspektach trudno mie-rzalnymi. Wymagaj¹ m.in. identyfikacji kategorii korzyœci, wskaŸników, które pozwol¹ zmierzyæ wyodrêbnion¹ korzyœæ lub zjawisko, a tak¿e ustalenia metodyk s³u¿¹cych do oszacowania danej grupy korzyœci oraz zjawisk.

Metodyka okreœlania korzyœci ekonomicznych

Analizê ekonomiczn¹ mo¿na dzieliæ wed³ug metodyki oceny, wyodrêbniaj¹c metody ilo-œciowe, które oceniaj¹ wymierne aspekty rozpatrywanego zagadnienia, przedstawiaj¹ koszty i korzyœci w ujêciu wartoœciowym (analiza kosztów i korzyœci, analiza efektywnoœci koszto-wej), jak i jakoœciowe, okreœlaj¹ce czynniki niefinansowe. Wœród metod jakoœciowych wyró¿-niæ mo¿na metody wielokryterialne. Do oceny korzyœci wynikaj¹cych z wdro¿enia infrastruk-tur informacji przestrzennej wykorzystywane s¹ zarówno metody iloœciowe, jak i jakoœciowe. Jedna z metod oceny korzyœci wynikaj¹cych z realizacji infrastruktur informacji prze-strzennej przedstawiona zosta³a w (Almirall i in., 2008) i opiera siê na podejœciu przedstawio-nym w dokumencie e-Government Economics Project (eGEP, 2005). Ocena korzyœci zosta-³a przedstawiona z perspektywy u¿ytkowników: instytucjonalnych, firm prywatnych i lokal-nych organów administracji (tab. 1).

w ó n a g r o h c y n l a k o l y w y t k e p s r e p z i c œ y z r o K ij c a r t si n i m d a Korzyœæ Korzifyrœmcipzrypwearstpnyeckhtywy zpKerosrpzeykœtcyiwy w ó k i n w o k t y ¿ u h c y n l a n o j c u t y t s n i æ œ y z r o k wskaŸnik wskaŸnik wskaŸnik æ œ o n d ê z c z s O w ó t z s o k ––oprszzecwzêiddynowœacniewlucbzapsroeigno -n o k i c œ o n d ê z c z s o e n a w o z e n j y c p m u s a n ¿ êi n ei p –wzrostsprzeda¿y -o j c n e ci l w i c œ o n d ê z c z s o – u i n a w o n -y z rt u w i c œ o n d ê z c z s o – u i n a m – wzrotswatroœcidodanej -k e j o r p z k s y z y z s k êi w – w ó t -o r p w ó tz s o k a j c k u d e r – ij c a k il p a i w ó t k e j -y z rt u w i c œ o n d ê z c z s o – h c y n a d u i n a m w ó t z s o k ei n e ¿i n b o – ij c a t n e m el p m i j ei p e L y n a w o t o g y z r p l e n o s r e p h c y n a w o w y t o m z j e c êi w – -u m j e d o p w ó k i n w o c a r p y s r u k e w o n h c y c ¹ j ai n e z s p el U ij c a zi n a g r o w –owszpcrzoêwdnaodœzæoncyzcahsopwroajek -h c a t h c y w o n ei n a w o m j e d o p – w ó t k e j o r p i g u ³ s u e n j y c a r e p o r e t n i – z e z r p h c y n a d z ei n a t s y z r o k – y ³ ai z d y w e n ¿ ó r h c y z s p el ei n a w o m j e d o p – ij z y c e d -j y c a m r o f n i o e g o d p ê t s o d – h c y w o i c ei s g u ³ s u h c y n a n z ci g o l o n h c e t –projektybardzeijzaawan -ei n z ci g o l o n h c e t e n a w o s -j ei n w o r al k o y t k e j o r p – e z r u t k u rt sj e z s i n a w o t o g y z r p j ei p el – y ci n w o c a r p ñ el o k z s a b z ci l – æ œ o k a j a z s p el – w ó t k u d o r p u s a z c a j c k u d e r – h c y n a d ij c a zi l a u t k a al d i c œ y z r o K w ó c ñ a k z s ei m –cmzaeisszzkaaoñsczcózwêdzonyprzez z e z r p y n o z d ê z c z s o a z s a z c – y m ri f a j c k a f s y t a S a k i n w o k t y ¿ u g u ³ s u j ó w z o R -y t s y z r o k y w e n t o r k o l ei w – g u ³ s u ei n a w -a d h c y n a r ei b o p æ œ o k l ei w – ñ a t y p a z a b z ci l i h c y n a t n ei l k ei n el o w o d a z – h c y w o n ei n a t s y z r o k y w – s e n zi b z e z r p g u ³ s u h c y w o n ei n a t s y z r o k y w – w ó c ñ a k z s ei m z e z r p g u ³ s u a w o g n it e k r a m –wzrostzainteresowanai i m a g u ³ s u w ó t n ei l k ai n a w o s e r e t n i a z t s o r z w – ¹ j c a m r o f n i o e g y ¿ a d e z r p s t s o r z w – -o s e r e t n i a z t s o r z w – ¹ j c a m r o f n i o e g ai n a w æ œ o tr a w t O æ œ o t s y z rj e z r p i –udso³ugIniteinrtneeratukcyjneidostêp h c y n a d a t e m o d p ê t s o d – a n z ci g e t a rt s –podejmowaneiwczeœ -h c y n l a n o k y w ei n j ei n w ó t k e j o r p ei n a z d ¹ z r a z e z s p el – i m a t k e j o r p ³ ai z d U –mo¿ilwoœæformu³owanai ei n a w y z a k e z r p , g r a k s ij c a m r o f n i ,ii t s e g u s h c a d ê³ b o

ród³o: opracowanie w³asne na podstawie (Almirall i in., 2008).

Tabela 1. Potencjalne korzyœci z perspektywy u¿ytkowników: instytucjonalnych, prywatnych i lokalnych organów administracji

WartoϾ biznesowa infrastruktury informacji przestrzennej

jako przedsiêwziêcia informatycznego

Rozpatruj¹c infrastrukturê informacji przestrzennej w kategoriach IT (Information

Tech-nology), do oceny korzyœci jej prowadzenia zastosowaæ mo¿na metodykê pomiaru wartoœci

biznesowej przedsiêwziêcia informatycznego, której celem jest wykazanie wp³ywu stworzo-nego rozwi¹zania na sytuacjê ekonomiczn¹ organizacji.

Przedsiêwziêcie informatyczne wspieraj¹ce zarz¹dzanie jest to zbiór dzia³añ, zasobów i powi¹zañ miêdzy nimi, maj¹ce na celu stworzenie rozwi¹zania informatycznego. Rozwi¹za-nie informatyczne wspieraj¹ce zarz¹dzaRozwi¹za-nie to zbiór procesów gospodarczych i narzêdzi formatycznych (w tym systemów informatycznych) wspieraj¹cych te procesy. System in-formatyczny wspieraj¹cy zarz¹dzanie to system informacyjny wspomagaj¹cy zarz¹dzanie, realizowany za pomoc¹ narzêdzi informatycznych (Lech, 2007).

System informacyjny wspieraj¹cy zarz¹dzanie to uk³ad przetwarzania informacji, sk³ada-j¹cy sie z celowo po³¹czonych ze sob¹ elementów, obejmusk³ada-j¹cych Ÿród³a danych, sposoby oraz œrodki ich gromadzenia, przetwarzania i przesy³ania, a tak¿e miejsca przeznaczenia in-formacji, œrodki materialne i ludzi wspó³pracuj¹cych ze sob¹, w celu dostarczania informacji wspomagaj¹cych podejmowanie decyzji w organizacji gospodarczej (Lech, 2007).

Infrastrukturê informacji przestrzennej (IIP) definiowan¹ jako (Ustawa, 2010, art. 3,2):

opisane metadanymi zbiory danych przestrzennych oraz dotycz¹ce ich us³ugi, œrodki technicz-ne, procesy i procedury, które s¹ stosowane i udostêpniane przez wspó³tworz¹ce infrastruktu-rê informacji przestrzennej organy wiod¹ce, inne organy administracji oraz osoby trzecie i

ujmowan¹ w kategoriach przedsiêwziêcia informatycznego, przedstawiæ mo¿na w postaci iloczynu kartezjañskiego:

IIP = X{ D, M, S, U , P, O, H, N } gdzie:

D – dane P – procedury i procesy

M – metadane O – oprogramowanie

S – us³ugi sieciowe H – sprzêt komputerowy

U – u¿ytkownicy N – sieci komputerowe

W przypadku IIP organizacjê tworz¹ organy wiod¹ce, inne organy administracji oraz u¿ytkownicy. W obrêbie organizacji, bior¹c pod uwagê architekturê infrastruktury informa-cji przestrzennej (INSPIRE Architecture, 2002), wyró¿niæ mo¿na nastêpuj¹ce poziomy (de Vries, Beeren, 2002):

1) poziom narodowy i makroregionalny – organy ustawodawcze, które tworz¹ przepisy dotycz¹ce pozyskania i dystrybucji informacji, a tak¿e ustalaj¹ ekonomiczne i finansowe warunki zarz¹dzania zasobami, strategie samofinansowania siê;

2) pozom instytucjonalny – organizacje, instytucje, które tworz¹ zasoby danych, w tym m.in. s³u¿ba geodezyjna i kartograficzna, geologiczna, hydrograficzna;

3) poziom brokerów – poœredników miêdzy dostawcami danych a u¿ytkownikami; za-pewniaj¹ wsparcie techniczne, jak równie¿ administracjê zasobów, zabezpieczenia danych oraz us³ugi naliczenie op³at za dostêp, kontrolê dostêpu;

4) poziom u¿ytkowników – mo¿na podzieliæ na beneficjentów (tylko wykorzystuj¹ dane) i tych, którzy tworz¹ wartoœæ dodan¹.

W kontekœcie INSPIRE poziom narodowy i makroregionalny powinien byæ rozszerzony o poziom europejski. Poziom u¿ytkowników mo¿na tak¿e podzieliæ na zewnêtrznych i we-wnêtrznych. Jest to poziom, który znajduje siê czêœciowo poza organizacj¹, w przypadku wykorzystania danych przez u¿ytkowników prywatnych, czy firmy komercyjne (u¿ytkow-nicy zewnêtrzni). W kontekœcie INSPIRE g³ówn¹ rolê odgrywaj¹ u¿ytkow(u¿ytkow-nicy wewnêtrzni (organy administracji na szczeblu narodowym i Wspólnoty).

Ocena przedsiêwziêcia z perspektywy organizacji powinna obejmowaæ (Lech, 2007):

m stopieñ realizacji celów gospodarczych przedsiêbiorstwa, które s¹ wspierane przez

dane przedsiêwziêcie informatyczne,

m stopieñ zale¿noœci inicjatyw gospodarczych (zarówno strategicznych, jak i taktyczno

– operacyjnych) i celów przedsiêbiorstwa od technologii informatycznej,

m efektywnoœæ przedsiêwziêcia informatycznego, wyra¿ona stosunkiem korzyœci do

kosztów.

Cele i strategie dla poszczególnych poziomów organizacji mo¿na zdefiniowaæ nastêpuj¹-co (de Vries, Beerens, 2002; Dyrektywa L 108/1, 2007):

1) poziom europejski, narodowy i makroregionalny

m definiowanie polityki w zakresie informacji,

m efektywne tworzenie zasobów i swobodny dostêp do zbiorów danych, w celu

realiza-cji zadañ w³asnych,

m dostêp do danych w celach realizacji zadañ s³u¿¹cych spo³eczeñstwu, m najni¿sze mo¿liwe koszty operacyjne,

m w kontekœcie INSPIRE – zapewnienie wysokiego poziom ochrony œrodowiska,

z uwzglêdnieniem ró¿norodnoœci sytuacji w poszczególnych regionach Wspólnoty; zapewnienie odpowiedniej koordynacji pomiêdzy podmiotami dostarczaj¹cymi infor-macje i u¿ytkownikami tych informacji, tak aby mo¿liwe by³o po³¹czenie informacji i wiedzy pochodz¹cych z ró¿nych sektorów. Infrastruktury informacji przestrzennej w pañstwach cz³onkowskich powinny byæ zaprojektowane tak, aby zapewniæ przecho-wywanie, udostêpnianie oraz utrzymywanie danych przestrzennych na odpowiednim szczeblu; aby by³o mo¿liwe ³¹czenie w jednolity sposób danych przestrzennych po-chodz¹cych z ró¿nych Ÿróde³ we Wspólnocie i wspólne korzystanie z nich przez wielu u¿ytkowników i wiele aplikacji; aby dane przestrzenne by³y udostêpniane na warunkach, które nie ograniczaj¹ bezzasadnie ich szerokiego wykorzystywania; aby ³atwo by³o wyszukaæ dostêpne dane przestrzenne, oceniæ ich przydatnoœæ dla okre-œlonego celu oraz poznaæ warunki dotycz¹ce ich wykorzystywania.

2) poziom instytucjonalny

m zwrot poniesionych nak³adów,

m usprawnienie funkcjonowania: strategie rozwoju projektów zwi¹zanych z rynkiem

geoinformacji, analiza kosztów kontraktów, redukcja kosztów prowadzonych projek-tów,

m outsourcing,

m koszty rozwoju i utrzymania kontaktów biznesowych,

m rozwijanie umiejêtnoœci, szkolenia w celu zdobywania nowych umiejêtnoœci,

m podnoszenie jakoœci, dostêpnoœci, kompletnoœci oferowanych produktów

geoinfor-macyjnych,

3) poziom brokerów

m rozwijanie technicznej infrastruktury umo¿liwiaj¹cej integracjê dostêpu do ¿¹danych

zbiorów danych, a tak¿e administracji, zabezpieczeñ danych, us³ug naliczania op³at,

m monitoring cen produktów geoinformacyjnych, m zwrot kosztów i utrzymanie wêz³ów infrastruktury, m analizy wykorzystania zbiorów danych,

4) poziom publiczny

m zaspokajanie potrzeb informacyjnych, m mo¿liwoœæ przetwarzania danych,

m dostosowanie oferowanych produktów do konkretnych grup u¿ytkowników, m wykluczanie poœrednictwa,

m jasna polityka licencyjna, przejrzyste zasady dostêpu do zbiorów danych i us³ug, m traktowanie u¿ytkowników nie jako cel dzia³añ marketingowych – wypracowywanie

partnerskich stosunków.

Efektywnoœæ jest stosunkiem efektów do nak³adów. Efektywnoœæ przedsiêwziêcia infor-matycznego mo¿na wyraziæ stosunkiem cennoœci wyników u¿ytecznych, generowanych dziêki zastosowaniu rozwi¹zania informatycznego, bêd¹cego wynikiem tego przedsiêwziê-cia, do cennoœci kosztów wprowadzenia go w ¿ycie i póŸniejszego utrzymania. Ocena wp³y-wu przedsiêwziêcia informatycznego na efektywnoœæ organizacji powinna zawieraæ nastê-puj¹ce aspekty (Lech, 2007):

1) wp³yw przedsiêwziêcia IT na skutecznoœæ organizacji:

m stopieñ realizacji celów gospodarczych wspieranych przez przedsiêwziêcie IT, m stopieñ zale¿noœci inicjatyw gospodarczych, prowadz¹cych do osi¹gniêcia tych

ce-lów od przedsiêwziêcia IT,

2) wp³yw przedsiêwziêcia IT na ekonomicznoœæ organizacji, czyli stosunek korzyœci i kosz-tów powsta³ych w wyniku przeprowadzenia przedsiêwziêcia IT i zwi¹zanych z nim zmian organizacyjnych,

3) ocena ryzyka zwi¹zanego z przedsiêwziêciem.

Wed³ug funkcji IT korzyœci rozwi¹zañ informatycznych mo¿na podzieliæ na:

m korzyœci z automatyzacji, m korzyœci z informacji,

m korzyœci z transformacji (innowacji), m korzyœci z organizacji,

m korzyœci presti¿owe (jakoœciowe).

Potencjalne korzyœci infrastruktury informacji przestrzennej ujêtej w kategoriach rozwi¹-zania informatycznego przedstawiono w tabeli 2.

Korzyœci spo³eczne z wdro¿enia infrastruktur informacji

przestrzennej

Korzyœci spo³eczne mog¹ byæ rozpatrywane w kontekœcie realizacji celów i strategii po-szczególnych poziomów organizacji oraz w kontekœcie funkcjonalnoœci przedsiêwziêcia in-formatycznego, jakim jest infrastruktura informacji przestrzennej, a tak¿e z perspektywy ogó³u spo³eczeñstwa, wyodrêbnionych grup (np. zawodowych) oraz pojedynczych u¿yt-kowników (tab. 1). Szacowane korzyœci z perspektywy indywidualnego obywatela, w

kon-tekœcie funkcjonalnoœci przedsiêwziêcia informatycznego, mog¹ nie byæ dostatecznie satys-fakcjonuj¹ce, ze wzglêdu na brak m.in. jasnych zasad licencjonowania, dostêpu do danych, sposobów wykorzystania i przetwarzania zbiorów, ale tak¿e np. ze wzglêdu na obszary zainteresowania u¿ytkowników, które nie pokrywaj¹ siê z zakresem tematycznym infra-struktur informacji przestrzennej. Doskona³ym przyk³adem obserwacji zachowañ u¿ytkow-ników indywidualnych w zakresie wykorzystania i przetwarzania produktów geoinforma-cyjnych s¹ wolontariackie systemy informacyjne (ang. Volunteered Information Systems). Celem Dyrektywy INSPIRE jest zapewnienie ³adu ekologicznego, przez ochronê i racjo-nalne kszta³towanie œrodowiska przyrodniczego. Ochrona œrodowiska, okreœlona w Kon-cepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju (Obwieszczenie, 2001, tabela 1), zwi¹-zana jest z kszta³towaniem struktur przestrzennych oddzia³uj¹cych hamuj¹co na

dewaloryza-cjê œrodowiska przyrodniczego, tworz¹cych warunki funkcjonalno-przestrzenne umo¿liwiaj¹-ce aktywn¹ ochronê jego wartoœci, prowadz¹cych do realizacji ekorozwoju. Kszta³towane

struktury powinny zapewniæ: zgodnoœæ charakteru i struktury zagospodarowania

przestrzen-nego z cechami i walorami œrodowiska przyrodniczego; zgodnoœæ poziomu i intensywnoœci zagospodarowania z naturaln¹ ch³onnoœci¹ œrodowiska i jego odpornoœci¹ na zniszczenia; eksponowanie wartoœci krajobrazowych œrodowiska i ich harmonizowanie z zagospodarowa-niem; tworzenie warunków przestrzennych zapewniaj¹cych œcis³¹ ochronê unikatowych war-toœci œrodowiska; tworzenie warunków przestrzennych umo¿liwiaj¹cych odzyskiwanie utraco-nej równowagi ekologiczutraco-nej; zachowanie ograniczonych zasobów ziemi preferowanych do produkcji ¿ywnoœci; d¹¿enie do zwiêkszenia lesistoœci kraju, kszta³towanie bardziej odpornej, zbli¿onej do naturalnej, struktury zalesienia; tworzenie warunków dla ochrony i rozwoju terenów zielonych wewn¹trz oraz wokó³ miast, a tak¿e terenów rekreacji.

a i r o g e t a K i c œ y z r o k Nazwa korzyœci a j c a z y t a m o t u A –skróceneiczasupodejmowanaidecyzj z e z r p y c a r p ai n a w y n o k y w u b o s o p s o g e w o n ei n ei w il ¿ o m u – i c œ o n n o ³ h c o c a r p ei n e z sj ei n m z – h c y n a d i k b ó r b o u i n e z s ei p s y z r p i k êi z d ij c a m r o f n i h c y w o n ei n a k s y z u – i c œ o n n o ³ h c o c a r p ei n e z sj ei n m z z e z r p y c a r p ai n a w y n o k y w u b o s o p s o g e w o n ei n ei w il ¿ o m u – a j c a m r o f n I – elpszewykorzystaneizasobów e j z y c e d e z s p el – y c a r p i c œ o n w y t k e f e i y c a r p u tr o f m o k ei n e z s k êi w z – ai n el y h c d o a n a j c k a e r a z s b y z s – a j c a m r o f s n a r T –noweproduktyius³ugi -k u d o r p h c y w o n ai n a z c r a t s o d u s a z c ei n e c ó r k s – k e n y r a n w ó t ij c u b y rt s y d y ³ a n a k e w o n – g u ³ s u i w ó t k u d o r p æ œ o k a j a z s p el – si w r e s i a t n ei l k a g u ³ s b o a z s p el – e z c r a d o p s o g y s e c o r p e z sj ei n w a r p s – w ó s e c o r p ai n a w rt u s a z c ei n e c ó r k s – i m a r e n tr a p z e j c al e r e z s p el – ai n a³ ai z d i c œ o n z c y t s al e t s o r z w – a j c a zi n a g r O – elpszakomunikacja y z d ei w a j c u b y rt s y d i a j c y zi w k a a z s p el ,i j c a zi n a g r o y z d ei w ei n e z s k êi w z – w ó k i n w o c a r p y z d ei w ei n e z s k êi w z – y c a r p u tr o f m o k ei n e z s k êi w z – ¿i t s e r P –wzieruneknowoczesnejorganziacij ij c a zi n a g r o j e n t n e t e p m o k k e n u r e zi w –

ród³o: opracowanie w³asne na podstawie (Lech, 2007).

Tabela 2. Potencjalne korzyœci infrastruktury informacji przestrzennej ujêtej w kategoriach rozwi¹zania informatycznego

Realizacja celu INSPIRE przynieœæ mo¿e korzyœci równie¿ w wymiarze spo³ecznym:

m zapewnienie spo³eczeñstwu optymalnych warunków do ¿ycia, m zapewnienie miejsc do wypoczynku i rekreacji,

m zachowanie ekosystemów dla przysz³ych pokoleñ, m zapewnienie œrodków produkcji rolnej,

m zachowanie równowagi ekologicznej s³u¿¹ce utrzymaniu struktury osadniczej i miejsc

pracy.

Realizacjê strategii INSPIRE i wspó³dzia³ania miêdzy ró¿nymi poziomami organizacji wspomagaj¹ rozwi¹zania IT, przyczyniaj¹c siê do realizacji idei spo³eczeñstwa informacyjne-go. Dostêp do danych cyfrowych generuje tak¿e korzyœci edukacyjne w zakresie aspektów technologicznych funkcjonowania infrastruktury, a tak¿e poszerza wiedzê o otaczaj¹cej prze-strzeni oraz zapewnia mo¿liwoœæ zaspokojenia indywidualnych potrzeb informacyjnych w zakresie tematów wyszczególnionych w dyrektywie INSPIRE.

Zakoñczenie

Analiza kosztów i korzyœci wdro¿enia, ale tak¿e funkcjonowania infrastruktury informa-cji przestrzennej, jest zagadnieniem fundamentalnym, decyduj¹cym o jego sukcesie. Prowa-dzone analizy mog¹ pomóc tak¿e w projektowaniu rozwoju infrastruktury i badaniach nad motywacj¹ organizacji do rozwijania projektu.

Przedstawione metodyki oceny korzyœci ekonomicznych infrastruktury informacji prze-strzennej mog¹ pomóc organizacji w ocenie realizacji dyrektywy i efektywnosci funkcjono-wania infrastruktury. Zastosowanie metodyki oceny korzyœci infrastruktury informacji prze-strzennej w ujêciu przedsiêwziêcia informatycznego pozwala na ocenê wp³ywu przedsiê-wziêcia IT na skutecznoœæ organizacji, w tym stopieñ realizacji celów wspieranych przez przedsiêwziêcie IT, stopieñ zale¿noœci inicjatyw prowadz¹cych do osi¹gniêcia tych celów od przedsiêwziêcia IT, a tak¿e wp³yw przedsiêwziêcia IT na ekonomicznoœæ organizacji, czyli stosunek korzyœci i kosztów, powsta³ych w wyniku przeprowadzenia przedsiêwziêcia IT i zwi¹zanych z nim zmian organizacyjnych, a tak¿e ocenê ryzyka zwi¹zanego z tym przedsiê-wziêciem.

Bardzo wa¿ne s¹ tak¿e korzyœci œrodowiskowe, bior¹c pod uwagê cel i strategiê INSPIRE, ale tak¿e spo³eczne, które maj¹ dowieœæ wielowymiarowoœci oddzia³ywania infrastruktur informacji przestrzennej.

Literatura

Decyzja Komisji z dnia 5 czerwca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2007/2/WE Parlamentu Europej-skiego i Rady w zakresie monitorowania i sprawozdawczoœci (L 148/18, 11.6.2009).

de Vries T.W., Beerens S.J.J, 2002: Economic, Financial and Capacity Aspects of National Geospatial Data Infrastructures ITC.

Dyrektywa 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 marca 2007 r. ustanawiaj¹ca infrastruktu-rê informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE), (L 108/1, 25.4.2007).

eGovernment Unit, DG Information Society and Media European Commission, 2005. eGovernment Econo-mics Project (eGEP), eGEP 1st Workshop Discussion Document.

INSPIRE Architecture and Standards Position Paper, Architecture And Standards Working Group, 2002. Lech P., 2007: Metodyka ekonomicznej oceny przedsiêwziêæ informatycznych wspomagaj¹cych

Masser I., 2007: Building European Spatial Data Infrastuctures. ESRI Press.

Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2001 r. o og³oszeniu Koncepcji polityki przestrzen-nego zagospodarowania kraju. (M.P. 2001 nr 26 poz. 432).

The Socio-Economic Impact of the Spatial Data Infrastructure of Catalonia, Pilar Garcia Almirall, Montse Moix Bergada, Pau Queraltó Ros Universitat Politecnica de Catalunya, Centre of Land Policy and Valu-ations, 2008.

Ustawa z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej, (Dz.U. 2010 nr 76 poz. 489).

Abstract

Spatial data infrastructures implemented by each member state, are parts of INSPIRE and must be adjusted to INSPIRE implementing rules and specifications, and activities on the Community level, but also be the subject of periodical monitoring (annual) and reporting (every three year).

Reporting concerns establishment, functioning and development of infrastructure and takes into con-sideration the following matters: coordination and assurance of quality, functioning and usage of infrastructure, costs and benefits aspects. The first results of monitoring and reporting were published by 15 May 2010.

In the paper, analyses of benefits of implementing spatial information infrastructures are presented. A few different methods can be distinguished, which allow to assess the economic and social benefits of implementing spatial information infrastructures. Among other things, a spatial information infra-structure can be presented in terms of an IT project and potential benefits of such a project can be determined. The method of economic assessment of an IT project allows to determine the influence of such a project on effectiveness and efficiency of the organization, but also the risk of the IT project. The environmental benefits are fundamental, taking the purpose of INSPIRE into consideration. Also, social impact of the infrastructure is desired, because it proves the multifaceted influence of the infrastructure.

dr in¿. Agnieszka Zwirowicz-Rutkowska agnieszka.zwirowicz@uwm.edu.pl